ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ.Με τα δεδομένα αυτά η εντελλόμενη δαπάνη είναι αντίθετη στην αρχή της οικονομικότητας, διότι αφορά στην πληρωμή εργασιών μη εξειδικευμένης φύσης που μπορούσε να εκτελέσει το υπηρετούν στο Δήμο προσωπικό. Συγκεκριμένα, το αντικείμενο των εργασιών αφορά κυρίως στη συλλογή των εγγράφων για τη συμπλήρωση του φακέλου αδειοδότησης και δεν περιλαμβάνει τη σύνταξη των σχετικών μελετών, μέσω αξιολόγησης στοιχείων και εφαρμογής επιστημονικών γνώσεων.(..)Ενόψει δε των ανωτέρω, ο αριθμός των πέντε υπαλλήλων του Δήμου που, σύμφωνα με την από 29.3.2018 βεβαίωση αυτού έχουν γνωστικό αντικείμενο συναφές με αυτό της επίμαχης υπηρεσίας, κρίνεται απολύτως επαρκής για την εκτέλεσή της, χωρίς να ασκεί επιρροή ο αορίστως επικαλούμενος φόρτος εργασίας αυτών..Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω,  η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Εργασίες επισκευής και συντήρησης των φωτεινών σηματοδοτών :Με αυτά τα δεδομένα η επίμαχη σύμβαση, ως εκ του απλού, μη εξειδικευμένου τεχνικά αντικειμένου της, που συνίσταται σε απλή εποπτεία, αντικατάσταση φθορών στους ήδη υπάρχοντες σηματοδότες του Δήμου .... και στη συντήρηση τους, δεν εμπίπτει στην κατηγορία των «έργων» ή των «τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών», αλλά σε εκείνη των «γενικών υπηρεσιών» του ν. 4412/2016, με αποτέλεσμα να μην εφαρμόζεται εν προκειμένω η παρ. 5 του άρθρου 118 του ν. 4412/2016. Εξάλλου, ορθώς για τις εν λόγω εργασίες, αναφέρεται στην επίμαχη μελέτη ο αριθμός cpv 50232200-2/συντήρηση εγκαταστάσεων φωτεινών σηματοδοτών, καθόσον δεν πρόκειται για «εγκατάσταση συστημάτων φωτισμού και σηματοδοτών οδών» της τάξης «λοιπές εγκαταστάσεις σε κτίρια» της ομάδας «εγκαταστάσεις παροχών σε κτίρια» του Παραρτήματος II του Προσαρτήματος Α του ν. 4412/2016. Επιπροσθέτως, ο αριθμός αυτός cpv δεν συγκαταλέγεται στο Παράρτημα Ι του Προσαρτήματος Γ περί συμβάσεων εκπόνησης μελετών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών. Περαιτέρω, η έλλειψη ρητής έγκρισης από το Δημοτικό Συμβούλιο της 21472/20.7.2018 «βεβαίωσης» για την καλή εκτέλεση των εργασιών δεν ασκεί επιρροή, δοθέντος ότι κατά το χρονικό σημείο ελέγχου του χρηματικού εντάλματος είχε παρέλθει η προθεσμία των τριάντα ημερών, μετά το άπρακτο πέρας της οποίας θεωρείται ότι η παραλαβή έχει συντελεσθεί αυτοδίκαια σύμφωνα με την παρ. 5 του άρθρου 219 του ν. 4412/2016. Ωστόσο, ο προϋπολογισμός της σύμβασης είναι αόριστος και αντίθετος στην αρχή της οικονομικότητας, διότι στον ενδεικτικό προϋπολογισμό της παρατίθεται το κατ΄ αποκοπή ποσό των 10.000,00 ευρώ για υπηρεσίες ενός έτους και δεν αναφέρεται κάποιο στοιχείο σχετικά με τον τρόπο υπολογισμού του σε αυτό το ύψος, όπως εκτιμώμενες εργατοώρες ή εργατοημέρες, τιμή μονάδος για αυτές, ανάλυση των τιμών ανά είδος εργασίας. Περαιτέρω, το μη εξειδικευμένης τεχνικής φύσης αντικείμενο της σύμβασης, όπως ανωτέρω περιγράφεται, εμπίπτει στις αρμοδιότητες του Τμήματος Ηλεκτρομηχανολογικών Έργων της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου και οι πέντε υπάλληλοι συναφούς ειδικότητας που υπηρετούν στο Δήμο (1 ΔΕ Ηλεκτρολόγος, 2 ΤΕ Μηχανολόγοι, 2 ΠΕ Ηλεκτρολόγοι Μηχανικοί) κρίνονται τεχνικά ικανοί και αριθμητικά επαρκείς για να διεκπεραιώσουν τις ανατεθείσες εργασίες. Εξάλλου, η έλλειψη ηλεκτρομηχανολογικών μέσων προβάλλεται αορίστως, σε κάθε δε περίπτωση ο ισχυρισμός αυτός έρχεται σε αντίθεση με τη δέσμευση του Δήμου για παροχή των ανταλλακτικών και των υλικών που τυχόν απαιτηθούν κατά την εκτέλεση των εργασιών.

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.7/24/2019

Αμοιβή για παροχή εργασιών:..Με τα δεδομένα αυτά και ενόψει του ότι οι εργασίες συντήρησης οροφογραφιών και λοιπών διακοσμητικών στοιχείων (κυματίων, ξύλινων στοιχείων, επιχρισμάτων και λίθινων και μεταλλικών αντικειμένων και πλακιδίων) έχουν συμπεριληφθεί στην τεχνική έκθεση για την αποκατάσταση του Διατηρητέου Ιστορικού Δημαρχείου ..., η δαπάνη για την εκτέλεση των επίμαχων υπηρεσιών-που αποτελούν «μελέτη» με αντικείμενο την εκτέλεση των ως άνω εργασιών-δεν είναι νόμιμη, διότι για την απευθείας ανάθεσή τους έπρεπε να είχε τηρηθεί η προβλεπόμενη διαδικασία δημόσιας ηλεκτρονικής κλήρωσης. Πλην όμως, τα αρμόδια δημοτικά όργανα χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των κείμενων διατάξεων εσφαλμένα υπέλαβαν ότι για την απευθείας ανάθεσή τους δεν απαιτείτο να τηρηθεί η προβλεπόμενη διαδικασία δημόσιας ηλεκτρονικής κλήρωσης.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης των αρμόδιων δημοτικών οργάνων.

Παροχή υπηρεσιών - συμβουλών για την εκπόνηση Σχεδίου Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας:Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά, η εντελλόμενη δαπάνη, επί της οποίας ορθώς ασκείται προληπτικός έλεγχος από το Ελεγκτικό Συνέδριο δεδομένου ότι ενταλματοποιήθηκε το πρώτον εντός του έτους 2018 (άρθρο 31 του ν. 4270/2014, Α΄ 143), είναι νόμιμη. Τούτο, διότι οι ανατεθείσες υπηρεσίες υποστήριξης του Δήμου για την εκπόνηση του ως άνω περιγραφόμενου Σχεδίου Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας συνιστούν συμβουλευτικές υπηρεσίες, βάσει ήδη υφιστάμενων πρακτικών σχεδιασμού, και όχι μελέτη ή τεχνικές και λοιπές συναφείς επιστημονικές υπηρεσίες, ήτοι υπηρεσίες που προτείνουν λύσεις με τεχνικά στοιχεία. Ως εκ τούτου, αφενός δεν ήταν τηρητέα η οριζόμενη στο άρθρο 118 παρ. 5 του ν. 4412/2016 διαδικασία ηλεκτρονικής κλήρωσης και αφετέρου δεν απαιτείτο η έκδοση βεβαίωσης ότι ο συνολικός προϋπολογισμός των απευθείας σχετικά ανατεθεισών συμβάσεων δεν υπερέβη το 10% των πιστώσεων της αναθέτουσας αρχής. Τέλος και σε κάθε περίπτωση το Παραδοτέο Π.1 της Α΄ φάσης της σύμβασης παραδόθηκε από τον ανάδοχο στον εν λόγω Δήμο, ακολούθως δε ο τελευταίος ως αναθέτουσα αρχή προέβη στην παραλαβή του χωρίς επιφύλαξη, με συνέπεια να μην δημιουργείται λόγος μη πληρωμής της σχετικής δαπάνης.

Εκτέλεση εργασιών..Με αυτά τα δεδομένα προέχων χαρακτήρας της συναφθείσας σύμβασης είναι αυτός των υπηρεσιών/εργασιών και δεν πρόκειται για σύμβαση έργου κατά τους ορισμούς του άρθρου 2 του ν. 4412/2016, διότι: α) Οι εργασίες υπό στοιχεία 2 και 8 που αναφέρονται στο Παράρτημα I του Προσαρτήματος Β΄ του ν. 4412/2016 και χαρακτηρίζονται, ως εκ τούτου, «δημόσια έργα» κατά την έννοια του νόμου, αποτελούν ήσσον τμήμα του συνόλου των εργασιών που ανατέθηκαν με την κρινόμενη σύμβαση, ήτοι πρόκειται για δύο ομάδες εργασιών επί συνόλου οκτώ ομάδων, ενώ το άθροισμα του προϋπολογισμού τους (6.400, 00 ευρώ) ανέρχεται σε ποσοστό 32% επί του συνολικού προϋπολογισμού των εργασιών (19.950,00 ευρώ πλέον Φ.Π.Α.). β) Οι λοιπές εργασίες, που αφορούν κυρίως σε τμηματικές παρεμβάσεις στους εξωτερικούς χώρους των κτιρίων και σε χώρους πέριξ αυτών, είναι συνήθεις και δεν απαιτούν ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις και μεθόδους ούτε εξειδικευμένο προσωπικό για τη διεκπεραίωσή τους, όπως άλλωστε καταδεικνύει εν προκειμένω η ύπαρξη μιας απλής τεχνικής περιγραφής των προς εκτέλεση εργασιών, χωρίς ειδική τεχνική μελέτη (πρβλ. Ε.Σ. Ε΄ Κλιμ. 56/2017). Επομένως ο Δήμος δεν υποχρεούνταν να τηρήσει στην προκειμένη περίπτωση τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 118 παρ. 5 του ν. 4412/2016 για τις απευθείας αναθέσεις των δημοσίων έργων.

Παροχή υπηρεσιών Ιατρού Εργασίας και Τεχνικού Ασφαλείας:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, εφόσον το τίμημα που συμφωνήθηκε με την 15/25.10.2017 σύμβαση ετήσιας διάρκειας μεταξύ του Τ.Ε.Ι. … (και ήδη Πανεπιστημίου ..) και της φερόμενης ως δικαιούχου ανερχόταν στο ποσό των 10.788 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α., δεν ήταν νόμιμη η ανάληψη υποχρεώσεως, με την 7337/27.9.2017 απόφαση, μόνο για το ποσό των 1.833,34 ευρώ, χωρίς μνεία του συνολικού ποσού της συμβάσεως και κατανομή αυτού στα οικονομικά έτη 2017 και 2018. Περαιτέρω, η επίμαχη σύμβαση, με βάση το περιεχόμενό της, εμπίπτει στις «δημόσιες συμβάσεις παροχής τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών» (CPV 71317210-8 του Παραρτήματος Ι του Προσαρτήματος Γ΄ του ν. 4412/2016), και συνεπώς, για την επιλογή του αναδόχου έπρεπε να διενεργηθεί δημόσια ηλεκτρονική κλήρωση, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 118 παρ. 5 του ν. 4412/2016 και της ΔΝΣγ/οικ.15299/ΦΝ 466/2.3.2017 αποφάσεως του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών  (ΦΕΚ Β΄ 900/17.3.2017). Επομένως, είναι βάσιμοι και οι δύο λόγοι διαφωνίας της Επιτρόπου. Το Κλιμάκιο, όμως, λαμβάνοντας υπόψη ότι: α) δεν πραγματοποιήθηκε καμία δαπάνη εντός του οικονομικού έτους 2017, β) το Τ.Ε.Ι. Αθηνών στις αρχές του έτους 2018, με την 3/16/4.1.2018 απόφαση αναλήψεως υποχρεώσεως προέβη αμέσως σε ανάληψη υποχρεώσεως για το υπολειπόμενο ποσό της συμβάσεως, ενώ και το Πανεπιστήμιο …, μετά την απορρόφηση του Τ.Ε.Ι. .. με τις διατάξεις του ν. 4521/2018, με τις 11/3.4.2018 και 28/3.4.2018 αποφάσεις του προέβη σε ανάληψη υποχρεώσεως για το σύνολο του συμβατικού ποσού, γ) το Τ.Ε.Ι. … το προηγούμενο έτος είχε συνάψει με την ίδια ανάδοχο την 31/27.10.2016 σύμβαση, την οποία, πράγματι, σύμφωνα με το άρθρο 2 αυτής, είχε υπαγάγει στον κωδικό CPV 98300000-6 «Διάφορες Υπηρεσίες» και δ) η ενεργοποίηση των προμνησθεισών διατάξεων του άρθρου 118 παρ. 5 με την έκδοση της ΔΝΣγ/οικ.15299/ΦΝ 466/2.3.2017 αποφάσεως του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών  (ΦΕΚ Β΄ 900/17.3.2017), είναι σχετικώς πρόσφατη σε σχέση με τον χρόνο αναθέσεως της επίμαχης συμβάσεως, κρίνει ότι τα αρμόδια όργανα του Τ.Ε.Ι. .. και ήδη Πανεπιστημίου … ενήργησαν χωρίς πρόθεση καταστρατηγήσεως των οικείων διατάξεων, αλλά επειδή πεπλανημένως, πλην όμως συγγνωστώς, πίστευαν ότι ενεργούσαν νομίμως.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη και κανονική, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με τους σχετικούς λόγους διαφωνίας, πλην όμως το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής θα μπορούσε να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης, εάν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος 2018, τις πιστώσεις του οποίου βαρύνει.  

Παροχή υπηρεσιών:..Με δεδομένα αυτά η δαπάνη είναι νόμιμη, διότι οι επίμαχες υπηρεσίες δεν αποτελούν μελέτη ούτε τεχνικές και λοιπές συναφείς επιστημονικές υπηρεσίες, αλλά γενικές (συμβουλευτικές) υπηρεσίες, για την απευθείας ανάθεση των οποίων δεν απαιτείται να τηρηθεί διαδικασία δημόσιας ηλεκτρονικής κλήρωσης ούτε να κατέχει ο ανάδοχος πτυχίο μελετητή.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί.

Παροχή υπηρεσιών υποστήριξης για την ωρίμανση και χρηματοδότηση έργων:.Με αυτά τα δεδομένα, οι ανατεθείσες υπηρεσίες για υποστήριξη του Δήμου στην εξεύρεση και επιλογή χρηματοδοτικών προγραμμάτων και την προετοιμασία φακέλων για την ένταξή του σε αυτά συνιστούν συμβουλευτικές απλές υπηρεσίες και όχι μελέτη ή παροχή τεχνικών και λοιπών συναφών επιστημονικών υπηρεσιών. Επομένως, αφενός δεν απαιτείτο να διενεργηθεί ηλεκτρονική κλήρωση σύμφωνα με την παρ. 5 του άρθρου 118 του ν. 4412/2016 για την ανάθεσή τους, αφετέρου αρμοδίως παρέλαβε τις υπηρεσίες η επιτροπή παρακολούθησης και παραλαβής γενικής φύσης υπηρεσιών. Περαιτέρω, ενόψει του ότι, όπως αναφέρεται στην παρ. 7 της οικείας μελέτης, η ποσότητα των εργασιών, συναπτόμενη με τη δημοσίευση προσκλήσεων για συμμετοχή σε προγράμματα αλλά και με τις διαφορετικές ενέργειες που απαιτούνται για κάθε επιμέρους πρόσκληση, δεν είναι δυνατόν να προσδιορισθεί επακριβώς εκ των προτέρων, οι επίμαχες υπηρεσίες δεν μπορούν να διαιρεθούν σε επιμέρους ποσότητες ανά εργασία και να προσδιορισθεί κάποια σχετική τιμή μονάδας  με τις αντίστοιχες ανθρωποώρες εργασίας, ο δε λόγος περί αοριστίας του προϋπολογισμού είναι αβάσιμος. Εντούτοις, η δαπάνη είναι μη κανονική, καθόσον δεν δεσμεύτηκε εξ αρχής σε βάρος της οικείας πίστωσης του προϋπολογισμού το συνολικό ποσό της σύμβασης, αλλά μόνο τμήμα αυτού που αντιστοιχούσε στο χρονικό διάστημα του υπολοίπου του έτους 2018 και δεν προκύπτει ότι έγινε ανάληψη πολυετούς υποχρέωσης. Δεδομένου όμως ότι το υπόλοιπο ποσό της σύμβασης δεσμεύτηκε αμέσως κατά το νέο έτος 2019 (Α.Α.Υ. 207/11.1.2019), η παράβαση των οργάνων του Δήμου δεν έγινε με πρόθεση καταστρατήγησης των σχετικών διατάξεων, αλλά οφείλεται σε συγγνωστή πλάνη. Τέλος, αν και αναρμοδίως η ανωτέρω μελέτη συντάχθηκε και θεωρή-θηκε από τον Δήμαρχο και τον ειδικό συνεργάτη του, η πλημμέλεια αυτή ομοίως οφείλεται σε πλάνη των δημοτικών οργάνων η οποία, δεδομένης της πληρότητας της συνταχθείσας μελέτης και της ομαλής διεξαγωγής της διαδικασίας απευθείας ανάθεσης κρίνεται συγγνωστή.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης.

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:..Με αυτά τα δεδομένα, ο προϋπολογισμός της προκείμενης σύμβασης είναι αόριστος, διότι στη μελέτη της Υπηρεσίας αναφέρεται η ενδεικτική δαπάνη για το σύνολο των ως άνω προς εκτέλεση εργασιών, χωρίς να παρατίθεται αναλυτικά το κόστος καθεμιάς, βάσει των απαιτούμενων ανθρωποωρών και της τιμής μονάδας αυτών, ούτε εκτίθενται άλλα συγκεκριμένα στοιχεία που λήφθηκαν υπόψη για την εκτίμηση του ύψους της προϋπολογιζόμενης δαπάνης. Είναι ως εκ τούτου ανέφικτος ο έλεγχος τυχόν παράβασης της αρχής της οικονομικότητας. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η ελεγχόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Εκτέλεση εργασιών αποκατάστασης βλαβών δικτύου ύδρευσης :Από τα έγγραφα της σύμβασης πρέπει να προκύπτουν η ποσότητα των προς εκτέλεση εργασιών και η προϋπολογιζόμενη δαπάνη αυτών, η οποία αποτελεί το γινόμενο της τιμής μονάδας επί την ποσότητα των προς εκτέλεση εργασιών. Σε περίπτωση που δεν είναι εκ των προτέρων γνωστή η ποσότητα των προς εκτέλεση εργασιών, παρέχεται νομοθετικά η δυνατότητα σύναψης συμφωνίας πλαισίου, με την οποία καθορίζονται οι σχετικοί όροι που θα διέπουν τις συμβάσεις που θα συναφθούν στη συνέχεια   σε εκτέλεση αυτής. Εξάλλου, σε περίπτωση που ως σύστημα υποβολής προσφορών ορίζεται αυτό του ενιαίου ποσοστού έκπτωσης και ως κριτήριο ανάδειξης του αναδόχου ορίζεται η χαμηλότερη τιμή, το συμβατικό τίμημα δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει το ποσό της προϋπολογισθείσας δαπάνης μειωμένης κατά το ποσό που αντιστοιχεί στην έκπτωση που πρόσφερε ο ανάδοχος. Τούτο ισχύει ακόμα και στην περίπτωση που, παρά το ότι δεν ήταν εκ των προτέρων γνωστή η ακριβής ποσότητα των προς εκτέλεση εργασιών, δεν επιλέχθηκε η σύναψη συμφωνίας πλαισίου, αλλά σύμβασης παροχής γενικών υπηρεσιών, στον προϋπολογισμό μελέτης της οποίας ως ποσότητα των προς εκτέλεση εργασιών ορίστηκε η μονάδα και ως τιμή μονάδας η προϋπολογιζόμενη δαπάνη μη συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ. (ν. 4412/2016) Εν προκειμένω, ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται σε 36.000,00 ευρώ και με απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής κατακυρώθηκε το αποτέλεσμα του διαγωνισμού στον Χ, ο οποίος πρόσφερε έκπτωση 31%. Όμως, αντί να οριστεί το συμβατικό τίμημα σε 24.840,00 ευρώ [36.000,00 - (36.000,00 Χ 31/100)], αυτό ορίστηκε σε 36.000,00 ευρώ. Στη συνέχεια, εκδόθηκε ο 1ος λογαριασμός για την εκτέλεση των ως άνω εργασιών, με τον οποίο εντέλλεται η καταβολή στον ανωτέρω του συνολικού ποσού των 13.702,00 ευρώ και για την εξόφλησή του οποίου έχει εκδοθεί το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα. Με τα δεδομένα αυτά και ανεξάρτητα από το ότι, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (βλ. υπό σκ. II.), το συμβατικό τίμημα έπρεπε να είχε οριστεί σε 24.840,00 ευρώ, η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι νόμιμη, διότι το ποσό της δεν υπερβαίνει το ποσό των 24.840,00 ευρώ. Επισημαίνεται όμως ότι η συνολική αμοιβή του αναδόχου για την εκτέλεση των επίμαχων εργασιών δεν μπορεί να υπερβεί το ποσό 24.840,00 ευρώ.