ΕΣ/ΚΠΕ/ΤΜ.7/135/2018
Τύπος: Νομολογία Ελεγκ. Συνεδρίου
Αμοιβή για την ανόρυξη γεώτρησης (Υπεργολαβία). Με δεδομένα αυτά, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι του ανωτέρω υπεργολαβικού συμφωνητικού και της εκτέλεσης του έργου από τον υπεργολάβο δεν προηγήθηκε απόφαση του αρμοδίου δημοτικού οργάνου, με την οποία να εγκρίνεται η εκ μέρους του αναδόχου ανάθεση σ’ αυτόν της εκτέλεσης του αντικειμένου της σύμβασης, όπως ρητά απαιτείται από τις προαναφερόμενες διατάξεις. … Ωστόσο, τα όργανα του Δήμου ενήργησαν χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των εφαρμοστέων και προσφάτως θεσπισθεισών διατάξεων του ν. 4412/ 2016 και υπέλαβαν πεπλανημένα, πλην συγγνωστώς, αφενός μεν ότι δεν συνέτρεχε περίπτωση σύμβασης υπεργολαβίας υποκείμενης σε έγκριση, αλλά εσωτερική συμβατική σχέση μεταξύ οικονομικών φορέων διεπόμενη από τον Αστικό Κώδικα, και αφετέρου ότι το ως άνω συμφωνητικό είχε αποκλειστικά φορολογικές συνέπειες (ΠΟΛ.1122/2002 που ερμήνευσε το άρθρο 2 παρ. 4 του ν. 2954/2001, Α΄ 255)…. Κατ’ ακολουθία, το επίμαχο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης.
Ιστορικό Αναθεωρήσεων (Πιλοτική Εφαρμογή)
Σχετικά Έγγραφα
1012873/814/175/0014/1056/2002
Κοινοποίηση των διατάξεων του άρθρου 9 του ν.2954/2.11.2001 (ΦΕΚ 255 Α΄).
ΠΟΛ.1122/2002
Κοινοποίηση ορισμένων διατάξεων του ν.2954/2001, οι οποίες αναφέρονται στη φορολογία εισοδήματος...1. Σας κοινοποιούμε τις διατάξεις των άρθρων 1, 2, 11 και 22 του ν.2954/2001 «Φορολογικές ρυθμίσεις αμοιβαία κεφάλαια, συμπλήρωση της χρηματιστηριακής νομοθεσίας και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 255 Α') οι οποίες αναφέρονται σε θέματα φορολογίας εισοδήματος.
ΕΣ/Β΄ ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/375/2024
Αποκατάσταση βλαβών επαρχιακού οδικού δικτύου.(....) ζητείται η αναθεώρηση της 1638/2023 απόφασης του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.(...) Κατόπιν των ανωτέρω, λαμβάνοντας υπόψη α) ότι η δάνεια εμπειρία και η υπεργολαβία προβλέπονται ως διακριτές μορφές προσφυγής στις ικανότητες τρίτων φορέων τόσο στον νόμο όσο και στη διακήρυξη του επίδικου διαγωνισμού, β) ότι σύμφωνα με την ερμηνεία των σχετικών διατάξεων ο δανείζων τεχνική και επαγγελματική εμπειρία δεν φέρει αναγκαίως την ιδιότητα του υπεργολάβου, γ) ότι η νομική μορφή της συνεργασίας μεταξύ του συμμετέχοντος στον διαγωνισμό φορέα και του παρέχοντος την τεχνική και επαγγελματική εμπειρία καθορίζεται από τους συνεργαζόμενους φορείς υπό την προϋπόθεση ότι διασφαλίζεται η δέσμευση αυτών να διαθέτουν τους αναγκαίους για την εκτέλεση της σύμβασης πόρους και δ) ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση ούτε από το ιδιωτικό συμφωνητικό μεταξύ των συνεργαζόμενων εταιρειών ούτε από άλλο στοιχείο του φακέλου προκύπτει ότι συμφωνείται η εκτέλεση συγκεκριμένου τμήματος του δημοπρατούμενου έργου από την εταιρεία «…» γεγονός που θα προσέδιδε στην εν λόγω συνεργασία τον χαρακτηρισμό της υπεργολαβίας, ορθώς το Τμήμα, ερμήνευσε τις διατάξεις του άρθρου 78 παρ. 1β του ν. 4412/2016 επικαλούμενο και την πρόσφατη απόφαση του ΔΕΕ και στη συνέχεια στη συγκεκριμένη περίπτωση τη βούληση των συμβαλλομένων μερών κρίνοντας αφενός ότι ο δανείζων τεχνική και επαγγελματική ικανότητα δεν αποτελεί κατ’ ανάγκη και υπεργολάβο και αφετέρου ότι η μορφή συνεργασίας μεταξύ της ως άνω εταιρείας και της παρεμβαίνουσας, όπως αποτυπώνεται στο από 23.6.2002 ιδιωτικό συμφωνητικό, δεν συνιστά υπεργολαβία. Επομένως, παρίσταται ορθή η κρίση του Τμήματος και του Κλιμακίου ότι μη νομίμως αποκλείστηκε από τον επίδικο διαγωνισμό η εταιρεία ..Ε.Ε. και οι περί αντιθέτου προβαλλόμενοι λόγοι της προσφυγής είναι απορριπτέοι ως αβάσιμοι ενώ είναι δεκτοί οι υπέρ της απόφασης του Τμήματος σχετικώς προβαλλόμενοι από την παρεμβαίνουσα λόγοι. . Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η κρινόμενη προσφυγή αναθεώρησης πρέπει να απορριφθεί, να γίνει δεκτή η παρέμβαση της εταιρείας «….Ε.Ε.», και να διαταχθεί η κατάπτωση υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου του κατατεθέντος από την προσφεύγουσα παραβόλου. Για τους λόγους αυτούς.Απορρίπτει την προσφυγή αναθεώρησης.
100656/2021
Τροποποίηση της υπ’ αρ. 45891/2.7.2021 απόφασης του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων «Καθορισμός των προϋποθέσεων, κανόνων, διαδικασίας και λοιπών θεμάτων για την πιστοποίηση επαγγελματιών για την εφαρμογή του άρθρου 255 του ν. 4798/2021 (Α΄ 68)» (Β΄ 2954).
ΕΣ/ΚΠΕ/ΤΜ.7/207/2016
Εργασίες καθαρισμού δρόμων και κοινοχρήστων χώρων (Υπεργολαβία).(..)Όμως, όπως βάσιμα προβάλλει η διαφωνούσα Επίτροπος, η εντελλόμενη μ’ αυτό δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι του ανωτέρω υπεργολαβικού συμφωνητικού και της εκτέλεσης των επίμαχων εργασιών από τον προαναφερόμενο υπεργολάβο δεν προηγήθηκε απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, με την οποία να εγκρίνεται η εκ μέρους της αναδόχου εκχώρηση σ’ αυτόν του συνόλου του αντικειμένου της σύμβασης, όπως ρητά απαιτείται με τις διατάξεις που εκτέθηκαν στην προηγούμενη σκέψη. Η ουσιώδης δε αυτή πλημμέλεια, που επιφέρει κατά νόμο την έκπτωση του αναδόχου, δεν θεραπεύεται με την έκδοση της 235/2015 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου, με την οποία τελικά εγκρίθηκε η άνω εκχώρηση, αφού η απόφαση αυτή, που δεν έχει κατά το νόμο και τις γενικές αρχές του διοικητικού δικαίου αναδρομική ισχύ, εκδόθηκε στις 3.12.2015, ήτοι μετά την εκτέλεση των επίμαχων εργασιών από τον άνω υπεργολάβο. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.
ΕλΣυν/Ε Κλ/467/2010
Aν δεν προβλέπεται η υποχρέωση υπεργολαβίας από τη διακήρυξη η νομιμότητα της ανάθεσης μέρους των εργασιών του έργου από τον ανάδοχο σε υπεργολάβο μετά την υπογραφή της σύμβασης ελέγχεται κατά το στάδιο της εκτέλεσης του έργου.
ΕλΣυν/Ε Κλ/433/2010
Δημόσια έργα.Ανάθεση σε επιχείρηση επιχείρηση που πληροί όλες τις προϋποθέσεις συμμετοχής της στο διαγωνισμό και έχει νομίμως υποδείξει υπεργολάβο την εταιρία … Α.Τ.Ε., η οποία έχει αποδεχθεί την υπεργολαβία με την από 20.4.2010 υπεύθυνη δήλωση της νόμιμης εκπροσώπου της, η δε συμμετοχή τριών μελών του Δ.Σ. της αναδόχου στο Δ.Σ. της υπεργολάβου, δεν αναιρεί την αυτοτέλεια αυτής έναντι του νομικού προσώπου της αναδόχου και δεν ασκεί επιρροή αναφορικά με την τήρηση εν προκειμένω των αρχών της διαφάνειας και του ανταγωνισμού, ενόψει και του ότι οι δύο εταιρίες δεν συμμετείχαν στο διαγωνισμό ως ανταγωνίστριες, αλλά ως συνεργαζόμενες, στα πλαίσια υπεργολαβίας, επιχειρήσεις (πρβλ. και απόφ. VI Τμ. 2061/2010).
ΕΣ/ΚΛ.Ε/428/2021
ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:«Εκτέλεση εργασιών στεγανοποίησης και μόνωσης κτηρίων του Πανεπιστημίου …», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 2.741.935,48 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.24%), και συμβατικής αξίας 2.414.463,22 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.).(...)Καίτοι δήλωσαν δηλαδή ότι θα στηριχθούν στις ικανότητες άλλων «βοηθητικών» οικονομικών φορέων, δεν δήλωσαν τις ως άνω εταιρείες ως υπεργολάβους τους, ούτε το ποσοστό της σύμβασης που κάθε μία από αυτές θα αναλάβει. Δοθέντος όμως ότι η παράλειψη αυτή ήταν ουσιώδης και δεν μπορούσε να θεραπευτεί, έπρεπε η προσφορά των οικονομικών φορέων ΑΦΟΙ … ΑΤΕ και εταιρείας … ΑΤΕ να απορριφθούν για το λόγο αυτό.(....)Αν, αντιθέτως, η αναθέτουσα αρχή είχε ασκήσει την διακριτική ευχέρεια που της παρέχεται εκ της παραγράφου 2 του άρθρου 78 του ν.4412/2016 για την εκτέλεση ορισμένων κρίσιμων εργασιών απευθείας από τον ίδιο τον συμμετέχοντα, ή αν επιθυμούσε η ως άνω ζητούμενη εμπειρία να συντρέχει στο πρόσωπο ενός και μόνο δανειοπαρόχου θα έπρεπε να έχει εκφραστεί σαφέστερα. Εντούτοις, τυχόν ασάφειες ή πλημμέλειες των εγγράφων της σύμβασης δεν μπορούν να ερμηνεύονται σε βάρος των διαγωνιζομένων, κατά παράβαση των αρχών του ανταγωνισμού και της παροχής ίσων ευκαιριών, χωρίς τουλάχιστον να παρέχεται σε αυτούς, οι οποίοι βλάπτονται από την ασάφεια ή την πλημμέλεια αυτή, η δυνατότητα να συμπληρώσουν την τυχόν ελαττωματική προσφορά τους(....)Κατόπιν τούτων, η εγγυητική επιστολή που υπέβαλε η εταιρεία … ΑΤΕ δεν έφερε προηγμένη ηλεκτρονική υπογραφή της οποίας η εγκυρότητα να μπορεί να διαπιστωθεί από την αναθέτουσα αρχή και από κάθε τρίτον και ως εκ τούτου η υποβληθείσα εγγυητική επιστολή ήταν απολύτως ανυπόγραφη εφόσον δεν έφερε ούτε ηλεκτρονική ούτε φυσική υπογραφή του εκδότη πιστωτικού οργανισμού (ΤΜΕΔΕ). Σε κάθε περίπτωση ακόμα και εάν θεωρηθεί ότι πάντως καταρχήν υπεβλήθη εγγυητική επιστολή, και πάλι, εφόσον δεν έφερε ηλεκτρονική υπογραφή δεν συνιστούσε εγγυητική επιστολή συμμετοχής ηλεκτρονικής έκδοσης και ως εκ τούτου η εταιρεία … ΑΤΕ όφειλε να προσκομίσει πρωτότυπο αυτής εντός τριών εργασίμων ημερών στην αναθέτουσα αρχή, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της διακήρυξης για τις μη ηλεκτρονικές εγγυητικές επιστολές συμμετοχής. Ως εκ τούτου η προσφορά της έπρεπε να απορριφθεί για τον λόγο αυτό. Εξάλλου, η εκ των υστέρων επιβεβαίωση της εγκυρότητάς της από το ΤΜΕΔΕ δεν ασκεί επιρροή, διότι η παράλειψη το πρώτον νόμιμης υποβολής της με την προσφορά της, ενόψει των όρων της διακήρυξης και του νόμου, κατέστησε την προσφορά της άνευ ετέρου απορριπτέα.Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του ν.π.δ.δ. με την επωνυμία «…» (…) και του οικονομικού φορέα … ΑΝΩΝΥΜΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
ΕΣ/ΚΛ.Ζ/54/2018
ΜΙΚΤΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΠΡΟΜΗΘΕΙΑΣ-ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Για να ελέγξει τη νομιμότητα του σχεδίου σύμβασης και της προηγηθείσας διαδικασίας για την ανάθεση, από την Περιφέρεια Αττικής, της «Συντήρησης Υπόγειων Διαβάσεων στο Πρωτεύον Αστικό Οδικό Δίκτυο Περιφέρειας Αττικής», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 1.209.665 ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.)(....)Επισημαίνεται όμως ότι, σε περίπτωση ενεργοποίησης των όρων της διακήρυξης περί της δυνατότητας παράτασης του χρόνου εκτέλεσης των συμβάσεων, είτε λόγω της αυξομείωσης των ποσοτήτων όπως αυτές θα προκύψουν κατά την εκτέλεση αυτών, είτε για οποιοδήποτε άλλο λόγο: α) δεν θα επέρχεται αύξηση του αρχικού συνολικού συμβατικού οικονομικού αντικειμένου, β) ο χρόνος παράτασης δεν θα υπερβαίνει το 50% της συνολικής διάρκειας της σύμβασης, κατά τα προβλεπόμενα στις παρ. 6.2 της Διακήρυξης και 2.5 της Ε.Σ.Υ., και γ) οι σχετικές τροποποιήσεις θα υποβληθούν στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος...σχεδίου σύμβασης για την παροχή των υπηρεσιών «Συντήρησης Υπόγειων Διαβάσεων στο Πρωτεύον Αστικό Οδικό Δίκτυο Περιφέρειας Αττικής», ποσού 470.053,79 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.), με τις επισημάνσεις που αναφέρονται στη σκέψη IV της παρούσας.
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1674/2024
Βιοκλιματική Ανάπλαση του Παραλιακού Μετώπου.(...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 14 της παρούσας, το Δικαστήριο κρίνει ότι η πρόβλεψη του τελευταίου εδαφίου του άρθρου 22.ΣΤ της ως άνω διακήρυξης, που προβλέπει ότι «η εκτέλεση του συνόλου του έργου γίνεται υποχρεωτικά από τον προσφέροντα ή, αν η προσφορά υποβάλλεται από ένωση οικονομικών φορέων, από έναν από τους συμμετέχοντες στην ένωση αυτή» είναι μη νόμιμη, διότι τέθηκε κατά παράβαση της παραγράφου 2 του άρθρου 78 του ν. 4412/2016, που επιτρέπει στις αναθέτουσες αρχές να απαιτήσουν την αυτοδύναμη, χωρίς δηλαδή την στήριξη στην τεχνική ικανότητα τρίτων, εκτέλεση ορισμένων μόνο κρίσιμων καθηκόντων και, πάντως, όχι του συνόλου του έργου από τον προσφέροντα ή έναν από τους συμμετέχοντες σε προσφέρουσα ένωση.Ειδικότερα, οι ρυθμίσεις του εδαφίου β΄ της παραγράφου 1 και στην παράγραφο 2 του άρθρου 78, οι οποίες ρυθμίζουν την περίπτωση στήριξης στην τεχνική [και όχι στην οικονομική ικανότητα τρίτων (βλ. απόφαση ΔΕΕ της 28.4.2022, C-642/20 «Caruter Srl», σκ. 40)] αποτελούν ακριβή μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των αντίστοιχων προβλέψεων του εδαφίου β΄ της παραγράφου 1 και της παραγράφου 2 του άρθρου 63 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ. Οι ρυθμίσεις αυτές εισάγουν νέες προϋποθέσεις, οι οποίες δεν περιλαμβάνονταν στο προγενέστερο νομικό καθεστώς, ήτοι στις προϊσχύουσες διατάξεις του άρθρου 48 παρ. 3 και 4 της οδηγίας 2004/18/ΕΚ (βλ. απόφαση ΔΕΕ της 7.4.2016 «Partner Apelski Dariusz», C‑324/14, σκ. 91), αλλά προστέθηκαν κατόπιν σχετικών περιπτώσεων που απασχόλησαν τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ένωσης. Κι ενώ η ρύθμιση του εδαφίου β΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 78 αποβλέπει στη διασφάλιση, όπως προαναφέρθηκε, της πραγματικής και ενεργού συμμετοχής του τρίτου δανείζοντος τεχνική ικανότητα φορέα στην υλοποίηση της σύμβασης με τους πόρους και τα μέσα που του ανήκουν και τα οποία αποτελούν αντικείμενο δανεισμού, χωρίς τούτο να συνεπάγεται κατ’ ανάγκην την υπεργολαβική ανάθεση τμήματος της σύμβασης σε αυτόν (βλ. ανωτέρω σκ. 14(iv) και 14(v) της παρούσας, απόφαση ΔΕΕ της 7.4.2016 «Partner Apelski Dariusz», C-324/14, σκ. 49, ΕλΣυν Ολ. 375/2024, σκ. 21, 23), η ρύθμιση της παραγράφου 2 του άρθρου 78 του ν. 4412/2016 (βλ. και παρ. 2 του άρθρου 63 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ) ρυθμίζει διαφορετική και όχι «αντίστροφη» περίπτωση, όπως λανθασμένα υπολαμβάνει η προσφεύγουσα. Στην υπό κρίση περίπτωση, η αναθέτουσα αρχή ορίζοντας ότι «η εκτέλεση του συνόλου των εργασιών γίνεται υποχρεωτικά από τον προσφέροντα», συμπλήρωσε το συγκεκριμένο πεδίο κατά τρόπο προδήλως εσφαλμένο και καθ’ υπέρβαση των άκρων ορίων της διακριτικής της ευχέρειας, αφού από τη διάταξη του άρθρου 78 παρ. 2 του ν. 4412/2016 και της αντίστοιχης ενωσιακής ρύθμισης του άρθρου 63 παρ.2 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ δεν επιτρέπεται σε καμία περίπτωση και υπό οποιεσδήποτε περιστάσεις η εκτέλεση του συνόλου του έργου να απαιτηθεί να γίνει από τον προσφέροντα ή από έναν από τους συμμετέχοντες σε ένωση οικονομικών φορέων. Μετά και τις ανωτέρω παραδοχές, είναι απορριπτέοι ως αλυσιτελώς προβαλλόμενοι οι ισχυρισμοί περί ιδιαίτερων συνθηκών και πρακτικών δυσχερειών κατά την υλοποίηση του έργου, που επιβάλλουν τον ενιαίο συντονισμό από τον ανάδοχο του συνόλου των εργασιών. Για τους λόγους αυτούς Απορρίπτει την προσφυγή ανάκλησης της ανώνυμης εταιρείας ειδικού σκοπού με την επωνυμία «…».Απορρίπτει την παρέμβαση της εταιρείας με την επωνυμία «….».Δεν ανακαλεί την 422/2024 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/A΄ ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/101/2025