Υπηρεσίες συντήρησης πρασίνου...Με αυτά τα δεδομένα και σύμφωνα με τα αναφερθέντα στη σκέψη 3, η τροποποίηση που επιχειρείται με την υπό κρίση σύμβαση δεν είναι νόμιμη διότι δεν πληρούται η σωρευτικώς τιθέμενη προϋπόθεση του άρθρου 132 παρ. 1 περ. γ) υποπερ. αα) του ν. 4412/2016 περί αναγκαιότητας τροποποίησης της σύμβασης λόγω συνδρομής απρόβλεπτων περιστάσεων. Συγκεκριμένα, Α. δεν αποδεικνύεται η επικαλούμενη αιφνίδια αλλαγή των καιρικών συνθηκών και η ραγδαία αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων, με αναφορά σε συγκεκριμένα συμβάντα και προειδοποιητικά σήματα της Υπηρεσίας Πολιτικής Προστασίας ή δελτία έκτακτων καιρικών φαινομένων της Ε.Μ.Υ., παρά μόνο αόριστα αναφέρεται ότι «οι συνήθεις καιρικές συνθήκες αντίστοιχες των παλαιότερων ετών έχουν αλλάξει».Σε κάθε περίπτωση, δεδομένου του ήπιου κλίματος της περιοχής της ..., τα ακραία καιρικά φαινόμενα, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, μπορούν να εκτιμηθούν εκ των προτέρων (είναι προβλέψιμα) ως προς την ένταση αλλά και ως προς τη διάρκειά τους, οι δε εργασίες για την αντιμετώπιση αυτών μπορούσαν να προβλεφθούν και να συμπεριληφθούν στο αρχικό συμβατικό αντικείμενο. Β. Οι ειδικές περιστάσεις στο Πεδίο του Άρεως, ήτοι οι βανδαλισμοί και οι συχνές εκδηλώσεις παραβατικών συμπεριφορών, όχι μόνο υπήρχαν κατά την αρχική σύμβαση, αλλά κατά τις αναφορές της Περιφέρειας έχουν περιοριστεί, επομένως δεν αποτελούν νέα και απρόβλεπτη περίσταση, οι δε επιπλέον κλαδεύσεις δέντρων και θάμνων για λόγους ασφαλείας στην περιοχή αυτή δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο της υπό κρίση σύμβασης. Γ.Η αυξημένη επισκεψιμότητα των επίμαχων πάρκων και αλσών, που αποτελεί σκοπό της σύμβασης σύμφωνα με την τεχνική περιγραφή, αποτελεί περίσταση που δεν συνάπτεται με το αντικείμενο της σύμβασης, καθόσον δεν δημιουργεί υποχρέωση στον ανάδοχο για εκτέλεση επιπλέον εργασιών φροντίδας του πρασίνου στις περιοχές αυτές, για φύτευση νέων θάμνων και φυτών και επιπλέον άρδευση αυτών. Εξάλλου, οι επικαλούμενες αυξημένες υποχρεώσεις καθαρισμού αποτελούν πρωτίστως αντικείμενο της Ομάδας 2 εργασιών της 9/8.8.2017 προκήρυξης, που κατακυρώθηκε σε έτερο ανάδοχο, με τη .... (....) σύμβαση, η οποία ήδη εκτελείται.Ενόψει της ανωτέρω ουσιώδους πλημμέλειας που διαπιστώθηκε, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο, με το .... έγγραφο της Προϊσταμένης της Διεύθυνσης Οικονομικών Π.Ε. Κ.Τ. της Περιφέρειας ..., σχεδίου τροποποιητικής σύμβασης, αντίγραφο του οποίου τηρείται ηλεκτρονικά στη Γραμματεία του Κλιμακίου.

Αντικατάσταση φωτιστικών σωμάτων...Υπό τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, πρέπει να γίνουν δεκτά τα ακόλουθα: Με την ελεγχόμενη Σ.Σ., όπως βασίμως κρίθηκε με την προσβαλλόμενη πράξη, συντελείται επέκταση του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, με την ανάθεση εκτέλεσης εργασιών, οι οποίες είτε πρόκειται να εκτελεστούν σε επιπλέον οδούς από τις αρχικά προσδιορισθείσες, είτε αφορούν σε αποκατάσταση βλαβών που υπερβαίνουν τη συμβατική δαπάνη του έργου, η οποία επιφέρει επαύξηση του συμβατικού τιμήματος κατά ποσοστό 49,17%. Υπό τις συνθήκες αυτές, ανεξάρτητα αν θα επηρέαζε το αποτέλεσμα της διαδικασίας ανάθεσης της αρχικής σύμβασης προσελκύοντας το ενδιαφέρον και άλλων οικονομικών φορέων, σε κάθε περίπτωση, η ανάθεση στον αρχικό ανάδοχο πρόσθετων εργασιών, οι οποίες, είτε σε ποσότητα είτε σε είδος, δεν είχαν αρχικώς προβλεφθεί και οι οποίες επιφέρουν επαύξηση του οικονομικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης κατά ποσοστό 49,17%, συνιστά τροποποίηση που επεκτείνει σημαντικά το αντικείμενο της αρχικής σύμβασης (βλ. ΔΕΕ, προηγουμένως ΔΕΚ, απόφ., της 29.4.2010 C-160/08 σκ. 99, της 19.6.2008 C-454/06 σκ. 36), και, ως εκ τούτου, ουσιώδη τροποποίηση, για την οποία απαιτείται νέα διαδικασία σύναψης δημόσιας σύμβασης. Περαιτέρω, η προσφεύγουσα Α.Α., με την με την 1605/7.12.2020 πράξη της Οικονομικής Επιτροπής, με την οποία εγκρίθηκε η ως άνω τροποποίηση, δεν τεκμηριώνει ότι συντρέχει περίπτωση επιτρεπτής, κατ’ άρθρο 156 παρ. 1 του ν. 4412/2016, ανάθεσης εκτέλεσης συμπληρωματικών εργασιών, χωρίς νέα διαδικασία σύναψης σύμβασης. Ειδικότερα, από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει η επέλευση απρόβλεπτων περιστάσεων μετά την ανάθεση της αρχικής σύμβασης, ενώ δεν στοιχειοθετούν, κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων, απρόβλεπτες περιστάσεις που δικαιολογούν τη σύναψη της ελεγχόμενης Σ.Σ. η αόριστη επίκληση ατυχημάτων και έντονων καιρικών φαινομένων, χωρίς αυτά να προσδιορίζονται χρονικά και τοπικά και να προκύπτουν από σχετικά δελτία συμβάντων ή καταγραφής ζημιών και χωρίς να συσχετίζονται με συγκεκριμένες επιπτώσεις-βλάβες που εξαιτίας αυτών επήλθε επαύξηση του τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης. Συναφώς, πέραν της αοριστίας του ισχυρισμού περί ζημιών στο δίκτυο εξαιτίας έντονων καιρικών φαινομένων, ο ισχυρισμός αυτός, κατά το μέρος που γίνεται επίκληση ζημιών στο δίκτυο εξαιτίας της κακοκαιρίας που έλαβε χώρα από 15 έως 17.2.2021, δεν μπορεί να γίνει αποδεκτός, δεδομένου ότι αφορά σε γεγονότα μεταγενέστερα της έγκρισης, με τη 1605/7.12.2020 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου ..., του 3ου Α.Π.Ε. και της ελεγχόμενης Σ.Σ.. Επίσης, οι επικαλούμενες συμπληρωματικές εργασίες για την τοποθέτηση των 25 ηλεκτρικών φορτιστών, πέραν του ότι δεν προκύπτει ότι παρουσιάζουν την απαιτούμενη αναγκαία συνάφεια με το τεχνικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, δεν συμπεριλαμβάνονται στο αντικείμενό της, όπως αυτό καθορίζεται στον εγκριθέντα 3ο Α.Π.Ε. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, δεν συντρέχει εν προκειμένω η σωρευτικά απαιτούμενη, με το άρθρο 156 παρ. 1 του ν. 4412/2016, προϋπόθεση της ανάγκης εκτέλεσης συμπληρωματικών εργασιών λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων που να δικαιολογεί τη σύναψη της ελεγχόμενης Σ.Σ. χωρίς νέα διαδικασία σύναψης σύμβασης. Τα αυτά κρίνοντας και το Κλιμάκιο με την προσβαλλόμενη πράξη ορθώς εφάρμοσε τις ως άνω διατάξεις, τα δε αντίθετα προβαλλόμενα με την κρινόμενη προσφυγή πρέπει να απορριφθούν ως αβάσιμα.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:1η συμπληρωματική σύμβαση που αφορά την υπηρεσία «ΣΗΜ-05/19: Συντήρηση & Άρση βλαβών Εγκαταστάσεων Φωτεινής Σηματοδότησης Ν. Αττικής»(...)Ως απρόβλεπτες περιστάσεις κατά την ανωτέρω έννοια νοούνται αιφνίδια πραγματικά γεγονότα, τα οποία δεν ανάγονται στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης και τα οποία, παρότι η μελέτη, που αποτελεί τη βάση προσδιορισμού του τεχνικού αντικειμένου του έργου, υπήρξε κατά το δυνατόν πλήρης και ακριβής, δεν μπορούσαν να προβλεφθούν, σύμφωνα με τους κανόνες της ανθρώπινης εμπειρίας και λογικής, ώστε να ενταχθούν στο αρχικό έργο και την ήδη συναφθείσα σύμβαση. Οι περιστάσεις αυτές, τις οποίες η αναθέτουσα Αρχή πρέπει να επικαλείται και οφείλει να αποδεικνύει ως φέρουσα το σχετικό βάρος απόδειξης, δεν πρέπει να απορρέουν από δική της ευθύνη ή από έλλειψη επιμέλειας κατά την προετοιμασία της σύμβασης και ιδίως κατά την κατάρτιση της αρχικής μελέτης.(...)Στην προκειμένη, δε,  περίπτωση, δεν προκύπτει, με βάση και τα διδάγματα της κοινής πείρας, η ύπαρξη τόσο ακραίων - και όχι απλά δυσμενών -  καιρικών φαινομένων, κυρίως  κατά τους χειμερινούς μήνες  ώστε  να  καταδεικνύεται  η συνδρομή απρόβλεπτων περιστάσεων με την έννοια που εκτέθηκε ανωτέρω. Τέλος, από την αντιπαραβολή των ποσοτήτων  της αρχικής σύμβασης σε σχέση με τις επιπλέον ποσότητες των ανωτέρω εργασιών που περιλαμβάνονται στην ελεγχόμενη ήδη συμπληρωματική, ενισχύεται το συμπέρασμα ότι πρόκειται για  παρεπόμενες προμετρητικές  αποκλείσεις  και όχι για επιπλέον εργασίες που ανέκυψαν από απρόβλεπτα περιστατικά, τα οποία αντικειμενικά ήταν αδύνατον να προβλεφθούν από την αναθέτουσα αρχή.(...)Συγκεκριμένα, ως προς τις δύο πρώτες εργασίες (Ν.Τ 1 και 2)  κατά την ειδικά προβαλλόμενη τεχνική κρίση της αναθέτουσας Αρχής, η ύπαρξη στατικού φορέα γέφυρας ή υποδομής, που καθιστούσε αδύνατη την θεμελίωση μέρους των ιστών φωτεινής σηματοδότηση κατά τον προβλεπόμενο στην Τεχνική Περιγραφή της διακήρυξης τρόπο,  μπορούσε να διαπιστωθεί μόνο  αφού αποξηλωθεί ο ιστός και γίνει η σχετική εκσκαφή, οπότε καθορίζεται ad hoc  το βάθος και ο τρόπος θεμελίωσής του οικείου ιστού.Αποφαίνεται ότι κωλύεται η υπογραφή της συμπληρωματικής σύμβασης  κατά το μέρος που αφορά  στην εκτέλεση υπερσυμβατικών εργασιών  (Α.Τ. 6,  Α.Τ.7,  Α.Τ. 8,  Α.Τ. 9, Α.Τ. 10,  Α.Τ 11,  Α.Τ. 16Α, Α.Τ 16Β ,  Α.Τ. 18Α   Α.Τ. 19), συνολικής αξίας  239,196.00 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. Και Δεν κωλύεται η υπογραφή της ελεγχόμενης σύμβασης κατά το μέρος που αφορά στην εκτέλεση νέων εργασιών (Ν.Τ.1,  Ν.Τ. 2 και  Ν.Τ.3 ), συνολικής αξίας  258.858,60 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.

Επέκταση ΧΥΤΑ...Με δεδομένα τα ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι περιστάσεις που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή, εξ αιτίας των οποίων φέρεται ότι κατέστησαν αναγκαίες οι εργασίες που περιλαμβάνονται στη συμπληρωματική σύμβαση, δεν δικαιολογούν τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης.  Και τούτο, πρωτίστως διότι, προϋπόθεση για τη νόμιμη ανάθεση συμπληρωματικών εργασιών, κατά το άρθρο 57 της Κωδικοποίησης της Νομοθεσίας Δημοσίων Έργων, αποτελεί οι συμπληρωματικές εργασίες να κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων «κατά την εκτέλεση του έργου», επομένως, κρίσιμος χρόνος για τη συνδρομή των απρόβλεπτων περιστάσεων είναι ο χρόνος ανάθεσης της αρχικής σύμβασης, όπως προσδιορίζεται από την ημερομηνία της σχετικής κατακυρωτικής απόφασης.  Εντούτοις, στην προκειμένη περίπτωση, οι ζημίες στον ΧΥΤΑ … από τα ακραία καιρικά φαινόμενα που έπληξαν την περιοχή στις 21-22.10.2016 (η συνδρομή των οποίων διαπιστώθηκε από τις αποφάσεις του Γενικού Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας που αναφέρονται στην Αιτιολογική Έκθεση και δεν αμφισβητούνται), προκλήθηκαν και διαπιστώθηκαν σε χρόνο πριν από την ανάθεση της από 15.6.2017 αρχικής σύμβασης, η οποία κατακυρώθηκε στον ανάδοχο με την 21/10.2.2017 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής (βλ. την προαναφερθείσα 114/2017 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου).  Περαιτέρω, η αναθέτουσα αρχή επικαλείται μεν την επέλευση ακραίων καιρικών φαινομένων την 1.12.2017 (η συνδρομή των οποίων διαπιστώθηκε από τις αποφάσεις που αναφέρονται στην Αιτιολογική Έκθεση του Α.Π.Ε. και δεν αμφισβητούνται), ήτοι σε χρόνο κατά την εκτέλεση της εργολαβίας, πλην όμως δεν συνδέει την επέλευση των φαινομένων αυτών με συγκεκριμένες ζημίες, στην αποκατάσταση των οποίων αποσκοπούν οι εργασίες που ήδη περιλαμβάνονται στη συμπληρωματική σύμβαση (δηλαδή δεν προκύπτει ο αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ των απρόβλεπτων περιστάσεων και των ανατιθέμενων εργασιών). 

Αντικατάσταση φωτιστικών σωμάτων...Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν ερμηνευτικώς δεκτά στις σκέψεις 2 έως 5, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η σύναψη της ελεγχόμενης 1ης συμπληρωματικής σύμβασης στερείται νόμιμου ερείσματος, διότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις των διατάξεων των άρθρων 132 παρ. 1 περ. γ και 156 παρ. 1 του ν.4412/2016. Και τούτο, διότι, στο συγκεκριμένο έργο, όπου γίνεται ενδεικτική απαρίθμηση των οδών στις οποίες πρόκειται να εκτελεστεί, με τον προσδιορισμό και την κοστολόγηση μόνον των κατ’ εκτίμηση απαιτούμενων για την υλοποίησή του εργασιών και υλικών, χωρίς να έχει προηγηθεί ακριβής καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης του δικτύου ηλεκτροφωτισμού, η γενική αυτή περιγραφή του τεχνικού αντικειμένου δεν δύναται να επιτρέψει την ανάθεση εκτέλεσης εργασιών και σε επιπλέον οδούς από τις αρχικά (έστω και ενδεικτικά) προσδιορισθείσες, μέσω της σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης και καθ’ υπέρβαση της αρχικής συμβατικής δαπάνης, καθώς αυτό θα αποτελούσε ανεπίτρεπτη επέκταση του φυσικού αντικειμένου του και διαφοροποίηση των δεδομένων επί των οποίων αναπτύχθηκε ο ανταγωνισμός και διαμορφώθηκαν οι προσφορές των συμμετεχόντων οικονομικών φορέων στη διαγωνιστική διαδικασία ανάθεσης του έργου (σχετ. ΕλΣ VI Τμ. 6064/2015, 285/2012, Ε΄ Κλ. 44/2016, 507/2012). Επιπροσθέτως, η ίδια η φύση του έργου, που συνιστά επέμβαση σε υφιστάμενο δίκτυο ηλεκτροφωτισμού, με διαρκείς ανάγκες συντήρησης (οι οποίες, σε συνδυασμό με το δυναμικό φαινόμενο εμφάνισης βλαβών, δεν επιτρέπουν τον εκ των προτέρων επακριβή προσδιορισμό των προς εκτέλεση ποσοτήτων εργασιών και των προς προμήθεια υλικών), έχει ως συνέπεια το αντικείμενό του να εξαντλείται απολογιστικά με την εκτέλεση των απαιτούμενων κατά τον χρόνο υλοποίησής του εργασιών και την ανάλωση του συμβατικού τιμήματος, ενώ τυχόν ανάγκη αποκατάστασης επιγενόμενων βλαβών και ζημιών, που προκαλεί δαπάνη που υπερβαίνει το ως άνω ποσό, αποτελεί αντικείμενο νέας εργολαβίας. Σε κάθε δε περίπτωση δεν παρατίθεται στην απόφαση έγκρισης σύναψης της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης πλήρης και αναλυτική αιτιολογία των απρόβλεπτων περιστάσεων που επιβάλλουν τη σύναψή της. Η αόριστη επίκληση ατυχημάτων και έκτακτων καιρικών φαινομένων, χωρίς αυτά να προσδιορίζονται χρονικά, καίτοι ζητήθηκε με την 22/2021 αναβλητική Πράξη, και χωρίς να προσκομίζονται σχετικά δελτία συμβάντων ή καταγραφής των ζημιών, από τα οποία να προκύπτουν οι επιπτώσεις τους στην επαύξηση ποσοτήτων υλικών και εργασιών, δεν επαρκούν για να στοιχειοθετήσουν την ανάγκη τροποποίησης της αρχικής σύμβασης.(...)Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης δεν είναι νόμιμη και, για τον λόγο αυτό, κωλύεται η υπογραφή της.

ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/915/2021

Ασφαλτοστρώσεις Δήμου...Με τα δεδομένα αυτά και κατόπιν συνεκτίμησης του συνόλου των υποβληθέντων ενώπιον του στοιχείων, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχουν εν προκειμένω οι προϋποθέσεις σύναψης της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης.4.1. Ειδικότερα, οι εργασίες οδοποιίας επί της οδού από τον Ζωολογικό Κήπο έως τον … συνιστούν ανεπίτρεπτη, εκ των υστέρων, ήτοι μετά τη δημοπράτηση του έργου, ουσιώδη τροποποίηση και επέκταση του τεχνικού του αντικειμένου, καθώς δεν προβλέπονταν στην αρχική σύμβαση, δεν ήταν γνωστές στο σύνολο των διαγωνιζομένων κατά την υποβολή της προσφοράς τους και δεν αποτέλεσαν τη βάση της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου. Ειδικότερα, στο αρχικό έργο είχε προβλεφθεί η πραγματοποίηση εργασιών ηλεκτροφωτισμού σε εντοπισμένες θέσεις επί της «Λεωφόρου του ΌΧΙ», ήτοι,  σύμφωνα με την τεχνική περιγραφή του έργου και τα τοπογραφικά διαγράμματα που προσκομίστηκαν, με σημειωμένες επ’ αυτών τις θέσεις του αρχικού έργου και των νέων εργασιών, «εμπρός του Ναού …, απέναντι δίπλα χώρου πρασίνου, στην είσοδο από το Δήμο … και προς …». Αντιθέτως, με την ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση επιδιώκεται η πραγματοποίηση εκτεταμένων εργασιών άλλης φύσης, ήτοι εργασιών οδοποιίας, σε μεγάλο μήκος της οδού που αποτελεί τη συνέχεια της «Λεωφόρου του ΌΧΙ» εκτός του αστικού ιστού της Δ.Ε. …. Επομένως, οι προτεινόμενες εργασίες συνιστούν ένα νέο, αυτοτελές, τεχνικό έργο, που ουδόλως συνδέεται με τις πραγματοποιηθείσες εργασίες ηλεκτροφωτισμού επί της «Λεωφόρου του ΌΧΙ». Ούτε, προφανώς, πρόκειται για εργασίες που δεν μπορούν να διαχωριστούν από τις εργασίες ηλεκτροφωτισμού επί της «Λεωφόρου του ΌΧΙ» χωρίς βλάβη για την αναθέτουσα αρχή ή που είναι αναγκαίες για την άρτια ολοκλήρωση και λειτουργικότητα του έργου. Τέλος, η ανάγκη άμεσης αποκατάστασης των βλαβών επί της εν λόγω οδού, που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή, δεν καθιστά επιτρεπτή τη συμπερίληψη των εργασιών αυτών στην τρέχουσα εργολαβία, αφού δεν πληρούνται οι λοιπές προϋποθέσεις για τη νόμιμη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, οι οποίες πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά.(...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την εκτέλεση των ανωτέρω συμπληρωματικών εργασιών και, ως εκ τούτου, κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης.

ΜΕΛΕΤΕΣ:Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Δήμο σε μελετητικά γραφεία για την εκπόνηση μελέτης που αφορά στη «διερεύνηση και αντιμετώπιση καταπτώσεων πρανών και αντιστηρίξεων σε διάφορα σημεία του Δήμου, εξαιτίας ισχυρών καιρικών φαινομένων», κατόπιν αναθέσεως με τη διαδικασία της πρόσκλησης περιορισμένου αριθμού εργοληπτικών επιχειρήσεων, χωρίς προηγούμενη δημοσίευση διακήρυξης διαγωνισμού διότι: α) η απόφαση προσφυγής στην ανωτέρω διαδικασία είναι πλημμελώς αιτιολογημένη, καθώς δεν προκύπτει το ακριβές χρονικό σημείο επέλευσης των απρόβλεπτων γεγονότων, ήτοι των έντονων καιρικών φαινομένων και  β) σημειώθηκαν αδικαιολόγητες καθυστερήσεις που υπερβαίνουν την καθυστέρηση που θα επέφερε τυχόν δημοσίευση διακήρυξης ανοιχτού διαγωνισμού (άρθρο 1, 9, 10 παρ. 2 και 12 του ν. 3316/2005, ΦΕΚ Α΄ 42/2005, διορθ. σφαλμ. ΦΕΚ Α΄ 85/2005).

Ενημέρωση σχετικά με τις επιπτώσεις των έντονων καιρικών φαινομένων, που αφορούν τις υγειονομικές συνθήκες των πληγέντων περιοχών.(ΑΔΑ: ΨΕΧ8465ΦΥΟ-ΖΤΕ)

ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΕΡΓΟΥ:..ζητείται η αναθεώρηση της 123/2019 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με αυτά τα δεδομένα και σύμφωνα με τις ως άνω νομικές παραδοχές, ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη απόφαση ότι η διαδικασία που προηγήθηκε της ανάθεσης του επίμαχου έργου είναι νομικώς πλημμελής. Ειδικότερα: Α. το φυσικό – τεχνικό αντικείμενο του έργου δεν προσδιορίζεται με σαφήνεια και πληρότητα, όπως απαιτεί ο νόμος, αλλά περιγράφεται σε γενικό πλαίσιο με απλή αναφορά των ρεμάτων, στα οποία θα λάβουν χώρα οι εργασίες, δίχως να καθορίζεται το είδος καθώς και η ακριβής προμέτρηση της ποσότητας των εργασιών που πρόκειται να εκτελεσθούν. Συγκεκριμένα, όπως ορθώς δέχθηκε το VI Τμήμα, i. η υδρολογική – υδραυλική μελέτη που προβλέπεται  στην από 10.1.2018 Τεχνική Έκθεση, που συνοδεύει το έργο, αλλά και στην από 15.5.2017 Τεχνική Έκθεση που υποβλήθηκε στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση, προκειμένου να δοθεί απαλλαγή για την περιβαλλοντική αδειοδότηση, αποτελεί βασικό στοιχείο προσδιορισμού του τεχνικού αντικειμένου του έργου, ως εκ του ότι αυτό συνάπτεται αρρήκτως  με τον έλεγχο της παροχετευτικότητας των ρεμάτων σε σχέση με τις πλημμυρικές παροχές, για το λόγο δε αυτό η εν λόγω μελέτη έπρεπε να είχε προηγηθεί της δημοπράτησης του επίμαχου έργου. Αντιθέτως όμως, η μελλοντική εκπόνηση αυτής από τον ανάδοχο κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του έργου, τίθεται ως προϋπόθεση υλοποίησης των εργασιών. ii. Συναφώς, η πρόβλεψη  υποχρέωσης του αναδόχου να εκπονήσει τοπογραφικές μελέτες και να διενεργήσει αποτυπώσεις του φυσικού εδάφους, από τις οποίες θα προκύπτουν τα υψόμετρα των υποχρεωτικών σημείων της μηκοτομής του πυθμένα των ρεμάτων (γέφυρες, τεχνικά προς αρδευτικές και στραγγιστικές διώρυγες κ.λπ.) καθώς και επαρκή ενδιάμεσα στοιχεία, για να προσδιορίζονται τα απαιτούμενα οριστικά επίπεδα του πυθμένα τους με την αφαίρεση των φερτών υλικών (απορρίμματα, μπάζα, προσχώσεις, αυτοφυής βλάστηση), αποδεικνύει ότι το τεχνικό αντικείμενο του υπό εκτέλεση έργου δεν έχει προσδιοριστεί εκ των προτέρων με ακρίβεια. iii. Η ασάφεια και η αοριστία του αντικειμένου του έργου ενισχύεται και από το ότι στις ως άνω Τεχνικές Εκθέσεις ορίζεται ότι α) κατά την εκτέλεση του έργου θα εκτελεσθούν όσες εργασίες κριθούν απαραίτητες και σε θέσεις, που θα υποδειχθούν από την Υπηρεσία, β) οι εργασίες που δεν είναι δυνατόν να κοστολογηθούν συμβατικά, θα αντιμετωπισθούν απολογιστικά και γ) οι εργασίες, που είναι δύσκολο να προβλεφθούν από την αρχή, θα επιβαρύνουν το κονδύλι των απροβλέπτων. Την ασάφεια περαιτέρω επιτείνει η αναντιστοιχία μεταξύ της Τεχνικής Έκθεσης του έργου και της Ε.Σ.Υ., καθώς στην τελευταία (άρθρο 9 της Ε.Σ.Υ.) προβλέπεται ρητώς, ότι ο ανάδοχος υποχρεούται να συντάξει, μεταξύ άλλων, και μελέτες σχεδιασμού και εγκατάστασης αρδευτικού δικτύου φυτοτεχνικών εργασιών, οι οποίες ουδεμία σχέση έχουν με το αντικείμενο της διαγωνιστικής διαδικασίας. Β. Η συμπερίληψη της εκπόνησης της ως άνω υδρολογικής – υδραυλικής μελέτης στο αντικείμενο του δημοπρατηθέντος έργου δεν είναι νόμιμη, διότι i. ως στοιχείο της ωριμότητας του έργου έπρεπε να προϋπάρχει στο φάκελο το διαγωνισμού, ii. δεν συντρέχει η εξαιρετική περίπτωση ούτε οι προϋποθέσεις του άρθρου 50 του                  ν. 4412/2016, ώστε να είναι επιτρεπτή η ανάθεση  της μελέτης από κοινού με την κατασκευή του έργου, iii. το σύστημα υποβολής προσφορών που επελέγη, ήτοι επιμέρους ποσοστά έκπτωσης κατά ομάδες ομοειδών εργασιών, δεν είναι συμβατό με το σύστημα που προβλέπεται από τις διατάξεις του ν. 4412/2016 (αλλά και του προϊσχύσαντος ν. 3316/2005) για τις συμβάσεις μελετών, όπου ο ανάδοχος επιλέγεται με κριτήριο την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά και όχι τη χαμηλότερη τιμή, ώστε να εξασφαλίζεται το ποιοτικό αποτέλεσμα της μελέτης σε συνδυασμό με την καλύτερη δυνατή τιμή. Οι προβαλλόμενοι με την αίτηση λόγοι περί αναγκαιότητας σύνταξης των άνω μελετών, ως εκ του ότι εξυπηρετούν περιβαλλοντικούς σκοπούς προστασίας των ρεμάτων και επιβάλλονται από την περιβαλλοντική νομοθεσία, πρέπει να απορριφθούν, διότι δεν αμφισβητείται η αναγκαιότητα εκπόνησης των μελετών αυτών, αλλά η νομιμότητα ανάθεσής τους στον ανάδοχο του υπό εκτέλεση έργου. Ομοίως, πρέπει να απορριφθεί ο ισχυρισμός ότι οι αναδειχθείσες πλημμέλειες δεν είναι ουσιώδεις, διότι η δημοπράτηση έργου, του οποίου το φυσικό – τεχνικό αντικείμενο δεν προσδιορίζεται με επάρκεια και ακρίβεια, με παράλληλη ανάθεση εκπόνησης της προσδιοριστικής του αντικειμένου αυτού μελέτης στον εργολήπτη που αναλαμβάνει την κατασκευή του, χωρίς να συντρέχουν οι προϋποθέσεις του νόμου, συνιστά  ουσιώδη πλημμέλεια, αφού η κατασκευή του βέλτιστου δυνατού έργου απαιτεί την προηγούμενη ανάθεση της προσδιοριστικής του αντικειμένου του μελέτης υπό συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού και με κριτήρια που εξασφαλίζουν την ποιότητα αυτής. Εξάλλου, αλυσιτελώς προβάλλεται ότι η διαδικασία που ακολουθήθηκε ήταν νόμιμη ως εκ του ότι ουδεμία ένσταση υποβλήθηκε από τους υποψηφίους αναδόχους, διότι η συμπεριφορά των διαγωνιζομένων δεν ασκεί επιρροή στον προσυμβατικό έλεγχο από το Ε.Σ., που είναι πλήρης, αυτεπάγγελτος και καθολικός, εκτείνεται δε σε όλη τη διαδικασία σύναψης μιας σύμβασης. Απορριπτέος και ο ισχυρισμός περί του ότι επιτακτικοί λόγοι δημοσίου συμφέροντος επιβάλλουν την υπογραφή της κρινόμενης σύμβασης, διότι το δημόσιο συμφέρον, που προφανώς εξυπηρετείται με την ολοκλήρωση των εν λόγω εργασιών, δεν αναιρεί την υποχρέωση των αναθετουσών αρχών για τήρηση των διαδικασιών ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, οι οποίες έχουν επίσης θεσπιστεί για λόγους δημοσίου συμφέροντος (Τμ. Μείζ. – Επταμ. Συνθ. 682/2017, 2490/2015). Τέλος, ενόψει της σαφήνειας των εφαρμοστέων διατάξεων, αλλά και του προαναφερθέντος ουσιώδους χαρακτήρα των νομικών πλημμελειών που έλαβαν χώρα κατά τη διαγωνιστική διαδικασία, πρέπει να απορριφθεί ο ισχυρισμός περί συγγνωστής πλάνης των οργάνων της Αναθέτουσας Αρχής.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση αναθεώρησης πρέπει να απορριφθεί.

Επισκευή προβλήτας - συμπληρωματική σύμβαση..: Επιδιώκεται η ανάκληση της 985/2019 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις το Τμήμα διαπιστώνει ότι τα έντονα καιρικά φαινόμενα της 8-10.4.2019 (σφοδροί άνεμοι, πολύ μεγάλης έντασης κυματισμοί) προκάλεσαν εξαιρετικά εκτεταμένες φθορές στις υπάρχουσες εγκαταστάσεις του λιμένα …, αποσπώντας ή ανατρέποντας τμήματα των παλαιών κρηπιδωμάτων και καθιστώντας αναγκαία, τόσο τη λήψη επειγόντων μέτρων προστασίας του εργοταξίου, όσο και τη μερική τροποποίηση της μελέτης, απαραίτητη για την τεχνικώς άρτια ολοκλήρωση της κατασκευής του έργου.  Αντιθέτως, από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει ότι η αναθέτουσα αρχή όφειλε να έχει προβεί σε επικαιροποίηση της αρχικής μελέτης πριν από την κατάρτιση της αρχικής σύμβασης.  Και τούτο, διότι, ανεξαρτήτως της μη παρέλευσης μεγάλου χρονικού διαστήματος από την εκπόνηση της αρχικής μελέτης (Φεβρουάριος 2017), κατά το χρόνο ανάθεσης (Νοέμβριος 2018), η κατάσταση των παλαιών κρηπιδωμάτων του λιμένα ....... δεν προκύπτει ότι είχε ουσιωδώς μεταβληθεί σε σχέση με την αποτυπωθείσα στην εγκεκριμένη μελέτη της αρχικής σύμβασης.  Όπως ειδικότερα διαφαίνεται στην αλληλογραφία μεταξύ της αναδόχου και της αναθέτουσας αρχής, κατά την κατάρτιση της σύμβαση διαπιστώνονται αορίστως κάποιες πρόσθετες ζημίες, ενώ εντονότερες φθορές επέρχονται μόνο μεταγενέστερα, κατά τους πρώτους μήνες του έτους 2019, ως συνέπεια έντονων καιρικών συνθηκών, με έκταση πάντως πολύ μικρότερη από τις επελθούσες τον Απρίλιο 2019 ζημιές (βλ. ποσότητες προτεινόμενων εργασιών στο 22/22.1.2019 έγγραφο της αναδόχου).   Εξάλλου, η κρίση του Κλιμακίου κατά την οποία, η αναθέτουσα αρχή όφειλε να έχει λάβει υπόψη της ότι το αρχικό έργο αφορούσε στην επισκευή ενός ήδη επιβαρυμένου (με έντονες φθορές) έργου που υφίστατο συνεχώς καταπόνηση από τις καιρικές συνθήκες, και συνακόλουθα, να έχει διαγνώσει πριν από την ανάθεση της αρχικής σύμβασης την επικείμενη περαιτέρω διάβρωση αυτού, πρέπει να απορριφθεί ως εσφαλμένη.  Πράγματι, από τα αναφερόμενα στο ιστορικό πραγματικά περιστατικά, προκύπτει ότι η διαδικασία της φθοράς επιταχύνθηκε κατά τρόπο μη αναμενόμενο κατά τη διάρκεια της σύμβασης, από τη συνεχιζόμενη σφοδρή κακοκαιρία καθ’ όλο το διάστημα από Δεκέμβριο 2018 έως Μάρτιο 2019, με αποκορύφωμα τις καιρικές συνθήκες του Απριλίου 2019 που επέφεραν τελικώς τη μερική κατάρρευση των παλαιών εγκαταστάσεων.  Ενόψει των ανωτέρω, και κατ’ αποδοχή του λόγου ανάκλησης, το Τμήμα κρίνει ότι η ανάγκη εκτέλεσης των εργασιών της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης οφείλεται σε απρόβλεπτες περιστάσεις κατά την εκτέλεση του έργου, κατά την έννοια του άρθρου 156 του ν. 4412/2016.

Ανακαλεί την 985/2019 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου