ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα αναπτύχθηκαν στη σκέψη 2, κρίνεται ότι ούτε από τη 255/30.10.2015 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ... περί της έγκρισης του 1ου Α.Π.Ε. και του 1ου Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε. του έργου ούτε από την από 2.9.2015 γνωμοδότηση του αναπληρωτή Προϊσταμένου του Τμήματος Τεχνικών Υπηρεσιών της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών, Πολεοδομίας και Περιβάλλοντος του Δήμου ... προς το Τεχνικό Συμβούλιο Δημοσίων Έργων Περιφερειακής Ενότητας … και τη 46/24.9.2015 γνωμοδότηση του ως άνω Τεχνικού Συμβουλίου, αλλά και οποιοδήποτε άλλο στοιχείο του φακέλου προκύπτουν τα περιστατικά εκείνα που συνέτρεξαν αιφνιδίως μετά την ανάθεση του έργου ή που αντικειμενικά, σύμφωνα με τους κανόνες της ανθρώπινης εμπειρίας και λογικής, δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν, αν και κατά την εκπόνηση της μελέτης καταβλήθηκε η ενδεδειγμένη επιμέλεια, με συνέπεια να μην πληρούται μία εκ των σωρευτικώς τιθέμενων στο άρθρο 57 του ν. 3669/2008 προϋποθέσεων για τη σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης και συγκεκριμένα, η συνδρομή των απρόβλεπτων περιστάσεων, μολονότι οι συμπληρωματικές εργασίες, όπως αυτές εκτίθενται στην προηγούμενη σκέψη ήταν αναγκαίες για την πραγματοποίηση του αρχικού έργου και δεν μπορούσαν να διαχωριστούν τεχνικά απ’ αυτό.(...)Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη α) την προκύπτουσα από το προεκτεθέν έγγραφο επανυποβολής κακή κατάσταση των στεγάστρων του αύλειου χώρου αλλά και του κτιρίου του ΕΠΑ.Λ. ..., η οποία κατέστησε αναγκαία την ολοκλήρωση του έργου με την πραγματοποίηση των συμπληρωματικών εργασιών για την αποφυγή του κινδύνου πρόκλησης ατυχημάτων στους χρήστες (καθηγητές και μαθητές) του κτιρίου, β) την αδυναμία να διαχωριστούν ως εκ της φύσης τους οι συμπληρωματικές εργασίες από το αρχικό έργο και γ) του ποσού της συμπληρωματικής σύμβασης επί του οποίου εφαρμόστηκε η έκπτωση της κύριας σύμβασης, ποσοστού 53% ή 54%, αναλόγως της εργασίας, κρίνεται ότι η επίμαχη συμπληρωματική σύμβαση δεν συνήφθη με σκοπό την καταστρατήγηση των σχετικών διατάξεων, αλλά οφείλεται σε συγγνωστή πλάνη των αρμοδίων οργάνων του Δήμου ....(συγγνωστή πλάνη)

Συμπληρωματική σύμβαση (άρθρο 57 ν. 3669/2008). Το Κλιμάκιο απέχει του ελέγχου, καθόσον δεν εκδόθηκε από το αρμόδιο όργανο η απόφαση έγκρισης σύναψης της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, καθώς και των συνοδευόντων αυτήν 2ου ΑΠΕ και 2ου ΠΚΤΜΝΕ. Δεν έχει ολοκληρωθεί επομένως, η διαδικασία που προηγείται της σύναψής της και δεν στοιχειοθετείται ούτε έλεγχος επιμέρους φάσης της διαδικασίας. Με την 2727/2010 απόφαση του VI Τμήματος ανακλήθηκε η προμνησθείσα Πράξη του Κλιμακίου, καθόσον προσκομίστηκε η απόφαση έγκρισης σύναψης της συμπληρωματικής σύμβασης, καθώς και των συνοδευόντων αυτή 2ου ΑΠΕ και 2ου ΠΚΤΜΝΕ, και δεν διαπιστώθηκε περαιτέρω, ουσιώδης νομική πλημμέλεια, που να κωλύει την υπογραφή της συμπληρωματικής σύμβασης.

Συμπληρωματικές συμβάσεις – πρόσθετες εργασίες:Μη νόμιμη η εξόφληση του 2ου λογαριασμού και του 1ου λογαριασμού της πρώτης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Ασφαλτοστρώσεις - Διαμορφώσεις οδών πόλης και οικισμών 2010», καθόσον δεν συντρέχουν οι προβλεπόμενες στο άρθρο 57 του ν. 3669/2008 (ΦΕΚ Α΄ 116/2008) προϋποθέσεις για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης με την ανάδοχο της αρχικής σύμβασης, διότι δεν προκύπτει ότι  οι  συμπληρωματικές εργασίες κατέστησαν αναγκαίες, λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την τεχνική εκτέλεση του έργου, δηλαδή λόγω πραγματικών γεγονότων που δεν ανάγονται στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης, τα οποία επηρεάζουν την τεχνική αρτιότητα του έργου και αντικειμενικά δεν μπορούσαν να προβλεφθούν στο στάδιο της οριστικής μελέτης.

Θεώρηση και έγκριση Α.Π.Ε. και Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε. έργων Δήμων.Επί ρητής έγκρισης από την Προϊσταμένη Αρχή των συνταγέντων από τη Διευθύνουσα Υπηρεσία Α.Π.Ε. και Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε., δεν υπάρχει δυνατότητα διενέργειας της ελλείπουσας θεώρησης κατά την παρ.2 του άρθρου 12 του Π.Δ/τος 171/1987. 2. Εάν δεν έχει χωρήσει ρητή έγκριση από την Προϊσταμένη Αρχή των συνταγέντων από τη Διευθύνουσα Υπηρεσία Α.Π.Ε. και Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε., για δημοτικά έργα που δημοπρατήθηκαν μετά την ισχύ της παρ.3 του άρθρου τέταρτου του Ν 2372/1996, δεν τίθεται ζήτημα αυτοδίκαιης έγκρισης των παραπάνω στοιχείων από την Προϊσταμένη Αρχή και αυτή, εφόσον διαπιστώσει, την έλλειψη θεώρησης κατά την παρ.2 του άρθρου 12 του Π.Δ/τος 171/1987, έχει τη δυνατότητα αναπομπής των στοιχείων αυτών για τη διενέργεια της παραπάνω θεώρησης.(Σχετ. η αριθμ.129/2009 Γνωμοδότηση του ΝΣΚ)

Κατασκευή φράγματος και αγωγού μεταφοράς...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη II της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν είναι δυνατή η υπογραφή της υποβληθείσας προς έλεγχο συμπληρωματικής σύμβασης, καθόσον δεν συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις σύναψής της. Ειδικότερα:α) Οι υπό στοιχείο α΄ εργασίες «για την εξυγίανση του εδάφους τμημάτων της περιμετρικής οδού του φράγματος», η αναγκαιότητα εκτέλεσης των οποίων ανέκυψε, κατά την αιτιολογική έκθεση, από την εντατικοποίηση της καλλιέργειας της γης μετά τη δημοπράτηση του έργου, δεν αποδεικνύεται από κανένα στοιχείο του φακέλου, ότι κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων, κατά την τεχνική εκτέλεση του έργου, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα. Και τούτο διότι δεν προσκομίζονται στοιχεία από την αναθέτουσα αρχή, από τα οποία να προκύπτει ότι το επίμαχο τμήμα του έργου -στο οποίο προβλεπόταν η κατασκευή της εν λόγω περιμετρικής οδού - δεν καλλιεργείτο πριν από τη δημοπράτηση του έργου και ότι η καλλιέργεια προέκυψε αιφνιδίως, για τους λόγους, που εκθέτει η αναθέτουσα αρχή, μετά τη δημοπράτηση αυτού. Αντιθέτως από την προσκομιζόμενη 2156/13.9.2004 (ορθή επανάληψη) Πράξη του Δασαρχείου .... προκύπτει ότι το μεγαλύτερο τμήμα της ευρύτερης έκτασης, που απαλλοτριώθηκε για την εκτέλεση του έργου ήταν μη δασικού χαρακτήρα και είχε τη μορφή χέρσων αγρών, καλλιεργούμενων αγρών και αμπελιών.(...)Ενόψει των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή της υποβληθείσας προς έλεγχο συμπληρωματικής σύμβασης.

Μη νόμιμη δαπάνη διότι ο 1ος Ανακεφαλαιωτικός Πίνακας Εργασιών (Α.Π.Ε.) με το 1° Πρωτόκολλο Κανονισμού Τιμών Μονάδων Νέων Εργασιών (Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε.) και η συμπληρωματική σύμβαση εργασιών του έργου καταρτίστηκαν και εγκρίθηκαν μετά την εκπνοή της συμβατικής προθεσμίας περαίωσης του έργου.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΕΝΤΡΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ – ΠΡΟΝΟΙΑΚΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ...Με δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι στην προκειμένη περίπτωση δεν στοιχειοθετείται η συνδρομή των απαιτούμενων προϋποθέσεων για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης. Ειδικότερα, οι προβαλλόμενες από την αναθέτουσα αρχή ως αναγκαίες συμπληρωματικές εργασίες αφορούν σε αντικείμενο άσχετο (τη διαμόρφωση του περιαστικού περιβάλλοντος και την ολοκλήρωση του ρυμοτομικού σχεδίου της περιοχής) σε σχέση με εκείνο που αποτέλεσε αντικείμενο της διαγωνιστικής διαδικασίας και της αρχικής σύμβασης (ανέγερση κτιρίου) και κατά τούτο, συνιστούν ανεπίτρεπτη επέκταση του τεχνικού της αντικειμένου. Σε κάθε δε περίπτωση, τα στοιχεία που προβάλλονται αορίστως σχετικά με τον περιβάλλοντα χώρο (ρέμα Εσχατιάς, περιμετρικές οδοί, ενεργά πηγάδια, μικρό πλάτος δρόμου) δεν ανέκυψαν αιφνιδίως μετά τη δημοπράτηση του επίμαχου έργου εξαιτίας απρόβλεπτων περιστάσεων για την αναθέτουσα αρχή, αλλά αντίθετα υπήρχαν και ήταν γνωστά κατά το χρόνο της δημοπράτησης του έργου. Εξάλλου, οι διαπιστούμενες από τον ελεγκτή δόμησης αποκλίσεις και η ανάγκη αναθεώρησης της οικείας οικοδομικής άδειας, δε συνιστούν απρόβλεπτο, δεδομένου ότι πραγματοποιήθηκαν από τον ανάδοχο, εν γνώσει του, κατά παρέκκλιση από τα προβλεπόμενα στην οικοδομική άδεια και την υλοποιούμενη μελέτη εφαρμογής και συνεπώς, δεν μπορεί να γίνει επίκλησή τους για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης. Ως εκ τούτου, οι επικαλούμενες ως άνω περιστάσεις δεν αποτελούν, κατά το νόμο, λόγο σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης.

Δημόσια έργα – Εκτέλεση απολογιστικών εργασιών και χρηματοδότησή τους από το κονδύλιο των απροβλέπτων εργασιών, χωρίς σύνταξη Πρωτοκόλλου Κανονισμού Τιμών Μονάδας Νέων Εργασιών. Για την ανάλωση μέρους του κονδυλίου των απροβλέπτων δαπανών του δημοσίου έργου «Μελέτη, κατασκευή και θέση σε λειτουργία του ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης» προς εκτέλεση απαραίτητων αρχαιολογικών εργασιών με απολογιστικό τρόπο, απαιτείται η σύνταξη Ανακεφαλαιωτικού Πίνακα Εργασιών (Α.Π.Ε.) και όχι Πρωτοκόλλου Κανονισμού Τιμών Μονάδας Νέων Εργασιών (Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε.), ενώ απαιτείται η σύνταξη Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε. για την απομείωση του κατ’ αποκοπή τιμήματος του έργου, σύμφωνα με τον σχετικό σαφή και ρητό συμβατικό όρο. (ομοφ.)

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Ζητείται παραδεκτώς η ανάκληση της 456/2010 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία αυτό απείχε του ελέγχου νομιμότητας του σχεδίου της 2ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Οικοδομικές και η/μ εργασίες αναβάθμισης του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Ολυμπίας-επισκευής του κτιρίου ΣΠΑΠ και διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου», διότι οι εργασίες που αποτελούν το αντικείμενό της είχαν εκτελεστεί προ της υποβολής του οικείου σχεδίου για έλεγχο νομιμότητας, με αποτέλεσμα το Κλιμάκιο να στερείται της χρονικής αρμοδιότητας να προβεί στον εν λόγω έλεγχο.(....)Περαιτέρω στην προκειμένη περίπτωση, όπως προαναφέρθηκε, προσκομίστηκε σε σχέδιο η απόφαση έγκρισης της σύναψης της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης, χωρίς να έχει εκδοθεί τέτοια απόφαση που να εγκρίνει τη σύναψή της (και χωρίς επίσης να προκύπτει ότι έχει εκδοθεί απόφαση έγκρισης του 2ου ΑΠΕ, που περιλάμβανε τη δαπάνη της εν λόγω 2ης συμπληρωματικής σύμβασης). Συνεπώς, δεν έχει ολοκληρωθεί, με την έκδοση εκτελεστής διοικητικής πράξης, η οικεία διαδικασία ανάθεσης και επομένως και εξ’ αυτού του λόγου δεν συνέτρεχε αρμοδιότητα του Κλιμακίου για τον έλεγχο του επίμαχου σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης.Απορρίπτει την αίτηση ανάκλησης.

Προϋποθέσεις έγκρισης ανάθεσης συμπληρωματικών εργασιών σε ανάδοχο ήδη εκτελούμενου δημοσίου έργου. Δε δύναται να θεμελιωθεί επιλογή νέας μη νόμιμης διαδικασίας στο πλαίσιο ανάθεσης συμπληρωματικής σύμβασης, με επίκληση ισχυρισμών που σχετίζονται με μη νόμιμη κατάσταση που δημιουργήθηκε κατά το παρελθόν με υπαιτιότητα του-αιτούντος τη θεμελίωση αυτή-αναθέτοντας φορέα. Πραγματικά περιστατικά. Αβάσιμος ο ισχυρισμός περί συγγνωστής πλάνης του αναθέτοντας φορέα.