Προγραμματικές-συμβάσεις. ζητείται η αναθεώρηση της 557/2014 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία απορρίφθηκε η αίτηση του ως άνω Δήμου για ανάκληση της 250/2013 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου,(...) Η ελεγχόμενη σύμβαση δεν συνιστά γνήσια προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, παρά τα περί του αντιθέτου προβαλλόμενα από τον αιτούντα Δήμο, δεδομένου ότι συνάπτεται μεταξύ δύο μερών που δεν εκκινούν από κοινή αφετηρία για την επίτευξη δημόσιου σκοπού, αλλά επιδιώκουν, ο μεν Δήμος την επίτευξη της εύρυθμης λειτουργίας των παιδικών και βρεφoνηπιακών σταθμών προς εκπλήρωση της αποστολής που έχει αναλάβει, δυνάμει του άρθρου 75 του Κ.Δ.Κ., η δε αντισυμβαλλόμενη ιδιωτικού δικαίου Κοιν.Σ.Επ. το αντάλλαγμα για την παροχή της υπηρεσίας λειτουργίας αυτών. Περαιτέρω, για την επίτευξη του σκοπού της σύμβασης προβλέπεται μονομερής περιουσιακή μετακίνηση από το Δήμο στην επιχείρηση με τη μορφή του ανταλλάγματος έναντι των παρεχόμενων μέσω της σύμβασης υπηρεσιών, ενώ ο επιδιωκόμενος από τα αντισυμβαλλόμενα μέρη σκοπός επιτυγχάνεται αποκλειστικά μέσω της σύμβασης αυτής, χωρίς να απαιτείται η περαιτέρω σύναψη εκτελεστικών συμβάσεων. Επομένως, στη συγκεκριμένη περίπτωση η σύμβαση συνάπτεται από επαχθή αιτία μεταξύ μίας αναθέτουσας αρχής, κατά την έννοια του δικαίου της Ένωσης και ενός ιδιώτη και έχει ως αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών λειτουργίας των παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών, έναντι αντιπαροχής ύψους 673.406.55 ευρώ, που αποτελεί και το αποκλειστικό οικονομικό αντικείμενο της συμφωνίας, χωρίς ο επαχθής χαρακτήρας αυτής να αναιρείται από την παραδοχή ότι στο συμφωνηθέν ποσό δεν περιλαμβάνεται ευθέως κάποιο ποσό ως κέρδος της αντισυμβαλλόμενης επιχείρησης, αφού η ύπαρξή του δεν αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τον χαρακτηρισμό μιας σύμβασης ως επαχθούς αιτίας.

Σύναψη προγραμματικής σύμβασης μεταξύ των Δήμου ... και του Πανεπιστημίου Σπουδών "…" της Ιταλίας, με αντικείμενο «την έρευνα ενός σύνθετου αστικού πολεοδομικού προγράμματος με στόχους την αναβάθμιση του δημοτικού waterfront και του κέντρου της πόλης μέσω της διαμόρφωσης ενός συστήματος κεντρικών τόπων και τη διατύπωση ενός πολεοδομικού πλαισίου αναφοράς για τη χωροταξική αναδιάρθρωση της μητροπολιτικής περιοχής». εφόσον η συναπτόμενη προγραμματική σύμβαση δεν αφορά στην οργάνωση και διαχείριση δημόσιας υπηρεσίας ή την άσκηση κρατικής δραστηριότητας, υπό την έννοια της άμεσης και συγκεκριμένης συμμετοχής στην άσκηση δημόσιας εξουσίας (Δ.Ε.Κ. 147/1986, 42/1992), η δυνατότητα σύναψης αυτών δεν δύναται να επιφυλάσσεται αποκλειστικά στα ημεδαπά ιδρύματα που λειτουργούν ως δημόσια νομικά πρόσωπα (Δ.Ε.Κ. 3/1988), αφού αυτό θα αντίκειτο στο άρθρο 49 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση που απαγορεύει την εφαρμογή μιας εθνικής ρύθμισης που δυσχεραίνει τη διασυνοριακή παροχή υπηρεσιών ανάμεσα στα κράτη μέλη σε σχέση με την παροχή υπηρεσιών αποκλειστικά εντός ενός κράτους μέλους, καθώς και στις διατάξεις της οδηγίας 18/2004 που επιβάλλει και διασφαλίζει την τήρηση των αρχών της συνθήκης, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και εκείνες της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών, της ίσης μεταχείρισης, της αποφυγής των διακρίσεων και της διαφάνειας. Τούτο δε ανεξάρτητα από το γεγονός ότι αυτή καθεαυτή η σύναψη της προγραμματικής σύμβασης αποσκοπεί στην οργάνωση και διαχείριση κρατικής δραστηριότητας διαμέσου των φορέων της τοπικής ή της καθ’ ύλην αυτοδιοίκησης, καθόσον για την επίτευξη του τελικού προβλεπόμενου από αυτήν αποτελέσματος, απαιτείται η υλοποίηση δράσεων και η επίτευξη ενεργειών που δεν συνιστούν ενάσκηση δημόσιας εξουσίας κατά τα ανωτέρω.

Παροχή υπηρεσιών λειτουργίας παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες νομικές σκέψεις το Τμήμα κρίνει ότι η επίμαχη σύμβαση δεν συνιστά γνήσια προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 38520/2010. Τούτο δε, διότι: α) αυτή συνάπτεται μεταξύ δύο μερών, τα οποία δεν εκκινούν από κοινή αφετηρία για την επίτευξη ενός δημόσιου σκοπού που εκ του νόμου τους έχει ανατεθεί, αλλά επιδιώκουν ο μεν Δήμος την επίτευξη της εύρυθμης λειτουργίας των παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών προς εκπλήρωση της αποστολής που έχει αναλάβει δυνάμει του άρθρου 75 του ΚΔΚ, η δε αντισυμβαλλόμενη ιδιωτικού δικαίου ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. το αντάλλαγμα για την παροχή της υπηρεσίας λειτουργίας αυτών. β) για την επίτευξη του σκοπού της επίμαχης σύμβασης προβλέπεται μονομερής περιουσιακή μετακίνηση από το Δήμο στην επιχείρηση με τη μορφή του ανταλλάγματος έναντι των παρεχόμενων μέσω της σύμβασης υπηρεσιών, γ) ο επιδιωκόμενος από τα αντισυμβαλλόμενα μέρη σκοπός επιτυγχάνεται αποκλειστικά μέσω της σύμβασης αυτής χωρίς να απαιτείται η περαιτέρω σύναψη εκτελεστικών συμβάσεων, γεγονός που υποδηλώνει τη βούληση του Δήμου να συνάψει αμφοτεροβαρή εξ επαχθούς αιτίας σύμβαση για το λόγο δε αυτό, άλλωστε., όπως και ο Δήμος συνομολογεί, ζήτησε προσφορές και από άλλες δύο ΚΟΙΝ.ΕΠ..Σημειώνεται δε ότι το συμπέρασμα ότι η επίμαχη σύμβαση δεν έχει το χαρακτήρα προγραμματικής σύμβασης του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, με συνέπεια να κωλύεται η υπογραφή της δεν συνεπάγεται τον αποκλεισμό της νομοθετικά προβλεπόμενης δυνατότητας σύναψης οποιασδήποτε προγραμματικής σύμβασης μεταξύ ενός δήμου και μίας ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ., όπως αβασίμως προβάλλεται με την κρινόμενη αίτηση, εφόσον πρόκειται για γνήσια προγραμματική σύμβαση και κατά τα λοιπά πληρούνται οι προϋποθέσεις του ανωτέρω άρθρου.Συνακόλουθα, το Τμήμα κρίνει ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση η επίμαχη σύμβαση συνάπτεται μεταξύ μίας αναθέτουσας αρχής, κατά την έννοια του δικαίου της Ένωσης και ενός ιδιώτη και έχει ως αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών λειτουργίας των παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών.(...)Με τα δεδομένα αυτά το Τμήμα κρίνει ότι η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ – ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ:Νόμιμη η καταβολή αμοιβής παιδιάτρου για την παροχή ιατρικών υπηρεσιών σε Δήμο, μετά από απευθείας ανάθεση κατά το άρθρο 209 παρ.9 του Κ.Δ.Κ., διότι οι ανατεθείσες υπηρεσίες έχουν τον χαρακτήρα σύμβασης παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών και όχι σύμβασης μίσθωσης έργου, δεδομένου ότι οι συμβαλλόμενοι απέβλεψαν στην παροχή, για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, εξειδικευμένων υπηρεσιών από πρόσωπο με την ανάλογη γνωστική ικανότητα και ειδίκευση (παιδίατρος) και όχι στην επίτευξη ενός συγκεκριμένου αποτελέσματος, η πραγμάτωση του οποίου οδηγεί στην αυτόματη λύση της σχέσης, ούτε σε κάθε περίπτωση κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμφωνηθεί, καθόσον οι ανατεθείσες υπηρεσίες λόγω της φύσεώς τους δεν εξαντλούνται με την πάροδο του χρόνου της σύμβασης.

Νομιμότητα του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Δήμου ...και της «....», για την υλοποίηση του προγράμματος «ΠΡΟΣΟΨΗ», (...)Με τα δεδομένα αυτά, η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση δεν είναι νόμιμη, για τους ακόλουθους λόγους: Α) Δεν συνιστά γνήσια προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010, αλλά, υπό το μανδύα αυτής, υποκρύπτεται μία εξ επαχθούς αιτίας σύμβαση μεταξύ του Δήμου και της ως άνω δημοτικής αναπτυξιακής επιχείρησης, η οποία έχει ως αντικείμενο την παροχή εκ μέρους της δεύτερης υπηρεσιών στο Δήμο που προσιδιάζουν σε: i) υπηρεσίες παροχής συμβουλών σε θέματα διαχείρισης και συναφείς υπηρεσίες (κατηγορία 11 του Παραρτήματος ΙΙΑ της Οδηγίας 2004/18, όπως αυτό έχει τροποποιηθεί με το Παράρτημα VI του Κανονισμού 213/2008) και ειδικότερα υπηρεσίες marketing (CPV 79342000-3), προώθησης (CPV 79342200-5) και εξυπηρέτησης πελατών (CPV 79342320-2), ii) υπηρεσίες αρχιτέκτονα και μηχανικού (κατηγορία 12 του Παραρτήματος ΙΙ Α της Οδηγίας 2004/18) iii) υπηρεσίες πληροφορικής (κατηγορία 7 του ως άνω Παραρτήματος), iv) διαφημιστικές υπηρεσίες (κατηγορία 13 του Παραρτήματος), όπως προκύπτει από τις αναλαμβανόμενες βάσει της προγραμματικής σύμβασης υποχρεώσεις της ... . και τις αναφερόμενες στο Παράρτημα 1 της προγραμματικής σύμβασης ειδικότητες των στελεχών που θα απασχοληθούν. Τούτο δε καθόσον τα μέρη που φέρονται ως συμβαλλόμενα δεν εκκινούν από κοινή αφετηρία για την επίτευξη δημόσιου σκοπού, αλλά επιδιώκουν ο μεν Δήμος την ενεργοποίηση του προγράμματος «ΠΡΟΣΟΨΗ» ιδίως μέσω της επικοινωνιακής προβολής του προγράμματος και του σχεδιασμού και της υλοποίησης χορηγικού προγράμματος, η δε αντισυμβαλλόμενη αναπτυξιακή εταιρεία το αντάλλαγμα για την εκτέλεση των υπηρεσιών που αποτελεί το αντικείμενο της αναλαμβανόμενης από αυτήν δράσης. Προς τούτο προβλέπεται μονομερής περιουσιακή μετακίνηση από τις πιστώσεις του Δήμου προς την αναπτυξιακού εταιρεία του συνόλου του ποσού των 922.500 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.) που κατ’ ορθό νομικό χαρακτηρισμό αποτελεί το αντάλλαγμα για την προς το Δήμο παροχή των ως άνω υπηρεσιών. (...)Από όλα τα ανωτέρω συνάγεται ότι δεν πρόκειται για προγραμματική σύμβαση, αλλά για απευθείας ανάθεση υπηρεσιών χωρίς δημοσίευση προκήρυξης, χωρίς την τήρηση των προϋποθέσεων προσφυγής στην εξαιρετική αυτή διαδικασία (βλ. άρθρο 25 του π.δ. 60/2007).

Παραμονή του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ στις νέες υπηρεσίες της ΟΤΕ ΑΕ – Φύση της σχέσεως μετά τη μετάβαση στο περιβάλλον του εθνικού δικτύου «Σύζευξις».Η παραμονή του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ στις νέες υπηρεσίες της ΟΤΕ ΑΕ, όπως αυτές έχουν σήμερα διαμορφωθεί, ήτοι η δημιουργία ενός ενιαίου λογαριασμού ΟΤΕ για τις διάφορες υπηρεσίες αυτού και η ομαλή και αδιατάρακτη τηλεπικοινωνιακή συνέχεια στο στάδιο της μετάβασης στο περιβάλλον του εθνικού δικτύου «Σύζευξις», δεν συνιστούν νέα σύμβαση αλλά έχουν παρεπόμενο χαρακτήρα και αποτελούν επέκταση, τροποποίηση και αναθεώρηση των ήδη συναφθεισών συμβάσεων παροχής υπηρεσιών της ΟΤΕ ΑΕ προς το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, που προϋπήρχαν για κάθε ένα προϊόν παροχής, για το οποίο είχε υποβληθεί αίτηση / σύμβαση του συνδρομητή ΙΚΑ-ΕΤΑΜ προς την ΟΤΕ ΑΕ για παροχή τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ:Ζητείται η ανάκληση της 237/2021 Πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά το μέρος που αυτήν κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή των υποβληθέντων για έλεγχο σχεδίων σύμβασης (α) μεταξύ του προσφεύγοντος και της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «…»  και τον διακριτικό τίτλο «… ΑΕ» για τις Ομάδες Α΄ και Β΄ της συνολικής προμήθειας «Προμήθεια εξοπλισμού για την υλοποίηση προγραμμάτων διαλογής στην πηγή (ΔΣΠ) αποβλήτων» και (β) μεταξύ του προσφεύγοντος και της μονοπρόσωπης εταιρείας περιορισμένης ευθύνης με την επωνυμία «…» και τον διακριτικό τίτλο «… MEΠE» για την Ομάδα Γ΄ της ίδιας προμήθειας.(....)Εξάλλου, είναι απορριπτέος ο ισχυρισμός ότι η ως άνω πλημμέλεια δεν επηρέασε ουσιωδώς το αποτέλεσμα της σχετικής διαγωνιστικής διαδικασίας, αφού αφενός δεν αναπτύχθηκε επαρκής ανταγωνισμός, καθώς, πλην της προσφοράς της αναδειχθείσας αναδόχου, οι υπόλοιπες προσφορές απορρίφθηκαν για τυπικούς λόγους και αφετέρου ότι κατά των σχετικών όρων της διακήρυξης ασκήθηκε προδικαστική προσφυγή από οικονομικό φορέα, ο οποίος δεν υπέβαλε, στη συνέχεια, προσφορά. Τέλος, ο ισχυρισμός περί συνδρομής συγγνωστής πλάνης είναι απορριπτέος ενόψει του ουσιώδους χαρακτήρα των ως άνω πλημμελειών.Ανακαλεί εν μέρει την 237/2021 Πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Αποφαίνεται ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου συμφωνίας – πλαίσιο με την ανώνυμη εταιρεία «… ΑΕ» για το αντικείμενο της Ομάδας Α΄.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ: Μη νόμιμη.(...) Ενόψει των αρχών της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης και της οικονομικότητας που πρέπει να διέπουν τη δράση της διοίκησης και δεδομένου ότι η σύναψη προγραμματικής σύμβασης αποτελεί ultimum refugium για την επίτευξη του επιδιωκόμενου με αυτήν αποτελέσματος, η υπό έλεγχο προγραμματική σύμβαση παρίσταται μη νόμιμη, καθόσον δεν προκύπτουν από το περιεχόμενό της ή από τα στοιχεία του φακέλου συγκεκριμένοι και σαφείς αντικειμενικοί λόγοι που να καθιστούν αδύνατη την εκ μέρους του Δήμου …………. άσκηση της αρμοδιότητάς του για τη συλλογή των στερεών αποβλήτων αυτού και των Τοπικών και Δημοτικών Κοινοτήτων του.(...)

Υπηρεσίες φύλαξης:Νόμιμη η καταβολή αμοιβής από υποκατάστημα ασφαλιστικού ιδρύματος σε ιδιώτη για την παροχή υπηρεσιών καθαριότητας, καθόσον η απόφαση του Διευθυντή του ανωτέρω υποκαταστήματος, με την οποία αποφασίσθηκε η απευθείας ανάθεση των εν λόγω υπηρεσιών στον ανωτέρω ανάδοχο, με τους ίδιους όρους και τιμές προηγούμενης σύμβασης, επέχει θέση σύμβασης, διότι περιέχει όλα τα υπό του άρθρου 24 παρ. 2 του π.δ/τος 118/2007 προβλεπόμενα στοιχεία που καθιστούν ορισμένο το περιεχόμενό της, καθώς σε αυτήν προσδιορίζονται ο τόπος και χρόνος κατάρτισής της, τα συμβαλλόμενα μέρη, το αντικείμενο των ανατεθεισών υπηρεσιών, ο χρόνος έναρξής της και η λήξη της. Περαιτέρω, ως προς τους όρους και το τίμημα παροχής των υπηρεσιών, στο σώμα της εν λόγω απόφασης ανάθεσης - σύμβασης γίνεται ρητή παραπομπή στην προηγούμενη σύμβαση με τον ίδιο ανάδοχο - κατά το μέρος, βεβαίως, που αυτή αφορά το νέο συμβατικό αντικείμενο, όπως αυτό περιορίσθηκε κατά τα ανωτέρω, ενώ οι οικείοι όροι της προηγούμενης σύμβασης ενσωματώνονται στη νέα και καθίστανται δεσμευτικοί για τους συμβαλλομένους.

Επεξεργασία λυμάτων Δήμου...Επειδή, ενόψει των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση πρέπει : α. να γίνει δεκτή, κατά το μέρος που αφορά την αποδοχή των τεχνικών προσφορών της εταιρείας «... ΑΕ», της Κ/Ξ «... ΑΤΕΕ - ... ΑΤΕ» και της Κ/Ξ «... ΑΕ – ... ΑΕ - Κ/Ξ ... ΑΕ - ... ΑΤΕ» και να απορριφθούν οι παρεμβάσεις των τριών αυτών διαδίκων και β. να απορριφθεί, κατά το μέρος που βάλλει κατά της αποδοχής της τεχνικής προσφοράς της Κ/Ξ «... ΑΕ - ... ΑΕ» και να γίνει δεκτή η παρέμβαση της τελευταίας αυτής κοινοπραξίας. Ως κατάλληλο δε ασφαλιστικό μέτρο πρέπει να διαταχθεί η αναστολή εκτελέσεως των πράξεων 3/123/3.4.2015 και 5/193/2.6.2015 του Δ.Σ. ΔΕΥΑΙ, καθ’ ο μέρος με αυτές κρίθηκαν αποδεκτές οι τεχνικές προσφορές της εταιρείας «... ΑΕ», της Κ/Ξ «... ΑΤΕΕ - ... ΑΤΕ» και της Κ/Ξ «... ΑΕ – ... ΑΕ - Κ/Ξ ... ΑΕ - ... ΑΤΕ», καθώς και η πρόοδος του διαγωνισμού με τη συμμετοχή των διαγωνιζομένων αυτών, μέχρι την δημοσίευση απόφασης επί της αιτήσεως ακυρώσεως που η αιτούσα πρέπει να ασκήσει σύμφωνα με το άρθρο 5 παρ. 7 εδ. γ΄ του ν. 3886/2010. Πάντως, ο αναθέτων φορέας δύναται να επανέλθει και πριν από την άσκηση της εν λόγω αιτήσεως ακυρώσεως ή την δημοσίευση αποφάσεως επ’ αυτής και να κρίνει αιτιολογημένως τη βασιμότητα των αιτιάσεων, η απόρριψη των οποίων χωρίς ειδικότερη αιτιολογία πιθανολογήθηκε σοβαρώς ως μη νόμιμη (ανωτέρω, σκ. 11), να εκδώσει σχετική πράξη και να συνεχίσει τη διαδικασία του διαγωνισμού. Εξάλλου, η Επιτροπή Αναστολών, εκτιμώντας τις περιστάσεις, συμψηφίζει τη δικαστική δαπάνη μεταξύ των διαδίκων.