Σίτιση των φοιτητών  ΤΕΙ(...)Με τα δεδομένα αυτά δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή των υποβληθέντων προς έλεγχο σχεδίων συμβάσεων, υπό την προϋπόθεση ότι θα απαλειφθούν οι περιληφθέντες στις παρ. 4 και 5 του άρθρου 11ου αμφοτέρων των σχεδίων συμβάσεων όροι, σύμφωνα με τους οποίους, αφ’ ενός μεν «Η Αναθέτουσα Αρχή μπορεί οποτεδήποτε, μέσα στα όρια της Σύμβασης, να ζητήσει από την Ανάδοχο  να  αναθεωρήσει  το  χρονοδιάγραμμα  ή  να  επιχειρήσει  οποιαδήποτε τροποποίηση,  ή  επέκταση,  ή  παράταση στο Έργο» και αφ’ ετέρου «Σε περίπτωση ανάγκης τροποποίησης που δημιουργεί ταυτόχρονα απαίτηση για αύξηση ή μείωση του τιμήματος θα γίνονται προσαρτήματα που θα υπογράφονται και από τα δύο μέρη και θα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της παρούσας σύμβασης η δε  Ανάδοχος λαμβάνει  τόση  μετάθεση  για  την  αποπεράτωση  του  Έργου  όση  συμφωνηθεί  ότι απαιτείται λόγω της τροποποίησης», δεδομένου ότι είναι αόριστοι και δεν δύνανται να ενεργοποιηθούν. Και τούτο, διότι αφ’ ενός μεν δεν προσδιορίζεται το εύρος της ενδεχόμενης τροποποίησης ή επέκτασης ή παράτασης του αντικειμένου της και αφ’ ετέρου δεν έχει προϋπολογιστεί η σχετική οικονομική επιβάρυνση (βλ. ΕΣ Ζ΄ Κλιμ. 177, 110, 105/2014), ενώ, σε κάθε περίπτωση, η νομιμότητα οποιασδήποτε τροποποίησης συμβατικού όρου τελεί υπό την προϋπόθεση της προηγούμενης υποβολής της στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΣ VI Τμ. 4424/2013, 2440/2012, καθώς και Ζ΄ 177, 151 και 131/2014). Περαιτέρω, το δικαίωμα παράτασης των ελεγχόμενων συμβάσεων πέραν της 10.7.2018 δεν έχει περιβληθεί των απαιτούμενων διατυπώσεων δημοσιότητας, καθόσον δεν έχει δημοσιευτεί νομίμως ούτε στον εθνικό τύπο, ούτε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συνεπώς, δεν παράγει έννομα αποτελέσματα. Εξ άλλου, δεν αποδεικνύεται ότι στην προεκτιμώμενη αξία των προς ανάθεση υπηρεσιών, που αναγράφεται στη δημοσιευθείσα περίληψη της διακήρυξης του διαγωνισμού στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει συμπεριληφθεί και εκείνη που αντιστοιχεί σε ενδεχόμενη παράταση της σύμβασης, αν και η προϋπολογιζόμενη αξία της σύμβασης, συμπεριλαμβανόμενου του τυχόν δικαιώματος παράτασής της, αποτελεί ουσιώδες στοιχείο της διακήρυξης που πρέπει απαραίτητα να αποτυπώνεται στις σχετικές δημοσιεύσεις (πρβλ. ΕΣ VI 1004, 2551/2013, Ζ΄ Κλιμ. 72, 93, 136 και 141/2014).

ΜΙΚΤΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΠΡΟΜΗΘΕΙΑΣ-ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Για να ελέγξει τη νομιμότητα του σχεδίου σύμβασης και της προηγηθείσας διαδικασίας για την ανάθεση, από την Περιφέρεια Αττικής,  της «Συντήρησης Υπόγειων Διαβάσεων στο Πρωτεύον Αστικό Οδικό Δίκτυο Περιφέρειας Αττικής», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 1.209.665 ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.)(....)Επισημαίνεται όμως ότι, σε περίπτωση ενεργοποίησης των όρων της διακήρυξης περί της δυνατότητας παράτασης του χρόνου εκτέλεσης των συμβάσεων, είτε λόγω της αυξομείωσης των ποσοτήτων όπως αυτές θα προκύψουν κατά την εκτέλεση αυτών, είτε για οποιοδήποτε άλλο λόγο: α) δεν θα επέρχεται αύξηση του αρχικού συνολικού συμβατικού οικονομικού αντικειμένου, β) ο χρόνος παράτασης δεν θα υπερβαίνει το 50% της συνολικής διάρκειας της σύμβασης, κατά τα προβλεπόμενα στις παρ. 6.2 της Διακήρυξης και 2.5 της Ε.Σ.Υ., και γ) οι σχετικές τροποποιήσεις θα υποβληθούν στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος...σχεδίου σύμβασης για την παροχή των υπηρεσιών «Συντήρησης Υπόγειων Διαβάσεων στο Πρωτεύον Αστικό Οδικό Δίκτυο Περιφέρειας Αττικής», ποσού 470.053,79 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.), με τις επισημάνσεις που αναφέρονται στη σκέψη IV της παρούσας.

Εργασίες φόρτωσης και μεταφοράς νερού:...Με δεδομένα τα ανωτέρω, νομίμως ο Δήμος ... ανέθεσε τις ως άνω υπηρεσίες στον δικαιούχο του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος, διότι, αν και αυτές ανήκουν (όσον αφορά τις ανάγκες πυρόσβεσης) ή ανήκαν (όσον αφορά   τις ανάγκες ύδρευσης, οι οποίες πλέον ανήκουν στη ΔΕΥΑ ...) στις αρμοδιότητες της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος και Πολιτικής Προστασίας του Δήμου, ο τελευταίος δεν διαθέτει τα τεχνικά μέσα (υδροφόρο όχημα) για να τις διεκπεραιώσει. Περαιτέρω, η τεχνική περιγραφή δεν είναι αόριστη, όσον αφορά στον ορισμό του υδροφόρου οχήματος, αφού, ενόψει του ότι στο έγγραφο του ενδεικτικού προϋπολογισμού αναγραφόταν και η ποσότητα του νερού (8.150 κ.χ.) δεν χρειαζόταν περαιτέρω περιγραφή. Σημειώνεται επίσης, ότι ελλείψει στοιχείων που να αφορούν στη συχνότητα, που ο Δήμος και πλέον η ΔΕΥΑ προσφεύγει ετησίως στην ανάθεση υπηρεσιών μεταφοράς νερού, δεν αποδεικνύεται ότι η προμήθεια ενός υδροφόρου οχήματος, θα συνέβαλε στην εξοικονόμηση πόρων, ενόψει της υψηλής δαπάνης που θα συνεπαγόταν η απόκτησή του, των εξόδων συντήρησης, της δαπάνης καυσίμων, μεταφοράς, τελών κυκλοφορίας κλπ., αλλά και της χαμηλότερης συγκριτικά δαπάνης (5.558,30 ευρώ στην υπό κρίση περίπτωση) που κοστίζει η υπηρεσία μεταφοράς νερού. Εξάλλου, δεν προσκομίζονται στοιχεία, με τα οποία να βεβαιώνεται ότι ο Δήμος διαθέτει οχήματα στα οποία μπορεί να προσαρτηθεί δεξαμενή μεταφοράς ύδατος, ούτε ότι διατίθενται στο εμπόριο δεξαμενές χωρητικότητας 4,00 κ.β., με τις οποίες θα μπορούσε να μεταφερθεί η ποσότητα νερού που μεταφέρθηκε στο πλαίσιο της παρούσας σύμβασης (νερό ποσότητας 8.150 κυβοχιλιόμετρα) σε χρόνο που να μην υπερβαίνει τους 2 μήνες, που ήταν η διάρκειά της.Κατ’ ακολουθία αυτών, η εντελλόμενη δαπάνη είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα θα μπορούσε να θεωρηθεί, αν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος, τις πιστώσεις του οποίου βαρύνει.

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Όμως, όπως βάσιμα προβάλλει η Επίτροπος, η εντελλόμενη με το ένταλμα αυτό δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι η δυνατότητα παράτασης της αρχικής σύμβασης δεν είχε προβλεφθεί στη διακήρυξη του προηγηθέντος πρόχειρου διαγωνισμού, τυχόν δε πρόβλεψή της, θα καθιστούσε επιβεβλημένη, κατά νόμο, τη διενέργεια τακτικού διαγωνισμού, αφού η συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη των προς ανάθεση υπηρεσιών θα ανερχόταν, χωρίς Φ.Π.Α., σε 73.500 ευρώ (4.900 ευρώ Χ 15 μήνες), υπερβαίνουσα το ποσό των 60.000 ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α., μέχρι το οποίο είναι επιτρεπτή η διενέργεια πρόχειρου διαγωνισμού, σύμφωνα με το άρθρο 133 παρ. 1 του ν. 4270/2014. Εντούτοις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι ο Δήμαρχος ... δεν προέβη στη σύναψη της ανωτέρω σύμβασης παράτασης με πρόθεση καταστρατήγησης του νόμου, αλλά λόγω συγγνωστής πλάνης, οφειλόμενης στο γεγονός ότι η παράταση της αρχικής σύμβασης, αφενός προβλεπόταν ρητά στο κείμενό της, αφετέρου είχε κατά τα ανωτέρω εγκριθεί τόσο από την Οικονομική Επιτροπή, δια της διάθεσης της σχετικής πίστωσης, όσο και από το Δημοτικό Συμβούλιο. Συνεπώς, δικαιολογείται στην προκειμένη περίπτωση η θεώρηση του επίμαχου χρηματικού εντάλματος.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΚΑΥΣΙΜΩΝ:Με τα δεδομένα αυτά δεν διαπιστώνονται ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες που να κωλύουν την υπογραφή των υποβληθέντων για έλεγχο σχεδίων συμβάσεων, υπό τους όρους ότι: α) Τα προβλεπόμενα στα οικεία σχέδια συμβάσεων ποσοστά έκπτωσης σχετικά με την προμήθεια των καυσίμων υπολογίζονται στη διαμορφούμενη, για έκαστο είδος, μέση τιμή της περιοχής του Παρατηρητηρίου Τιμών Υγρών Καυσίμων του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας (αρθρ.63 του ν.4257/2014, ΦΕΚ Α΄ 93), το οποίο και πρέπει να αναγραφεί ρητά στο προοίμιο των συμβάσεων στα σημεία που γίνεται λόγος για την προσφερόμενη έκπτωση επί της μέσης λιανικής τιμής. β) Στο άρθρο 2 των συμβάσεων θα αναμορφωθεί η διατύπωση, προκειμένου να προβλεφθεί ρητά στην ίδια παράγραφο πως η ετήσια διάρκεια της σύμβασης αρχίζει από την υπογραφή της. Γ) Στην επόμενη παράγραφο του ίδιου άρθρου, που προβλέπεται δικαίωμα παράτασης της σύμβασης, πρέπει να συμπληρωθεί ότι η δυνατότητα παράτασης δεν θα συνεπάγεται υπέρβαση των ποσοτήτων της διακήρυξης και της προϋπολογιζόμενης δαπάνης της διακήρυξης

ΕΡΓΑ.(..)Συνεπώς, λογαριασμοί που συντάσσονται κατά τη διάρκεια της παράτασης  της προθεσμίας εκτέλεσης έργου και δεν περιλαμβάνουν δαπάνη άνω του  ποσού των 5.000,00, που καταβάλλεται λόγω της χορηγηθείσας παράτασης, εκφεύγουν του ασκούμενου από το Ελεγκτικό Συνέδριο προληπτικού ελέγχου των δημοσίων δαπανών..(..) Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα προηγουμένως έγιναν δεκτά, το ως άνω χρηματικό ένταλμα πληρωμής, το οποίο αφορά στην πληρωμή του 2ου λογαριασμού της άνω σύμβασης, ανεξαρτήτως του ότι συντάχθηκε κατά τη διάρκεια της παράτασης της προθεσμίας περαίωσης των εργασιών της προαναφερθείσας σύμβασης, δοθέντος ότι δεν περιλαμβάνει δαπάνη άνω του ποσού των 5.000 ευρώ, αυτοτελώς προερχόμενη από την παράταση, δεν υπόκειται στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ ΚΑΥΣΙΜΩΝ.(...)κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης, με αντικείμενο την προμήθεια λιπαντικών για τις ανάγκες του Δήμου …, ενώ, περαιτέρω, δεν κωλύεται η υπογραφή των λοιπών σχεδίων συμβάσεων, υπό τους όρους ότι: 1) Θα αναγραφεί ρητά στα σχέδια συμβάσεων ότι τα ποσοστά εκπτώσεων υπολογίζονται στην αντίστοιχη μέση τιμή λιανικής πώλησης της περιοχής, του Παρατηρητηρίου Τιμών Υγρών Καυσίμων του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας..2) Το άρθρο 2 των σχεδίων συμβάσεων, αναφορικά με το δικαίωμα παράτασης των συμβάσεων, θα εναρμονισθεί με το άρθρο 10 της διακήρυξης, το οποίο ορίζει ότι: «Η σύμβαση αυτή μπορεί να παραταθεί χρονικά εφ’ όσον: α) είναι σε εξέλιξη ο διαγωνισμός της προμήθειας καυσίμων και λιπαντικών για την επόμενη περίοδο 2017 - 2018, β) είναι αποδεκτό και από τα δύο συμβαλλόμενα μέρη, γ) δεν υπάρχει υπέρβαση των ποσοτήτων και του ποσού της σύμβασης και δ) το χρονικό διάστημα δεν θα υπερβαίνει το χρονικό όριο της αρχικής σύμβασης», 3) Στο σχέδιο σύμβασης μεταξύ του Νομικού Προσώπου Κοινωνικής Προστασίας και Αθλητισμού και του «…» θα διορθωθεί ο ενδεικτικός προϋπολογισμός της σύμβασης από το αναγραφόμενο ποσό.. και 4) Θα εκδοθούν αρμοδίως οι σχετικές αποφάσεις ανάληψης πολυετούς υποχρέωσης για τα έτη 2016-2017 και δημοσιονομικής δέσμευσης για το έτος 2016.

Σύμβαση παροχής υπηρεσιών καθαριότητας - Μονομερής παράταση δυνάμει του άρθρου 1 παρ. 2 της σύμβασης - Σημείο έναρξης/εκκίνησης της εν λόγω σύμβασης - Ποιός εξουσιοδοτείται για την υπογραφή της (...)Η προβλεπόμενη στο άρθρο 1 παρ. 2 της σύμβασης παροχής υπηρεσιών καθαριότητας με αριθμό 0005Ρ/2013 μονομερής παράταση ενός έτους, δεν μπορεί να ανατρέξει στο παρελθόν και να έχει ως σημείο έναρξης/εκκίνησης το χρονικό σημείο λήξης του πρώτου συμβατικού έτους, ή την ημερομηνία λήψης της απόφασης από τον έχοντα την οικονομική εξουσία, τυχόν δε υπογραφή της σύμβασης με αναδρομική ισχύ, δηλαδή για χρονικό διάστημα προγενέστερο της ημερομηνίας υπογραφής της, δεν θα είναι νόμιμη γιατί θα προσέκρουε στην αρχή της μη αναδρομικότητας των διοικητικών συμβάσεων (Γνμ 185/2013 Α΄ Τμήματος ΝΣΚ). Σε κάθε περίπτωση όμως, ακόμα και αν γίνει δεκτό ότι μπορεί νόμιμα να ασκηθεί το προβλεπόμενο συμβατικό δικαίωμα μονομερούς παράτασης και να υπογραφεί νέα σύμβαση, παρά το ότι δεν συνέτρεξαν σωρευτικά οι προϋποθέσεις που προβλέπονται στην κατακυρωτική απόφαση και τη σύμβαση και παρά την διαφοροποίηση και μεταβολή ουσιωδών όρων της αρχικής σύμβασης (πρόγραμμα εργατοωρών και τετραγωνικά μέτρα), η σύμβαση αυτή, αφενός μεν, θα έπρεπε να είχε υποβληθεί σε προληπτικό/προσυμβατικό έλεγχο ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου πριν την υπογραφή της και προδήλως πριν την έναρξη της εκτέλεσής της, αφετέρου δε, δεν μπορεί χρονικά να επεκταθεί πέραν της καταληκτικής ημερομηνίας της 2ας Δεκεμβρίου 2015, που ορίστηκε στη Διακήρυξη και στη Σύμβαση ότι είναι το απώτατο χρονικό σημείο λήξης της παροχής υπηρεσιών. Περαιτέρω στην κατακυρωτική απόφαση του διαγωνισμού που προηγήθηκε της σύναψης της σύμβασης που έληξε, προβλεπόταν ότι ο Υφυπουργός Εθνικής ΄Αμυνας, εξουσιοδοτεί τον Διευθυντή της ΑΣΔΥΣ/ΔΠΜ για την υπογραφή της σύμβασης που προηγήθηκε, άρα και σε περίπτωση παράτασης της ισχύος της σύμβασης, για την υπογραφή της νέας σύμβασης απαιτείται νέα εξουσιοδότηση, αφού στην σύμβαση δεν ορίζεται κάτι διαφορετικό. (ομοφ.)

Νομιμότητα της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχων και των σχεδίων συμβάσεων για την προμήθεια «Ανταλλακτικά - συντήρηση και επισκευή μεταφορικών μέσων» (...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω και δεδομένου ότι στο πλαίσιο της προκειμένης διαγωνιστικής διαδικασίας δεν εκκρεμούν ενστάσεις ή ένδικα βοηθήματα (βλ. την 19656/3.8.2017 βεβαίωση του Δημάρχου….), δεν κωλύεται η σύναψη των ελεγχόμενων συμβάσεων, υπό τον όρο ότι: α) στο τέλος του πρώτου εδαφίου του άρθρου 12 («Εκχωρήσεις - Μεταβιβάσεις») κάθε σύμβασης θα προστεθεί η φράση «σύμφωνα με το άρθρο 132 του ν. 4412/2016», β) στο άρθρο 6 («Εγγυήσεις») κάθε σύμβασης θα συμπληρωθούν τα ποσά και τα στοιχεία των εγγυητικών επιστολών καλής εκτέλεσης, σύμφωνα με το άρθρο 4.1 της διακήρυξης. 

Προμήθεια υγρών καυσίμων προς κάλυψη αναγκών Δήμου. Νόμιμη η διαδικασία διενέρ- γειας διαγωνισμού. Ο όρος στο σχέδιο σύμβασης περί δυνατότητας παράτασης της σύμβασης «για όσο χρονικό διάστημα κρίνει σκόπιμο ο Δήμος ή και μέχρι την ανακήρυξη νέου μειοδότη με τις ίδιες προϋποθέσεις και τιμές που προβλέπονται και πάντως όχι πέραν του εξαμήνου» είναι νόμιμος, στο μέτρο που δεν θα υπάρξει κατά το χρόνο αυτό υπέρβαση των ανά είδος ποσοτήτων που καθορίζονται στη διακήρυξη και κατακυρώθηκαν στην προμηθεύτρια εταιρεία.