ΕΣ/Β΄ ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/375/2024
Τύπος: Νομολογία Ελεγκ. Συνεδρίου
Αποκατάσταση βλαβών επαρχιακού οδικού δικτύου.(....) ζητείται η αναθεώρηση της 1638/2023 απόφασης του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.(...) Κατόπιν των ανωτέρω, λαμβάνοντας υπόψη α) ότι η δάνεια εμπειρία και η υπεργολαβία προβλέπονται ως διακριτές μορφές προσφυγής στις ικανότητες τρίτων φορέων τόσο στον νόμο όσο και στη διακήρυξη του επίδικου διαγωνισμού, β) ότι σύμφωνα με την ερμηνεία των σχετικών διατάξεων ο δανείζων τεχνική και επαγγελματική εμπειρία δεν φέρει αναγκαίως την ιδιότητα του υπεργολάβου, γ) ότι η νομική μορφή της συνεργασίας μεταξύ του συμμετέχοντος στον διαγωνισμό φορέα και του παρέχοντος την τεχνική και επαγγελματική εμπειρία καθορίζεται από τους συνεργαζόμενους φορείς υπό την προϋπόθεση ότι διασφαλίζεται η δέσμευση αυτών να διαθέτουν τους αναγκαίους για την εκτέλεση της σύμβασης πόρους και δ) ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση ούτε από το ιδιωτικό συμφωνητικό μεταξύ των συνεργαζόμενων εταιρειών ούτε από άλλο στοιχείο του φακέλου προκύπτει ότι συμφωνείται η εκτέλεση συγκεκριμένου τμήματος του δημοπρατούμενου έργου από την εταιρεία «…» γεγονός που θα προσέδιδε στην εν λόγω συνεργασία τον χαρακτηρισμό της υπεργολαβίας, ορθώς το Τμήμα, ερμήνευσε τις διατάξεις του άρθρου 78 παρ. 1β του ν. 4412/2016 επικαλούμενο και την πρόσφατη απόφαση του ΔΕΕ και στη συνέχεια στη συγκεκριμένη περίπτωση τη βούληση των συμβαλλομένων μερών κρίνοντας αφενός ότι ο δανείζων τεχνική και επαγγελματική ικανότητα δεν αποτελεί κατ’ ανάγκη και υπεργολάβο και αφετέρου ότι η μορφή συνεργασίας μεταξύ της ως άνω εταιρείας και της παρεμβαίνουσας, όπως αποτυπώνεται στο από 23.6.2002 ιδιωτικό συμφωνητικό, δεν συνιστά υπεργολαβία. Επομένως, παρίσταται ορθή η κρίση του Τμήματος και του Κλιμακίου ότι μη νομίμως αποκλείστηκε από τον επίδικο διαγωνισμό η εταιρεία ..Ε.Ε. και οι περί αντιθέτου προβαλλόμενοι λόγοι της προσφυγής είναι απορριπτέοι ως αβάσιμοι ενώ είναι δεκτοί οι υπέρ της απόφασης του Τμήματος σχετικώς προβαλλόμενοι από την παρεμβαίνουσα λόγοι. . Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η κρινόμενη προσφυγή αναθεώρησης πρέπει να απορριφθεί, να γίνει δεκτή η παρέμβαση της εταιρείας «….Ε.Ε.», και να διαταχθεί η κατάπτωση υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου του κατατεθέντος από την προσφεύγουσα παραβόλου. Για τους λόγους αυτούς.Απορρίπτει την προσφυγή αναθεώρησης.
Ιστορικό Αναθεωρήσεων (Πιλοτική Εφαρμογή)
Σχετικά Έγγραφα
ΕΣ/ΚΛ.ΣΤ/372/2019
Σύμβαση προμήθειας...Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη ΙΙΙ σκέψη της παρούσας, το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι: α) νομίμως αποκλείστηκε κατά το στάδιο ελέγχου των δικαιολογητικών συμμετοχής η προσφορά της ένωσης εταιριών «.....», με την αιτιολογία ότι η εταιρία «.....», από την οποία δέχεται αυτή δάνεια εμπειρία σε τεχνική και επαγγελματική ικανότητα, δεν κατέθεσε το Ευρωπαϊκό Ενιαίο Έγγραφο Προμήθειας, καθόσον η προσκόμισή του προβλεπόταν ρητά και επί ποινή αποκλεισμού στην οικεία διακήρυξη. β) μη νομίμως αποκλείστηκε κατά το στάδιο ελέγχου των δικαιολογητικών συμμετοχής η εταιρία «.....», με την αιτιολογία ότι η εταιρία «.....», που παρέχει σε αυτήν δάνεια εμπειρία σε τεχνική, επαγγελματική, οικονομική ικανότητα και χρηματοοικονομική επάρκεια δεν κατέθεσε ασφαλιστική και φορολογική ενημερότητα, διότι από τις ως άνω διατάξεις της διακήρυξης, αλλά και του ν. 4412/2016, προκύπτει σαφώς ότι τέτοια υποχρέωση δεν υφίσταται κατά το στάδιο κατάθεσης της προσφοράς, καθόσον η κατάθεση νομίμως συμπληρωμένου ΕΕΕΠ από μέρους της ως άνω εταιρίας αποτελεί προαπόδειξη προς αντικατάσταση των πιστοποιητικών που εκδίδουν δημόσιες αρχές ότι ο εν λόγω οικονομικός φορέας πληροί, μεταξύ άλλων και τις προϋποθέσεις του άρθρου 73 του ν. 4412/2016, δηλαδή συνιστά προαπόδειξη ότι αυτή είναι φορολογικά και ασφαλιστικά ενήμερη και δεν απαιτείται η προσκόμιση των σχετικών πιστοποιητικών, όπως εσφαλμένα έκρινε η Επιτροπή του Διαγωνισμού.
ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/132/2020.
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1638/2023
ΔΑΝΕΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΑ.(...)Όσον αφορά στην εταιρεία «Μ. Α.Τ.Ε.», νομίμως αποκλείστηκε από την ελεγχόμενη διαγωνιστική διαδικασία, με την απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, η οποία εκδόθηκε σε συμμόρφωση με τη 1700/2022 απόφαση της Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ., καθόσον στις εξηγήσεις που παρείχε στην αναθέτουσα αρχή για την αιτιολόγηση του ύψους της οικονομικής της προσφοράς γίνεται επίκληση οικονομικών στοιχείων τρίτης εταιρείας, χωρίς να προκύπτει η σχέση που συνδέει τις δύο εταιρείες σχετικά με το υπό ανάθεση έργο.
Περαιτέρω, όσον αφορά στην εταιρεία «Δ….Ε.Ε.», κατά την κρίση του Κλιμακίου, μη νομίμως αποκλείστηκε από την ελεγχόμενη διαγωνιστική διαδικασία με την ίδια απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής, με την αιτιολογία ότι παρέλειψε να δηλώσει ως υπεργολάβο στο ΕΕΕΣ την εταιρεία στην οποία στηρίχθηκε για την κάλυψη των κριτηρίων τεχνικής και επαγγελματικής ικανότητας που σχετίζονται με τίτλους σπουδών, επαγγελματικά προσόντα και επαγγελματική εμπειρία, καθώς και το ποσοστό επί τοις εκατό το τμήμα της σύμβασης που προτίθεται να της αναθέσει. Και τούτο, διότι, κατά την έννοια των διατάξεων του άρθρου 78 παρ. 1 του ν. 4412/2016 ο οικονομικός φορέας που δανείζει τεχνική και επαγγελματική ικανότητα δεν αποτελεί κατ’ ανάγκη και υπεργολάβο και, συνεπώς, η εταιρεία , η οποία δήλωσε την εταιρεία ως δανείζουσα σ’ αυτήν τεχνική και επαγγελματική ικανότητα, με βάση το ιδιωτικό συμφωνητικό που συνήφθη μεταξύ των δύο εταιρειών, δεν είχε υποχρέωση να δηλώσει την τελευταία και ως υπεργολάβο, ούτε να δηλώσει το τμήμα της σύμβασης που προτίθεται να της αναθέσει. Η πλημμέλεια δε αυτή καθίσταται εν προκειμένω ουσιώδης, καθόσον ο διαγωνισμός εν τέλει κατακυρώθηκε στην εταιρεία με προσφερόμενο ποσοστό έκπτωσης 19,57 %, δηλαδή, ποσοστό έκπτωσης μικρότερο από το 41,43%, το οποίο είχε προσφέρει η μη νομίμως αποκλεισθείσα για τον ανωτέρω λόγο εταιρεία.Τέλος, με πλήρη και επαρκή αιτιολογία η αναθέτουσα αρχή αποδέχτηκε τις εξηγήσεις που παρείχε η εταιρεία , κατά τη διαδικασία του άρθρου 88 του ν. 4412/2016, σχετικά με το ύψος της οικονομικής της προσφοράς, καθόσον στην υποβληθείσα από την εν λόγω εταιρεία «τεχνική έκθεση αιτιολόγησης» εμφανίζεται καθαρό κέρδος.Για τους λόγους αυτούς.Απορρίπτει τις προσφυγές ανάκλησης της «Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας» και της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «…» και το διακριτικό τίτλο «…ΑΤΕ».ΔΕΝ ΑΝΑΚΑΛΕΙ ΤΗΝ Πράξη 578/2023 του Ε΄ Κλιμακίου
ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/Β΄ ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/375/2024
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1007/2022
ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Ζητείται η ανάκληση της 13/2022 Πράξης του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα Σύρου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης μεταξύ του Δήμου … (εφεξής Δ.Μ.) και της Ένωσης εταιρειών με την επωνυμία «… A.E.- …», για την παροχή υπηρεσιών με τίτλο «Τεχνική διαχείριση και λειτουργία του Κλειστού Γυμναστηρίου …, προϋπολογιζόμενης δαπάνης 704.800,00 ευρώ πλέον Φ.Π.Α.(....)Ως εκ τούτων, η προσφυγή στη εργολαβία θα ήταν δυνατό να γίνει μόνο κατ΄εφαρμογή του άρθρου 58 του ν. 4412/2016, το οποίο προς ενίσχυση α) της διαφάνειας στην αλυσίδα της υπεργολαβίας, β) της ενημέρωσης της αναθέτουσας, γ) της ίσης μεταχείρισης των προσφερόντων και δ) της διασφάλισης της ορθής εκτέλεσης της σύμβασης, απαιτεί από τους προσφέροντες να αναφέρουν το τμήμα της σύμβασης που προτίθενται να αναθέσουν υπό μορφή υπεργολαβίας σε τρίτους, και τους προτεινόμενους υπεργολάβους, με την κατάθεση της προσφοράς τους, και όχι εκ των υστέρων, μετά την ανάθεση της σύμβασης. Αυτό δεν συνέβη εν προκειμένω, αντιθέτως η υπεργολαβία αποκλείστηκε εξ αρχής με την αρνητική δήλωση των μελών της Ένωσης στο ΕΕΕΣ(....)Δεν ανακαλεί την 13/2022 Πράξη προσυμβατικού ελέγχου του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα Σύρου.
ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/1405/2022
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1281/2023
Υπηρεσίες συντήρησης ηλεκτρονικών εγκαταστάσεων φωτεινής σηματοδότησης.(...)Υπό τα δεδομένα αυτά, πλημμελώς έγινε δεκτός ο οικείος ισχυρισμός της παρεμβαίνουσας εταιρείας από την Ε.Α.ΔΗ.ΣΥ., της οποίας η προσβαλλόμενη απόφαση καθίσταται κατά τούτο ακυρωτέα», ήτοι κατά λογική αναγκαιότητα, κατά το σκέλος με το οποίο έγινε δεκτό από την ΕΑΔΗΣΥ ότι η ήδη προσφεύγουσα και ο τρίτος οικονομικός φορέας …. όφειλαν να δηλώσουν στο ΕΕΕΣ ότι ο τελευταίος φέρει την ιδιότητα του υπεργολάβου και το ποσοστό της υπεργολαβίας (άρθρα 58 του ν. 4412/2016 και 2.2.8.2. για την υπεργολαβία, σε συνδυασμό με τα άρθρα 2.2.9, 2.2.9.1. και 2.4.6 της διακήρυξης). Επομένως, με την εν λόγω απόφαση του Διοικητικού Εφετείου ούτε κρίθηκε ούτε ήταν αναγκαίο να κριθεί είτε ως κύριο είτε ως παρεμπίπτον ζήτημα το μη εισφερθέν ενώπιόν του όλως διακριτό διοικητικής φύσεως νομικό και πραγματικό ζήτημα της σχέσης μεταξύ της προσφεύγουσας και των στελεχών που πρότεινε ο .. ήτοι της .. και .., δηλαδή εάν οι τελευταίοι αποτελούν «τρίτους» σε σχέση με αυτήν και έπρεπε να υποβληθεί και ως προς αυτούς ΕΕΕΣ και δικαιολογητικά κατακύρωσης, ζήτημα που αναδείχθηκε ως ουσιώδης πλημμέλεια με την προσβαλλόμενη 437/2023 Πράξη του Κλιμακίου και αφορά σε άλλο λόγο αποκλεισμού (βλ. σκέψη 21 της Πράξης του Κλιμακίου και άρθρα 78 του ν. 4412/2016 και 2.2.8.1. της διακήρυξης για τη δάνεια εμπειρία, σε συνδυασμό με τα άρθρα 2.2.9, 2.2.9.1, 2.4.6 και 3.2 αυτής), επί του οποίου αποφάνθηκε αποκλειστικά η ΕΑΔΗΣΥ με το πρώτο και μη προσβληθέν ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου σκέλος της Σ55/2022 απόφασης της. Κατόπιν αυτών, νομίμως έκρινε το Κλιμάκιο ότι ως προς την συγκεκριμένη πλημμέλεια δεν δεσμευόταν από το δεδικασμένο της ως άνω 1002/2023 απόφασης του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών. Άλλο δε είναι το ζήτημα εάν το Κλιμάκιο θα έπρεπε, συνεκτιμωμένων των σχετικών κρίσεων της ΕΑΔΗΣΥ και χωρίς να δεσμεύεται από αυτήν (βλ. την απόφαση 940/2022 απόφαση του παρόντος Τμήματος που επικύρωσε την σχετική ερμηνεία του Κλιμακίου και ΕλΣυνΟλ 310/2022, ΣτΕ 28, 29 και 30/2020) αλλά και ενόψει της θετικής για την προσφεύγουσα δικαστικής έκβασης της υπόθεσης, να εξετάσει αφενός τον βαθμό σαφήνειας της οικείας ρήτρας της διακήρυξης (βλ. άρθρο 73 παρ. 4 του ν. 4820/2021 για την επιρροή του βαθμού σαφήνειας των κανόνων στο ερμηνευτικό περιθώριο εκτίμησης των ελεγχόμενων φορέων), ως προς την έννοια του «τρίτου» φορέα και το εύρος των προσώπων που έχουν υποχρέωση υποβολής ΕΕΕΣ και δικαιολογητικών κατακύρωσης και κατά πόσον η τυχόν ασάφεια και η εξαιτίας αυτής αρνητική κρίση του Κλιμακίου για την υπογραφή του σχεδίου συμβάσεως θα λειτουργούσε σε βάρος της προσφεύγουσας και υπέρ του συνυποψηφίου της, συναφώς δε και το ενδεχόμενο υποχρεωτικής εφαρμογής από την αναθέτουσα αρχή του άρθρου 102 του ν. 4412/2016 περί συμπλήρωσης των ελλείψεων του ΕΕΕΣ των υπόχρεων σε υποβολή τους, υπό όρους διαφάνειας και ίσης μεταχείρισης των διαγωνιζομένων (βλ. αποφ. ΔΕΕ της 7.9.2021, C- 927/19, «Klaipėdos regiono atliekų tvarkymo centras» UAB», σκ. 93 και κατ’ αναλογίαν, της 29.3.2012, C- 599/10, SAG ELV Slovensko κ.λπ., σκ. 40, της 10.10.2013, C- 336/12, Manova, σκ. 36 και 40, και της 28.2.2018, C‑523/16 και C‑536/16, MA.T.I. SUD και Duemme SGR, σκ. 51 και 52).Για τους λόγους αυτούς Δέχεται την από 14.8.2023 προσφυγή ανάκλησης της εταιρείας με την επωνυμία «..».Ανακαλεί την 437/2023 πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
ΕΣ/ΚΠΕ.ΤΜ.7/55/2019
Εργασίες υποστήριξης και συντήρησης ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων:..Με τα δεδομένα αυτά, οι επίμαχες δαπάνες δεν είναι νόμιμες για τους πρώτο, τρίτο και για το δεύτερο σκέλος του τέταρτου από τους λόγους διαφωνίας. Ειδικότερα όσον αφορά στον πρώτο λόγο, ο Δήμος δεν επικαλείται τα συγκεκριμένα καθήκοντα, με τα οποία είναι επιφορτισμένος ο ηλεκτρολόγος κατηγορίας ΤΕ που υπηρετεί στο Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Έργων και ένεκα των οποίων αδυνατεί να εκτελέσει τις επίμαχες εργασίες. Επιπλέον, δεν επικαλείται ούτε προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου αν οι λοιπές σχετικές οργανικές θέσεις (μία Μηχανολόγου Μηχανικού κατηγορίας ΠΕ, τρεις Ηλεκτρολόγων Μηχανικών κατηγορίας ΠΕ και τρεις Τεχνολόγων Μηχανολόγων Ηλεκτρολόγων κατηγορίας ΤΕ) είναι κενές ή έχουν καλυφθεί και ο Δήμος επέλεξε να τοποθετήσει τους οικείους υπαλλήλους σε κάποιο άλλο Τμήμα. Όσον αφορά στον δεύτερο λόγο, λόγω της φύσης των προς εκτέλεση εργασιών-εργασίες συντήρησης, επισκευής κ.λπ.-που καθιστά δύσκολη την προμέτρησή τους, επιτρεπτά προσδιορίστηκε κατ’ αποκοπή η δαπάνη του συνόλου κάθε ομάδας αυτών καθώς και το γενικό σύνολο, κατόπιν έρευνας της υπηρεσίας στις τρέχουσες τιμές αγοράς σε αντίστοιχες εργασίες. Εξάλλου, η αναντιστοιχία μεταξύ διακήρυξης και προϋπολογισμού της μελέτης αναφορικά με την προϋπολογιζόμενη δαπάνη της πρώτης υποομάδας της δεύτερης ομάδας εργασιών και, κατ’ επέκταση, τη συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη οφείλεται σε παραδρομή-ορθά είναι τα αναγραφόμενα στη διακήρυξη ποσά των 43.800,00 και 10.483,87 ευρώ, αντίστοιχα, το πρώτο από τα οποία λήφθηκε υπόψη και στις δημοσιεύσεις του διαγωνισμού-που δεν προκύπτει ότι προκάλεσε σύγχυση στους διαγωνιζομένους. Όσον αφορά στον τρίτο λόγο, αβασίμως προβάλλεται με το έγγραφο επανυποβολής ότι η εξειδικευμένη εμπειρία σε παρακολούθηση και λειτουργία συστημάτων BMS αναλόγων με το εγκατεστημένο στο δημαρχείο μπορεί να αποκτηθεί με δάνεια εμπειρία, διότι, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 78 παρ. 1 εδ. α΄ του ν. 4412/2016, τούτο θα ίσχυε μόνο αν πρόκειτο για κριτήριο επιλογής που αφορά στην οικονομική και χρηματοοικονομική επάρκεια ή στην τεχνική και επαγγελματική ικανότητα, ενώ δεν ισχύει σε περιπτώσεις όπως η προκείμενη, όπου πρόκειται για κριτήριο επιλογής που αφορά στην καταλληλότητα για την άσκηση της επαγγελματικής δραστηριότητας (βλ. ΣΤ΄ Κλιμ. πράξεις 44, 33/2018). Όσον αφορά στο δεύτερο σκέλος του τέταρτου λόγου, αβασίμως προβάλλεται ότι πιστοποιητικό/φύλλο ελέγχου και υπεύθυνη δήλωση μετά τη συντήρηση, που πιστοποιούν την υψηλή ποιότητα εργασίας, απαιτείται να εκδίδονται μόνο μετά την εκτέλεση εργασιών που αφορούν στους καυστήρες, καθώς, όπως έγινε δεκτό στην προηγούμενη σκέψη, αυτά πρέπει να εκδίδονται και μετά την εκτέλεση εργασιών που αφορούν σε κλιματιστικά split unit. Τέλος, όσον αφορά στο πρώτο σκέλος του τέταρτου και στον πέμπτο λόγο, αβασίμως προβάλλεται ότι δεν έχουν συνυποβληθεί το πτυχίο του φερόμενου ως δικαιούχου του Α ... χρηματικού εντάλματος και η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου περί έγκρισης του πρωτοκόλλου οριστικής παραλαβής των εκτελεσθεισών εργασιών, στις οποίες αφορά το Α ... χρηματικό ένταλμα, ενώ η καθυστερημένη ανάρτηση στο Κ.Η.Μ.ΔΗ.Σ. της σύμβασης που αφορά στις εργασίες, για τις οποίες εκδόθηκε το τελευταίο χρηματικό ένταλμα, καλύφθηκε από τη διάταξη του άρθρου 57 παρ. 9 του ν. 4568/2018.
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1442/2023
Προμήθεια Χερσαίων Μέσων Διαφόρων Τύπων.(....) Ο ν. 4412/2016 «Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών (προσαρμογή στις Οδηγίες 2014/24/ ΕΕ και 2014/25/ΕΕ)» (Α΄ 147), ορίζει, στο άρθρο 71, ότι «Οι συμβάσεις ανατίθενται … εφόσον η αναθέτουσα αρχή έχει επαληθεύσει… ότι πληρούνται όλες οι κατωτέρω προϋποθέσεις: α) … β) η προσφορά προέρχεται από προσφέροντα ο οποίος … πληροί τα κριτήρια επιλογής που καθορίζονται από την αναθέτουσα αρχή, σύμφωνα με τα άρθρα 75 έως 77…», στο άρθρο 75, ότι «1. Τα κριτήρια επιλογής μπορεί να αφορούν: α) … γ) την τεχνική και επαγγελματική ικανότητα. Οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να επιβάλλουν στους οικονομικούς φορείς ως απαιτήσεις συμμετοχής μόνο τα κριτήρια που αναφέρονται στις παραγράφους 2, 3 και 4. Οι αναθέτουσες αρχές περιορίζουν τις όποιες απαιτήσεις συμμετοχής σε εκείνες που είναι απαραίτητες ώστε να διασφαλίζεται ότι ο υποψήφιος ή ο προσφέρων διαθέτει … τις τεχνικές και επαγγελματικές ικανότητες για την εκτέλεση της υπό ανάθεση σύμβασης. Όλες οι απαιτήσεις σχετίζονται και είναι ανάλογες με το αντικείμενο της σύμβασης … 4. Όσον αφορά την τεχνική και επαγγελματική ικανότητα, οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να επιβάλλουν απαιτήσεις που να εξασφαλίζουν ότι οι οικονομικοί φορείς διαθέτουν τους αναγκαίους ανθρώπινους και τεχνικούς πόρους και την εμπειρία για να εκτελέσουν τη σύμβαση σε κατάλληλο επίπεδο ποιότητας…». Με τις ανωτέρω διατάξεις, προβλέπεται η δυνατότητα των αναθετουσών αρχών να θεσπίζουν με τη διακήρυξη κριτήρια ποιοτικής επιλογής των υποψηφίων, που να σχετίζονται με την τεχνική και επαγγελματική τους ικανότητα, προβλέποντας, μεταξύ άλλων, το ελάχιστο επίπεδο τεχνικών πόρων που υποχρεούνται να διαθέτουν για την εκτέλεση της σύμβασης σε κατάλληλο επίπεδο ποιότητας. Η θέσπιση τέτοιων όρων εξετάζεται, ως προς την υπέρβαση των άκρων ορίων της διακριτικής ευχέρειας της αναθέτουσας αρχής, με βάση ιδίως την αρχή της αναλογικότητας. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω και δεδομένου ότι δεν αναδείχθηκε από το Κλιμάκιο άλλος διακωλυτικός λόγος υπογραφής του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης, πρέπει οι κρινόμενες προσφυγές ανάκλησης να γίνουν δεκτές και να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 326/2023 Πράξη του Στ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1194/2023
Αναβάθμιση Ψηφιακών Υπηρεσιών της Γενικής Διεύθυνσης Μεταφορών και Επικοινωνιών :ζητείται η ανάκληση της 369/2023 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Υπό το ανωτέρω νομικό και πραγματικό πλαίσιο της προκείμενης υπόθεσης, το Τμήμα κρίνει ότι ορθώς, αν και με μερικώς διάφορη αιτιολογία, ήτοι κατά το επάλληλο σκέλος του σκεπτικού της προσβαλλόμενης Πράξης (βλ. ανωτ. υπό σκ. 5.Β), έκρινε το Κλιμάκιο ότι -πέραν του ότι η σχετική απαγόρευση δεν προβλέπεται κατά τρόπο σαφή και αναντίρρητο στην οικεία Διακήρυξη, ώστε να μπορεί να γίνει αντιληπτή από τους ενδιαφερομένους και να ερμηνευτεί από αυτούς με ομοιόμορφο τρόπο, όπως επιβάλλουν οι αρχές της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης, εξαιτίας των διατάξεων αυτής (παρ. 2.2.8.1) που επιτρέπουν την προσφυγή σε δάνεια εμπειρία κατά τρόπο καθολικό- μη νομίμως αποκλείσθηκε με την παράγραφο 2.2.6 στ. β΄ της Διακήρυξης η δυνατότητα των διαγωνιζομένων να στηριχθούν στις ικανότητες άλλων φορέων όσον αφορά τα σχετικά με την τεχνική και επαγγελματική ικανότητα κριτήρια για δεκατρείς από τους συνολικώς δεκαέξι προβλεπόμενους ρόλους της Ομάδας Έργου, ορίζοντας ότι η στελέχωση των θέσεων αυτών πρέπει να γίνεται από υπαλλήλους του υποψηφίου Αναδόχου. Τούτο, διότι ο εν λόγω περιορισμός είναι αντίθετος προς τις κρίσιμες διατάξεις του άρθρου 78 παρ. 1 του ν. 4412/2016, οι οποίες, όπως προεκτέθηκε, επιτρέπουν τη σώρευση των ικανοτήτων πλειόνων οικονομικών φορέων προς εκπλήρωση των ελαχίστων απαιτήσεων ικανότητας που θέτει η αναθέτουσα αρχή, στο μέτρο που αποδεικνύεται ότι ο προσφέρων, που επικαλείται τις ικανότητες ενός ή περισσοτέρων άλλων φορέων, θα έχει πράγματι στη διάθεσή του τα μέσα αυτών τα οποία είναι αναγκαία για την εκτέλεση της σύμβασης. Περαιτέρω, δεν αιτιολογείται επαρκώς από την Αναθέτουσα Αρχή ούτε προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου ότι το αντικείμενο της σύμβασης (ψηφιακές υπηρεσίες) παρουσιάζει ιδιαιτερότητες ικανές να καταστήσουν ανεπίτρεπτη τη στήριξη στις τεχνικές ικανότητες τρίτων φορέων, υπό την προπεριγραφόμενη έννοια των εξαιρετικών περιστάσεων της παρ. 2 του άρθρου 78 του ν. 4412/2016 και, συνεπώς, είναι απορριπτέοι οι σχετικώς περί του αντιθέτου προβαλλόμενοι με τις κρινόμενες προσφυγές ισχυρισμοί. Επιπροσθέτως, ενόψει του ότι η Διακήρυξη αποτελεί κανονιστική διοικητική πράξη, η καθοριζόμενη με αυτήν απαίτηση για εκτέλεση των παροχών της σύμβασης κατά το μεγαλύτερο μέρος τους (δεκατρείς εκ των δεκαέξι συνολικώς προβλεπόμενους ρόλους της Ομάδας Έργου) από τον ίδιο τον προσφέροντα αντιτίθεται ευθέως στον σκοπό της οικείας ενωσιακής και εθνικής νομοθεσίας που συνίσταται στην ανάπτυξη όσο το δυνατόν ευρύτερου ανταγωνισμού και στη διευκόλυνση της συμμετοχής των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στις δημόσιες συμβάσεις. Οι δε ισχυρισμοί του προσφεύγοντος Αναδόχου περί μη λήψεως υπόψιν από το Κλιμάκιο του απαραδέκτου -και για άλλους εκτός του εξεταζομένου λόγους- της συμμετοχής της παρεμβαίνουσας στον διαγωνισμό προβάλλονται αλυσιτελώς, καθόσον αφενός μεν αυτοί δεν αποτέλεσαν λόγους αποκλεισμού της παρεμβαίνουσας από την Αναθέτουσα Αρχή κατά την εξέταση των δικαιολογητικών συμμετοχής της αφετέρου δε διότι η διαπιστωθείσα με την προσβαλλόμενη Πράξη πλημμέλεια είναι αντικειμενική ως αναφερόμενη σε όρο της διακήρυξης. Ομοίως απορριπτέος ως αλυσιτελώς προβαλλόμενος, καθόσον και αληθής υποτιθέμενος δεν δύναται να άγει σε ανατροπή της προσβαλλόμενης Πράξης, είναι και ο ισχυρισμός του προσφεύγοντος Αναδόχου περί υιοθετήσεως από το Κλιμάκιο με την προσβαλλόμενη Πράξη του υποβληθέντος ενώπιόν του υπομνήματος της παρεμβαίνουσας, παρά τη μη άσκηση από αυτήν σχετικής προδικαστικής προσφυγής. Περαιτέρω, ο ισχυρισμός αυτού περί προσβολής των συνταγματικών αρχών της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας και της οικονομικής ελευθερίας διά της ανατροπής με την προσβαλλόμενη Πράξη των ευμενών προς αυτόν αποτελεσμάτων του διαγωνισμού είναι απορριπτέος, καθόσον αφενός στο πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων οι αρχές αυτές αναφέρονται στην ακώλυτη συμμετοχή στους σχετικούς διαγωνισμούς, χωρίς να διασφαλίζεται δικαίωμα σύναψης της σύμβασης στην περίπτωση που δεν συντρέχουν οι νόμιμοι προς τούτο όροι, αφετέρου ο ομοίως εκ του Συντάγματος καθιερούμενος προσυμβατικός έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου αποτελεί πρόσφορο και αναγκαίο περιορισμό για την προστασία του δημοσίου συμφέροντος προς ανάπτυξη υγιούς ανταγωνισμού και την επίτευξη του επιδιωκόμενου από τον νομοθέτη σκοπού τήρησης των κανόνων και αρχών που διέπουν τη διαδικασία σύναψης των δημοσίων συμβάσεων και τελεί σε εύλογη αναλογία προς αυτόν. Τέλος, η ανωτέρω πλημμέλεια παρίσταται κατά την κρίση του Τμήματος ουσιώδης και καθιστά μη νόμιμη την ελεγχόμενη διαδικασία στο σύνολό της, απορριπτομένων των σχετικών ισχυρισμών της προσφεύγουσας Α.Α., καθόσον, ανεξαρτήτως της μη προσβολής των επίμαχων όρων της Διακήρυξης, εντοπίζεται στις διατάξεις που καθορίζουν τις προϋποθέσεις συμμετοχής στον επίμαχο διαγωνισμό και αντικειμενικά είναι πρόσφορη να νοθεύσει τον ελεύθερο ανταγωνισμό, αφού λειτουργεί αποτρεπτικά σε επίπεδο εκδήλωσης ενδιαφέροντος συμμετοχής από μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δεν έχουν τη δυνατότητα παροχής των ζητουμένων υπηρεσιών χωρίς δάνεια εμπειρία και μετακυλίει το βάρος προσβολής ενδεχόμενου αποκλεισμού τους στις ίδιες τις τυχόν ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις.Δεν ανακαλεί την 369/2023 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου
ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ-ΕΠΤΑΜ.ΣΥΝΘ/1264/2019
Παροχή υπηρεσιών:..ζητείται η αναθεώρηση της 824/2019 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Από τα προεκτεθέντα συνάγεται ότι το συμβατικό αντικείμενο αφορά σε επιστημονικές υπηρεσίες τεχνικού - περιβαλλοντικού συμβούλου, οι οποίες προσφέρονται από οικονομικούς φορείς των οικείων επιστημονικών κλάδων. Τμήμα των υπηρεσιών αυτών σχετίζεται με τη χρήση των αποτελεσμάτων εξειδικευμένων εργαστηριακών αναλύσεων, οι οποίες κατά το άρθρο 2.2.6 της διακήρυξης μπορούσαν, εναλλακτικά, να πραγματοποιηθούν σε διαπιστευμένο από τον Εθνικό Φορέα Διαπίστευσης (...) εργαστήριο, οπότε στην περίπτωση αυτή ο υποψήφιος οικονομικός φορέας όφειλε να προσκομίσει σχετικές βεβαιώσεις συνεργασίας.Ενόψει της ειδικότητας του ως άνω όρου της διακήρυξης και της ταυτόσημης ερμηνείας του τόσο από την αναθέτουσα αρχή, όσο και από τους ενδιαφερόμενους, όλοι οι συμμετασχόντες οικονομικοί φορείς υπέβαλαν τις ζητούμενες βεβαιώσεις συνεργασίας με τα διαπιστευμένα εργαστήρια. Η βάση συνεργασίας με τα δηλωθέντα διαπιστευμένα εργαστήρια συνίσταται στη χρήση των αποτελεσμάτων των αναλύσεων από τον ανάδοχο οικονομικό φορέα για την υλοποίηση του σχετικού τμήματος των συμβατικών υπηρεσιών, η δε ευθύνη της διαχείρισης και επεξεργασίας των αναλύσεων παραμένει αποκλειστικά στο πεδίο του. Ως εκ τούτου ο προεκτεθείς όρος της διακήρυξης δεν έρχεται σε αντίθεση με το άρθρο 78 παρ. 1 του ν. 4412/2016, κατά τους ορισμούς του οποίου η “δάνεια εμπειρία” συνεπάγεται τη χρήση από τον δανειζόμενο πόρων και μέσων τρίτης επιχειρηματικής δομής, προκειμένου να εκτελέσει ο ίδιος (δανειζόμενος) τη σύμβαση. Με την ερμηνευτική αυτή εκδοχή, η οποία συνάδει με το αντικείμενο της εξεταζόμενης σύμβασης, δεν συνέτρεχε υποχρέωση των συμμετασχόντων οικονομικών φορέων προς υποβολή χωριστού ΕΕΕΣ για τα συνεργαζόμενα εργαστήρια, αλλά αρκούσε η προσκομιδή των σχετικών συμβάσεων - βεβαιώσεων συνεργασίας. Η γνώμη, όμως, αυτή δεν ίσχυσε.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η αίτηση αναθεώρησης και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν.
ΕΣ/ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/1405/2022
ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ-ΥΠΕΡΓΟΛΑΒΙΑ:ζητείται η αναθεώρηση της 1007/2022 απόφασης του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία απορρίφθηκε προσφυγή ανάκλησης του προσφεύγοντος Δήμου και η παρέμβαση της ήδη προσφεύγουσας ένωσης εταιρειών κατά της 13/2022 Πράξης του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα Σύρου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης μεταξύ του Δήμου … (εφεξής Δ.Μ.) και της Ένωσης εταιρειών με την επωνυμία «… A.E.- …», για την παροχή των υπηρεσιών «Τεχνική διαχείριση και λειτουργία του Κλειστού Γυμναστηρίου …, προϋπολογιζόμενης δαπάνης 704.800,00 ευρώ πλέον Φ.Π.Α..(...)Κατά την έννοια της διάταξης αυτής και προς ενίσχυση α) της διαφάνειας στην αλυσίδα της υπεργολαβίας, β) της ενημέρωσης της αναθέτουσας, γ) της ίσης μεταχείρισης των προσφερόντων και δ) της διασφάλισης της ορθής εκτέλεσης της σύμβασης, απαιτείται από τους προσφέροντες να αναφέρουν το τμήμα της σύμβασης που προτίθενται να αναθέσουν υπό μορφή υπεργολαβίας σε τρίτους, και τους προτεινόμενους υπεργολάβους, με την κατάθεση της προσφοράς τους, και όχι εκ των υστέρων, μετά την ανάθεση της σύμβασης. Αυτό δεν συνέβη εν προκειμένω, αντιθέτως η υπεργολαβία αποκλείστηκε εξ αρχής με την αρνητική δήλωση των μελών της Ένωσης στο Ε.Ε.Ε.Σ. Απορρίπτει τις συνεκδικαζόμενες προσφυγές αναθεώρησης.
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1161/2021
Ανάθεση υπηρεσίας..ζητείται η ανάκληση της 202/2021 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου....Από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι ο ανάδοχος φορέας στηρίζεται στις ικανότητες της εταιρείας «...» προς τεκμηρίωση της ζητούμενης τεχνικής ικανότητας του άρθρου 2.2.6 της διακήρυξης και, επομένως, όφειλε η τελευταία, ανεξαρτήτως εάν δηλώθηκε και ως υπεργολάβος και του ποσοστού της υπεργολαβίας, να προσκομίσει τα στοιχεία που αποδεικνύουν την από μέρους της πλήρωση του εν λόγω κριτηρίου επιλογής και, ειδικότερα, τα απαιτούμενα από τη διακήρυξη δικαιολογητικά (βεβαιώσεις προϋπηρεσίας, πιστοποιητικά, πτυχία), από τα οποία θα αποδεικνύονται οι τεχνικές γνώσεις και η εμπειρία του προσωπικού που «δανείζει», ανάλογα με την ειδικότητα πρόσληψης. Περαιτέρω, όμως, μη νομίμως κρίθηκε με την προσβαλλόμενη πράξη ότι η εν λόγω εταιρεία όφειλε, επιπλέον, να προσκομίσει και τα αναφερόμενα στο άρθρο 2.2.7 της διακήρυξης πιστοποιητικά διασφάλισης ποιότητας και περιβαλλοντικής διαχείρισης. Τούτο, διότι, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις 8 και 12 της παρούσας, σε περίπτωση που ο τρίτος φορέας δανείζει στον προσφέροντα μέρος του απαιτούμενου για την εκτέλεση της σύμβασης προσωπικού, δεν απαιτείται να αποδεικνύεται ότι αυτός πληροί και το - διακριτό και αυτοτελές κατά τη διακήρυξη και κατά το σκοπό που εξυπηρετεί - κριτήριο επιλογής, το οποίο αφορά στα πρότυπα διασφάλισης ποιότητας και περιβαλλοντικής διαχείρισης. Επιπλέον, η διακήρυξη ουδόλως απαιτούσε ρητά την υποβολή των εν λόγω δικαιολογητικών, καθόσον η σχετική παρ. 2.9.2.2 αυτής παρέπεμπε - όσον αφορά στον δανειστή τεχνικής ικανότητας - μόνο στις παρ. 2.2.5 και 2.2.8, όχι δε και στην επίμαχη εν προκειμένω παρ. 2.2.7. Επομένως, ο σχετικώς προβαλλόμενος με τις προσφυγές λόγος πρέπει να γίνει δεκτός ως βάσιμος. Και τούτο ανεξαρτήτως του ότι ήδη η δεύτερη προσφεύγουσα-ανάδοχος φορέας επικαλείται και προσκομίζει για την εταιρεία «...» τα προβλεπόμενα στο άρθρο 2.2.7 της διακήρυξης πιστοποιητικά διασφάλισης ποιότητας και περιβαλλοντικής διαχείρισης [βλ. τα προσκομιζόμενα ΣΔΠ 3183/21 (ISO 9001:2015) και ΣΠΔ 3183Α/19 (ISO 14001:2015) πιστοποιητικά]. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να απορριφθεί η ασκηθείσα από την εταιρεία «....» παρέμβαση ως απαράδεκτη, να γίνουν δεκτές οι συνεκδικαζόμενες προσφυγές ανάκλησης και η ασκηθείσα από το πρώτο προσφεύγον παρέμβαση, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 202/2021 πράξη του Ζ' Κλιμακίου και να κριθεί ότι δεν κωλύεται η υπογραφή της σύμβασης μεταξύ των προσφευγόντων, ακολούθως δε να διαταχθεί η απόδοση του κατατεθέντος παραβόλου στην δεύτερη προσφεύγουσα εταιρεία (άρθρα 310 παρ. 1, 335 παρ. 1 και 336 παρ. 1 του ν. 4700/2020).