Μετακίνηση στο εξωτερικό.Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων(2685/1999) συνάγονται, μεταξύ άλλων, τα εξής: Από 11.4.2012, χρόνος ισχύος της παρ. 15 του άρθρου 18 του ν. 4071/2012, οι μετακινούμενοι αιρετοί και υπάλληλοι των Δήμων σε χώρες εκτός ευρωπαϊκής ένωσης κατ’ εντολή των Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού, για υπηρεσιακούς λόγους, δικαιούνται των προβλεπόμενων, αναλόγως της ιδιότητάς τους, δαπανών μετακίνησης και ημερήσιας αποζημίωσης, υπό την προϋπόθεση ότι έχουν λάβει σχετική έγκριση από τον Γενικό Γραμματέα της οικείας αποκεντρωμένης διοίκησης. Η ως άνω έγκριση μετακίνησης αιρετών και υπαλλήλων των Ο.Τ.Α., εκδίδεται πριν την ημερομηνία αναχώρησης τους, δεδομένου ότι με την παρ. 15 του άρθρου 18 τροποποιήθηκε αφενός μεν το όργανο που ασκεί την εν λόγω αρμοδιότητα, αφετέρου δε οι περιπτώσεις στις οποίες αυτή απαιτείται, και όχι ο χρόνος χορήγησης αυτής (βλ. οικεία αιτιολογική έκθεση του ν.4071/2012). (...)Δεδομένου όμως ότι, κατά παράβαση της διάταξης της παρ. 15 του άρθρου 18 του ν. 4071/2012, δεν εκδόθηκε για τη μετακίνηση του Δημάρχου, πριν από την αναχώρησή του, η σχετική εγκριτική απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ...., η ως άνω μετακίνηση δεν είναι νόμιμη και, συνακόλουθα, δεν είναι νόμιμη η καταβολή σε αυτόν δαπανών μετακίνησης. Η δε προσκομιζόμενη με αριθμ. πρωτ. 5164/29.3.2013 οικεία απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ...., με την οποία εγκρίνεται εκ των υστέρων η ανωτέρω μετακίνηση, δεν μπορεί να αναπληρώσει την κατά τα ανωτέρω ελλείπουσα νόμιμη προϋπόθεση, λαμβανομένου υπόψη, επίσης, ότι κατά γενική αρχή του διοικητικού δικαίου, οι διοικητικές πράξεις, ατομικές ή κανονιστικές, δεν έχουν αναδρομική ισχύ, εκτεινόμενη πέρα από την ημέρα έκδοσής τους (ή από την ημέρα δημοσίευσής τους, αν είναι δημοσιευτέες), εφόσον τούτο δεν προβλέπεται ή δεν συνάγεται από το νόμο.

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ:Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από τη διαφωνούσα Αναπληρώτρια Επίτροπο, ότι η μετακίνηση του ανωτέρω Ειδικού Συμβούλου του Δήμου δεν είναι νόμιμη, καθόσον δεν εκδόθηκε γι’ αυτήν, πριν από την αναχώρησή του, η σχετική εγκριτική απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας – Θράκης, κατά παράβαση της διάταξης της παραγράφου 15 του άρθρου 18 του ν. 4071/2012, ως εκ τούτου δεν είναι νόμιμη και η καταβολή σ’ αυτόν των σχετικών δαπανών μετακίνησης. Περαιτέρω, οι ίδιες δαπάνες παρίστανται και μη κανονικές, δεδομένου ότι η από 4.2.2015 απόφαση του Δημάρχου ... περί έγκρισης αυτών αναρτήθηκε στο πρόγραμμα «ΔΙΑΥΓΕΙΑ» σε χρόνο (2.3.2015) μεταγενέστερο της πραγματοποίησης της μετακίνησης (19.2. έως 22.2.2015), επομένως κατά τον κρίσιμο χρόνο η απόφαση αυτή δεν παρήγαγε τα έννομα αποτελέσματά της. Αντιθέτως, εσφαλμένως υπολαμβάνει η διαφωνούσα Αναπληρώτρια Επίτροπος ότι η ημερήσια αποζημίωση του ανωτέρω Ειδικού Συμβούλου έπρεπε να εκκαθαριστεί με βάση το ποσό των 80,00 ευρώ, καθόσον η Δημοκρατία της Σερβίας υπάγεται στην Κατηγορία Α΄ του άρθρου 18 του ν. 2685/1999 (ad hoc Ε.Σ. Κλ. Προλ. Ελ. Δαπ. στο I Τμ. 38/2016), ως εκ τούτου και με δεδομένο ότι ο ανωτέρω Ειδικός Σύμβουλος ανήκει στην κατηγορία II περ. β΄ των υπαγομένων στην παράγραφο 1 του άρθρου 4 του ν. 2685/1999 προσώπων, ορθώς εκκαθαρίστηκε η ημερήσια αποζημίωσή του με βάση το ποσό των 95,00 ευρώ, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 19 του ανωτέρω νόμου. Περαιτέρω, όμως, λαμβανομένου υπ’ όψιν ότι α) η επίμαχη 4781/17.2.2015 απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας – Θράκης, με την οποία εγκρίθηκε η μετακίνηση μόνο των έτερων δύο (2) μετακινούμενων προσώπων και όχι του ως άνω Ειδικού Συμβούλου, παρά το γεγονός ότι με το 3949/16.2.2015 έγγραφο του Δημάρχου ... ζητήθηκε η έγκριση για όλους τους ανωτέρω μετακινούμενους, εκδόθηκε μεν στις 17.2.2015, ήτοι σε χρόνο προγενέστερο των εν λόγω μετακινήσεων, πλην όμως εισήχθη στο Δήμο στις 9.3.2015, ήτοι σε χρόνο που η μετακίνηση αυτή έπρεπε να είχε ήδη πραγματοποιηθεί, ενώ και ο λόγος της εξαίρεσης από την απόφαση αυτή του Ειδικού Συμβούλου δεν υφίστατο κατ’ ουσίαν, αφού η αναγκαία εγκριτική απόφαση του Δημάρχου είχε ήδη εκδοθεί, απλώς δεν επισυνάφθηκε στην αποσταλείσα απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και β) η ως άνω εγκριτική της μετακίνησης του Ειδικού Συμβούλου απόφαση του Δημάρχου εκδόθηκε νομίμως πριν από την πραγματοποίηση της μετακίνησης, η δε ανάρτηση αυτής στο πρόγραμμα «ΔΙΑΥΓΕΙΑ» έλαβε τελικώς χώρα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα από την πραγματοποίηση των σχετικών δαπανών, το Κλιμάκιο άγεται, περαιτέρω, στην κρίση ότι τα αρμόδια όργανα του Δήμου, χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των ανωτέρω κειμένων διατάξεων, υπέλαβαν ότι νομίμως πραγματοποιήθηκε η μετακίνηση του Ειδικού Συμβούλου … και συνακόλουθα, ότι οι σχετικές δαπάνες είναι νόμιμες και κανονικές, η πλάνη τους δε αυτή είναι συγγνωστή.

ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΔΑΠΑΝΩΝ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη νομική σκέψη που προηγήθηκε, το Κλιμάκιο, λαμβάνοντας υπόψη ότι ο φερόμενος ως δικαιούχος στα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα μετακινήθηκε στο εσωτερικό της χώρας και όχι στο εξωτερικό, και ειδικότερα μετέβη στη ... προκειμένου να συμμετάσχει σε συνέδριο του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνδέσμου Δήμων και Κοινοτήτων ...  Ελλάδας, κρίνει ότι για τη νομιμότητα των συγκεκριμένων μετακινήσεων αρκούσαν οι σχετικές εντολές μετακίνησης που εκδόθηκαν από το Δημοτικό Συμβούλιο ..., πριν από τις αντίστοιχες ημέρες αναχώρησής του. Και τούτο, διότι για την πραγματοποίηση των εν λόγω μετακινήσεων δεν απαιτείτο προηγούμενη εγκριτική απόφαση του Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, καθόσον η πρόσθετη αυτή προϋπόθεση νομιμότητας, η οποία ορίζεται στα άρθρα 21 παρ. 1 του ν. 2685/1999 και 18 παρ. 15 του ν. 4071/2012, απαιτείται να συντρέχει σωρευτικά μόνο στις περιπτώσεις μετακίνησης αιρετών και υπαλλήλων του Δήμου στο εξωτερικό και, ειδικότερα, σε χώρες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γεγονός που δεν συνέτρεχε στην προκειμένη περίπτωση. Επομένως, η εντελλόμενη με τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα δαπάνη είναι νόμιμη, απορριπτομένου του σχετικού λόγου διαφωνίας ως νόμω αβάσιμου. Ωστόσο, η εντελλόμενη με το 69/2015 χρηματικό ένταλμα δαπάνη παρίσταται μη κανονική, διότι, όπως βασίμως προβάλλει η διαφωνούσα Αναπληρώτρια Επίτροπος, η σχετική απόφαση ανάληψης υποχρέωσης εκδόθηκε στις 8.4.2015, ήτοι σε χρόνο μεταγενέστερο της πραγματοποίησης της εν λόγω μετακίνησης του Αντιδημάρχου (28.2.2015), ενώ αυτή έπρεπε να προηγείται χρονικά οποιασδήποτε διοικητικής πράξης ή υλικής ενέργειας που αφορά στην πραγματοποίηση της οικείας δαπάνης, δεδομένου ότι με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται ο σκοπός του νόμου που συνίσταται στην εκ των προτέρων δέσμευση των αναγκαίων πιστώσεων και στην αποτροπή της διενέργειας δαπανών καθ’ υπέρβαση αυτών.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το 68/2015 χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι νόμιμη και, συνεπώς, το ένταλμα αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί, αν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος, τις πιστώσεις του οποίου βαρύνει, ενώ η εντελλόμενη με το 69/2015 χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι κανονική και, ως εκ τούτου, το ένταλμα αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί.

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη νομική σκέψη (σκέψη 3), το Κλιμάκιο αποφαίνεται ότι: 1) Κατά παράβαση του άρθρου 21 παρ. 1 του ν. 2685/1999, για την μετακίνηση των ανωτέρω (Δημάρχου ..... και Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Πρασίνου του Δήμου .....) στο εξωτερικό δεν εκδόθηκε σχετική εγκριτική απόφαση του αρμοδίου Υπουργού ή άλλου εξουσιοδοτημένου προς τούτο οργάνου. Τέτοιο δε νομίμως εξουσιοδοτημένο όργανο, κατά την έννοια του άρθρου 9 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (ν. 2690/1999), δεν είναι δυνατόν να γίνει δεκτό ότι αποτελεί ο Γενικός Γραμματέας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, κατά τον διενεργούμενο έλεγχο νομιμότητας των πράξεων των συλλογικών οργάνων των ο.τ.α., βάσει του άρθρου 225 του ν. 3852/2010. Ο περί του αντιθέτου δε ισχυρισμός του Δήμου ....., έχοντας ως έρεισμα την 44/2011 εγκύκλιο του Υπουργείου Εσωτερικών (ΑΔΑ: 4ΑΜ7Ν-ΘΤ9), πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος (βλ. σχετ. πράξεις Ι Τμήμ. 58 και 82/2012). 2) Κατά παράβαση του άρθρου 17 παρ. 1 του ν. 2685/1999, οι δαπάνες μετακίνησης δεν καταβάλλονται (αποκλειστικά) στον μετακινηθέντα υπάλληλο, κατόπιν υποβολής των σχετικών παραστατικών της μετακίνησής του αλλά (και) στο τουριστικό πρακτορείο που ανέλαβε την έκδοση των αεροπορικών εισιτηρίων και την πληρωμή του ξενοδοχείου. 3) Κατά παράβαση των προαναφερόμενων διατάξεων του ν. 3463/2006 (άρθρο 140) και του ν. 2685/1999 (άρθρα 1 και 17), επιβαρύνεται ο Δήμος ..... με το κόστος ακύρωσης της μετάβασης του Δημάρχου ..... στις Βρυξέλλες, για λόγους που αφορούν στο πρόσωπό του.

ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΩΝ ΕΞΟΔΩΝ:.. Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι εντελλόμενες με τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα δαπάνες παρίστανται μη κανονικές, καθόσον, όπως βασίμως διαλαμβάνει και η έκθεση διαφωνίας, ακολουθήθηκε ως προς την ανάληψη αυτών η διαδικασία του άρθρου 160 Κ.Δ.Κ., χωρίς να περιλαμβάνονται στις περιοριστικά απαριθμούμενες στο άρθρο 158 παρ. 1 του ιδίου κώδικα υποχρεωτικές δαπάνες των δήμων, που δύνανται να εκτελεστούν πριν την ψήφιση του προϋπολογισμού του τρέχοντος οικονομικού έτους με την κατ’ εξαίρεση επέκταση της ισχύος του προϋπολογισμού του προηγούμενου οικονομικού έτους έως τα τέλη Μαρτίου το αργότερο. Συνεπεία δε αυτού, η μεν σχετική απόφαση ανάληψης υποχρέωσης των δαπανών μετακίνησης του Δημάρχου ελήφθη και αναρτήθηκε στο πρόγραμμα Διαύγεια σε χρονικό σημείο (14.3.2018) μεταγενέστερο της πραγματοποίησης τους, ενώ για τις δαπάνες μετακίνησης του υπαλλήλου του Δήμου δεν προκύπτει ότι έγινε εκ νέου ανάληψή τους. Επιπροσθέτως, η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, με την οποία εγκρίθηκαν αναδρομικά οι μετακινήσεις Δημάρχου, δεν διαλαμβάνει καμία αιτιολογία ως προς τους κατεπείγοντες υπηρεσιακούς λόγους, που κατέστησαν αναγκαία την άμεση και χωρίς καθυστέρηση μετακίνηση αυτού, ώστε να μην είναι δυνατή η προηγούμενη έγκριση από το Δημοτικό Συμβούλιο. Η επικαλούμενη, προγενέστερη των κρίσιμων μετακινήσεων, απόφαση 246/27.11.2017 του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου …, με την οποία εγκρίθηκε αόριστα η μετακίνηση του Δημάρχου, για το μήνα Δεκέμβριο του έτους 2017, για συναντήσεις με τον Υπουργό Εσωτερικών και τους Γενικούς Γραμματείς των Υπουργείων Πολιτισμού και Αθλητισμού, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων σε ημερομηνίες που δεν είχαν καθοριστεί  ακόμη για θέματα πληρωμής έργων που είχαν ολοκληρωθεί και για εντάξεις νέων έργων στο ΕΣΠΑ 2014-2020, δεν φέρει το αναγκαίο περιεχόμενο, καθώς δεν προσδιορίζονται σε αυτήν οι ημερομηνίες των συναντήσεων, οι απαιτούμενες για τις μετακινήσεις ημέρες εκτός έδρας και το σχετικό μέσο μετακίνησης, με συνέπεια να μην δύναται (η 246/27.11.2017 απόφαση) να καλύψει την έλλειψη της προηγούμενης, εγκριτικής των μετακινήσεων, απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, οι εντελλόμενες με τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα δαπάνες είναι μη κανονικές και εν μέρει (ως προς τις δαπάνες μετακίνησης του Δημάρχου) μη νόμιμες και για το λόγο τούτο αυτά δεν πρέπει να θεωρηθούν.

Μετακινήσεις στο εξωτερικό.(...)Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται ότι μέχρι τη δημοσίευση του ν. 4071/2012 για τους μετακινούμενους με εντολή Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού στο εξωτερικό για υπηρεσιακούς λόγους ή συμμετοχή σε συνέδρια, σεμινάρια κ.λπ., καθώς και για την καταβολή σ’ αυτούς δαπανών μετακίνησης, απαιτείτο η έκδοση, πριν από την ημερομηνία αναχώρησής τους, πέραν της προβλεπόμενης στο άρθρο 3 του ν. 2685/1999 εντολής ή απόφασης μετακίνησης από το αρμόδιο όργανο των Ο.Τ.Α., σχετικής εγκριτικής απόφασης του εποπτεύοντος Υπουργού ή άλλου εξουσιοδοτημένου προς τούτο οργάνου, κατά το άρθρο 21 παρ. 1 του ίδιου νόμου. Από την ισχύ της προαναφερόμενης διάταξης δεν απαιτείται τέτοια έγκριση ή απόφαση στην περίπτωση μετακινήσεων σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διατηρείται η ίδια προϋπόθεση για τις μετακινήσεις σε χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, η δε αρμοδιότητα ασκείται από τον οικείο Γενικό Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης. 

Καταβολή δαπανών μετακίνησης...Με το ελεγχόμενο ήδη χρηματικό ένταλμα, εντέλλεται η  καταβολή των νόμιμων δαπανών μετακίνησης στον ανωτέρω.  Η εκ των υστέρων, όμως, έγκριση της επίμαχης υπηρεσιακής μετακίνησης  αντιβαίνει  στη διάταξη της  παραγράφου 15 του άρθρου 18 του ν. 4071/2012 και στην αρχή της μη αναδρομικότητας των διοικητικών πράξεων, με συνέπεια να παρίσταται εκ του λόγου αυτού μη σύννομη η καταβολή της εντελλόμενης δαπάνης. Πλην, όμως, το Κλιμάκιο κρίνει πως τα αρμόδια όργανα του Δήμου … συγγνωστώς υπέλαβαν ότι η εντελλόμενη δαπάνη είναι νόμιμη, καθόσον δεν παρέλειψαν να υποβάλουν σχετικό αίτημα προς την Αποκεντρωμένη Διοίκησης …, ενώ έστω και εκ των υστέρων εκδόθηκε η  8379/29.7.2019 εγκριτική απόφαση. Αν και κατά την άποψη του Προέδρου του Κλιμακίου, η παράλειψη προηγούμενης έγκρισης της Συντονίστριας της ο Αποκεντρωμένης Διοίκησης … δεν επιφέρει δημοσιονομικές έννομες συνέπειες ούτε επιδρά στη νομιμότητα της εντελλόμενης δαπάνης, η οποία παρίσταται καθ' όλα νόμιμη. Κατ' ακολουθία των ανωτέρω το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ.Γενικά:Μη νόμιμη η καταβολή δαπάνης μετακίνησης σε Δήμαρχο και Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου στο εσωτερικό και το εξωτερικό για τη διεκπεραίωση υποθέσεων του Δήμου, καθόσον οι ανωτέρω αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου, με τις οποίες εγκρίθηκαν εκ των υστέρων οι μετακινήσεις του Δημάρχου και του Προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου, δεν φέρουν ειδική αιτιολογία ως προς τους κατεπείγοντες υπηρεσιακούς λόγους που κατέστησαν αναγκαία την άμεση και χωρίς καθυστέρηση μετακίνηση αυτών στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, ώστε να μην είναι δυνατή η προηγούμενη έγκριση αυτών από το Δημοτικό Συμβούλιο (άρθρο 20 παρ. 8 του ν. 3731/2008, ΦΕΚ Α' 263).

Κάλυψη δαπανών λογιστικής υποστήριξης:..Με τα δεδομένα αυτά οι εντελλόμενες δαπάνες είναι νόμιμες, καθόσον οι σχολικές επιτροπές επιχορηγούνται νομίμως για την εκπλήρωση της αποστολής τους είτε με την τακτική ετήσια επιχορήγηση από πιστώσεις των ΚΑΠ και τα έσοδα από ηλεκτροδοτούμενους χώρους, είτε με έκτακτη επιχορήγηση κατ’ εφαρμογή του άρθρου 202 ΚΔΚ.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, οι εντελλόμενες με τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα δαπάνες είναι νόμιμες και αυτά θα μπορούσαν να θεωρηθούν εάν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος τις πιστώσεις του οποίου βαρύνουν.

Καταβολή οδοιπορικων εξοδων. (..) Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη νομική σκέψη που προηγήθηκε, τα έξοδα μετακίνησης εκτός έδρας του ανωτέρω ΠΕ Πολιτικού Μηχανικού υπαλλήλου του Δήμου ..., εκκαθαρίζονται κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 3 του ν. 2685/1999, καθόσον η εντολή μετακίνησης αυτού εκδόθηκε από αναρμόδιο όργανο και συγκεκριμένα από τον Προϊστάμενο Διεύθυνσης Μελετών του Δήμου και όχι από τον αρμόδιο γι’ αυτό οικείο Δήμαρχο, όπως βασίμως προβάλλει η Αναπληρώτρια Επίτροπος. Περαιτέρω, μεταξύ των δικαιολογητικών που συνοδεύουν τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα πληρωμής δεν επισυνάπτεται σχετική απόφαση του Δημάρχου ... περί μεταβίβασης της αρμοδιότητας έκδοσης των εντολών μετακίνησης στον προαναφερθέντα Προϊστάμενο. . V. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη με τα 250Α και 251Α, οικονομικού έτους 2017, χρηματικά εντάλματα πληρωμής του Δήμου ... δαπάνη δεν είναι νόμιμη και τα εντάλματα αυτά δεν πρέπει να θεωρηθούν.