Ανάπτυξη ευρυζωνικών υποδομών...ζητείται η ανάκληση της 379/2019 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Με βάση τα γενόμενα δεκτά στη σκέψη ΙΙ, εφόσον το αντικείμενο της επίμαχης 4ης τροποποίησης συνίστατο στην αναβολή ολοκλήρωσης του Οροσήμου Α3 για 2 επιπλέον μήνες, ήτοι μέχρι την 31η Μαΐου 2019, ορθώς το Κλιμάκιο έκρινε ότι ήταν κατά χρόνο αναρμόδιο να προβεί στον σχετικό έλεγχο, αφού το οικείο σχέδιο σύμβασης υποβλήθηκε ενώπιόν του την τελευταία ημέρα της δίμηνης παράτασης (31.5.2019), με συνέπεια να μην καταλείπεται σε αυτό πεδίο άσκησης προσυμβατικού ελέγχου. Περαιτέρω, ο ισχυρισμός της αιτούσας και της παρεμβαίνουσας ότι η αναβολή ολοκλήρωσης Οροσήμου δεν αποτελεί κατά κυριολεξία μία τροποποίηση της αρχικής σύμβασης, αλλά μία ήσσονος σημασίας αλλαγή άνευ οικονομικού αντικειμένου, σε εκτέλεση όρων της αρχικής σύμβασης, που σε καμία περίπτωση δεν είναι ουσιώδης, δεν ευσταθεί, καθώς πέραν του ότι έρχεται σε αντίθεση με το νομικό χαρακτηρισμό που η ίδια προσέδωσε στην επίμαχη σύμβαση, την οποία ονομάζει «4Η ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΣΥΜΠΡΑΞΗΣ:1248», σε κάθε περίπτωση η εν λόγω αναβολή ως προς το Ορόσημο Α3 αφορά σε τροποποίηση ουσιώδους όρου της αρχικής σύμβασης, ήτοι τη διάρκεια αυτής, καθώς βάσει της 4ης τροποποίησης μετατίθενται χρονικά τόσο η ολοκλήρωση της Α΄ Φάσης του έργου, που ήδη, λαμβανομένων υπόψη και των προηγούμενων τροποποιήσεων, έχει ανέλθει σε 53 μήνες από την ημερομηνία έναρξης ισχύος της (από 24 που ήταν αρχικά), όσο και η συνολική διάρκεια της Σύμβασης Σύμπραξης, που ανέρχεται πλέον στα 19 έτη και 5 μήνες (από 17 έτη που ήταν αρχικά). Συναφώς σημειώνεται ότι η ολοκλήρωση της Α΄ Φάσης του έργου (κατασκευή), που εν προκειμένω μετατίθεται χρονικά, συνιστά προϋπόθεση για την έναρξη της Β΄ Φάσης του έργου (λειτουργία). Επομένως, πέραν του ότι ο εν λόγω ισχυρισμός περί του μη ουσιώδους της επίμαχης τροποποίησης πλήττει μόνο την αιτιολογία και όχι το διατακτικό της προσβαλλόμενης Πράξης, αφού τυχόν αποδοχή του θα οδηγούσε, ομοίως, στην κρίση περί του απαραδέκτου εισαγωγής του για έλεγχο από το Κλιμάκιο, σε κάθε περίπτωση είναι και αβάσιμος με βάση τα προεκτεθέντα. Τέλος, αλυσιτελώς η αιτούσα επικαλείται τις διατάξεις των άρθρων 147 παρ. 10 και 206 παρ. 1 εδ. β΄ και παρ. 3 του ν. 4412/2016, δοθέντος ότι αυτές ρυθμίζουν το όλως διάφορο - της αρμοδιότητας προσυμβατικού ελέγχου του Ελεγκτικού Συνεδρίου - ζήτημα της υποβολής αιτημάτων παράτασης της προθεσμίας εκτέλεσης έργου ή προμήθειας από τον ανάδοχο προς την οικεία αναθέτουσα αρχή. Επομένως, ο πρώτος λόγος ανάκλησης είναι απορριπτέος στο σύνολό του ως αβάσιμος. Με το δεύτερο λόγο ανάκλησης η αιτούσα προβάλλει ότι η καθυστέρηση υποβολής του σχεδίου της 4ης τροποποίησης για έλεγχο στο Κλιμάκιο, η οποία δεν υπερέβη το εύλογο μέτρο από την έκδοση της σχετικής απόφασης της εταιρείας (6211/10.5.2019), δεν έγινε με πρόθεση καταστρατήγησης του νόμου, αλλά από γραφειοκρατικό σφάλμα κατά τη διακίνηση των εγγράφων και, επομένως, συντρέχει περίπτωση συγγνωστής πλάνης.Ο λόγος αυτός είναι αβάσιμος, ενόψει της σαφήνειας των εφαρμοστέων διατάξεων και της σταθερής και πάγιας νομολογίας του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο ζήτημα της υποχρέωσης υποβολής για έλεγχο και των τροποποιητικών συμβάσεων, εφόσον επιφέρουν ουσιώδεις αλλαγές στην αρχική σύμβαση. Εν προκειμένω, μάλιστα, η αιτούσα γνώριζε αναμφίβολα την εν λόγω υποχρέωσή της, καθώς είχε αποστείλει εμπρόθεσμα για έλεγχο όλες τις προηγούμενες τροποποιήσεις της ίδιας σύμβασης (1η, 2η και 3η), εκ των οποίων οι δύο τελευταίες αφορούσαν ακριβώς το ίδιο αντικείμενο με την επίμαχη 4η τροποποίηση, ήτοι την αναβολή ολοκλήρωσης του Οροσήμου Α3 και την, συνεπεία αυτής, τροποποίηση της συνολικής διάρκειας της Σύμβασης Σύμπραξης.Δεν ανακαλεί την 379/2019 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Προμήθειας υλικών οδοποιΐας:Με τα δεδομένα αυτά, δεν προκύπτει ότι η ως άνω εταιρεία απέδειξε ότι το προσφερθέν από αυτήν είδος «υλικά επιφανείας οδοστρώματος από μίγμα πολυολεφίνης» πληροί τις τιθέμενες στο Παράρτημα Ι τεχνικές προδιαγραφές, όπως απαιτούν οι διατάξεις του άρθρου 2.4.3.2 της διακήρυξης, και, συνακόλουθα, η προσφορά της για το εν λόγω είδος ήταν απορριπτέα.Β. Κατά το στάδιο υποβολής των δικαιολογητικών κατακύρωσης, η εταιρεία ..... όφειλε να καταθέσει για την ίδια και την εταιρεία ..... Ι.Κ.Ε. τα απαιτούμενα κατά τα άρθρα 2.2.3.1 και 2.2.3.3. περίπτωση β΄ της διακήρυξης και αναφερόμενα στη σκέψη V.θ. ποινικά μητρώα και πιστοποιητικά του Πρωτοδικείου Αθηνών, με ημερομηνία έκδοσής τους μεταγενέστερη της ημερομηνίας της σχετικής πρόσκλησης της αναθέτουσας αρχής προς την εταιρεία ….για υποβολή των δικαιολογητικών κατακύρωσης (29.10.2018), ώστε αυτά να είναι επίκαιρα, καθόσον, αφενός μεν, όπως ήδη έγινε δεκτό στην V σκέψη, ο ν. 4412/2016 (άρθρο 104 παρ. 1) και η διακήρυξη (περ. Α του άρθρου 2.2.7.2) απαιτούν το δικαίωμα συμμετοχής και οι όροι και προϋποθέσεις συμμετοχής όπως ορίστηκαν στα έγγραφα της σύμβασης να κρίνονται και «κατά την «υποβολή των δικαιολογητικών του άρθρου 80», αφετέρου δε τα πιστοποιητικά αυτά βεβαιώνουν τις αποτυπωθείσες σε αυτά έννομες καταστάσεις μόνο μέχρι και το χρόνο έκδοσής τους. Επίσης, η εταιρεία ….. όφειλε να υποβάλει για την ίδια και την εταιρεία …. τις υπεύθυνες δηλώσεις, που απαιτούνται από το άρθρο 2.2.7.2. Β.1. β΄ της διακήρυξης για τους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης στους οποίους οφείλει εισφορές και για την απόδειξη μη συνδρομής των λοιπών λόγων αποκλεισμού που αναφέρονται στις περ. α΄ και γ΄ έως και θ΄ του άρθρου 2.2.3.3 της διακήρυξης. Επιπλέον, η εταιρεία ....., όπως έπραξε για αυτή την ίδια, όφειλε να καταθέσει και για την εταιρεία ..... Ι.Κ.Ε. το σχετικό πιστοποιητικό του Σ.ΕΠ.Ε. ή τη σχετική ένορκη βεβαίωση περί μη ισχύος του λόγου αποκλεισμού της περ. γ΄ της παρ. 2 του άρθρου 73 του ν. 4412/2016 που αφορά σε τυχόν επιβληθέντα από το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.) πρόστιμα, παρά το γεγονός ότι η υποχρέωση υποβολής τέτοιου πιστοποιητικού ή τέτοιας βεβαίωσης δεν προβλεπόταν από τη διακήρυξη, δεδομένου ότι η υποχρέωση αυτή προκύπτει ευθέως από τις διατάξεις των άρθρων 73 και 80 του ν. 4412/2016, η δε συνδρομή του σχετικού λόγου αποκλεισμού πρέπει να ελέγχεται υποχρεωτικά από την αναθέτουσα αρχή. Η δε αναθέτουσα αρχή όφειλε να διαπιστώσει τις αναφερθείσες στην παρούσα σκέψη ελλείψεις στα δικαιολογητικά κατακύρωσης της εταιρείας …. και, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρων 103 παρ. 2 του ν. 4412/2016 και 3. 2 της διακήρυξης, να την καλέσει να τα συμπληρώσει. Οίκοθεν νοείται ότι η αναθέτουσα αρχή θα μπορούσε, να επαναλάβει τον έλεγχο των δικαιολογητικών κατακύρωσης, ακολουθώντας τη νόμιμη διαδικασία που προαναφέρθηκε, αν δεν συνέτρεχε o ο ετέρος (σκέψη VII A) λόγος, που κωλύει την υπογραφή της σύμβασης . Γ. Τέλος σημειώνεται ότι ο περιλαμβανόμενος στην παρ. 7 όρος του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης ότι «η διάρκεια της σύμβασης μπορεί να παραταθεί με τους ίδιους όρους για χρονικό διάστημα μέχρι και τρεις (3) μήνες μετά τη λήξη της με τη σύμφωνη γνώμη και των δύο πλευρών με την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξει κατά το χρόνο της παράτασής της περαιτέρω οικονομική επιβάρυνση του Δήμου», μη νομίμως τέθηκε στο σχέδιο της σύμβασης, διότι τέτοιος όρος δεν περιλαμβανόταν στη διακήρυξη και δημιουργεί ασάφεια ως προς το χρόνο ισχύος της σύμβασης και το καθεστώς της παράτασης αυτής, το οποίο ήδη ρυθμίζεται επαρκώς από τις διατάξεις των άρθρων 206 του ν. 4412/2016, 6.1 της διακήρυξης και 9 της Συγγραφής Υποχρεώσεων.

ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/831/2019

Αποκομμιδή απορριμάτων:..Με τα δεδομένα αυτά η ανωτέρω τροποποιητική σύμβαση είναι άκυρη, διότι δεν υποβλήθηκε πριν από την υπογραφή της σε προσυμβατικό έλεγχο, όπως θα έπρεπε, καθόσον αφενός μεν λόγω του ύψους του συμβατικού αντικειμένου της των 211.000,00 € υπάγεται αφεαυτής στον εν λόγω έλεγχο και αφετέρου διότι επέφερε ουσιώδη τροποποίηση όρου της κύριας σύμβασης, η οποία είχε ήδη υπαχθεί σε προσυμβατικό έλεγχο από το Ελεγκτικό Συνέδριο (Ε.Σ. Κ.Π.Ε.Δ. VII Τμ. Πράξη 230/2018). Περαιτέρω από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 132 παρ. 1γ΄ του ν. 4412/2016 για να παραταθεί νομίμως η διάρκεια της αρχικής 3777/13.3.2017 σύμβασης κατά 50%, καθόσον δεν υφίσταται χρονική συνάφεια μεταξύ των επικαλούμενων από τον ανάδοχο λόγων παράτασης και των πραγματικών περιστατικών. Ειδικότερα οι ακραίες καιρικές συνθήκες που επικράτησαν στο Δήμο στο τέλος του έτους 2017, ενώ εκτελείτο η αρχική σύμβαση, και οι συνέπειές τους που αντιμετωπίστηκαν στα πλαίσια αυτής δεν συνιστούν απρόβλεπτες περιστάσεις που θα μπορούσαν να αποτελέσουν δικαιολογητικό λόγο παράτασης μιας σύμβασης αποκομιδής απορριμμάτων για το έτος 2019. Εξάλλου η αίτηση παράτασης υποβλήθηκε στις 31.5.2018 σχεδόν 10 μήνες πριν από τη λήξη της σύμβασης (12.3.2019) και εγκρίθηκε από την Οικονομική Επιτροπή του Δήμου στις 3.10.2018, δηλαδή σχεδόν 5 μήνες μετά την κατάθεση της και 6 μήνες πριν την εκπνοή της σύμβασης, δηλαδή σε πολύ πρώιμη φάση και σε χρονικό διάστημα κατά το οποίο ο Δήμος είχε την ευχέρεια να προγραμματίσει έγκαιρα και να εκκινήσει τη διαδικασία διενέργειας ανοικτού δημόσιου διαγωνισμού για την ανάθεση των εν λόγω εργασιών. Περαιτέρω, η 204/ 2018 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής, με την οποία εγκρίθηκε η παράταση της αρχικής σύμβασης και το σχετικό πρωτογενές αίτημα δεν αναρτήθηκαν στο Κ.Η.Μ.ΔΗ.Σ., όπως προβλέπεται από το άρθρο 38 παρ. 1 του ν. 4412/2016, ενώ ο Δήμος δεν απέστειλε για δημοσίευση, ως κατά νόμο όφειλε, σχετική γνωστοποίηση της τροποιητικής σύμβασης στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο προβαλλόμενος με το έγγραφο επανυποβολής λόγος περί συνδρομής συγγνωστής πλάνης δεν μπορεί να γίνει δεκτός, ενόψει της σαφήνειας των σχετικών διατάξεων ενώ και ο λόγος περί προάσπισης του δημοσίου συμφέροντος είναι απορριπτέος διότι, σε κάθε περίπτωση, το δημόσιο συμφέρον εξυπηρετείται με τη τήρηση της νομιμότητας. Κατ’ ακολουθία η δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα  δεν πρέπει να θεωρηθεί.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ-ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ-ΡΗΤΡΑ ΑΝΑΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ (...)ζητείται η ανάκληση της 300/2023 πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου τροποποίησης της μεικτής σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής και της προσφεύγουσας κοινοπραξίας (Κ/Ξ) με την επωνυμία «… ΑΕ – … AE – … ΑΕ», η οποία έχει ως αντικείμενο τη «Συντήρηση και αναβάθμιση του οδοφωτισμού των κυρίων οδικών αξόνων της Περιφέρειας Αττικής με σκοπό την εξοικονόμηση ενέργειας και τη μείωση κόστους λειτουργίας».(...)Ενόψει του ότι η προσφεύγουσα κοινοπραξία υπέβαλε πριν από τη λήξη της σύμβασης αίτημα για την παράτασή της κατά 6 μήνες, για λόγους, που δεν συνδέονται με υπαιτιότητά της αλλά με την παγκόσμια συγκυρία έλλειψης ανταλλακτικών και πρώτων υλών, που καθιστούν αδύνατη την εμπρόθεσμη παράδοση του συνόλου των φωτιστικών, όπως τούτο βεβαιώνεται και από το έγγραφο της προμηθεύτριάς της εταιρείας και της αποδοχής του σχετικού αιτήματος από την Περιφέρεια Αττικής, νομίμως παρατάθηκε η προθεσμία εκτέλεσης των Σταδίων 2 και 3 κατά 6 μήνες, καθόσον πληρούνται και οι λοιπές προϋποθέσεις του άρθρου 206 του ν. 4412/2016.(...)Ως προς την αναπροσαρμογή των συμβατικών τιμών των φωτιστικών σωμάτων, που ήδη έχουν παραδοθεί και εξοφληθεί με τις 2η έως 5η πιστοποιήσεις (βλ. ανωτ. Πίνακα 2), ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη πράξη ότι αυτές δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο της ελεγχόμενης τροποποιητικής σύμβασης, καθόσον πρόκειται για τμηματικές παραδόσεις που έχουν ολοκληρωθεί σύμφωνα με τους όρους της αρχικής σύμβασης και, συνεπώς, με την αναδρομική αύξηση των συμβατικών τιμών επιχειρείται μη επιτρεπόμενη αναδρομική τροποποίηση της σύμβασης, και τούτο ανεξαρτήτως του ότι οι παραδόσεις, που περιλαμβάνονται στη 2η και 3η Πιστοποίηση ολοκληρώθηκαν και πριν από την θέσπιση της διάταξης του άρθρου 7 του ν. 4965/2022.(...)Τέλος, ο ισχυρισμός της προσφεύγουσας, ότι μπόρεσε να εκτελέσει τις ως άνω παραδόσεις αγαθών απαιτώντας συμβατικές τιμές, διότι είχε λάβει την προκαταβολή και ότι πάντως από την εκτέλεση της σύμβασης με βάση τις συμφωνηθείσες τιμές και από την έλλειψη σχετικού αιτήματος για την αναπροσαρμογή τους, δεν τεκμαίρεται ότι αυτή δεν υπέστη ζημία, όπως άλλωστε τούτο αποδεικνύεται, κατά τους ισχυρισμούς της, και από τον ΔΤΚ που ίσχυε κατά τους μήνες των ως άνω παραδόσεων αγαθών, αλυσιτελώς προβάλλεται, καθόσον και αν, ακόμη, κατά την εκτέλεση των ως άνω τμηματικών παραδόσεων, οι οποίες έγιναν σύμφωνα με τους συμφωνηθέντες συμβατικούς όρους, η προσφεύγουσα υπέστη ζημία, αυτή δεν δύναται να αποκατασταθεί με την ελεγχόμενη τροποποιητική σύμβαση και την αναδρομική αναπροσαρμογή των συμβατικών τιμών, αλλά με την αναγνώριση και επιδίκαση ανάλογης αποζημίωσης από τα αρμόδια προς τούτο δικαστήρια. Δέχεται εν μέρει την προσφυγή ανάκλησης.
ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/261/2024

Προμήθεια λιπαντικών...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας το Τμήμα κρίνει ότι ορθώς με την προσβαλλόμενη Πράξη κρίθηκε ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις που τίθενται από τις διατάξεις της περίπτωσης γ΄ της παρ. 1 του άρθρου 132 του ν. 4412/2016, κατ’ εφαρμογή της οποίας σκοπείται η σύναψη των δύο (2) ελεγχόμενων τροποποιητικών συμβάσεων. Και τούτο ειδικότερα διότι, στην ως άνω επικαλούμενη από την αιτούσα περίπτωση γ΄ της παρ. 1 του ως άνω άρθρου 132 παρέχεται η δυνατότητα τροποποίησης της σύμβασης, χωρίς την απαίτηση της νέας διαδικασίας ανάθεσης, υπό τη σωρευτική συνδρομή περισσοτέρων νομίμων προϋποθέσεων, μεταξύ των οποίων η ανάγκη της τροποποίησης να προκύπτει από απρόβλεπτες για κάθε επιμελή αναθέτουσα αρχή περιστάσεις, οι οποίες ανέκυψαν κατά την εκτέλεση της σύμβασης. Στην ελεγχόμενη περίπτωση δεν προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου η συνδρομή εκείνων των απρόβλεπτων περιστάσεων, οι οποίες κατέστησαν αδύνατη την έγκαιρη διενέργεια και ολοκλήρωση διαγωνιστικής διαδικασίας για την κάλυψη των παγίων και διαρκών αναγκών της αιτούσας για την προμήθεια των επίμαχων ειδών (λιπαντικών και καυσίμων κίνησης) τα οποία είναι αναγκαία για την κίνηση των οχημάτων της.(...)Τέλος, ο προβαλλόμενος από την αιτούσα ισχυρισμός περί συνδρομής σοβαρών λόγων, που επιβάλλουν τη σύναψη των επίμαχων τροποποιητικών συμβάσεων και συνίστανται στο ότι η εξάντληση των καυσίμων και των λιπαντικών θα δημιουργήσει προβλήματα στις υπηρεσίες της αιτούσας, και μεταξύ άλλων δεν θα μπορούν να εκτελεσθούν οι μετακινήσεις κατοίκων και μαθητών με λεωφορεία, τυγχάνει απορριπτέος, καθόσον οι επικαλούμενες περιστάσεις δεν δύνανται να δικαιολογήσουν την παραβίαση των κειμένων διατάξεων που αφορούν στις διαδικασίες ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων, οι οποίες έχουν θεσπιστεί για λόγους δημοσίου συμφέροντος, επιπροσθέτως, δεν αναιρεί την υποχρέωση των αναθετουσών αρχών να τηρούν τις εν λόγω διαδικασίες (βλ. Ε.Σ. Τμ. Μείζ. Επταμ. Σύνθ. 1630/2018, 1264/2019, VI Τμ. 842/2018, 1059/2019). Κατόπιν αυτών, ορθώς κρίθηκε από το Κλιμάκιο ότι κωλύεται η υπογραφή των ελεγχόμενων συμβάσεων καθόσον δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις της διάταξης της περ. γ΄ της παρ. 1 του άρθρου 132 του ν. 4412/2016 κατ’εφαρμογή της οποίας σκοπείται η τροποποίηση των αρχικώς συναφθεισών μεταξύ της αιτούσας και των οικονομικών φορέων «…………..» και «……….» από ……….. και…….. συμβάσεων

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ-ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:να ελέγξει τη νομιμότητα των σχεδίων τροποποίησης των ... και ... συμβάσεων μεταξύ του Δημοτικού Κέντρου Κοινωνικής Προστασίας και Αλληλεγγύης … - … και των οικονομικών φορέων «… Α.Ε.» και «… Ε.Ε.», αντίστοιχα, με αντικείμενο, μεταξύ άλλων, την προμήθεια λοιπών γαλακτοκομικών ειδών και γάλακτος, αντίστοιχα, για τις ανάγκες του ως άνω νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου.(...)Ειδικότερα, δεν αιτιολογείται από το ως άνω Δημοτικό Κέντρο Κοινωνικής Προστασίας και Αλληλεγγύης … - … η διά της ελεγχόμενης τροποποίησης υιοθέτηση της ανωτέρω ρήτρας (τύπου) αναπροσαρμογής τιμών, ειδικώς και μόνο για την αναπροσαρμογή των τιμών μονάδας των ανωτέρω ειδών της ανωτέρω αρχικής σύμβασης με τον ανωτέρω ανάδοχο οικονομικό φορέα, για τα οποία (είδη) κριτήριο κατακύρωσης ήταν, σύμφωνα με την οικεία διακήρυξη, η χαμηλότερη τιμή.(...)Περαιτέρω δε, αν ήταν γνωστή κατά τον χρόνο υποβολής των προσφορών στον ανωτέρω διαγωνισμό για την ανάθεση της ανωτέρω αρχικής σύμβασης στους σχετικώς δραστηριοποιούμενους οικονομικούς φορείς που είτε συμμετείχαν είτε θα μπορούσαν να συμμετάσχουν στη σχετική διαγωνιστική διαδικασία ανάθεσης η διά της ελεγχόμενης τροποποίησης εισαγωγή στην ανωτέρω αρχική σύμβαση της ανωτέρω ρήτρας (τύπου) αναπροσαρμογής τιμών, που οδηγεί μη νομίμως και χωρίς καμιά ειδική αιτιολόγηση, σύμφωνα με τα ανωτέρω εκτεθέντα, στις προαναφερόμενες εξαιρετικά μεγάλες αυξήσεις των τιμών της προσφοράς που υπέβαλε ο ανωτέρω ανάδοχος οικονομικός φορέας στον οικείο διαγωνισμό για τα ανωτέρω αντίστοιχα είδη..., θα ήταν δυνατή, είτε η υποβολή προσφορών και από άλλους οικονομικούς φορείς για τα αντίστοιχα είδη, είτε η υποβολή διαφορετικών προσφορών από τους άλλους δύο (2) οικονομικούς φορείς ... που υπέβαλαν παραδεκτές προσφορές για τα είδη αυτά.(...)Αποφαίνεται ότι: α) κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου τροποποίησης της ... σύμβασης μεταξύ του Δημοτικού Κέντρου Κοινωνικής Προστασίας και Αλληλεγγύης … – … και του οικονομικού φορέα «… Α.Ε.» για την προμήθεια λοιπών γαλακτοκομικών ειδών και β) δεν κωλύεται η υπογραφή σχεδίου τροποποίησης της ... σύμβασης μεταξύ του του ίδιου ως άνω ν.π.δ.δ. και του οικονομικού φορέα «… Ε.Ε.» για την προμήθεια γάλακτος.

Προμήθεια και εγκατάσταση ειδών πυρασφάλειας (..)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν το Κλιμάκιο κρίνει τα ακόλουθα: 1) Ο α) λόγος του αναπληρωτή Επιτρόπου είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, καθώς τα ζητούμενα είδη και οι τεχνικές προδιαγραφές αυτών πράγματι προκύπτουν από την από 31.10.2016 έκθεση επιθεώρησης πυροπροστασίας του αρμοδίου Υποπυραργού...2) Ο β) λόγος διαφωνίας του αναπληρωτή Επιτρόπου είναι ομοίως απορριπτέος ως αβάσιμος, καθώς, όπως προαναφέρθηκε (βλ. σκ. V), στα δικαιολογητικά του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος περιλαμβάνεται πρωτόκολλο παραλαβής και πράξη εισαγωγής υλικού στην αποθήκη, που υπογράφεται και από τον υπεύθυνο της αποθήκης, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στα άρθρα 200 και 206 του ν. 4412/2016..3). Αβασίμως προβάλλεται .., με τον γ) λόγο διαφωνίας ότι η επίμαχη σύμβαση είναι αυτοδικαίως άκυρη, διότι η 5/15.2.2017 απόφαση περί απευθείας ανάθεσης δεν αναρτήθηκε στο Κ.Η.Μ.ΔΗ.Σ., καθώς, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (βλ. σκ. III Β), μη δημοσιευθείσας κατά το χρόνο έκδοσης της απόφασης αυτής (15.2.2017) της προβλεπόμενης στο άρθρο 38 παρ. 6 υπουργικής απόφασης (ήδη 57654/22.5.2017 απόφαση του Υπουργού Οικονομίας και Ανάπτυξης, ΦΕΚ Β΄ 1781/23.5.2017), η εν λόγω υποχρέωση δημοσίευσης δεν είχε ακόμα ενεργοποιηθεί...Ωστόσο, το Κλιμάκιο λαμβάνοντας υπόψη ότι το πρωτογενές αίτημα εν τέλει αναρτήθηκε κατά την ως άνω ημερομηνία και πάντως πριν από την έκδοση του 404/15.3.2017 τιμολογίου - δελτίου αποστολής της φερόμενης ως δικαιούχου εταιρείας και του οικείου χρηματικού εντάλματος, κρίνει ότι, στην προκειμένη περίπτωση, τα αρμόδια όργανα του Νοσοκομείου ενήργησαν συγγνωστώς και χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων. 4) Αβασίμως υποστηρίζει ο αναπληρωτής Επίτροπος με τον δ) λόγο διαφωνίας ότι η 5/15.2.2017 απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου έπρεπε να κοινοποιηθεί στον δεύτερο προσφεύγοντα, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 105 του ν. 4412/2016. Και τούτο διότι το ανωτέρω άρθρο αναφέρεται σε διαγωνιστικές διαδικασίες και όχι σε διαδικασίες απευθείας ανάθεσης, για τις οποίες έχουν εφαρμογή οι παρατεθείσες ανωτέρω διατάξεις του άρθρου 118 του ν. 4412/2016 (βλ. σκεψ. ΙΙ).  5) Αλυσιτελώς προβάλλεται από τον αναπληρωτή Επίτροπο με τον ε) λόγο διαφωνίας ότι είναι μη νόμιμη η ανάθεση της έκδοσης πιστοποιητικού πυρασφάλειας στο χώρο του Γ.Ν. - Κ.Υ. ... στον .., αφού στην Τεχνική Υπηρεσία του Γ.Ν. ... υπηρετεί υπάλληλος Π.Ε. Μηχανολόγος - Μηχανικός, στα καθήκοντα του οποίου εμπίπτει η πιστοποίηση της εύρυθμης λειτουργίας του συστήματος πυρασφάλειας του νοσοκομείου και η επίβλεψη της τοποθέτησης όλων των μέσων πυρασφάλειας, αφού τυχόν μη νομιμότητα της δαπάνης αυτής δεν επιδρά στη νομιμότητα της δαπάνης που εντέλλεται με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα πληρωμής, η οποία αφορά στην σύμβαση που συνήφθη με την εταιρεία «…» για την προμήθεια ειδών πυρασφάλειας. 6) Αβασίμως προβάλλεται από τον αναπληρωτή Επίτροπο με τον ζ) λόγο διαφωνίας ότι δεν προκύπτει ανάρτηση της απόφασης συγκρότησης της Επιτροπής Παραλαβής, που υπογράφει το από 10.4.2017 Πρωτόκολλο Παραλαβής, στο διαδίκτυο (Πρόγραμμα Διαύγεια), καθώς το Νοσοκομείο προσκόμισε την 46/13.4.2016 απόφαση συγκρότησης της Επιτροπής αυτής για ένα έτος ήτοι από 1.5.2016 έως 30.4.2017, η οποία αναρτήθηκε στο διαδίκτυο (Πρόγραμμα Διαύγεια) στις 14.4.2016 (ΑΔΑ: 7ΝΒ046904Θ-7Δ2). 7) Περαιτέρω, όπως αναφέρθηκε ανωτέρω (βλ. σκ. IV), με την παρ. 34 του άρθρου 107 του ν. 4497/2017 (Α΄ 171/13.11.2017) η φράση «που να αναφέρει την ένδειξη Εξοφλήθηκε» στην περίπτωση γ΄ της παρ. 4 και η περίπτωση δ΄ της ίδιας παραγράφου του άρθρου 200 του ν. 4412/2016 διαγράφηκαν ... και ως εκ τούτου δεν απαιτείται πλέον η αναγραφή αυτή στο επισυναπτόμενο στα δικαιολογητικά του εντάλματος τιμολόγιο, απορριπτομένου του η) λόγου διαφωνίας του αναπληρωτή Επιτρόπου. Τέλος, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, στην προκειμένη περίπτωση, το γεγονός ότι η προσφορά της φερόμενης ως δικαιούχου εταιρείας … δεν άγει σε απαράδεκτο της υποβληθείσας προσφοράς, όπως αβασίμως προβάλλει ο αναπληρωτής Επίτροπος, με τον στ) λόγο διαφωνίας του....Κατ’ ακολουθίαν των προεκτεθέντων, η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη κανονική για τον γ) λόγο διαφωνίας του αναπληρωτή Επιτρόπου, ωστόσο το επίμαχο χρηματικό ένταλμα πληρωμής θα μπορούσε να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης 

ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΚΑΥΣΙΜΩΝ...ζητείται η ανάκληση της 289/2019 πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου,Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν (υπό στοιχ. ΙΙ), το Τμήμα κρίνει τα ακόλουθα: Όπως βασίμως προβάλλεται με την κρινόμενη αίτηση στον μεν όρο 1.3 της διακήρυξης ορίζεται σαφώς ότι η συνολική εκτιμώμενη αξία της σύμβασης ανέρχεται στο ποσό του 1.005.550 ευρώ (πλέον ΦΠΑ), στο οποίο περιλαμβάνεται δικαίωμα προαίρεσης, ύψους 402.058,87 ευρώ (πλέον ΦΠΑ), στο δε Παράρτημα Ι αυτής στο οποίο παραπέμπει ο προαναφερόμενος όρος 1.3 ορίζεται ότι η συνολική εκτιμώμενη ποσότητα καυσίμων, που αποτελεί αντικείμενο της προς σύναψη σύμβασης, ανέρχεται σε 987.500 λίτρα. Από το συνδυασμό των προαναφερόμενων στοιχείων της διακήρυξης δύναται με ευχέρεια να συναχθεί ότι η ως άνω συνολική εκτιμώμενη αξία της σύμβασης (ύψους 1.005.550 ευρώ) αντιστοιχεί στην ως άνω αναφερόμενη ομοίως συνολική εκτιμώμενη ποσότητα των 987.500 λίτρων καυσίμων. Εξάλλου, και εάν ήθελε υποτεθεί το αντίθετο, ήτοι ότι η προκηρυσσόμενη ποσότητα καυσίμων αφορούσε στην αξία της κύριας σύμβασης μόνο (ήτοι στο ποσό των 603.894,35 ευρώ), χωρίς το δικαίωμα προαίρεσης, τότε η εκτιμώμενη μέση αξία των ως άνω καυσίμων ανά λίτρο θα υπολειπόταν κατά πολύ της αξίας του 1 ευρώ/λίτρο (603.894,35: 987.500,00 = 0,61 ευρώ/ λίτρο), τιμή η οποία θα απέκλινε σημαντικά από τις, κατά την περίοδο του διαγωνισμού, τρέχουσες τιμές (οπότε και η μέση τιμή λιανικής πώλησης ενδεικτικώς του πετρελαίου κίνησης ανερχόταν στο ποσό του 1,394 ευρώ, όπως προκύπτει από το υπ΄αριθμ. πρωτ. 130209/5.12.2018 καθημερινό δελτίο επισκόπησης τιμών υγρών καυσίμων του Τμήματος Παρατηρητηρίων Τιμών της Διεύθυνσης Ελέγχων και Παρατηρητηρίων του Υπουργείου Οικονομίας & Ανάπτυξης). Ως εκ τούτου, οι εν δυνάμει ενδιαφερόμενοι με στοιχειώδη γνώση των τιμών της αγοράς μπορούσαν ευχερώς να αντιληφθούν ότι η συνολική προκηρυσσόμενη ποσότητα καυσίμων αντιστοιχεί και στην αξία του δικαιώματος προαίρεσης. Συνεπώς η διακήρυξη του ελεγχόμενου διαγωνισμού είναι σαφής, τόσο ως προς το φυσικό και οικονομικό αντικείμενο της προκηρυσσόμενης σύμβασης προμήθειας, όσο και ως προς το προβλεπόμενο σε αυτήν δικαίωμα προαίρεσης. (...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω η υπό κρίση αίτηση ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτή, να ανακληθεί η 289/2019 Πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου και να επιτραπεί η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης μεταξύ του αιτούντος και της εταιρείας «….», με αντικείμενο την προμήθεια καυσίμων για τις ανάγκες του ως άνω Νοσοκομείου και των φορέων ευθύνης του, συνολικής προϋπολογιζόμενης δαπάνης 1.005.550 ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α. συμπεριλαμβανομένου δικαιώματος προαίρεσης, ποσού 402.058,87 ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α., με την επισήμανση της προμνησθείσας προσθήκης ως προς τις μέγιστες, ανά είδος καυσίμου, ποσότητες, κατά τα ειδικότερα αναφερόμενα στην προηγούμενη σκέψη.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ-ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ-ΡΗΤΡΑ ΑΝΑΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ (...)Ειδικότερα με την 1286/2023 απόφαση του Έβδομου Τμήματος ανακλήθηκε εν μέρει η 300/2023 Πράξη του Στ΄ Κλιμακίου και κρίθηκε ότι η ένδικη αίτηση ανάκλησης: Α) πρέπει να γίνει δεκτή κατά το μέρος που αφορά α) στην εφαρμογή της ρήτρας αναπροσαρμογής και του σχετικού μαθηματικού τύπου για τον προσδιορισμό της αυξημένης τιμής των 1692 φωτιστικών σωμάτων, που παραδόθηκαν εντός του Μαΐου 2023 και πληρώθηκαν με την 6η/23.5.2023 Πιστοποίηση και β) στην ενσωμάτωση της ρήτρας αναπροσαρμογής της τιμής στο συμβατικό κείμενο, προκειμένου να εφαρμοστεί για τις μελλοντικές παραδόσεις που αφορούν στις υπολειπόμενες ποσότητες φωτιστικών σωμάτων καθώς και στο σύστημα διαχείρισης ΙΟΤ και Β) ν’ απορριφθεί κατά το μέρος αυτής που αφορά α) στις εκτελεσθείσες παραδόσεις φωτιστικών, που εξοφλήθηκαν με τις 2η ως 5η πιστοποιήσεις και β) στην παροχή των υπηρεσιών του Σταδίου 1 αυτής, καθόσον οι υπηρεσίες αυτές που αφορούν υπηρεσίες συλλογής δεδομένων, καταγραφής και αποτύπωσης υφιστάμενων στοιχείων οδοφωτισμού, εργασίες σχεδιασμού και προδιαγραφών νέου συστήματος οδοφωτισμού, σύνταξη φωτοτεχνικής μελέτης, δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της παρ. 3 του άρθρου 7 του ν. 4965/2022.(...)Ο λόγος αυτός είναι απορριπτέος ως αβάσιμος διότι από την γραμματική και τελολογική ερμηνεία της ρύθμισης του άρθρου 53 παρ. 9α του ν. 4412/2016, όπως η παρ. 9α προστέθηκε με το άρθρο 7 του ν. 4965/2022, συνάγεται ότι στην περίπτωση εκτέλεσης σύμβασης, στην οποία προβλέπονται τμηματικές παραδόσεις των συμβατικών ειδών, ως εκτελούμενη νοείται η σύμβαση μόνο ως προς τα συμβατικά είδη που δεν έχουν παραδοθεί και δεν έχουν εξοφληθεί ή που έχουν παραδοθεί αλλά δεν έχουν εξοφληθεί, καθώς τότε και μόνο συντρέχει ο δικαιολογητικός λόγος εφαρμογής της ανωτέρω ρύθμισης του άρθρου 7 του ν. 4965/2022, ήτοι η αντιμετώπιση της επισφάλειας και η αποφυγή της διακινδύνευσης της ομαλής εξέλιξης και επιτυχούς εκτέλεσης της σύμβασης, εξαιτίας των αυξημένων ανατιμήσεων των αγαθών και των προκαλούμενων εξ αυτών αυξημένων πληθωριστικών πιέσεων.(...)Τούτο διότι με την παρ. 2 του άρθρου 7 του ν. 4965/2022 ρυθμίζονται ζητήματα διαχρονικού δικαίου ως προς την εφαρμογή των τροποποιήσεων του άρθρου 53 του ν. 4412/2016 χωρίς τούτο να συνεπάγεται την κάμψη της γενικής αρχής του δικαίου των δημοσίων συμβάσεων, σύμφωνα με την οποία οι συμβάσεις δεν αναπτύσσουν αναδρομική ισχύ, ήτοι τα έννομα αποτελέσματά τους δεν δύνανται, καταρχήν, να ανατρέξουν σε χρόνο προγενέστερο της υπογραφής τους, υπό την επιφύλαξη αντίθετης περί τούτου ειδικής ρύθμισης, καθόσον η συμβατική δράση της δημόσιας διοίκησης διέπεται από την αρχή της νομιμότητας και όχι από τον κανόνα της συμβατικής ελευθερίας του άρθρου 361 ΑΚ ... Εν προκειμένω δε, όπως ορθώς δέχτηκε και το δικάσαν Τμήμα στη σκέψη 18.2, με τη ρύθμιση της παρ. 2 του άρθρου 7 του ν. 4965/2022 δεν εισάγεται εξαίρεση στην αρχή περί μη αναδρομικής ισχύος των συμβάσεων, αλλά ρυθμίζεται το διάφορο ζήτημα διαχρονικού δικαίου της ρύθμισης, ώστε να παρέχεται η δυνατότητα εφαρμογής του οικείου μαθηματικού τύπου για τον προσδιορισμό της αύξησης της τιμής σε ήδη εκτελούμενες συμβάσεις, χωρίς, όμως, να θίγονται οι γενικές αρχές του δικαίου των δημοσίων συμβάσεων, όπως η εν λόγω αρχή της μη αναδρομικότητας.(...)Η τροποποίηση της βάσης υπολογισμού του συμβατικού τιμήματος, ήτοι της τιμής μονάδας των υπό προμήθεια ειδών συνιστά αλλοίωση βασικής παραμέτρου της σύμβασης, που δύναται να αλλάξει την οικονομική ισορροπία της σύμβασης υπέρ του αναδόχου κατά τρόπο που δεν προβλεπόταν στην αρχική σύμβαση, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ. 4 του άρθρου 132 του ν. 4412/2016. Εξάλλου η εν λόγω τροποποίηση εισάγει όρο, ο οποίος εάν είχε αποτελέσει μέρος της αρχικής διαδικασίας σύναψης σύμβασης ενδεχομένως να είχε επιτρέψει τη συμμετοχή διαφορετικών υποψηφίων από αυτούς που επιλέχθηκαν αρχικώς ή στην αποδοχή άλλης προσφοράς από εκείνη που επελέγη ή στη συμμετοχή και άλλων προμηθευτών. Άλλωστε σκοπός της διάταξης αυτής δεν είναι η αθέμιτη και αντίθετη στο δημόσιο συμφέρον μετακύλιση του επιχειρηματικού ρίσκου στην αναθέτουσα αρχή, κατά στρέβλωση του ανταγωνισμού. Απορρίπτει την προσφυγή αναθεώρησης. 

ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΚΑΥΣΙΜΩΝ..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙΙ της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι: α) η επίμαχη διακήρυξη παρίσταται αόριστη ως προς το φυσικό αντικείμενο της ανάθεσης. Ειδικότερα, από τη διακήρυξη δεν προκύπτει με σαφήνεια αν η συνολική προς προμήθεια ποσότητα καυσίμων (987.500 λίτρα), που αναφέρεται στο Παράρτημα Ι αυτής, αντιστοιχεί στην αξία της προκηρυσσόμενης σύμβασης (603.894,35 ευρώ) και είναι το κύριο αντικείμενο αυτής, ή στην ποσότητα αυτή περιλαμβάνεται και το πρόσθετο αντικείμενο, μετά την ενεργοποίηση από την αναθέτουσα αρχή του δικαιώματος προαίρεσης, η ασάφεια δε αυτή ήταν ικανή να δημιουργήσει σύγχυση ως προς την έκταση του προκηρυσσόμενου αντικειμένου και να επηρεάσει τους υποψηφίους κατά την υποβολή και την διαμόρφωση της προσφοράς τους, β) μη νομίμως και δη κατά παράβαση προεχόντως της παρ. 2 εδ. ε του άρθρου 53 του ν. 4412/2016, η διακήρυξη του ελεγχόμενου διαγωνισμού διέλαβε όρο περί δικαιώματος προαίρεσης, ο οποίος, πέραν του ότι δεν ερείδετο στη δια των τεχνικών προδιαγραφών επιχειρηθείσα τεκμηρίωση του προϋπολογισμού της ελεγχόμενης προμήθειας (άρθρο 45 ν. 4412/2016), ήταν ασαφής και ελλιπής στο βαθμό που δεν περιείχε οιαδήποτε μνεία στις ποσότητες και τους επιμέρους προϋπολογισμούς εκάστης ομάδας καυσίμων που εφέρετο ότι συνιστούσαν το φυσικό του αντικείμενο, με αυτόθροη συνέπεια την ανακριβή περιγραφή του, ούτε στο χρόνο και τον τρόπο ενεργοποίησής του δικαιώματος αυτού. Την ασάφεια δε αυτή δεν δύναται να θεραπεύσει, αλλά αντίθετα την επιτείνει, η μη νόμιμη προσθήκη το πρώτον στη δημοσιευθείσα στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ όρων και δη εκείνων που αφορούν στη δυνατότητα ανανέωσης της σύμβασης και την εντός τριμήνου από της υπογραφής της δυνατότητα ενάσκησής του δικαιώματος προαίρεσης καθώς και της τροποποίησης της διάρκειας της από ετήσιας σε δεκαπεντάμηνη, πληροφορίες που δεν περιέχονται στις ημεδαπές δημοσιεύσεις, κατά παράβαση του άρθρου 66 παρ. 4 του ν. 4412/ 2016, γ) ενόψει της ανωτέρω ουσιώδους πλημμέλειας, δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 132 παρ. 1 του ν. 4412/2016 για τη νομιμότητα ενδεχόμενης, σε περίπτωση ενεργοποίησης του δικαιώματος προαίρεσης, τροποποίησης της σύμβασης και δ) το υποβληθέν προς έλεγχο σχέδιο σύμβασης είναι ελλιπές και αόριστο, στο βαθμό που δεν αναφέρεται στις ανά ομάδες καυσίμων εκτιμώμενες ποσότητές τους, ενώ, σύμφωνα και με τα προεκτεθέντα, η αναφορά σ’ αυτό του δικαιώματος προαίρεσης παρίσταται ασαφής.

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/1766/2019