Ανάθεση των υπηρεσιών καθαριότητας των κτηριακών εγκαταστάσεων.(...) Με τις υπό κρίση προσφυγές ζητείται η ανάκληση της 528/2024 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Με τα δεδομένα αυτά και λαμβάνοντας υπόψη όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις 5 έως 8 της παρούσας καθώς και όσα αναφέρονται στο 33536/2.9.2024 πρακτικό της Επιτροπής Διαγωνισμού, το Δικαστήριο κρίνει ότι ο αποκλεισμός της εταιρείας «….A.E.», με την αιτιολογία ότι παρέλειψε να δηλώσει στο ΕΕΕΣ που υπέβαλε την εταιρεία «…..A.E.», στη δάνεια εμπειρία της οποίας στηρίζεται, ως υπεργολάβο, καθώς και το ποσοστό της αξίας της σύμβασης που η τελευταία θα εκτελέσει, αντίκειται στη διάταξη του δεύτερου εδαφίου της παραγράφου 1 του άρθρου 78 του ν. 4412/2016. Και τούτο, καθόσον, η δάνεια εμπειρία και η υπεργολαβία αποτελούν διακριτές μορφές προσφυγής στις ικανότητες τρίτων φορέων (βλ. Ολομ. ΕλΣυν 375/2014, Εβδ. Τμ. 397/2025 σκέψεις 5-9 και 1674/2021 σκ. 14) τόσο στον νόμο όσο και στη διακήρυξη του ελεγχόμενου διαγωνισμού (βλ. σκ. 12, άρθρο 2.2.7 της οικείας διακήρυξης) και ο δανείζων εμπειρία δεν φέρει αναγκαίως την ιδιότητα του υπεργολάβου, ανεξαρτήτως του ότι υποχρεούται, κατά την προαναφερθείσα ρύθμιση του δεύτερου εδαφίου της παραγράφου 1 του άρθρου 78 του ν. 4412/2016, να συμπράξει ουσιωδώς, με την προσωπική και άμεση συμμετοχή του στην εκτέλεση των εργασιών που σχετίζονται με την ικανότητα την οποία δανείζει (βλ. ΔΕΕ απόφ. της 2.12.1999, Holst Italia, C‑176/98, σκ. 29, της 7.4.2016, Partner Apelski Dariusz, C-324/14, σκ. 37 και 38, και της 26.1.2023, SC NV Construct SRL κατά Judeţul Timiş, C-403/21, σκ. 72 έως 75).	Μάλιστα, πρέπει να σημειωθεί ότι η υποχρέωση αναφοράς στο ΕΕΕΣ του προσφέροντος του τμήματος της σύμβασης που προτίθεται να αναθέσει υπό μορφή υπεργολαβίας σε τρίτους, εφαρμόζεται μόνο στην περίπτωση υπεργολάβων, στις ικανότητες των οποίων δεν στηρίζεται ο προσφέρων, καθώς στην αντίθετη περίπτωση (ήτοι στην περίπτωση υπεργολάβων, στις ικανότητες των οποίων στηρίζεται ο προσφέρων), αρκεί, προκειμένου να ελεγχθεί η αξιοπιστία και ικανότητα τους να εκτελέσουν τη σύμβαση, η συμπλήρωση των οικείων πεδίων του ΕΕΕΣ που αφορούν στον δανείζοντα τρίτο. Τούτο δε αποτυπώνεται ρητά στο έντυπο του ΕΕΕΣ του ελεγχόμενου διαγωνισμού αλλά και στο σχετικό τυποποιημένο έντυπο ΕΕΕΣ [βλ. σχετικά κατευθυντήρια οδηγία 23 Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ. (ΑΔΑ: Ψ3ΗΙΟΞΤΒ-Κ3Ε), σελ. 18, και ΣτΕ 1412/2024 σκ. 10]. 	Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει οι συνεκδικαζόμενες προσφυγές να απορριφθούν, να μην ανακληθεί η προσβαλλόμενη πράξη, να διαταχθεί η κατάπτωση υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου του κατατεθέντος από την πρώτη προσφεύγουσα παραβόλου (βλ. άρθρα 310 παρ. 1 και 336 παρ. 1 του ν. 4700/2020) και να απορριφθεί το αίτημά της περί καταβολής της δικαστικής της δαπάνης λόγω και της απόρριψης της προσφυγής της (βλ. άρθρα 314 παρ. 1 και 336 παρ. 1 του ν. 4700/2020).

Βιοκλιματική Ανάπλαση του Παραλιακού Μετώπου.(...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 14 της παρούσας, το Δικαστήριο κρίνει ότι η πρόβλεψη του τελευταίου εδαφίου του άρθρου 22.ΣΤ της ως άνω διακήρυξης, που προβλέπει ότι «η εκτέλεση του συνόλου του έργου γίνεται υποχρεωτικά από τον προσφέροντα ή, αν η προσφορά υποβάλλεται από ένωση οικονομικών φορέων, από έναν από τους συμμετέχοντες στην ένωση αυτή» είναι μη νόμιμη, διότι τέθηκε κατά παράβαση της παραγράφου 2 του άρθρου 78 του ν. 4412/2016, που επιτρέπει στις αναθέτουσες αρχές να απαιτήσουν την αυτοδύναμη, χωρίς δηλαδή την στήριξη στην τεχνική ικανότητα τρίτων, εκτέλεση ορισμένων μόνο κρίσιμων καθηκόντων και, πάντως, όχι του συνόλου του έργου από τον προσφέροντα ή έναν από τους συμμετέχοντες σε προσφέρουσα ένωση.Ειδικότερα, οι ρυθμίσεις του εδαφίου β΄ της παραγράφου 1 και στην παράγραφο 2 του άρθρου 78, οι οποίες ρυθμίζουν την περίπτωση στήριξης στην τεχνική [και όχι στην οικονομική ικανότητα τρίτων (βλ. απόφαση ΔΕΕ της 28.4.2022, C-642/20 «Caruter Srl», σκ. 40)] αποτελούν ακριβή μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των αντίστοιχων προβλέψεων του εδαφίου β΄ της παραγράφου 1 και της παραγράφου 2 του άρθρου 63 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ. Οι ρυθμίσεις αυτές εισάγουν νέες προϋποθέσεις, οι οποίες δεν περιλαμβάνονταν στο προγενέστερο νομικό καθεστώς, ήτοι στις προϊσχύουσες διατάξεις του άρθρου 48 παρ. 3 και 4 της οδηγίας 2004/18/ΕΚ (βλ. απόφαση ΔΕΕ της 7.4.2016 «Partner Apelski Dariusz», C‑324/14, σκ. 91), αλλά προστέθηκαν κατόπιν σχετικών περιπτώσεων που απασχόλησαν τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ένωσης. Κι ενώ η ρύθμιση του εδαφίου β΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 78 αποβλέπει στη διασφάλιση, όπως προαναφέρθηκε, της πραγματικής και ενεργού συμμετοχής του τρίτου δανείζοντος τεχνική ικανότητα φορέα στην υλοποίηση της σύμβασης με τους πόρους και τα μέσα που του ανήκουν και τα οποία αποτελούν αντικείμενο δανεισμού, χωρίς τούτο να συνεπάγεται κατ’ ανάγκην την υπεργολαβική ανάθεση τμήματος της σύμβασης σε αυτόν (βλ. ανωτέρω σκ. 14(iv) και 14(v) της παρούσας, απόφαση ΔΕΕ της 7.4.2016 «Partner Apelski Dariusz», C-324/14, σκ. 49, ΕλΣυν Ολ. 375/2024, σκ. 21, 23), η ρύθμιση της παραγράφου 2 του άρθρου 78 του ν. 4412/2016 (βλ. και παρ. 2 του άρθρου 63 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ) ρυθμίζει διαφορετική και όχι «αντίστροφη» περίπτωση, όπως λανθασμένα υπολαμβάνει η προσφεύγουσα. Στην υπό κρίση περίπτωση, η αναθέτουσα αρχή ορίζοντας ότι «η εκτέλεση του συνόλου των εργασιών γίνεται υποχρεωτικά από τον προσφέροντα», συμπλήρωσε το συγκεκριμένο πεδίο κατά τρόπο προδήλως εσφαλμένο και καθ’ υπέρβαση των άκρων ορίων της διακριτικής της ευχέρειας, αφού από τη διάταξη του άρθρου 78 παρ. 2 του ν. 4412/2016 και της αντίστοιχης ενωσιακής ρύθμισης του άρθρου 63 παρ.2 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ δεν επιτρέπεται σε καμία περίπτωση και υπό οποιεσδήποτε περιστάσεις η εκτέλεση του συνόλου του έργου να απαιτηθεί να γίνει από τον προσφέροντα ή από έναν από τους συμμετέχοντες σε ένωση οικονομικών φορέων. Μετά και τις ανωτέρω παραδοχές, είναι απορριπτέοι ως αλυσιτελώς προβαλλόμενοι οι ισχυρισμοί περί ιδιαίτερων συνθηκών και πρακτικών δυσχερειών κατά την υλοποίηση του έργου, που επιβάλλουν τον ενιαίο συντονισμό από τον ανάδοχο του συνόλου των εργασιών. Για τους λόγους αυτούς Απορρίπτει την προσφυγή ανάκλησης της ανώνυμης εταιρείας ειδικού σκοπού με την επωνυμία «…».Απορρίπτει την παρέμβαση της εταιρείας με την επωνυμία «….».Δεν ανακαλεί την 422/2024 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. 
ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/A΄ ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/101/2025

ΔΑΝΕΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΑ.(...)Όσον αφορά στην εταιρεία «Μ. Α.Τ.Ε.», νομίμως αποκλείστηκε από την ελεγχόμενη διαγωνιστική διαδικασία, με την απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, η οποία εκδόθηκε σε συμμόρφωση με τη 1700/2022 απόφαση της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ., καθόσον στις εξηγήσεις που παρείχε στην αναθέτουσα αρχή για την αιτιολόγηση του ύψους της οικονομικής της προσφοράς γίνεται επίκληση οικονομικών στοιχείων τρίτης εταιρείας, χωρίς να προκύπτει η σχέση που συνδέει τις δύο εταιρείες σχετικά με το υπό ανάθεση έργο.
Περαιτέρω, όσον αφορά στην εταιρεία «Δ….Ε.Ε.», κατά την κρίση του Κλιμακίου, μη νομίμως αποκλείστηκε από την ελεγχόμενη διαγωνιστική διαδικασία με την ίδια απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής, με την αιτιολογία ότι παρέλειψε να δηλώσει ως υπεργολάβο στο ΕΕΕΣ την εταιρεία στην οποία στηρίχθηκε για την κάλυψη των κριτηρίων τεχνικής και επαγγελματικής ικανότητας που σχετίζονται με τίτλους σπουδών, επαγγελματικά προσόντα και επαγγελματική εμπειρία, καθώς και το ποσοστό επί τοις εκατό το τμήμα της σύμβασης που προτίθεται να της αναθέσει. Και τούτο, διότι, κατά την έννοια των διατάξεων του άρθρου 78 παρ. 1 του ν. 4412/2016 ο οικονομικός φορέας που δανείζει τεχνική και επαγγελματική ικανότητα δεν αποτελεί κατ’ ανάγκη και υπεργολάβο και, συνεπώς, η εταιρεία , η οποία δήλωσε την εταιρεία ως δανείζουσα σ’ αυτήν τεχνική και επαγγελματική ικανότητα, με βάση το ιδιωτικό συμφωνητικό που συνήφθη μεταξύ των δύο εταιρειών, δεν είχε υποχρέωση να δηλώσει την τελευταία και ως υπεργολάβο, ούτε να δηλώσει το τμήμα της σύμβασης που προτίθεται να της αναθέσει. Η πλημμέλεια δε αυτή καθίσταται εν προκειμένω ουσιώδης, καθόσον ο διαγωνισμός εν τέλει κατακυρώθηκε στην εταιρεία με προσφερόμενο ποσοστό έκπτωσης 19,57 %, δηλαδή, ποσοστό έκπτωσης μικρότερο από το 41,43%, το οποίο είχε προσφέρει η μη νομίμως αποκλεισθείσα για τον ανωτέρω λόγο εταιρεία.Τέλος, με πλήρη και επαρκή αιτιολογία η αναθέτουσα αρχή αποδέχτηκε τις εξηγήσεις που παρείχε η εταιρεία , κατά τη διαδικασία του άρθρου 88 του ν. 4412/2016, σχετικά με το ύψος της οικονομικής της προσφοράς, καθόσον στην υποβληθείσα από την εν λόγω εταιρεία «τεχνική έκθεση αιτιολόγησης» εμφανίζεται καθαρό κέρδος.Για τους λόγους αυτούς.Απορρίπτει τις προσφυγές ανάκλησης της «Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας» και της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «…» και το διακριτικό τίτλο «…ΑΤΕ».ΔΕΝ ΑΝΑΚΑΛΕΙ ΤΗΝ Πράξη 578/2023 του Ε΄ Κλιμακίου
ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/Β΄ ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/375/2024

Αναβάθμιση Ψηφιακών Υπηρεσιών της Γενικής Διεύθυνσης Μεταφορών και Επικοινωνιών :ζητείται η ανάκληση της 369/2023 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Υπό το ανωτέρω νομικό και πραγματικό πλαίσιο της προκείμενης υπόθεσης, το Τμήμα κρίνει ότι ορθώς, αν και με μερικώς διάφορη αιτιολογία, ήτοι κατά το επάλληλο σκέλος του σκεπτικού της προσβαλλόμενης Πράξης (βλ. ανωτ. υπό σκ. 5.Β), έκρινε το Κλιμάκιο ότι -πέραν του ότι η σχετική απαγόρευση δεν προβλέπεται κατά τρόπο σαφή και αναντίρρητο στην οικεία Διακήρυξη, ώστε να μπορεί να γίνει αντιληπτή από τους ενδιαφερομένους και να ερμηνευτεί από αυτούς με ομοιόμορφο τρόπο, όπως επιβάλλουν οι αρχές της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης, εξαιτίας των διατάξεων αυτής (παρ. 2.2.8.1) που επιτρέπουν την προσφυγή σε δάνεια εμπειρία κατά τρόπο καθολικό- μη νομίμως αποκλείσθηκε με την παράγραφο 2.2.6 στ. β΄ της Διακήρυξης η δυνατότητα των διαγωνιζομένων να στηριχθούν στις ικανότητες άλλων φορέων όσον αφορά τα σχετικά με την τεχνική και επαγγελματική ικανότητα κριτήρια για δεκατρείς από τους συνολικώς δεκαέξι προβλεπόμενους ρόλους της Ομάδας Έργου, ορίζοντας ότι η στελέχωση των θέσεων αυτών πρέπει να γίνεται από υπαλλήλους του υποψηφίου Αναδόχου. Τούτο, διότι ο εν λόγω περιορισμός είναι αντίθετος προς τις κρίσιμες διατάξεις του άρθρου 78 παρ. 1 του ν. 4412/2016, οι οποίες, όπως προεκτέθηκε, επιτρέπουν τη σώρευση των ικανοτήτων πλειόνων οικονομικών φορέων προς εκπλήρωση των ελαχίστων απαιτήσεων ικανότητας που θέτει η αναθέτουσα αρχή, στο μέτρο που αποδεικνύεται ότι ο προσφέρων, που επικαλείται τις ικανότητες ενός ή περισσοτέρων άλλων φορέων, θα έχει πράγματι στη διάθεσή του τα μέσα αυτών τα οποία είναι αναγκαία για την εκτέλεση της σύμβασης. Περαιτέρω, δεν αιτιολογείται επαρκώς από την Αναθέτουσα Αρχή ούτε προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου ότι το αντικείμενο της σύμβασης (ψηφιακές υπηρεσίες) παρουσιάζει ιδιαιτερότητες ικανές να καταστήσουν ανεπίτρεπτη τη στήριξη στις τεχνικές ικανότητες τρίτων φορέων, υπό την προπεριγραφόμενη έννοια των εξαιρετικών περιστάσεων της παρ. 2 του άρθρου 78 του ν. 4412/2016 και, συνεπώς, είναι απορριπτέοι οι σχετικώς περί του αντιθέτου προβαλλόμενοι με τις κρινόμενες προσφυγές ισχυρισμοί. Επιπροσθέτως, ενόψει του ότι η Διακήρυξη αποτελεί κανονιστική διοικητική πράξη, η καθοριζόμενη με αυτήν απαίτηση για εκτέλεση των παροχών της σύμβασης κατά το μεγαλύτερο μέρος τους (δεκατρείς εκ των δεκαέξι συνολικώς προβλεπόμενους ρόλους της Ομάδας Έργου) από τον ίδιο τον προσφέροντα αντιτίθεται ευθέως στον σκοπό της οικείας ενωσιακής και εθνικής νομοθεσίας που συνίσταται στην ανάπτυξη όσο το δυνατόν ευρύτερου ανταγωνισμού και στη διευκόλυνση της συμμετοχής των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στις δημόσιες συμβάσεις. Οι δε ισχυρισμοί του προσφεύγοντος Αναδόχου περί μη λήψεως υπόψιν από το Κλιμάκιο του απαραδέκτου -και για άλλους εκτός του εξεταζομένου λόγους- της συμμετοχής της παρεμβαίνουσας στον διαγωνισμό προβάλλονται αλυσιτελώς, καθόσον αφενός μεν αυτοί δεν αποτέλεσαν λόγους αποκλεισμού της παρεμβαίνουσας από την Αναθέτουσα Αρχή κατά την εξέταση των δικαιολογητικών συμμετοχής της αφετέρου δε διότι η διαπιστωθείσα με την προσβαλλόμενη Πράξη πλημμέλεια είναι αντικειμενική ως αναφερόμενη σε όρο της διακήρυξης. Ομοίως απορριπτέος ως αλυσιτελώς προβαλλόμενος, καθόσον και αληθής υποτιθέμενος δεν δύναται να άγει σε ανατροπή της προσβαλλόμενης Πράξης, είναι και ο ισχυρισμός του προσφεύγοντος Αναδόχου περί υιοθετήσεως από το Κλιμάκιο με την προσβαλλόμενη Πράξη του υποβληθέντος ενώπιόν του υπομνήματος της παρεμβαίνουσας, παρά τη μη άσκηση από αυτήν σχετικής προδικαστικής προσφυγής. Περαιτέρω, ο ισχυρισμός αυτού περί προσβολής των συνταγματικών αρχών της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας και της οικονομικής ελευθερίας διά της ανατροπής με την προσβαλλόμενη Πράξη των ευμενών προς αυτόν αποτελεσμάτων του διαγωνισμού είναι απορριπτέος, καθόσον αφενός στο πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων οι αρχές αυτές αναφέρονται στην ακώλυτη συμμετοχή στους σχετικούς διαγωνισμούς, χωρίς να διασφαλίζεται δικαίωμα σύναψης της σύμβασης στην περίπτωση που δεν συντρέχουν οι νόμιμοι προς τούτο όροι, αφετέρου ο ομοίως εκ του Συντάγματος καθιερούμενος προσυμβατικός έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου αποτελεί πρόσφορο και αναγκαίο περιορισμό για την προστασία του δημοσίου συμφέροντος προς ανάπτυξη υγιούς ανταγωνισμού και την επίτευξη του επιδιωκόμενου από τον νομοθέτη σκοπού τήρησης των κανόνων και αρχών που διέπουν τη διαδικασία σύναψης των δημοσίων συμβάσεων και τελεί σε εύλογη αναλογία προς αυτόν. Τέλος, η ανωτέρω πλημμέλεια παρίσταται κατά την κρίση του Τμήματος ουσιώδης και καθιστά μη νόμιμη την ελεγχόμενη διαδικασία στο σύνολό της, απορριπτομένων των σχετικών ισχυρισμών της προσφεύγουσας Α.Α., καθόσον, ανεξαρτήτως της μη προσβολής των επίμαχων όρων της Διακήρυξης, εντοπίζεται στις διατάξεις που καθορίζουν τις προϋποθέσεις συμμετοχής στον επίμαχο διαγωνισμό και αντικειμενικά είναι πρόσφορη να νοθεύσει τον ελεύθερο ανταγωνισμό, αφού λειτουργεί αποτρεπτικά σε επίπεδο εκδήλωσης ενδιαφέροντος συμμετοχής από μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δεν έχουν τη δυνατότητα παροχής των ζητουμένων υπηρεσιών χωρίς δάνεια εμπειρία και μετακυλίει το βάρος προσβολής ενδεχόμενου αποκλεισμού τους στις ίδιες τις τυχόν ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις.Δεν ανακαλεί την 369/2023 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Παροχή υπηρεσιών σίτισης (...)	Με την υπό κρίση προσφυγή ζητείται η ανάκληση της 489/2024 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.(....) Ωστόσο, αναφορικά με τον έτερο διακωλυτικό της υπογραφής της σύμβασης λόγο, το Δικαστήριο κρίνει ότι το άρθρο 2.2.8 της διακήρυξης, που απαιτεί το σύνολο των παρεχόμενων υπηρεσιών να εκτελείται από τον προσφέροντα ή, σε περίπτωση υποβολής προσφοράς από ένωση οικονομικών φορέων, από ένα από τα μέλη της, με ίδια μέσα, χωρίς δυνατότητα στήριξης στις ικανότητες τρίτων, είναι μη νόμιμος, ως υπέρμετρα περιοριστικός του ανταγωνισμού. Και τούτο, διότι, σύμφωνα με την εξαιρετική διάταξη της παραγράφου 2 του άρθρου 78 του ν. 4412/2016 (και το αντίστοιχο άρθρο 63 παρ. 2 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ), ο κανόνας ότι οι οικονομικοί φορείς δύνανται να μετέχουν στους δημόσιους διαγωνισμούς στηριζόμενοι στις ικανότητες τρίτων μπορεί να καμφθεί μόνον για «ορισμένα» (ποσοτικό κριτήριο) και «κρίσιμα» (ποιοτικό κριτήριο) καθήκοντα και όχι για το σύνολο του έργου (βλ. ΕλΣυν Ολ. 101/2025 σκ. 12, 1674/2024 σκ. 15, 18). Ως εκ τούτου, αλυσιτελώς η αναθέτουσα αρχή επικαλείται, προκειμένου να αιτιολογήσει τον επίμαχο περιορισμό, τις αυξημένες απαιτήσεις της σύμβασης, λόγω του ευαίσθητου αντικειμένου αυτής, της διασποράς των τόπων εκτέλεσης του έργου, του μεγάλου αριθμού των φοιτητών και του εύρους των υποχρεώσεων του αναδόχου. 	Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω και εφόσον συντρέχει διακωλυτικός της υπογραφής του σχεδίου σύμβασης λόγος, η κρινόμενη προσφυγή πρέπει να απορριφθεί και να μην ανακληθεί η προσβαλλόμενη πράξη.

Σύμβαση προμήθειας...Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη ΙΙΙ σκέψη της παρούσας, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι: α) νομίμως αποκλείστηκε κατά το στάδιο ελέγχου των δικαιολογητικών συμμετοχής η προσφορά της ένωσης εταιριών «.....», με την αιτιολογία ότι η εταιρία «.....», από την οποία δέχεται αυτή δάνεια εμπειρία σε τεχνική και επαγγελματική ικανότητα, δεν κατέθεσε το Ευρωπαϊκό Ενιαίο Έγγραφο Προμήθειας, καθόσον η προσκόμισή του προβλεπόταν ρητά και επί ποινή αποκλεισμού στην οικεία διακήρυξη. β) μη νομίμως αποκλείστηκε κατά το στάδιο ελέγχου των δικαιολογητικών συμμετοχής η εταιρία «.....», με την αιτιολογία ότι η εταιρία «.....», που παρέχει σε αυτήν δάνεια εμπειρία σε τεχνική, επαγγελματική, οικονομική ικανότητα και χρηματοοικονομική επάρκεια δεν κατέθεσε ασφαλιστική και φορολογική ενημερότητα, διότι από τις ως άνω διατάξεις της διακήρυξης, αλλά και του ν. 4412/2016, προκύπτει σαφώς ότι τέτοια υποχρέωση δεν υφίσταται κατά το στάδιο κατάθεσης της προσφοράς, καθόσον η κατάθεση νομίμως συμπληρωμένου ΕΕΕΠ από μέρους της ως άνω εταιρίας αποτελεί προαπόδειξη προς αντικατάσταση των πιστοποιητικών που εκδίδουν δημόσιες αρχές ότι ο εν λόγω οικονομικός φορέας πληροί, μεταξύ άλλων και τις προϋποθέσεις του άρθρου 73 του ν. 4412/2016, δηλαδή συνιστά προαπόδειξη ότι αυτή είναι φορολογικά και ασφαλιστικά ενήμερη και δεν απαιτείται η προσκόμιση των σχετικών πιστοποιητικών, όπως εσφαλμένα έκρινε η Επιτροπή του Διαγωνισμού.

ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/132/2020.

Υπηρεσίες συντήρησης ηλεκτρονικών εγκαταστάσεων φωτεινής σηματοδότησης.(...)Υπό τα δεδομένα αυτά, πλημμελώς έγινε δεκτός ο οικείος ισχυρισμός της παρεμβαίνουσας εταιρείας από την Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ., της οποίας η προσβαλλόμενη απόφαση καθίσταται κατά τούτο ακυρωτέα», ήτοι κατά λογική αναγκαιότητα, κατά το σκέλος με το οποίο έγινε δεκτό από την ΕΑΔΗΣΥ ότι η ήδη προσφεύγουσα και ο τρίτος οικονομικός φορέας …. όφειλαν να δηλώσουν στο ΕΕΕΣ ότι ο τελευταίος φέρει την ιδιότητα του υπεργολάβου και το ποσοστό της υπεργολαβίας (άρθρα 58 του ν. 4412/2016 και 2.2.8.2. για την υπεργολαβία, σε συνδυασμό με τα άρθρα 2.2.9, 2.2.9.1. και 2.4.6 της διακήρυξης). Επομένως, με την εν λόγω απόφαση του Διοικητικού Εφετείου ούτε κρίθηκε ούτε ήταν αναγκαίο να κριθεί είτε ως κύριο είτε ως παρεμπίπτον ζήτημα το μη εισφερθέν ενώπιόν του όλως διακριτό διοικητικής φύσεως νομικό και πραγματικό ζήτημα της σχέσης μεταξύ της προσφεύγουσας και των στελεχών που πρότεινε ο .. ήτοι της .. και .., δηλαδή εάν οι τελευταίοι αποτελούν «τρίτους» σε σχέση με αυτήν και έπρεπε να υποβληθεί και ως προς αυτούς ΕΕΕΣ και δικαιολογητικά κατακύρωσης, ζήτημα που αναδείχθηκε ως ουσιώδης πλημμέλεια με την προσβαλλόμενη 437/2023 Πράξη του Κλιμακίου και αφορά σε άλλο λόγο αποκλεισμού (βλ. σκέψη 21 της Πράξης του Κλιμακίου και άρθρα 78 του ν. 4412/2016 και 2.2.8.1. της διακήρυξης για τη δάνεια εμπειρία, σε συνδυασμό με τα άρθρα 2.2.9, 2.2.9.1, 2.4.6 και 3.2 αυτής), επί του οποίου αποφάνθηκε αποκλειστικά η ΕΑΔΗΣΥ με το πρώτο και μη προσβληθέν ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου σκέλος της Σ55/2022 απόφασης της. Κατόπιν αυτών, νομίμως έκρινε το Κλιμάκιο ότι ως προς την συγκεκριμένη πλημμέλεια δεν δεσμευόταν από το δεδικασμένο της ως άνω 1002/2023 απόφασης του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών. Άλλο δε είναι το ζήτημα εάν το Κλιμάκιο θα έπρεπε, συνεκτιμωμένων των σχετικών κρίσεων της ΕΑΔΗΣΥ και χωρίς να δεσμεύεται από αυτήν (βλ. την απόφαση 940/2022 απόφαση του παρόντος Τμήματος που επικύρωσε την σχετική ερμηνεία του Κλιμακίου και ΕλΣυνΟλ 310/2022, ΣτΕ 28, 29 και 30/2020) αλλά και ενόψει της θετικής για την προσφεύγουσα δικαστικής έκβασης της υπόθεσης, να εξετάσει αφενός τον βαθμό σαφήνειας της οικείας ρήτρας της διακήρυξης (βλ. άρθρο 73 παρ. 4 του ν. 4820/2021 για την επιρροή του βαθμού σαφήνειας των κανόνων στο ερμηνευτικό περιθώριο εκτίμησης των ελεγχόμενων φορέων), ως προς την έννοια του «τρίτου» φορέα και το εύρος των προσώπων που έχουν υποχρέωση υποβολής ΕΕΕΣ και δικαιολογητικών κατακύρωσης και κατά πόσον η τυχόν ασάφεια και η εξαιτίας αυτής αρνητική κρίση του Κλιμακίου για την υπογραφή του σχεδίου συμβάσεως θα λειτουργούσε σε βάρος της προσφεύγουσας και υπέρ του συνυποψηφίου της, συναφώς δε και το ενδεχόμενο υποχρεωτικής εφαρμογής από την αναθέτουσα αρχή του άρθρου 102 του ν. 4412/2016 περί συμπλήρωσης των ελλείψεων του ΕΕΕΣ των υπόχρεων σε υποβολή τους, υπό όρους διαφάνειας και ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζομένων (βλ. αποφ. ΔΕΕ της 7.9.2021, C- 927/19, «Klaipėdos regiono atliekų tvarkymo centras» UAB», σκ. 93 και κατ’ αναλογίαν, της 29.3.2012, C- 599/10, SAG ELV Slovensko κ.λπ., σκ. 40, της 10.10.2013, C- 336/12, Manova, σκ. 36 και 40, και της 28.2.2018, C‑523/16 και C‑536/16, MA.T.I. SUD και Duemme SGR, σκ. 51 και 52).Για τους λόγους αυτούς Δέχεται την από 14.8.2023 προσφυγή ανάκλησης της εταιρείας με την επωνυμία «..».Ανακαλεί την 437/2023 πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. 

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΛΙΑΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ.(...)Όπως ήδη αναφέρθηκε και στην προηγούμενη σκέψη, η καθοριζόμενη στη διακήρυξη, η οποία αποτελεί κανονιστική διοικητική πράξη, απαίτηση για εκτέλεση του συνόλου του έργου της υπό ανάθεση σύμβασης υποχρεωτικά από τον ίδιο τον προσφέροντα, ή μόνον από τον έναν συμμετέχοντα στην ένωση εταιρειών, περιορίζει ευθέως τον κύκλο των οικονομικών φορέων, που δικαιούνται να υποβάλλουν προσφορά και συνεπώς αντιτίθεται ευθέως στον σκοπό της οικείας ενωσιακής και εθνικής νομοθεσίας που συνίσταται στην ανάπτυξη όσο το δυνατόν ευρύτερου ανταγωνισμού και στη διευκόλυνση της συμμετοχής των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στις δημόσιες συμβάσεις. Ενόψει αυτών, ο ως άνω, μη νόμιμος όρος της διακήρυξης, παρίσταται στην προκειμένη περίπτωση ουσιώδης και καθιστά μη νόμιμη την ελεγχόμενη διαδικασία στο σύνολό της, διότι εντοπίζεται στις διατάξεις που καθορίζουν τις προϋποθέσεις συμμετοχής στον επίμαχο διαγωνισμό και αντικειμενικά είναι πρόσφορος να νοθεύσει τον ελεύθερο ανταγωνισμό, αφού λειτουργεί αποτρεπτικά σε επίπεδο εκδήλωσης ενδιαφέροντος συμμετοχής από μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δεν έχουν τη δυνατότητα παροχής των ζητουμένων υπηρεσιών χωρίς δάνεια εμπειρία, ανταγωνισμός που ουδόλως αναπτύχθηκε στον ελεγχόμενο διαγωνισμό δεδομένου ότι υποβλήθηκε μία μόνον προσφορά.Για τους λόγους αυτούς.Απορρίπτει την προσφυγή αναθεώρησης και την υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση.Δεν αναθεωρεί τη 1674/2024 απόφαση του Εβδόμου Τμήματος 

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:«Εκτέλεση εργασιών στεγανοποίησης και μόνωσης κτηρίων του Πανεπιστημίου …», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 2.741.935,48 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.24%), και συμβατικής αξίας 2.414.463,22 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.).(...)Καίτοι δήλωσαν δηλαδή ότι θα στηριχθούν στις ικανότητες άλλων «βοηθητικών» οικονομικών φορέων, δεν δήλωσαν τις ως άνω εταιρείες ως υπεργολάβους τους, ούτε το ποσοστό της σύμβασης που κάθε μία από αυτές θα αναλάβει. Δοθέντος όμως ότι η παράλειψη αυτή ήταν ουσιώδης και δεν μπορούσε να θεραπευτεί, έπρεπε η προσφορά των οικονομικών φορέων ΑΦΟΙ … ΑΤΕ και εταιρείας … ΑΤΕ να απορριφθούν για το λόγο αυτό.(....)Αν, αντιθέτως, η αναθέτουσα αρχή είχε ασκήσει την διακριτική ευχέρεια που της παρέχεται εκ της παραγράφου 2 του άρθρου 78 του ν.4412/2016 για την  εκτέλεση  ορισμένων  κρίσιμων εργασιών απευθείας από τον ίδιο τον συμμετέχοντα, ή αν επιθυμούσε η ως άνω ζητούμενη εμπειρία να συντρέχει στο πρόσωπο ενός και μόνο δανειοπαρόχου θα έπρεπε να έχει εκφραστεί σαφέστερα. Εντούτοις, τυχόν ασάφειες ή πλημμέλειες των εγγράφων της σύμβασης δεν μπορούν να ερμηνεύονται σε βάρος των διαγωνιζομένων, κατά παράβαση των αρχών του ανταγωνισμού και της παροχής ίσων ευκαιριών, χωρίς τουλάχιστον να παρέχεται σε αυτούς, οι οποίοι βλάπτονται από την ασάφεια ή την πλημμέλεια αυτή, η δυνατότητα να συμπληρώσουν την τυχόν ελαττωματική προσφορά τους(....)Κατόπιν τούτων, η εγγυητική επιστολή που υπέβαλε η εταιρεία … ΑΤΕ δεν έφερε προηγμένη ηλεκτρονική υπογραφή της οποίας η εγκυρότητα να μπορεί να διαπιστωθεί από την αναθέτουσα αρχή και από κάθε τρίτον και ως εκ τούτου η υποβληθείσα εγγυητική επιστολή ήταν απολύτως ανυπόγραφη εφόσον δεν έφερε ούτε ηλεκτρονική ούτε φυσική υπογραφή του εκδότη πιστωτικού οργανισμού (ΤΜΕΔΕ). Σε κάθε περίπτωση ακόμα και εάν θεωρηθεί ότι πάντως καταρχήν υπεβλήθη εγγυητική επιστολή, και πάλι, εφόσον δεν έφερε ηλεκτρονική υπογραφή δεν συνιστούσε εγγυητική επιστολή συμμετοχής ηλεκτρονικής έκδοσης και ως εκ τούτου η εταιρεία … ΑΤΕ όφειλε να προσκομίσει πρωτότυπο αυτής εντός τριών εργασίμων ημερών στην αναθέτουσα αρχή, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της διακήρυξης για τις μη ηλεκτρονικές εγγυητικές επιστολές συμμετοχής. Ως εκ τούτου η προσφορά της έπρεπε να απορριφθεί για τον λόγο αυτό. Εξάλλου, η εκ των υστέρων επιβεβαίωση της εγκυρότητάς της από το ΤΜΕΔΕ δεν ασκεί επιρροή, διότι η παράλειψη το πρώτον νόμιμης υποβολής της με την προσφορά της, ενόψει των όρων της διακήρυξης και του νόμου, κατέστησε την προσφορά της άνευ ετέρου απορριπτέα.Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του ν.π.δ.δ. με την επωνυμία «…» (…) και του οικονομικού φορέα  … ΑΝΩΝΥΜΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Αμοιβή για την ανόρυξη γεώτρησης (Υπεργολαβία). Με δεδομένα αυτά, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι του ανωτέρω υπεργολαβικού συμφωνητικού και της εκτέλεσης του έργου από τον υπεργολάβο δεν προηγήθηκε απόφαση του αρμοδίου δημοτικού οργάνου, με την οποία να εγκρίνεται η εκ μέρους του αναδόχου ανάθεση σ’ αυτόν της εκτέλεσης του αντικειμένου της σύμβασης, όπως ρητά απαιτείται από τις προαναφερόμενες διατάξεις. … Ωστόσο, τα όργανα του Δήμου ενήργησαν χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των εφαρμοστέων και προσφάτως θεσπισθεισών διατάξεων του ν. 4412/ 2016 και υπέλαβαν πεπλανημένα, πλην συγγνωστώς, αφενός μεν ότι δεν συνέτρεχε περίπτωση σύμβασης υπεργολαβίας υποκείμενης σε έγκριση, αλλά εσωτερική συμβατική σχέση μεταξύ οικονομικών φορέων διεπόμενη από τον Αστικό Κώδικα, και αφετέρου ότι το ως άνω συμφωνητικό είχε αποκλειστικά φορολογικές συνέπειες (ΠΟΛ.1122/2002 που ερμήνευσε το άρθρο 2 παρ. 4 του ν. 2954/2001, Α΄ 255)…. Κατ’ ακολουθία, το επίμαχο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης.