Καθαρισμός χώρων και επιφανειών...Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω και δεδομένου ότι δεν έχει ασκηθεί άλλη προδικαστική προσφυγή κατά της διακήρυξης και της απόφασης κατακύρωσης (βλ. το …..2019 έγγραφο του Διοικητή της Υ.Π.Α.), δεν διαπιστώνονται ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες που να κωλύουν την υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο, με το ….2019 έγγραφο σε ορθή επανάληψη (αρ. πρωτ. Ε.Σ. ….2019) έγγραφο του Διοικητή της Υ.Π.Α., σχεδίου σύμβασης, αντίγραφο του οποίου τηρείται ηλεκτρονικά στη Γραμματεία του παρόντος Κλιμακίου, υπό την επισήμανση ότι ο περιληφθείς στη διακήρυξη όρος (βλ. άρθρο 1 αυτής), ο οποίος δεν επαναλαμβάνεται στο υποβληθέν προς έλεγχο σχέδιο σύμβασης, περί δυνατότητας μονομερούς παράτασης της χρονικής διάρκειας αυτής έως έξι μήνες δεν είναι νόμιμος, αφού πέραν της αοριστίας του ως προς την προϋπολογιζόμενη δαπάνη για το χρονικό διάστημα της παράτασης, δεν έχει περιβληθεί των απαιτούμενων διατυπώσεων δημοσιότητας (πρβλ. Ζ΄ Κλ. πρ. 469/2018).

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με την προσβαλλόμενη πράξη του, το Κλιμάκιο έκρινε ότι α) η ελεγχόμενη διαδικασία είναι πλημμελής διότι δεν δημοσιεύθηκε σε κοινοτικό επίπεδο η προϋπολογισθείσα δαπάνη της ανάθεσης, η οποία αποτελεί ουσιώδες στοιχείο του ελάχιστου περιεχομένου της διακήρυξης, καθώς και το ποσό που αντιστοιχεί στο δικαίωμα μονομερούς παράτασης της σύμβασης για τρεις ακόμη μήνες, β) εσφαλμένα κατακυρώθηκε ο διαγωνισμός στην ως άνω μειοδότρια εταιρεία με το ανωτέρω τίμημα, χωρίς ειδικότερη αιτιολογία για το συμφέρον της προσφοράς, ενόψει της σημαντικής μείωσης του εργατικού κόστους και γ) δεν είναι νόμιμοι οι διαλαμβανόμενοι στο ελεγχόμενο σχέδιο σύμβασης όροι..

ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΜΑΘΗΤΩΝ:Με τα δεδομένα αυτά και ενόψει των όσων αναφέρονται στην 159/2008 πράξη του VI Τμήματος, το Κλιμάκιο κρίνει ότι αφενός ο καθορισμός των τιμών των προβλεπομένων δρομολογίων στην οικεία διακήρυξη καθ’ υπέρβαση της μέγιστης ημερήσιας αποζημίωσης που ορίζεται στην παρ. 9 του άρθρου 1 της ΙΒ/6071/26.8.1998 Κ.Υ.Α., αφ’ ετέρου ο όρος της ως άνω διακήρυξης περί δυνατότητας μονομερούς παράτασης των συμβάσεων για τρεις (3) μήνες, ο οποίος δεν περιελήφθη στο περιεχόμενο της περίληψης της διακήρυξης που απεστάλη προς δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ούτε σ’ αυτές που δημοσιεύθηκαν στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και στον ελληνικό τύπο, δεν είναι σύννομοι, πλην, όμως, για την ταυτότητα της κρίσεως, πρέπει να γίνει δεκτό ότι καθίστανται δικαιολογημένοι για τους λόγους που αναφέρονται στην ανωτέρω πράξη του VI Τμήματος.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν κωλύεται η υπογραφή των υποβληθέντων σχεδίων συμβάσεων. 

Λειτουργία εγκαταστάσεων συστήματος διαχείρισης απορριμάτων..ζητείται, παραδεκτώς, η ανάκληση της 57/2011 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Με τα δεδομένα αυτά ορθώς το Κλιμάκιο έκρινε με την προσβαλλόμενη πράξη του ότι οι προαναφερόμενοι όροι των άρθρων 2 και 4 του σχεδίου σύμβασης περί δυνατότητας χρονικής επέκτασης της σύμβασης για δύο επιπλέον έτη, η οποία επιχειρείται να προσδιοριστεί με παραπομπή στα άρθρα 2 και 4 της ΕΣΥ και κατ’ επέκταση στο άρθρο 25 παρ. 4 εδ. α΄ και β΄ του π.δ/τος 60/2007 δεν είναι νόμιμοι. Τούτο, διότι, αφενός μεν με την παραπομπή αυτή γίνεται εξομοίωση του δικαιώματος μονομερούς χρονικής επέκτασης της σύμβασης εκ μέρους της Αναθέτουσας Αρχής (δικαίωμα προαίρεσης), με την παρεχόμενη εκ του νόμου δυνατότητα σύναψης είτε νέων συμπληρωματικών συμβάσεων (βλ. α. 25 παρ. 4 α΄ π.δ/τος 60/2007) είτε συμβάσεων που συνίστανται σε παροχή παρόμοιων υπηρεσιών (βλ. α. 25 παρ. 4 β΄ π.δ/τος 60/2007) και αφετέρου οι ανωτέρω όροι της υποβληθείσας σύμβασης πάσχουν αοριστίας, γιατί δεν εξειδικεύουν τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες θα ασκηθεί το δικαίωμα χρονικής επέκτασης του συμβατικού αντικειμένου και δεν το προσδιορίζουν ποιοτικά.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση ανάκλησης πρέπει να απορριφθεί και να διαταχθεί η κατάπτωση του κατατεθέντος για την άσκησή της παραβόλου.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ:Να ελέγξει τη νομιμότητα των σχεδίων συμβάσεων και της διενεργηθείσας από τον Δήμο … διαδικασίας ανάδειξης αναδόχων για την «Προμήθεια Τροφίμων" και "Προμήθεια Ειδών Βασικής Υλικής Συνδρομής (ΒΥΣ), στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Επισιτιστικής και Βασικής Υλικής Συνδρομής του Ταμείου Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους (ΤΕΒΑ) 2014-2020", για τις ανάγκες της Διεύθυνσης Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας του Δήμου(....)Με τα δεδομένα αυτά, κρίνεται ότι κατά τη διεξαγωγή της παραπάνω διαδικασίας του διαγωνισμού δεν συνέτρεξε ουσιώδης νομική πλημμέλεια που να κωλύει την υπογραφή των δύο (2) υποβληθέντων σχεδίων συμβάσεων μεταξύ του Δήμου … και των εταιρειών … και …, με την επισήμανση ότι η προβλεπόμενη στο άρθρο 3 των ελεγχόμενων σχεδίων συμβάσεων δυνατότητα παράτασης της διάρκειάς τους μέχρι το 50% αυτής, μετά από αιτιολογημένη απόφαση της αναθέτουσας Αρχής, τελεί υπό την προϋπόθεση προηγούμενης παράτασης της διάρκειας εκτέλεσης του φυσικού αντικειμένου της συγχρηματοδοτούμενης Πράξης (σκ. 3i) για χρονικό διάστημα πέραν της 31ης.12.2021.Δεν κωλύεται η υπογραφή των δύο (2) σχεδίων συμβάσεων 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι απαραδέκτως υποβλήθηκε για έλεγχο το ανωτέρω, άνευ οικονομικού αντικειμένου, σχέδιο χρονικής παράτασης για δύο (2) ακόμη έτη της από 14.9.2017 προγραμματικής σύμβασης, μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής και των 1ης και 2ης Υ.ΠΕ. για την «Προμήθεια Μηχανολογικού Εξοπλισμού Νοσοκομείων» με ανάλογη προσαρμογή του περιλαμβανόμενου στο Παράρτημα 2 αυτής χρονοδιαγράμματος υλοποίησής της, όπως η διάρκεια αυτής είχε ήδη παραταθεί έως τις 14.9.2022, δεδομένου ότι με το σχέδιο αυτό ενεργοποιείται, απλώς, ο προβλεπόμενος όρος της παρ. 3 του άρθρου 5 της ως άνω προγραμματικής σύμβασης, που το Κλιμάκιο έχει ήδη κρίνει ότι δεν κωλύεται η υπογραφή της με την 123/2017 Πράξη του, μη καταλειπομένου πεδίου άσκησης προσυμβατικού ελέγχου επί του εν λόγω υποβληθέντος σχεδίου.

Ανάθεση υπηρεσιών μεταφοράς μαθητών..ζητείται η ανάκληση της 172/2015 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Συγκεκριμένα, προβάλλεται ότι το αντικείμενο των συμβάσεων για τη μεταφορά μαθητών δεν εξαντλείται με τη λήξη των μαθημάτων αλλά, ειδικότερα για τους μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, εξακολουθεί να υφίσταται έως το τέλος των προαγωγικών ή πανελληνίων εξετάσεων, σχεδόν δηλαδή έως το τέλος Ιουνίου του αντίστοιχου έτους, ενώ σε κάθε περίπτωση εάν γίνει δεκτό ότι το αντικείμενο της σύμβασης εξαντλείται με τη λήξη των μαθημάτων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης όπως δέχθηκε η προσβαλλόμενη Πράξη, τότε, καθίσταται αδύνατη η τυχόν ενεργοποίηση από την αναθέτουσα αρχή του δικαιώματος προαίρεσης για την τρίμηνη παράταση της σύμβασης, έτσι ώστε να καλυφθεί η ανάγκη μεταφοράς των μαθητών για το πρώτο τρίμηνο του επόμενου σχολικού έτους, σε περίπτωση μη έγκαιρης ολοκλήρωσης του επόμενου διαγωνισμού. Και ο ισχυρισμός αυτός της αιτούσας Περιφέρειας πρέπει να γίνει δεκτός ως βάσιμος, καθόσον, ανεξαρτήτως του ότι το διδακτικό έτος, κατά τη διάρκεια του οποίου εκτελείται, κατά την κρίση του Κλιμακίου, η σύμβαση μεταφοράς μαθητών περιλαμβάνει, εκτός από τη διδασκαλία, και τις κάθε είδους εξετάσεις, οι οποίες για το τρέχον σχολικό έτος είχαν απώτατο χρονικό σημείο λήξης την 23.6.2015 (βλ. την 65319/Δ2/27.4.2015 εγκύκλιο του Αν. Υπουργού Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων), η τυπική ισχύς των ελεγχόμενων σχεδίων σύμβασης εκτείνεται έως το τέλος του σχολικού έτους, το οποίο λήγει στις 31.8.2015. Συνεπώς, κατά το χρόνο υποβολής των σχεδίων σύμβασης ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας, αφενός μεν δεν είχε λήξει το διδακτικό έτος, αφετέρου οι συμβάσεις διατηρούσαν όχι μόνο την τυπική τους ισχύ αλλά και το ουσιαστικό αντικείμενό τους, το οποίο συνίσταται εν προκειμένω στη δυνατότητα ενεργοποίησης του δικαιώματος προαίρεσης. Η συρρίκνωση δε του συμβατικού αντικειμένου σε αυτό δεν δύναται ν’ αποτελέσει δικαιολογητικό λόγο για την εξαίρεση της σύμβασης που το προβλέπει από τον έλεγχο του Δικαστηρίου τούτου, καθόσον το δικαίωμα προαίρεσης εντάσσεται στο προκηρυχθέν αντικείμενο και το διαμορφώνει (βλ. απόφ. VI Tμ. 2089/2011). Συνεπώς, η ελεγκτική αρμοδιότητα του Ελεγκτικού Συνεδρίου εξακολουθεί να υφίσταται και στην περίπτωση αυτή, καθόσον θεμελιώνεται στη συνολική προϋπολογιζόμενη δαπάνη της υπό ανάθεση υπηρεσίας, συνυπολογιζομένου και του δικαιώματος προαίρεσης, το οποίο κατ’ αυτόν τον τρόπο καθίσταται αναπόσπαστο τμήμα του συμβατικού αντικειμένου, μόνο δε το γεγονός ότι η ενεργοποίησή του τελεί υπό αίρεση δεν αρκεί για να καταστήσει τη σύμβαση κενή περιεχομένου. Η αντίθετη παραδοχή θα είχε άλλωστε ως αποτέλεσμα στη συγκεκριμένη ιδίως περίπτωση, κατά την οποία το Κλιμάκιο δεν επέτρεψε την υπογραφή των σχεδίων συμβάσεων, την απαγόρευση άσκησης από την αναθέτουσα αρχή νομίμου δικαιώματός της, το οποίο αποσκοπεί στη θεραπεία δημοσίου συμφέροντος.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω και κατά παραδοχή των προβαλλόμενων λόγων ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτή η αίτηση και να ανακληθεί η προσβαλλόμενη Πράξη και εφόσον δεν διαπιστώθηκαν άλλες πλημμέλειες κατά τον διενεργηθέντα από το Κλιμάκιο έλεγχο, να γίνει περαιτέρω δεκτό ότι δεν κωλύεται η υπογραφή των υποβληθέντων σχεδίων συμβάσεων.Ανακαλεί την 172/2015 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Να ελέγξει τη νομιμότητα της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχων και των δεκατριών (13) σχεδίων συμβάσεων για την υπηρεσία καθαριότητας στα κτίρια στα οποία στεγάζονται οι Υπηρεσίες του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ), πανελλαδικώς, προϋπολογιζόμενης δαπάνης 1.157.000 ευρώ, μη συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α. (συνολικού συμβατικού τιμήματος 34.752,69 ευρώ, μη συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α., μηνιαίως), για ένα έτος, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος μονομερούς παράτασης για ένα επιπλέον έτος.(....)Τέλος, όπως προκύπτει από το 1058040/6.9.2018 έγγραφο του Διοικητή του ΕΦΚΑ, κατά του κύρους του διαγωνισμού δεν εκκρεμεί καμία ένσταση, προσφυγή, αίτηση ασφαλιστικών μέτρων ή άλλα ένδικα βοηθήματα.Δεν κωλύεται η υπογραφή των υποβληθέντων ... σχεδίων συμβάσεων για την παροχή υπηρεσιών καθαριότητας στα κτίρια στα οποία στεγάζονται οι Υπηρεσίες του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ)

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Με τα δεδομένα αυτά και ενόψει του ότι εν προκειμένω, η αιτιολογία αποδοχής της προδικαστικής προσφυγής της «….» κατά της 23/30.7.2014 απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου του Γ.Ν .., όπως και εκείνη της παραμονής των εταιρειών ... και ... μετά την από 9.9.2014 επιστολή της αναδόχου, με την οποία γνωστοποιήθηκε η επιβολή σε βάρος τους προστίμων για παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας δεν ασκούν επιρροή, αφού οι ανωτέρω διαγωνιζόμενες εταιρείες δεν αναδείχθηκαν τελικά ανάδοχοι, το Κλιμάκιο κρίνει ότι συνέτρεξαν πάντως ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες κατά τη διαδικασία διενέργειας του ελεγχόμενου διαγωνισμού, καθόσον στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν δημοσιεύθηκε η προϋπολογιζόμενη δαπάνη της δημοπρατούμενης υπηρεσίας ούτε η μετάθεση της ημερομηνίας του διαγωνισμού για τις 18.6.2014. Επίσης, το Κλιμάκιο επισημαίνει ότι στο σχέδιο σύμβασης που περιλαμβάνεται στο φάκελο πρέπει να απαλειφθεί ο όρος περί μονομερούς παράτασης της σύμβασης για ένα επιπλέον τρίμηνο (άρθρο Γ2°.1 του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης). Και τούτο διότι, το δικαίωμα αυτό δεν έχει περιβληθεί των απαιτούμενων διατυπώσεων δημοσιότητας, καθόσον δεν έχει δημοσιευτεί ούτε σε εθνικό επίπεδο (ημερήσιος τύπος και ΦΕΚ) ούτε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συνεπώς, δεν παράγει έννομα αποτελέσματα (ΕΣ VI 2641, 2551/2013, Ζ΄ Κλιμ.72/2014). Ως εκ τούτου, κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης.

Παροχή υπηρεσιών μεταφοράς μαθητών,(....)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η επίμαχη παράταση, η οποία έλαβε χώρα κατ΄ επίκληση των διατάξεων του άρθρου 108 παρ. 2 του ν. 4485/2017, είναι μη νόμιμη, διότι η διαγωνιστική διαδικασία δεν είχε ακόμη εκκινήσει, δεδομένου ότι δεν είχε αποσταλεί η προκήρυξη στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (βλ. άρθρο 61 παρ. 1 του ν. 4412/2016 Α΄147),  μη αρκούσης της έγκρισης της διενέργειας διαγωνισμού και των όρων της διακήρυξης. Ως εκ τούτου η επίμαχη παράταση δεν συνιστά ενεργοποίηση του, προβλεπόμενου στην 4086/14.7.2015 Διακήρυξη καθώς και στις οικείες συμβάσεις και πάντως κριθέντος νομίμου στο πλαίσιο του προσυμβατικού ελέγχου, δικαιώματος προαίρεσης-παράτασης.(...) Όμως κρίνεται ότι ο φορέας, συγγνωστώς και χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των κειμένων διατάξεων, υπέλαβε ως εκκρεμή την διαγωνιστική διαδικασία, κατ΄ επίκληση των διατάξεων του άρθρου 108 παρ. 2 του ν. 4485/2017. Κατόπιν αυτών  η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, πλην όμως τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα πρέπει να θεωρηθούν λόγω συνδρομής συγγνωστής πλάνης,  για τον ίδιο λόγο πρέπει να θεωρηθούν και όσα χρηματικά εντάλματα  εκδοθούν εντός του χρόνου της προαναφερόμενης και προβλεπόμενης από το νόμο παράτασης των συμβάσεων μεταφοράς μαθητών.