Παροχή υπηρεσιών καθαρισμού:..Με την 155/2015 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου .. ανατέθηκε στη …, μειοδότρια του προηγηθέντος πρόχειρου διαγωνισμού, η παροχή των υπηρεσιών καθαρισμού των παραλιών των Δημοτικών Ενοτήτων .., … και .., έναντι συνολικής αμοιβής 51.678 ευρώ συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α.. Προς υλοποίηση της απόφασης αυτής συνάφθηκε, μεταξύ του Δήμου .. και της άνω αναδόχου, η 2/56904/23.6.2015 σύμβαση, σε εκτέλεση της οποίας η δεύτερη των συμβαλλομένων παρέσχε τις ανατεθείσες σ’ αυτή υπηρεσίες, η εξόφληση των οποίων επιδιώκεται με το ήδη ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα. Όμως, όπως βάσιμα προβάλλει ο διαφωνών Επίτροπος, η εντελλόμενη μ’ αυτό δαπάνη δεν είναι νόμιμη, αφού πριν από την ανάθεση των επίμαχων υπηρεσιών καθαριότητας δεν εκδόθηκε αιτιολογημένη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου …, με την οποία να τεκμηριώνεται η αδυναμία του Δήμου να τις εκτελέσει με ίδια μέσα, όπως ρητά προβλέπεται με τις διατάξεις που εκτέθηκαν στην προηγούμενη σκέψη. Ουδεμία δε επίδραση ασκεί ο από 17.11.2015 εξώδικος συμβιβασμός μεταξύ των μερών, δυνάμει των όρων του οποίου ο Δήμος, μετά την παραίτηση της φερόμενης ως δικαιούχου από την από 29.9.2015 αγωγή της, ανέλαβε την υποχρέωση να εξοφλήσει ατόκως το προαναφερόμενο συμβατικό τίμημα. Τούτο διότι η παράλειψη έκδοσης της άνω απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου καθιστά παράνομη τη σύναψη της προαναφερόμενης 2/56904/23.6.2015 σύμβασης, που αποτελεί την υποκείμενη αιτία του συμβιβασμού, πλήττοντας, ως εκ τούτου, και το κύρος του τελευταίου. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω το επίμαχο  χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Παροχή υπηρεσιών:Με δεδομένα αυτά, η ελεγχόμενη δαπάνη αφορά σε εργασίες καθαρισμού αλσών του Δήμου με σκοπό τη διαμόρφωση ζώνης πυρασφάλειας και πυροπροστασίας και δεν μπορεί να θεωρηθεί ομοειδής με τις εργασίες πρασίνου με σκοπό τον καλλωπισμό των κοινοχρήστων δημοτικών χώρων. Ωστόσο, η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου που προηγήθηκε της ανάθεσης των επίμαχων εργασιών καθαρισμού δεν τεκμηριώνει την αδυναμία του Δήμου να τις εκτελέσει με ίδια μέσα και προσωπικό, όπως απαιτεί το άρθρο 61 του ν. 3979/2011. Λαμβάνοντας, όμως, υπόψη ότι ο καθαρισμός και η απομάκρυνση της βλάστησης έγινε για λόγους πυροπροστασίας με χρηματοδότηση από το Υπουργείο Εσωτερικών, με την πληρωμή δε της οικείας δαπάνης εξασφαλίζεται η ομαλή λειτουργία και η εκπλήρωση της αποστολής του Δήμου (πρβλ. ΕΣ Κ.Π.Ε.Δ. στο VII Τμ. 140/2012, 202/2014, 36/2016, 47/2017), τα αρμόδια όργανα του Δήμου δεν ενήργησαν με πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων αλλά πεπλανημένως, πλην συγγνωστώς, υπέλαβαν ότι για την ανάθεση των εν λόγω εργασιών πληρούνταν όλες οι νόμιμες προϋποθέσεις.

Ανάθεση υπηρεσιών αποκομιδής - ανακύκλωσης απορριμμάτων και καθαρισμού κοινόχρηστων χώρων Δήμου:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι ο πρώτος λόγος διαφωνίας, σύμφωνα με τον οποίο δεν επισυνάπτεται αιτιολογημένη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, όπως προβλέπει η διάταξη του άρθρου 61 του ν. 3979/ 2011 για την ανάθεση των ανωτέρω υπηρεσιών σε ιδιώτες, είναι αβάσιμος. Τούτο διότι, με την 49/26-02-2014 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου ..., η οποία λήφθηκε ομόφωνα, αιτιολογείται επαρκώς η ανάγκη ανάθεσης της καθαριότητας των κοινόχρηστων χώρων και της αποκοµιδής των απορριµµάτων στις ∆ηµοτικές Ενότητες ... και Παλλήνης σε τρίτους, καθορίζεται επακριβώς το αντικείμενο των συμβάσεων, καθώς και η διάρκειά τους και, ως εκ τούτου, πληρούνται οι τιθέμενες από τη διάταξη του άρθρου 61 παρ. 1 του ν.3979/2011 προϋποθέσεις για την ανάθεση των σχετικών υπηρεσιών σε τρίτους. Περαιτέρω, και ο δεύτερος λόγος διαφωνίας είναι αβάσιμος, καθόσον νομίμως διενεργήθηκαν δύο ανοιχτοί διαγωνισμοί για την καθαριότητα των κοινόχρηστων χώρων και την αποκομιδή των απορριμμάτων στις ∆ηµοτικές Ενότητες ... και ..(..)Κατόπιν αυτών, οι εντελλόμενες δαπάνες είναι νόμιμες, ως εκ τούτου τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα πρέπει να θεωρηθούν.​

Υπηρεσίες – εργασίες καθαρισμού:Μη νόμιμη η καταβολή μέρους αμοιβής από Δήμο σε ιδιωτική τεχνική εταιρεία για την παροχή υπηρεσιών καθαρισμού αυτοφυούς βλάστησης κοιμητηρίων και παιδικών χαρών του Δήμου, καθόσον: α) δεν προηγήθηκε της ανάθεσης των ανωτέρω υπηρεσιών καθαρισμού, σύμφωνα με το άρθρο 61 του ν. 3979/2011 (ΦΕΚ Α΄ 138/2011), αιτιολογημένη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, με την οποία να τεκμηριώνεται η αδυναμία εκτέλεσης των ως άνω υπηρεσιών με ίδια μέσα του Δήμου και β) οι ανωτέρω εργασίες εμπίπτουν στα καθήκοντα του προσωπικού καθαριότητας της Διεύθυνσης Καθαριότητας-Ανακύκλωσης και Πρασίνου του Δήμου, το οποίο σε συνδυασμό με το προσωπικό που προσλήφθηκε με αποφάσεις του Δημάρχου κρίνεται επαρκές για την εξυπηρέτηση των αναγκών του Δήμου.

ΕΡΓΑ.Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι εκτέλεση του προαναφερόμενου έργου με τη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης είναι νόμιμη, καθόσον στοιχειοθετείται η συνδρομή κατεπείγουσας και έκτακτης ανάγκης, μη οφειλόμενης  σε ευθύνη της αναθέτουσας Aρχής, ώστε να δικαιολογείται η προσφυγή στην εξαιρετική  αυτή διαδικασία. Σημειώνεται εξάλλου ότι η 189/3.12.2015 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου της Δ.Ε.Υ.Α. ... με την οποία εγκρίθηκε η απευθείας ανάθεση του έργου, ελήφθη σε σύντομο χρονικό διάστημα από το χρόνο εκδήλωσης του προβλήματος, δεδομένου ότι στις  22.11.2015 περιήλθε στη Δ.Ε.Υ.Α. η εγκεκριμένη μελέτη περιβαλλοντικών όρων, ενώ ως αφετηρία για τον υπολογισμό του κρίσιμου διαστήματος μεταξύ της λήψης της απόφασης ανάθεσης του έργου και της υπογραφής της εργολαβικής σύμβασης πρέπει να ληφθεί όχι η 3.12.2015, κατά την οποία εκδόθηκε η σχετική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, αλλά η 9.3.2016, ημερομηνία κατά την οποία εκδόθηκε η  απόφαση της Επιτροπής του άρθρου 152 του  ν. 3463/2006  της  ως άνω Αποκεντρωμένης Διοίκησης, ακυρώθηκε η  97851/7.1.2016 απόφαση και ολοκληρώθηκε ο οικείος έλεγχος  νομιμότητας (190/2015 Κλ.VII Τμ.). Κατ’  ακολουθία  αυτών,  η  εντελλόμενη  δαπάνη  είναι  νόμιμη  και  συνεπώς  το ελεγχόμενο χρηματικό πρέπει να θεωρηθεί.

Παροχή υπηρεσιών αποκομιδής απορριμμάτων :Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει τα ακόλουθα: 1) Οι 148 και 149/25.6.2015 αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου ...., με τις οποίες εγκρίθηκαν οι αρχικές αναθέσεις σε ιδιώτη των υπηρεσιών αποκομιδής απορριμμάτων στις δημοτικές ενότητες Ανατολικού .... και ...., αντίστοιχα, για χρονικό διάστημα ενός μήνα (από 17.7.2015 έως 16.8.2015), έχουν επαρκή αιτιολογία και τεκμηριώνουν την αδυναμία εκτέλεσης των επίμαχων υπηρεσιών από το προσωπικό καθαριότητας του Δήμου με ίδια τεχνικά μέσα. Ειδικότερα, από τις αποφάσεις αυτές, σε συνδυασμό και με την 23367/2015 βεβαίωση του Δημάρχου, προκύπτει ότι κατά τα κρίσιμα στην προκειμένη περίπτωση χρονικά διαστήματα, ο Δήμος .... δεν διέθετε επαρκές προσωπικό καθαριότητας για να στελεχώσει τα απαιτούμενα συνεργεία (οδηγούς και συνοδούς απορριμματοφόρων) για την εκτέλεση της υπηρεσίας αποκομιδής απορριμμάτων σε ολόκληρη την περιφέρειά του, συμπεριλαμβανομένων των δημοτικών ενοτήτων Ανατολικού .... και ...., η δε ενίσχυση του προσωπικού καθαριότητας με υπαλλήλους ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου έγινε κατά το μήνα Οκτώβριο 2015, δηλαδή σε χρόνο μεταγενέστερο. Εξάλλου, από τις ανωτέρω αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου, προκύπτει ότι, κατά τα ίδια ως άνω χρονικά διαστήματα, σημαντικός αριθμός των απορριμματοφόρων του Δήμου είχε τεθεί εκτός λειτουργίας εξαιτίας της παλαιότητάς τους και των σοβαρών βλαβών, οι οποίες δεν μπορούσαν να επισκευαστούν άμεσα λόγω έλλειψης των απαραίτητων ανταλλακτικών. Η κατά τα ανωτέρω τεκμηρίωση της αδυναμίας εκτέλεσης των υπηρεσιών αποκομιδής απορριμμάτων από το προσωπικό καθαριότητας με ίδια μέσα του Δήμου καλύπτει και την ακολουθήσασα νέα ανάθεση των ίδιων υπηρεσιών για το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα από 17.8.2015 έως 16.9.2015. 2) Στην προκειμένη περίπτωση δεν προκύπτει ότι ο Δήμος προέβη στις διαδοχικές αναθέσεις των υπηρεσιών αποκομιδής απορριμμάτων κατόπιν κατάτμησης των σχετικών δαπανών, ώστε να αποφύγει τη διενέργεια πρόχειρου διαγωνισμού ανά δημοτική ενότητα. Και τούτο, διότι οι μεν πρώτες αναθέσεις στην εταιρεία «.... Α.Ε.», με τις 382/14108/14.7.2015 και 381/14107/14.7.2015 αποφάσεις του Δημάρχου ...., έλαβαν χώρα προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες αποκομιδής των απορριμμάτων στις δημοτικές ενότητες Ανατολικού .... και …..μέχρι την επικείμενη (τότε) ολοκλήρωση του ανοικτού διαγωνισμού, που αφορούσε στις ίδιες υπηρεσίες και βρισκόταν στο στάδιο του προσυμβατικού ελέγχου από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Μετά δε την έκδοση της 222/5.8.2015 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του Δήμου και της ένωσης εταιρειών, που ανακηρύχθηκε ανάδοχος κατά τον προαναφερθέντα ανοικτό διαγωνισμό, και ενόψει της λήξης των προηγηθεισών 14113/14.7.2015 και 14112/14.7.2015 συμβάσεων, προέκυψε επείγουσα ανάγκη – λόγω και της αιχμής της τουριστικής περιόδου και του εντεύθεν αυξημένου αριθμού των επισκεπτών στην περιοχή, που συνεπαγόταν μεγαλύτερο όγκο απορριμμάτων αλλά και για λόγους δημόσια υγείας – να ανατεθούν απευθείας οι σχετικές υπηρεσίες για το αμέσως προσεχές χρονικό διάστημα. Έτσι, με τις 476/16284/12.8.2015 και 475/16283/12.8.2105 αποφάσεις του Δημάρχου ανατέθηκαν απευθείας, λόγω κατεπείγουσας ανάγκης, στην ίδια εταιρεία οι σχετικές υπηρεσίες για το χρονικό διάστημα από 17.8.2015 έως 16.9.2015, οι δε αποφάσεις αυτές εγκρίθηκαν από την αρμόδια προς τούτο Οικονομική Επιτροπή του Δήμου, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 58 παρ. 2 του ν. 3852/2010. Η έλλειψη πρόθεσης του Δήμου να αποφύγει τη διενέργεια πρόχειρου διαγωνισμού, λόγω ποσού, ανά δημοτική ενότητα, κατά την ανάθεση των παραπάνω υπηρεσιών, προκύπτει άλλωστε και από το γεγονός ότι με την 196/11.9.2015 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου .... εγκρίθηκε η διενέργεια πρόχειρου διαγωνισμού για το χρονικό διάστημα μετά τη λήξη των τελευταίων ως άνω επειγουσών αναθέσεων, ώστε να μην επαναληφθούν περαιτέρω απευθείας αναθέσεις των ίδιων υπηρεσιών.

Παροχή υπηρεσιών καθαρισμού κοινόχρηστων χώρων από μπάζα με μισθωμένα μηχανήματα. Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη δεν είναι νόμιμη, καθόσον δεν προηγήθηκε           της ανάθεσης των ως άνω υπηρεσιών καθαριότητας κοινοχρήστων χώρων στην οποία απέβλεψε ο Δήμος αιτιολογημένη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου με   την οποία να τεκμηριώνεται η αδυναμία εκτέλεσης των παρασχεθεισών υπηρεσιών από τον Δήμο με ίδια μέσα, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 61 του ν. 3979/2011,   όπως βασίμως προβάλλεται από την Αναπληρώτρια Επίτροπο, έλλειψη την οποία συνομολογεί και  ο Δήμος με το 149663/1.10.2014 έγγραφό του, κατά την επανυποβολή του εν λόγω χρηματικού εντάλματος. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί. 

Προμήθεια ειδών φωτισμού γηπέδου:Στην προκείμενη περίπτωση, με την 191/14/17.7.2017 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου Νότιας ....., εγκρίθηκε η απευθείας ανάθεση της εκτέλεσης του έργου «Φωτισμός γηπέδου 5Χ5 ΤΚ Κοσμά», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 7.200,00 ευρώ, σε τρίτο και η διάθεση της απαιτούμενης πίστωσης, με την 69/7/4.4.2018 όμοια απόφαση αυτή τροποποιήθηκε κατά το μέρος που αφορούσε στη διαδικασία εκτέλεσης του έργου και εγκρίθηκε η εκτέλεσή του με αυτεπιστασία, με την 589/2.7.2018 απόφαση του Δημάρχου εγκρίθηκε η απευθείας ανάθεση στον ...της προμήθειας των απαραίτητων υλικών για την εκτέλεση του έργου έναντι τιμήματος 7.200,00 ευρώ και αυθημερόν υπογράφηκε η σχετική σύμβαση. Το έργο συμπεριλήφθηκε υπό τον ΚΑΕ 20-7322.101 στον εγκριθέντα με τη 253/30/27.12.2017 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου προϋπολογισμό του έτους 2018 αρχικά με μηδενική πίστωση και στη συνέχεια, με τη 19/5/20.2.2018 όμοια απόφαση, εγκρίθηκε η 1η αναμόρφωση του προϋπολογισμού έτους 2018 στην οποία συμπεριλήφθηκε η ενίσχυση του ως άνω ΚΑΕ με μεταφορά ποσού 7.200,00 ευρώ από το αποθεματικό. Τέλος, κατόπιν παραλαβής των οικείων υλικών (από 25.7.2018 πρωτόκολλο παραλαβής) εκδόθηκε το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα.Με τα δεδομένα αυτά, η επίμαχη δαπάνη είναι κανονική, διότι  η σχετική πίστωση έχει εγγραφεί ορθά σε κωδικό της κατηγορίας 73 «Έργα»   του προϋπολογισμού του έτους 2018 του Δήμου Νότιας ......

Εργασίες συντήρησης αγροτικών οδών: Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη δεν είναι νόμιμη, καθόσον κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 61 του ν. 3979/2011 δεν προηγήθηκε  της ανάθεσης των ως άνω εργασιών συντήρησης και καθαρισμού αγροτικών οδών απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Νοτίου ....., με την οποία να αιτιολογείται ειδικά η αδυναμία εκτέλεσής αυτών από τις υπηρεσίες του Δήμου με ίδια τεχνικά μέσα, όπως βασίμως προβάλλεται από τον Αναπληρωτή Επίτροπο. Εξάλλου, από κανένα δικαιολογητικό του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος, ούτε από την από 6.7.2016 μελέτη, ούτε από την απόφαση περί απευθείας ανάθεσης, ούτε από το συμβατικό κείμενο προκύπτει ότι έχει τηρηθεί η αρχή της οικονομικότητας, η οποία κατ’ αρχήν επιτάσσει την εκτέλεση των ανωτέρω εργασιών από το προσωπικό που υπηρετεί στον Δήμο με χρήση των μηχανημάτων που αυτός διαθέτει σε επιχειρησιακή ετοιμότητα, καθόσον δεν παρατίθενται με ακρίβεια οι τεχνικές προδιαγραφές των προς εκτέλεση εργασιών (π.χ. είδος μηχανημάτων, κόστος ανά ώρα χρήσης κλπ). Ως προς δε τα διαθέσιμα μηχανήματα του Δήμου, υπάρχει αν μη τι άλλο αοριστία, αφού μολονότι στο έγγραφο επανυποβολής του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος διαλαμβάνεται ότι ο Δήμος «δεν διαθέτει τα αντίστοιχα μηχανήματα που απαιτούνται για μία τέτοια εργασία», με το 16920/12.12.2016  έγγραφο του Γραφείου Κίνησης βεβαιώνεται, αντιθέτως, ότι έξι μηχανήματα, μεταξύ των οποίων και ένας εκσκαφέας – φορτωτής και ένα γκρέιντερ μάρκας KOMATSU, βρίσκονται σε λειτουργία. Μηχανήματα δε όμοιου τύπου χρησιμοποιήθηκαν από την ανάδοχο εταιρεία για την «γρήγορη και τεχνικά άρτια εκτέλεση των συγκεκριμένων εργασιών», σύμφωνα με το 16390/29.11.2016 έγγραφο του Αντιδημάρχου Οικονομικών, χωρίς, ωστόσο, να αιτιολογείται ο λόγος για τον οποίο δεν εκτελέστηκαν οι ανατεθείσες εργασίες με τα μηχανήματα του Δήμου. Αλυσιτελώς, περαιτέρω, προβάλλεται με το έγγραφο επανυποβολής ότι δεν προκύπτει υπέρβαση των εγγεγραμμένων πιστώσεων σε βάρος του προϋπο-λογισμού, καθώς δεν προβλήθηκε ομοίου περιεχομένου λόγος διαφωνίας. Τέλος, αβασίμως προβάλλει ο Αναπληρωτής Επίτροπος ότι η επίμαχη δαπάνη βαρύνει εσφαλμένο Κ.Α., αφού οι εργασίες που προβλέπονται στο άρθρο 61 του ν. 3979/2011 εγγράφονται στον Κ.Α. 6277, όπως ορθώς ρητώς ορίζει η προμνησθείσα υπουργική απόφαση (βλ. τη σκέψη 4 της παρούσας).

Δαπάνη εξόφλησης 1ου λογαριασμού του έργου «Διάνοιξη αγροτικού δρόμου». Νόμιμη η κατάτμηση δημοτικών έργων, όταν παρουσιάζουν μεταξύ τους αυτοτέλεια. Νόμιμη η απευθείας ανάθεση, όταν η προϋπολογιζόμενη δαπάνη του έργου, δεν υπερβαίνει το όριο που τίθεται με την ΕΔ2α/04/40/ΕΝ294/1986 απόφαση του ΥΠΕΧ?ΔΕ Νόμιμη η απευθείας ανάθεση με απόφαση της Δημαρχιακής Επιτροπής (άρθρο 31 παρ. 9 του ν.3731/2008).