Ανάκλση της 4/2007 του Ζ κλιμακίου.η αναθέτουσα αρχή αιτιολόγησε ειδικά τη δοθείσα στους διαγωνιζομένους βαθμολογία των τεχνικών τους προσφορών, καθώς προέβη, κατόπιν του από 19.1.2007 σχετικού υπομνήματος της Επιτροπής Διαγωνισμού, στην από 23.1.2007 ορθή επανάληψη της ως άνω Δ6/3877/24.11.2006 απόφασης περί έγκρισης του Πρακτικού III/13.11.2006 της Επιτροπής Διαγωνισμού και κατακύρωσης του αποτελέσματος του διαγωνισμού στην ανωτέρω σύμπραξη γραφείων μελετών, συμμορφούμενη ως εκ τούτου με τα οριζόμενα στην προσβαλλόμενη Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, δεδομένου ότι επαναλήφθηκε κατά νόμιμο τρόπο η διαδικασία από το σημείο στο οποίο είχε εντοπιστεί η πλημμέλεια.

Μελέτες και επιλογή αναδόχου. Υπόδειγμα της εγγυητικής επιστολής, το οποίο είναι δεσμευτικό για τους διαγωνιζομένους και την αρχή που διενεργεί το διαγωνισμό. Για την αναγραφή του ονόματος του συμμετέχοντος γίνεται παραπομπή στην αίτηση συμμετοχής. Δεν απαιτείται η αναγραφή, στον τίτλο της σύμπραξης μελετητικών γραφείων, του πατρωνύμου των φυσικών προσώπων - μελών της. Μη νόμιμη η αιτιολογία αποκλεισμού της αιτούσας. Δεκτή η αίτηση ακύρωσης.

Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Τμήμα κρίνει ότι μη νομίμως ανατέθηκαν στην ανωτέρω φερόμενη ως δικαιούχο του εντάλματος εταιρεία συμβούλων οι υπηρεσίες αξιολόγησης για την κήρυξη περιοχών του Δήμου ως «αισθητικής αναβάθμισης», με τη σύνταξη σχετικής έκθεσης - υπομνήματος. Τούτο δε, διότι οι υπηρεσίες αυτές αφορούν σε αντικείμενο που ανάγεται στο πλαίσιο των καθηκόντων και των αρμοδιοτήτων του υπηρετούντος στο Τμήμα Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου προσωπικού, όπως προκύπτει από τη διάρθρωση των Υπηρεσιών του.

Δικαστήρια - Νομολογία - Δέσμευση Διοίκησης - Δημόσιο Συμφέρον - Ανάκληση διοικητικών πράξεων.(...)α) Η νομολογία, η οποία έχει διαμορφωθεί με τις υπ’ αριθμ. 978/2012, 2270/2014, 3349/2014 και 4781/2014 αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας συνιστά «παγία νομολογία», καθόσον αφορά την δοθείσα από τις αποφάσεις αυτές ερμηνευτική νομική λύση για την δόμηση εντός των μνημειακού χαρακτήρα οικισμών της Ύδρας και της Χώρας Πάτμου. Η νομολογία αυτή μάλιστα επαναλήφθηκε και με τις μετέπειτα εκδοθείσες υπ’ αρ. 166/2015 (ΕΑ), 4363/2015 και 1248/2016 αποφάσεις του ιδίου δικαστηρίου. β) Ενδείκνυται η Διοίκηση, σε συμφωνία προς τις ανωτέρω αποφάσεις, να εξετάσει τις όμοιες υποθέσεις, ήδη εκκρεμείς ενώπιον αυτής ή μελλοντικές, που αφορούν τη δόμηση στους ίδιους οικισμούς, υιοθετώντας την δοθείσα από τις αποφάσεις αυτές ερμηνευτική νομική λύση. γ) Καθόσον αφορά τις ήδη εκδοθείσες πράξεις και οι οποίες τελούν σε αντίθεση προς την ερμηνευτική νομική λύση, που έχει δοθεί με τις ανωτέρω δικαστικές αποφάσεις, η Διοίκηση δύναται να τις ανακαλέσει οποτεδήποτε και να εξετάσει εκ νέου τις σχετικές υποθέσεις υπό το φως αυτής της νομικής ερμηνευτικής λύσεως, με βάση τις γενικές αρχές, που ισχύουν για την δυνατότητα ανακλήσεως των παράνομων ευμενών ατομικών διοικητικών πράξεων, επικαλούμενη λόγους σπουδαίου δημοσίου συμφέροντος (προστασία μνημειακών οικισμών), λαμβάνοντας, όμως, υπόψη τα δικαιώματα ή τις επωφελείς καταστάσεις, που έχουν δημιουργηθεί από τις πράξεις αυτές για καλόπιστους διοικούμενους, εκτός εάν, κατά την αιτιολογημένη κρίση της Διοικήσεως, συντρέχουν λόγοι γενικότερου δημοσίου συμφέροντος προστασίας των συγκεκριμένων μνημειακού χαρακτήρα οικισμών, σε βαθμό τέτοιο, ώστε να επιβάλλεται η ανάκληση, ακόμα και των πράξεων αυτών (ομοφ).

Από τις ανωτέρω διατάξεις, σε συνδυασμό με τις αρχές της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζομένων, που διέπουν τις διαδικασίες ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων και επιβάλλουν, σε κάθε περίπτωση, αιτιολόγηση της επιλογής του αναδόχου, προκύπτει ότι η Αναθέτουσα Αρχή, κατά το στάδιο αξιολόγησης και βαθμολόγησης των τεχνικών προσφορών των συμμετεχόντων, οφείλει να αιτιολογεί ειδικά, με αναφορά σε συγκεκριμένα στοιχεία των τεχνικών προσφορών τους, την δοθείσα σε αυτούς βαθμολογία στα αναφερόμενα στο άρθρο 22 της προκήρυξης επιμέρους κριτήρια (Πληρότητα και αρτιότητα της εκτίμησης του αντικειμένου της μελέτης – πληρότητα και ορθότητα του σχολιασμού του, αποτελεσματικότητα των προτάσεων για την αντιμετώπιση τυχόν προβλημάτων). Η παραπάνω όμως εκ του νόμου υποχρέωση αιτιολόγησης της δοθείσας βαθμολογίας δεν μπορεί να γίνει δεκτό ότι εκπληρώνεται στην περίπτωση που διατυπώνονται γενικού και συμπερασματικού χαρακτήρα παρατηρήσεις επί των τεχνικών προσφορών των διαγωνιζομένων, χωρίς να παρατίθενται τα ειδικότερα εκείνα στοιχεία που αιτιολογούν αυτές και κατ΄ επέκταση δικαιολογούν τις βαθμολογικές αποκλίσεις, καθόσον διαφορετικά ο δικαστικός έλεγχος νομιμότητας επί της πληρότητας και σαφήνειας της σχετικής κρίσης της αναθέτουσας αρχής θα καθίστατο αδύνατος (βλ. σχετ. Πράξεις 205/2007, 224/2006 VI Τμ. Ε.Σ).

VIII. Με τα δεδομένα αυτά, το Τμήμα άγεται κατ’ αρχάς στην κρίση ότι, παρά τα περί του αντιθέτου γενόμενα δεκτά από το Κλιμάκιο, παράβαση ουσιώδους τύπου της διαδικασίας, ως εκ της μη δημοσίευσης περίληψης της διακήρυξης στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, δεν στοιχειοθετείται, αφού η τήρηση της διατύπωσης αυτής δεν επιβάλλεται για τους διαγωνισμούς που, όπως εν προκειμένω, διέπονται από τον ν. 3316/2005. Ωσαύτως εσφαλμένη παρίσταται, περαιτέρω, η κρίση της προσβαλλόμενης Πράξης ότι η βαθμολόγηση της τεχνικής προσφοράς των υποψηφίων πάσχει, καθόσον, μολονότι η υπό ανάθεση μελέτη ήταν προεκτιμώμενης αμοιβής άνω των 120.000 ευρώ και η διακήρυξη δεν περιελάμβανε σχετική πρόβλεψη, η Επιτροπή Διαγωνισμού αξιολόγησε την εκ μέρους των διαγωνιζομένων «γνώση των τοπικών συνθηκών». Πράγματι, παρά την εμφατική, πλην διακηρυκτικού και μόνο χαρακτήρα αναφορά στο συγκεκριμένο στοιχείο στο προοίμιο του επίμαχου II/7.10.2011 Πρακτικού, από το σύνολο του περιεχόμενου αυτού καθίσταται σαφές ότι η - δεδομένη, άλλωστε, για όλους τους διαγωνιζομένους, λόγω της εκεί προηγούμενης δραστηριοποίησής τους - γνώση της περιοχής ελήφθη υπόψη από την Επιτροπή, όχι αυτοτελώς, υπό την έννοια της αναγωγής της σε ιδιαίτερο μέτρο σύγκρισης των προσφορών μεταξύ τους, αλλά αποκλειστικώς σε σχέση με την αξιοποίησή της από τους υποψηφίους για την προσήκουσα εκτίμηση των δυσχερειών του μελετητικού αντικείμενου, δοθέντος δε ότι επί τη βάσει της τελευταίας ήταν που αιτιολογήθηκε η διαφορετική, για καθέναν από αυτούς, βαθμολογία, ούτε οι διατάξεις του άρθρου 7 παρ. 6 του ν. 3316/2005, οι οποίες, όπως προεκτέθηκε, δεν αποκλείουν τη λήψη υπόψη του ως άνω στοιχείου προς επίρρωση της αιτιολογίας της βαθμολόγησης, ως προς τα λοιπά καθιερούμενα κριτήρια αξιολόγησης, ούτε οι αρχές της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης παραβιάσθηκαν στην προκειμένη περίπτωση. Όσον αφορά, εξ άλλου, τη συγκρότηση πενταμελούς, αντί τριμελούς, Επιτροπής Διαγωνισμού, η λεπτομερής παράθεση στο προαναφερόμενο Πρακτικό των ειδικών απαιτήσεων της υπό εκπόνηση μελέτης πλήρως δικαιολογεί την εκτίμηση της Υπηρεσίας ότι ο διαγωνισμός επιβαλλόταν να διενεργηθεί από διευρυμένης σύνθεσης Επιτροπή και, ως εκ τούτου, υπέρβαση των ακραίων ορίων της παρεχόμενης από το άρθρο 21 του ν. 3316/2005 ευρείας διακριτικής ευχέρειας της Αναθέτουσας Αρχής δεν συντρέχει. Ασχέτως, τέλος, της ενδεχόμενης σύναψης δανείου για τη χρηματοδότηση της μελέτης, βέβαιο είναι και με την προσβαλλόμενη Πράξη δεν αμφισβητείται ότι τόσο κατά το χρόνο έναρξης της διαδικασίας δημοπράτησης, όσο και κατά το χρόνο κατακύρωσης του αποτελέσματος του διαγωνισμού, υπήρχε εγγεγραμμένη στον προϋπολογισμό του Δήμου επαρκής πίστωση, με συνέπεια να πληρούται η τασσόμενη από το άρθρο 158 παρ. 6 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων τυπική προϋπόθεση.

Δημόσια έργα. Σχετικά με τις ελλείψεις δικαιολογητικών σε διαγωνισμό για την ανάθεση δημόσιας σύμβασης υπηρεσιών. Συνέχιση διαγωνισμού με ένα υποψήφιο λόγω αποκλεισμού των λοιπών.Η μη υποβολή από διαγωνιζόμενο ενόρκου βεβαιώσεως ενώπιον αρμοδίας αρχής ότι ασκεί το επάγγελμα του Συμβούλου Έργων, όπως ζητούσε η διακήρυξη του διαγωνισμού ως απαραίτητο στοιχείο συμμετοχής, συνιστά λόγο αποκλεισμού από το διαγωνισμό. Νομίμως συνεχίζεται η διαδικασία του διαγωνισμού με τον μόνο απομείναντα υποψήφιο μετά τον αποκλεισμό των λοιπών υποψηφίων.

Μελέτες- Διαγωνισμός:Επειδή, στην προκειμένη περίπτωση κατά τα εκτεθέντα στις σκέψεις 2 και 9, ο … μετέσχε ως Πρόεδρος στην Επιτροπή του Διαγωνισμού, η οποία εξέδωσε το Πρακτικό ΙΙΙ, με το οποίο αυτή εισηγήθηκε την ανάθεση της επίδικης μελέτης στην παρεμβαίνουσα εταιρία. Στη συνέχεια εξεδόθη από τον ίδιο …, ως ασκούντα καθήκοντα προϊσταμένου, η υπ. αρ. ΔΔ3206/21.10.2010 απόφαση της Διεύθυνσης Δασών Ν. … περί κατακυρώσεως του διαγωνισμού στην παρεμβαίνουσα σύμπραξη. Υπό τα δεδομένα αυτά πιθανολογείται σοβαρά ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση παραβιάστηκε η αρχή της αμεροληψίας, εφόσον ο … μετέσχε ως πρόεδρος της Επιτροπής Διαγωνισμού, η οποία εισηγήθηκε την κατακύρωση του διαγωνισμού, και στη συνέχεια υπέγραψε την πράξη κατακύρωσης. Επομένως, πρέπει να γίνει δεκτή η κρινόμενη αίτηση και να ανασταλεί η εκτέλεση της πράξης με την οποία απορρίφθηκε η προδικαστική προσφυγή της αιτούσας κατά της πράξης κατακύρωσης, καθώς και της κατάρτισης της σχετικής σύμβασης. Η αναθέτουσα αρχή διατηρεί, πάντως, τη δυνατότητα να αποφανθεί επί της κατακυρώσεως του διαγωνισμού με αρμόδιο όργανο της, το οποίο δεν είχε μετάσχει στη διαδικασία διεξαγωγής του διαγωνισμού, και να ολοκληρώσει, κατόπιν τούτου, τον διαγωνισμό

Οι αναθέτοντες φορείς, κατά τη διενέργεια δημόσιων διαγωνισμών οφείλουν σε κάθε περίπτωση να τηρούν την αρχή της απαγόρευσης των διακρίσεων, η οποία συνεπάγεται, ιδίως, υποχρέωση διαφάνειας. Η τελευταία επιβάλλεται, προκειμένου η αναθέτουσα αρχή να διασφαλίζει την τήρηση της ως άνω γενικής αρχής, συνίσταται δε, μεταξύ άλλων, στον έλεγχο του αμερόληπτου χαρακτήρα των οικείων διαδικασιών του διαγωνισμού (πρβλ. Δ.Ε.Κ. Αποφάσεις της 7.12.2000, C-324/98, σκέψεις 60-63, της 27.11.2001, C-285/99, σκέψη 38 κ.α.). Κατά συνέπεια και δοθέντος ότι στους διενεργούμενους δημόσιους διαγωνισμούς υπηρεσιών η θεσμοθέτηση σταδίων κατά τη διαδικασία ανάδειξης του αναδόχου αποβλέπει ακριβώς στην κατά αντικειμενικό και διαφανή τρόπο επιλογή του παρόχου υπηρεσιών, η μη τήρηση των εν λόγω σταδίων στοιχειοθετεί παράβαση ουσιώδους τύπου της διαδικασίας. Τέτοια περίπτωση συντρέχει και όταν η αναθέτουσα αρχή, προκειμένου να συγκροτήσει την επιτροπή αξιολόγησης των προσφορών σε διαγωνισμό, επιλέγει, ως μέλος αυτής, πρόσωπο, το οποίο φέρει την ιδιότητα μέλους του έχοντος την αποφασιστική αρμοδιότητα για την κατακύρωση των αποτελεσμάτων αυτού συλλογικού οργάνου, καθόσον με τον τρόπο αυτό, και ανεξαρτήτως της ουσιαστικής συμμετοχής του ως άνω μέλους στη λήψη αποφάσεων του εν λόγω οργάνου, ουσιαστικά παρακάμπτεται το γνωμοδοτικό στάδιο του διαγωνισμού, ως ουσιώδης τύπος της διεξαγόμενης διαδικασίας (βλ. Πράξη VI Τμ. 10/2007, 29/2005, IV Τμ. 182/2004, 157/2003, 109/2001).Όπως προκύπτει από την πάγια νομολογία του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, προκειμένου να διασφαλίζεται στην πράξη η τήρηση των παρατεθεισών κοινοτικών αρχών της ίσης μεταχείρισης και της διαφάνειας στο πλαίσιο της διαδικασίας ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων υπηρεσιών, η αναθέτουσα αρχή υποχρεούται να προβλέπει με σαφήνεια στη διακήρυξη του διαγωνισμού τους όρους συμμετοχής και ανάδειξης διαγωνιζομένου ως αναδόχου των υπό ανάθεση υπηρεσιών, ώστε κάθε ενδιαφερόμενος αφενός να διαθέτει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες, για να αποφασίσει περί της συμμετοχής του ή μη στον προκηρυχθέντα διαγωνισμό, αφετέρου δε, σε περίπτωση συμμετοχής του στο διαγωνισμό, να έχει τις αυτές ακριβώς με τους λοιπούς διαγωνιζομένους ευκαιρίες, τόσο κατά το χρόνο της προετοιμασίας προς υποβολή της προσφοράς του όσο και κατά το στάδιο της αποτίμησης αυτής (πρβλ. Δ.Ε.Κ. αποφάσεις της 12.12.2002, C-470/99, σκέψη 93, της 18.10.2001, C-19/00, σκέψεις 34, 41 και 43 και της 25.04.1996, C-87/94, σκέψη 54). Σε αυτά τα πλαίσια και σε περίπτωση σύναψης μιας δημόσιας σύμβασης βάσει της οικονομικά πλέον συμφέρουσας προσφοράς η αναθέτουσα αρχή δύναται να προσδώσει ειδικό βάρος στα προκαθορισθέντα στοιχεία ενός κριτηρίου ανάθεσης, προβαίνοντας σε επιμερισμό μεταξύ των στοιχείων αυτών των μονάδων που καθόρισε, δυνάμει του οικείου κριτηρίου, εφόσον η οικεία απόφαση α) δεν τροποποιεί τα οριζόμενα στη διακήρυξη κριτήρια ανάθεσης της σύμβασης β) δεν περιλαμβάνει στοιχεία, τα οποία, αν ήταν γνωστά κατά την προετοιμασία υποβολής των προσφορών θα είχαν, ενδεχομένως, επηρεάσει αυτήν την προετοιμασία και γ) δεν ελήφθησαν κατά την έκδοσή της στοιχεία δυνάμενα να επιφέρουν δυσμενή διάκριση σε βάρος ενός ή περισσότερων εκ των υποβαλλόντων προσφορά. Επομένως, σε περίπτωση που η αρμόδια Επιτροπή Διαγωνισμού προβεί σε κατ΄ ουσίαν τροποποίηση των προκαθορισμένων τεχνικών ή οικονομικών κριτηρίων ανάθεσης της υπό σύναψη σύμβασης, παραβιάζει ουσιώδη τύπο της διαδικασίας, πλήττοντας ούτως τις αρχές της ίσης μεταχείρισης και προστασίας του υγιούς ανταγωνισμού (βλ. και C-331/04, Συλλ. 2005, Ι-00000, σκέψη 32).

Διοικητικές συμβάσεις. Έννοια. Δημοπρασία. Συμμετοχή ενός υποψηφίου. Κακή σύνθεση Επιτροπής. Χρόνος καταρτίσεως συμβάσεως. Προσύμφωνο. Ανάκληση κατακυρώσεως μετά τη σύμβαση. α) Υπήρξε κακή σύνθεση της Επιτροπής του διενεργηθέντος στις 30-6-1997 διαγωνισμού για την τουριστική αξιοποίηση έκτασης του ΕΟΤ στο Παλιούρι Χαλκιδικής, εφόσον δεν αποδεικνύεται κατά νόμιμο τρόπο η έγκαιρη πρόσκληση ενός απουσιάσαντος μέλους της Επιτροπής αυτής. (ομόφωνα) β) Η έννοια του δημόσιου πλειοδοτικού διαγωνισμού δεν αναιρείται από το γεγονός ότι στο διαγωνισμό μετέσχε μόνο μία κοινοπραξία. (πλειοψ.) γ) Η συμβατική δέσμευση του ΕΟΤ με τον πλειοδότη του διαγωνισμού επήλθε, σύμφωνα με την προκήρυξη του διαγωνισμού, με την ανακοίνωση στον πλειοδότη της κατακυρωτικής απόφασης, νομίμως δε στη συνέχεια υπογράφηκε μεταξύ των μερών προσύμφωνο, με το οποίο συμφωνήθηκε η αζήμια για τους συμβαλλομένους λύση της συμβάσεως σε περίπτωση εκδόσεως δυσμενών αποφάσεων του ΣτΕ σε εκκρεμούσες αιτήσεις ακυρώσεως. (ομόφωνα) δ) Ο ΕΟΤ έχει την ευχέρεια, παρά τη συμβατική του δέσμευση, να ανακαλέσει ως παράνομη εξαιτίας της κακής σύνθεσης της Επιτροπής Διαγωνισμού την κατακυρωτική απόφαση και να επαναλάβει τον διαγωνισμό από το στάδιο παραλαβής και ελέγχου των προσφορών χωρίς δυνατότητα καταθέσεως νέων προσφορών. (πλειοψ.)