Ερωτάται: α) εάν είναι επιτρεπτή η παρακατάθεση αποζημίωσης από απαλλοτρίωση, ίσης με την τιμή μονάδας αποζημίωσης που καθορίστηκε οριστικά με αμετάκλητη δικαστική απόφαση, στην περίπτωση που κατά τον χρόνο που εκκρεμούσε η συζήτηση της αίτησης καθορισμού οριστικής τιμής μονάδας αποζημίωσης ο καθ΄ ού η απαλλοτρίωση υπέβαλε, σύμφωνα με την πρόβλεψη του άρθρου 11 παρ. 3 του ν. 2882/2001, αίτηση - υπεύθυνη δήλωση διατήρησης της διαδικασίας απαλλοτρίωσης μετά την παρέλευση 18μήνου από την δημοσίευση της απόφασης καθορισμού προσωρινής τιμής μονάδας αποζημίωσης, η οποία έγινε αποδεκτή από την αρχή που κήρυξε την απαλλοτρίωση και β) εάν σε περίπτωση που δεν παρακατατεθεί η παραπάνω οριστικά καθορισθείσα αποζημίωση δύνανται οι ενδιαφερόμενοι να επισπεύσουν την εκτέλεση της αμετάκλητης απόφασης του Εφετείου Αθηνών, με την οποία καθορίστηκε η οριστική τιμή μονάδας αποζημίωσης εναντίον του υπόχρεου προς αποζημίωση.(...)α) Η απόφαση καθορισμού οριστικής τιμής μονάδας αποζημίωσης από απαλλοτρίωση, παράγει δεδικασμένο μεταξύ των διαδίκων το οποίο δεσμεύει αυτούς ως προς το ύψος της καθορισθείσας οριστικά αποζημίωσης και δημιουργεί υποχρέωση συμμόρφωσης του υπόχρεου προς αποζημίωση να προβεί στις απαιτούμενες ενέργειες υλοποίησης της απόφασης, ανεξάρτητα από το γεγονός της υποβολής, κατά τον χρόνο που εκκρεμούσε η συζήτηση της αίτησης καθορισμού οριστικής τιμής μονάδας αποζημίωσης, αίτησης - υπεύθυνης δήλωσης των θιγόμενων ιδιοκτητών για την διατήρηση της διαδικασίας απαλλοτρίωσης μετά την παρέλευση 18μήνου από την δημοσίευση της απόφασης καθορισμού προσωρινής τιμής μονάδας αποζημίωσης και την αποδοχή της από την αρχή που κήρυξε την απαλλοτρίωση, σύμφωνα με την πρόβλεψη του άρθρου 11 παρ. 3 του ν. 2882/2001, το οποίο απαγορεύει τον ανακαθορισμό της αποζημίωσης σε περίπτωση που το ως άνω αίτημα των θιγόμενων ιδιοκτητών γίνει δεκτό από την αρχή που κήρυξε την απαλλοτρίωση (κατά πλειοψηφία). β) Στην υπό στοιχ. (α) περίπτωση, οι θιγόμενοι ιδιοκτήτες δεν δύνανται να απαιτήσουν άμεσα την καταβολή της αποζημίωσης που καθορίστηκε οριστικά, με αναγκαστική εκτέλεση της σχετικής ήδη αμετάκλητης δικαστικής απόφασης, λόγω του αναγνωριστικού χαρακτήρα της απόφασης αυτής, δύνανται όμως, εφόσον αναγνωρισθούν δικαιούχοι της καθορισθείσας με αυτήν αποζημίωσης, να ασκήσουν, βάσει του δεδικασμένου της, κατά του υπόχρεου προς αποζημίωση είτε αγωγή καταψηφιστική είτε να επιδιώξουν την έκδοση διαταγής πληρωμής, για την επιδίκαση του ποσού της οριστικά καθορισθείσας αποζημίωσης (κατά πλειοψηφία).

Ζητήματα που γεννώνται σχετικά με τη δυνατότητα καταβολής από τη διοίκηση της δικαστικά καθορισμένης αποζημίωσης λόγω αναγκαστικής απαλλοτρίωσης, ύστερα από την επελθούσα κατά το νόμο αυτοδίκαιη άρση της απαλλοτρίωσης, λόγω μη έγκαιρης παρακατάθεσης της αποζημίωσης .(...)α) Η έκδοση από τη διοίκηση βεβαιωτικής πράξης για την επελθούσα αυτοδίκαιη άρση της απαλλοτρίωσης λόγω παρέλευσης της 18μηνης προθεσμίας συντέλεσης, δεν αναιρεί την υποχρέωσή της να καταβάλει το σύνολο της αποζημίωσης που προσδιορίστηκε οριστικά, στον ιδιοκτήτη που επιθυμεί τη διατήρηση της απαλλοτρίωσης (ομόφωνα). β) Η παραπάνω υποχρέωση για καταβολή αποζημίωσης στον ιδιοκτήτη που επιθυμεί τη διατήρηση της απαλλοτρίωσης, υφίσταται τόσο στην περίπτωση κατά την οποία τηρήθηκαν απ’ αυτόν οι κατά νόμο διατυπώσεις (αίτηση και υπεύθυνη δήλωση στη διοικητική αρχή) όσο και στην περίπτωση που η βούλησή του εκδηλώνεται με την άσκηση αγωγής ή την έκδοση διαταγής πληρωμής για την είσπραξη της αποζημίωσης (ομόφωνα). Στη δε ως άνω (β’) υποπερίπτωση υφίσταται υποχρέωση προς πληρωμή του νομίμου τόκου από την επίδοση της αγωγής ή της διαταγής πληρωμής και μέχρι την εξόφληση (κατά πλειοψηφία). γ) Η καταβολή της αποζημίωσης στον ιδιοκτήτη που επιθυμεί την αναβίωση της απαλλοτρίωσης είναι ανεξάρτητη από την κατάληψη ή μη της απαλλοτριωθείσας έκτασης από τον υπερού η απαλλοτρίωση (ομόφωνα). δ) Εάν τελικώς καταβληθεί η αποζημίωση στον καθ’ ου η απαλλοτρίωση, η διοίκηση υποχρεούται να ενεργήσει χωρίς υπαίτια καθυστέρηση για τη μεταγραφή της απόφασης κήρυξης αυτής, στο κατά τόπον αρμόδιο υποθηκοφυλακείο και Κτηματολογικό Γραφείο, προσκομίζοντας μεταξύ άλλων, τα στοιχεία που αποδεικνύουν τη συντέλεση της απαλλοτρίωσης για τη συγκεκριμένη ιδιοκτησία. Περαιτέρω για λόγους ασφαλείας του δικαίου, δύναται να ανακαλέσει την προηγουμένως εκδοθείσα διαπιστωτική πράξη περί αυτοδίκαιης άρσης της απαλλοτρίωσης, ως εκδοθείσα για πλάνη περί τα πράγματα, με τον τύπο και διαδικασία που επιβάλλονται από το νόμο για την έκδοσή της (ομόφωνα). ε) Στην περίπτωση διατήρησης της απαλλοτρίωσης μετά από υποβολή αίτησης και υπεύθυνης δήλωσης του καθ’ου η απαλλοτρίωση, οι αξιώσεις του για καταβολή ιδιαίτερης αποζημίωσης λόγω μείωσης της αξίας του εδαφικού τμήματος ακινήτου που απέμεινε εκτός απαλλοτρίωσης και αποζημίωσης μετά την αναγνώριση μη ύπαρξης ωφέλειάς του ιδιοκτήτη του απαλλοτριωμένου ακινήτου που αποκτά πρόσωπο σε διανοιγόμενη εθνική οδό, δεν συνιστούν περίπτωση απαγορευμένου ανακαθορισμού σύμφωνα με την παρ. 3 του αρ. 11 του Κ.Α.Α.Α (ομόφωνα).

Ερωτάται αν μετά τη μερική ανάκληση από το Δημόσιο της απόφασης επίσπευσης της Πολεοδομικής Εφαρμογής Σχεδίου Πόλης για συγκεκριμένη ιδιοκτησία, η υποχρέωση εκτέλεσης της διαταγής πληρωμής, η οποία έχει εξοπλιστεί με ισχύ δεδικασμένου και υποχρεώνει σε καταβολή στους δικαιούχους της δικαστικά προσδιορισθείσας αποζημίωσης για την ιδιοκτησία αυτή, βαρύνει το Ελληνικό Δημόσιο ως επισπεύδον την απαλλοτρίωση ή τον κατά τόπο αρμόδιο Δήμο.(...)α) Μετά τη μερική ανάκληση από το Δημόσιο της απόφασης επίσπευσης της Πολεοδομικής Εφαρμογής Σχεδίου Πόλης για συγκεκριμένη ιδιοκτησία, η υποχρέωση εκτέλεσης της διαταγής πληρωμής, η οποία έχει εξοπλιστεί με ισχύ δεδικασμένου και υποχρεώνει σε καταβολή για την ιδιοκτησία αυτή, της δικαστικά προσδιορισθείσας αποζημίωσης στους δικαιούχους, βαρύνει το Ελληνικό Δημόσιο ως επισπεύδον την απαλλοτρίωση και όχι τον κατά τόπο αρμόδιο Δήμο και β) μετά την απόφαση του Υφυπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων με αριθμό Δ12/Φ.Επ/0/34306/26.3.2009 περί μερικής ανάκλησης της με αριθμό Δ12/0/33985/14.3.2006 απόφασης επίσπευσης από το Δημόσιο της Πολεοδομικής Εφαρμογής Σχεδίου Πόλης για την κατασκευή του Ανισόπεδου Κόμβου Παπαναστασίου στο Δήμο Ηρακλείου Κρήτης στο Ο.Τ. 1392 και για την ιδιοκτησία Α.Κ.Π. 02, το Ελληνικό Δημόσιο ως επισπεύδον την απαλλοτρίωση υποχρεούται να εκτελέσει τη διαταγή πληρωμής του Δικαστή του Μονομελούς Πρωτοδικείου Κρήτης με αριθμό 154/152/2014, η οποία έχει εξοπλιστεί με ισχύ δεδικασμένου και υποχρεώνει σε καταβολή της δικαστικά προσδιορισθείσας αποζημίωσης στους δικαιούχους για την παραπάνω ιδιοκτησία (κατά πλειοψηφία).

Καταβολή αποζημίωσης λόγω απαλλοτρίωσης...Στην προκείμενη περίπτωση, σύμφωνα με την αμέσως προηγούμενη νομική σκέψη, τα δικαστικά έξοδα των αιτούντων για την προκείμενη δίκη προσδιορισμού της οριστικής αποζημίωσης, κατόπιν σχετικού αιτήματός τους (άρθρο 191 παρ. 2 ΚΠολΔ), πρέπει, κατά τα εκτιθέμενα στην αμέσως προηγούμενη νομική σκέψη, να επιβληθούν σε βάρος του καθ’ ου Ελληνικού Δημοσίου (που υπάγεται στη Γενική Κυβέρνηση κατά την έννοια του άρθρου 14 Ν. 4270/2014) ως υπόχρεου προς καταβολή της επίδικης αποζημίωσης, και περιλαμβάνουν: α) την αμοιβή για την παράσταση του πληρεξούσιου δικηγόρου τους μετά των εξόδων του ενώπιον του Εφετείου τούτου (με τριμελή σύνθεση) και του Μονομελούς Εφετείου στο ποσό των εξακοσίων (600) ευρώ και β) στην αμοιβή του πληρεξούσιου δικηγόρου τους για τη σύνταξη των αιτήσεων και των προτάσεων ενώπιον του Εφετείου (με τριμελή σύνθεση) και του Μονομελούς Εφετείου, η οποία πρέπει να καθοριστεί σε ποσοστό 1% (2% : 2) της αποζημίωσης, για την σύνταξη των αιτήσεων και σε ποσοστό 0,50% για τη σύνταξη προτάσεων επί των αιτήσεων, δηλαδή σε συνολικό ποσοστό 1,5% επί της ως άνω καθορισθείσης αποζημίωσης.

Μη νόμιμη καταβολή αποζημίωσης λόγω συνταξιοδότησης στην πρώην υπάλληλο(....)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη δεύτερη σκέψη της παρούσας, η ασφάλιση της φερόμενης ως δικαιούχου στο πρώην Ταμείο Ασφάλισης Δημοτικών και Κοινοτικών Υπαλλήλων ή άλλο ταμείο επικουρικής ασφάλισης δεν αποτελεί αρνητική προϋπόθεση που αποκλείει την καταβολή σ` αυτή της αποζημίωσης λόγω συνταξιοδότησης, βάσει των άρθρων 204 και 225 του Κ.Κ.Δ.Κ.Υ., απορριπτομένου ως αβάσιμου του προβαλλόμενου λόγου διαφωνίας. Πλην όμως, η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη κανονική, καθόσον αφορά σε αξίωση που είχε υποπέσει σε παραγραφή κατά την ημερομηνία εκκαθάρισης του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος, γεγονός που λαμβάνεται υπόψη αυτεπαγγέλτως από το Κλιμάκιο (βλ. άρθρα 26 παρ. 2 εδ. γ΄ και 94 εδ. δ΄ Κώδικα Δημοσίου Λογιστικού - Κ.Δ.Λ.). Ειδικότερα, η αξίωση γεννήθηκε στις 14.7.2009, οπότε η φερόμενη ως δικαιούχος αποχώρησε από την υπηρεσία, έχοντας ήδη θεμελιώσει δικαίωμα λήψης σύνταξης γήρατος από το Ι.Κ.Α. - Ε.Τ.Α.Μ., η διετής παραγραφή άρχισε στις 15.7.2009 (άρθρο 90 παρ. 3 Κ.Δ.Λ. και άρθρο 241 Α.Κ.), διακόπηκε στις 27.11.2009, με την υποβολή της 1736/27.11.2009 αίτησης της φερόμενης ως δικαιούχου για την καταβολή της αποζημίωσης, άρχισε εκ νέου στις 8.2.2011, επομένη της ημερομηνίας κατά την οποία η αρχή απάντησε στην αίτηση αυτή (άρθρο 93 περ. β΄ Κ.Δ.Λ.), και συμπληρώθηκε στις 8.2.2013, πριν την εκκαθάριση του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος, που έλαβε χώρα στις 19.6.2013. Σημειωτέον ότι η 2378/29.3.2011 αίτηση της φερόμενης ως δικαιούχου προς την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας - Θράκης δεν διέκοψε εκ νέου την παραγραφή, διότι αποτελεί δεύτερη αίτηση, που υποβλήθηκε σε αναρμόδια αρχή (άρθρο 93 περ. β΄ Κ.Δ.Λ.).(...)Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθεί. 

Αν η αξίωση για την καταβολή της αποζημίωσης του άρθρου 55 του π.δ. 410/1988 σε υπάλληλο του Δημοσίου, της οποίας η σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου με το Δημόσιο λύθηκε, κατόπιν έγγραφης καταγγελίας, στις 15-12-2014 και για την καταβολή της οποίας υπέβαλε σχετική αίτηση στην υπηρεσία στις 11-1-2018, υπόκειται σε διετή ή πενταετή παραγραφή και από ποιο χρόνο αρχίζει η παραγραφή αυτή.(…)       α) Η αξίωση της ανωτέρω υπαλλήλου με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου, για τη χορήγηση της αποζημίωσης του άρθρου 55 του π.δ. 410/1988, υπάγεται στην πενταετή παραγραφή της παρ. 1 του άρθρου 140 του ν. 4270/2014 (κατά πλειοψηφία) και β) η πενταετής παραγραφή αυτή, στη συγκεκριμένη περίπτωση, άρχισε από το τέλος του οικονομικού έτους 2014, σύμφωνα με το άρθρο 141 του ν.4270/2014, δηλαδή την 1η-1-2015, διεκόπη την 11η-1-2018 και άρχισε ξανά την 12η-7-2018 (ομόφωνα). Παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια του ΝΣΚ, κατόπιν της υπ’ αριθ. 247/2019 γνωμοδότησης του Β΄ Τμήματος ΝΣΚ.

Καταβολή στους δικαιούχους της αποζημίωσης του ποσοστού που κρατήθηκε ως εγγύηση κατά το άρθρο 24 παρ. 1 του Ν 2882/2001 – Δυνατότητα καταβολής της οριστικής αποζημίωσης που υπερβαίνει την προσωρινή, σε περίπτωση εκκρεμούς αίτησης αναίρεσης του Δημοσίου.(…) α) Ο υπερού η απαλλοτρίωση υποχρεούται να αποδώσει στους αναγνωρισθέντες ως δικαιούχους της αποζημίωσης εξ αναγκαστικής απαλλοτριώσεως το ποσοστό της προσωρινής αποζημίωσης που παρακρατήθηκε ως εγγύηση, δυνάμει του άρθρου 24 παρ. 1 του Ν. 2881/2001 (ή του τυχόν διαφορετικού ποσοστού που καθορίστηκε με τη δικαστική απόφαση καθορισμού της προσωρινής τιμής), παρά την άσκηση εκ μέρους του Δημοσίου αίτησης αναίρεσης κατά της δικαστικής απόφασης καθορισμού της οριστικής τιμής, η οποία εκκρεμεί. β) Η απόφαση καθορισμού της οριστικής τιμής, ως αναγνωριστική, δεν μπορεί να τύχει εκτέλεσης κατά του υποχρέου καταβολής της, ο οποίος πρέπει να προβεί σε ουσιαστική εκτίμηση σχετικά με το αν κρίνεται συμφέρουσα για τον ίδιο η άμεση απόδοση και του ποσού της οριστικώς καθορισθείσας αποζημίωσης καθ’ ό μέρος υπερβαίνει το ποσό της προσωρινής, παρά την άσκηση αίτησης αναίρεσης κατά της απόφασης καθορισμού της οριστικής αποζημίωσης, σταθμίζοντας τη διάταξη του άρθρου 20 παρ. 9 του Ν. 2882/2001, κατά την οποία επιβαρύνεται με τον νόμιμο τόκο υπερημερίας το ποσό της οριστικής αποζημίωσης καθ’ ό μέρος υπερβαίνει την προσωρινή, εφόσον δεν αποδοθεί εντός ορισμένης προθεσμίας από την έκδοση της σχετικής απόφασης και τις ενδεχόμενες δυσχέρειες επιστροφής των ποσών, αν κριθεί εν τέλει ότι καταβλήθηκαν αχρεώστητα (ομόφωνα).

Αν η αξίωση για την καταβολή αποζημίωσης του άρθρου 55 του π.δ. 410/1988 υπαλλήλου, της οποίας η σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου με το Δημόσιο λύθηκε κατόπιν έγγραφης καταγγελίας στις 15-12-2014 και για την καταβολή της οποίας υπέβαλε σχετική αίτηση στις 11-1-2018 υπόκειται σε διετή ή πενταετή παραγραφή και από ποιο χρόνο αρχίζει η αξίωση αυτή.(..)Η αξίωση υπαλλήλου με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου για τη χορήγηση αποζημίωσης του άρθρου 55 του π.δ. 410/1988, καθ’ ερμηνεία των διατάξεων αυτών και των περί παραγραφής διατάξεων, υπάγεται στην πενταετή παραγραφή της παρ. 1 του άρθρου 140 του ν. 4270/2014 και καθόσον η λύση της υπαλληλικής σχέσης της, κατόπιν έγγραφης καταγγελίας λόγω συνταξιοδότησης επήλθε στις 15-12-2014, η παραγραφή της άρχισε από το τέλος του οικονομικού αυτού έτους (2014), κατ’ άρθρο 141 του ν. 4270/2014, ήτοι από 1-1-2015 (πλειοψ.). Το ερώτημα παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια του ΝΣΚ, λόγω εκδόσεως αντιθέτων ως προς το νομικό θέμα πράξεων του Ελεγκτικού Συνεδρίου και αντίθετης γνωμοδότησης με αριθ. 432/2012 του Α2 Τμ. Διακοπών ΝΣΚ. Εκδόθηκε η υπ’ αριθ. 8/2020 γνωμοδότηση της Α΄ Τακτικής Ολομέλειας ΝΣΚ.

Εφαρμογή ή μη της παρ. 6 του άρθρου 8 του ν. 2882/2001, (που προστέθηκε με την παρ. 2 του άρθρου 126 του ν. 4070/2012), στην παρακατάθεση αποζημίωσης από ιδιώτη, στα πλαίσια εφαρμογής πράξης προσκύρωσης και αναλογισμού αποζημίωσης ρυμοτομούμενης ιδιοκτησίας.(...)Η πράξη προσκύρωσης και αναλογισμού αποζημίωσης ρυμοτομούμενων ιδιοκτησιών αποτελεί μορφή αναγκαστικής απαλλοτρίωσης και εφαρμόζονται οι σχετικές διατάξεις των απαλλοτριώσεων. Η γενική αρχή της μη ανακλητέας παρακατάθεσης της αποζημίωσης από απαλλοτρίωση, παρακάμπτεται μόνο για λόγους δημοσίου συμφέροντος, στην περίπτωση που ορίζεται στο ν. 4070/2012 και την κατ’ εξουσιοδότηση του άρθρου 126 παρ. 2 αυτού εκδοθείσα κανονιστική Υ.Α., δηλαδή στην περίπτωση φορέα του Δημοσίου ή της Γενικής Κυβέρνησης, επιχορηγούμενου από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων που εκτελεί απαλλοτριώσεις. Συνεπώς, ως εξαιρετικού δικαίου ρύθμιση και ειδική διάταξη παρεκκλίνουσα από την ως άνω γενική αρχή, δεν εφαρμόζεται σε άλλες περιπτώσεις που δεν προβλέπονται ειδικά στο νόμο, όπως στις περιπτώσεις αποζημίωσης μεταξύ ιδιωτών κατά τις διατάξεις του από 17.7.1923 Ν.Δ/τος (κατά πλειοψηφία).

Ανάκληση συντελεσμένης απαλλοτρίωσης – Υποβολή αίτησης ανάκλησης από ειδικούς διαδόχους των καθολικών διαδόχων του αρχικού ιδιοκτήτη, εφοδιασμένων με συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο των καθολικών διαδόχων.(...)Έχουν έννομο συμφέρον προς υποβολή αίτησης ανάκλησης συντελεσμένης απαλλοτρίωσης τμημάτων ακινήτων που περιήλθαν στο Δημόσιο δυνάμει της απαλλοτρίωσης και δεν χρησιμοποιήθηκαν, ούτε προβλέπεται να χρησιμοποιηθούν, για το σκοπό της απαλλοτρίωσης ή άλλο σκοπό δημόσιας ωφέλειας, οι ειδικοί διάδοχοι των καθολικών διαδόχων των αρχικών ιδιοκτητών, καθότι αυτοί ενεργούν δυνάμει πληρεξουσίου (συμβολαιογραφικού) των καθολικών διαδόχων.