ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ. καταβολή στην επιχείρηση «...» μέρους της αμοιβής της έναντι εκτέλεσης της σύμβασης «Συμπληρωματικές Υπηρεσίες Υποστήριξης του Δήμου ... σε Εξειδικευμένα Θέματα στο Πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Δήμου (..) α) από 29.9.2011, ημερομηνία έναρξης ισχύος του π.δ. 89/2011 (Α΄ 213), δεν ήταν πλέον  δυνατή η ανάθεση από το Δήμο των υπηρεσιών κατάρτισης, παρακολούθησης και αξιολόγησης του επιχειρησιακού του προγράμματος ή συμβουλευτικής υποστήριξης των εργασιών της προβλεπόμενης διεπιστημονικής ομάδας έργου σε εξωτερικό σύμβουλο και β) η ελεγχόμενη σύμβαση δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί συμπληρωματική, καθόσον δεν πληρούνται οι νόμιμες προϋποθέσεις.Με δεδομένα αυτά η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη, διότι κατά το χρόνο ανάθεσης της παροχής των εν λόγω υπηρεσιών σε εξωτερικό σύμβουλο, η σχετική παρεχόμενη από το νόμο ευχέρεια για την υλοποίηση αλλά και παρακολούθηση και αξιολόγηση του επιχειρησιακού προγράμματος του Δήμου είχε πλέον καταργηθεί, βάσει του άρθρου 1 του π.δ. 89/2011.

Παροχή υπηρεσιών Συμβούλου Υποστήριξης για την κατάρτιση Σχεδίου Επιχειρησιακού Προγράμματος του Δήμου (..)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι μη νόμιμη, καθόσον κατά τον κρίσιμο χρόνο ανάθεσης της παροχής των εν λόγω υπηρεσιών σε εξωτερικό σύμβουλο, η σχετική παρεχόμενη από το νόμο ευχέρεια είχε πλέον καταργηθεί, με βάση τις προεκτεθείσες διατάξεις του άρθρου 1 του π.δ. 89/2011. Περαιτέρω, ο ισχυρισμός του Δήμου .... ότι η ανάθεση σε εξωτερικό σύμβουλο πραγματοποιήθηκε για την υποστήριξη του αρμοδίου τμήματος προγραμματισμού του δήμου το οποίο δεν ήταν επαρκώς στελεχωμένο, αλλά και λόγω φόρτου εργασίας και έλλειψης εξειδικευμένων γνώσεων και εμπειρίας των λοιπών υπηρεσιών του δήμου, που αδυνατούσαν να εκπονήσουν στο σύνολό του το επιχειρησιακό πρόγραμμα, δεν ασκεί επιρροή στη νομιμότητα της εντελλόμενης δαπάνης. Και τούτο, διότι αφενός οι εφαρμοστέες εν προκειμένω διατάξεις του π.δ. 89/2011 σαφώς αποκλείουν πλέον την προσφυγή σε εξωτερικούς συμβούλους. Σε κάθε περίπτωση για την αποτελεσματική υποστήριξη του γραφείου προγραμματισμού στην σύνταξη του επιχειρησιακού προγράμματος, ο Δήμαρχος ...., με την 454/6.6.2012 απόφασή του, συγκρότησε ομάδες εργασίας από υπαλλήλους του δήμου και των νομικών του προσώπων, καθώς και από στελέχη και ειδικούς επιστημονικούς συνεργάτες με ειδικές γνώσεις σε οικονομικά, τεχνικά, αναπτυξιακά και επικοινωνιακού σχεδιασμού ζητήματα. Επιπροσθέτως δεν αποδεικνύεται ο ισχυρισμός του δήμου ότι οι συγκεκριμένες ομάδες λειτούργησαν μόνο σε επίπεδο διατύπωσης προτάσεων, χωρίς να έχουν τη δυνατότητα τεχνικής επεξεργασίας και τελικής αποτύπωσης αυτών για την υλοποίηση της ως άνω δράσης του δήμου.

Προμήθεια ανταλλακτικών...Με τα δεδομένα αυτά νομίμως οι ελεγχόμενες προμήθειες ανατέθηκαν απευθείας στις φερόμενες ως δικαιούχους των ενταλμάτων εταιρείες. Τούτο διότι αυτές καλύπτουν επείγουσες ανάγκες, διότι δεν αφορούν, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, στην αντιμετώπιση συνήθων φθορών στο πλαίσιο τακτικής συντή-ρησης, αλλά στην επισκευή των ως άνω έκτακτων βλαβών, που προκλήθηκαν αιφνιδίως πριν από και κατά τη λειτουργία των προαναφερόμενων οχημάτων, καθιστώντας αυτά μη λειτουργικά, χωρίς από τα στοιχεία του φακέλου να προκύπτει οιαδήποτε υπαιτιότητα των αρμοδίων οργάνων του Δήμου. Εξάλλου, η άμεση αποκατάσταση των βλαβών αυτών ήταν αναγκαία προκειμένου να μη διαταραχθεί η ομαλή λειτουργία των υπηρεσιών καθαριότητας του Δήμου -σε χρόνο μάλιστα που συνέπιπτε με την έναρξη της τουριστικής περιόδου (Μάιος 2019)- και τεθεί σε κίνδυνο η δημόσια υγεία. Σε κάθε δε περίπτωση το συνολικό ποσό των υπό έλεγχο χρηματικών ενταλμάτων δεν υπερβαίνει το ποσό των 20.000,00 ευρώ, μέχρι του οποίου επιτρέπεται η απευθείας ανάθεση προμηθειών και από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτουν σαφώς οι ομοειδείς δαπάνες με τις οποίες συναθροιζόμενες οι επίμαχες προμήθειες υπερβαίνουν το ανωτέρω όριο.

Υπηρεσίες υποστήριξης για την αναδιάρθρωση των οικονομικών υπηρεσιών του Δήμου:(...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω η εντελλόμενη με το χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη διότι η εκτέλεση του αντικειμένου της σύμβασης εμπίπτει στις αρμοδιότητες του Αυτοτελούς Τμήματος Οικονομικών Υπηρεσιών του Δήμου ..... και θα έπρεπε να εκτελεσθεί από το επαρκές επιστημονικό προσωπικό που το στελεχώνει είτε αυτοτελώς είτε με την επικουρία της ειδικής συνεργάτιδας του Δήμου, αρμόδιας για πάσης φύσεως οικονομικά θέματα. Ακόμη δε και αν ήθελε θεωρηθεί ότι το προσωπικό δεν επαρκεί, το αντικείμενο της σύμβασης συνιστά μελέτη και θα μπορούσε να ανατεθεί απευθείας, χωρίς τη διενέργεια δημόσιου ανοικτού διαγωνισμού, μόνον εάν συνέτρεχε κάποια από τις εξαιρετικές περιστάσεις του άρθρου 10 του          Ν. 3316/2005 και όχι με βάση τον προϋπολογισμό αυτής. Ως εκ τούτου το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί. 

Παροχή υπηρεσιών υποστήριξης λογισμικών εφαρμογών: Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, ορθώς η διαφωνούσα Επίτροπος προβάλλει ότι η δαπάνη είναι μη νόμιμη, δοθέντος ότι το δικαίωμα προαίρεσης που περιλαμβάνεται στην αρχική διακήρυξη αφενός μεν δεν συναθροίστηκε στην προϋπολογισθείσα δαπάνη του διενεργηθέντος διαγωνισμού (ούτε άλλωστε η δαπάνη για την πενταετή υποστήριξη μετά το πέρας της παροχής των αρχικών υπηρεσιών), αφετέρου δε δεν είχε περιβληθεί τις διατυπώσεις της δημοσιότητας της περίληψης της διακήρυξης στην Ε.Ε.Ε.Ε.. Συνακόλουθα, ο σχετικός όρος της, από 5.7.2010, σύμβασης υποστήριξης είναι μη νόμιμος, αφού ετέθη κατά παράβαση των διατάξεων που παρατίθενται στη νομική σκέψη της παρούσας. Ωστόσο, το Κλιμάκιο κρίνει ότι ο Δήμος ... δεν προέβη στην ενεργοποίηση του δικαιώματος προαίρεσης της άνω σύμβασης υποστήριξης με πρόθεση καταστρατήγησης των ανωτέρω διατάξεων, αλλά λόγω συγγνωστής πλάνης, οφειλόμενης στο γεγονός ότι το δικαίωμα προαίρεσης, που προβλεπόταν ρητώς στο κείμενο της σύμβασης υποστήριξης, ενεργοποιήθηκε με την 848/13.6.2016 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ..., η οποία ναι μεν αρχικώς ακυρώθηκε με την 42071/1.7.2016 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας Θράκης, στη συνέχεια, όμως, κρίθηκε νόμιμη με την 100/24.8.2016 απόφαση της 1ης Επιτροπής του άρθρου 152 του ν. 3463/2006 της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας Θράκης, κατόπιν της από 5.8.2016 προσφυγής του ως άνω Δήμου.

Παροχή υπηρεσιών τεχνικής υποστήριξης:..Με δεδομένα αυτά, μη νομίμως εγγράφηκε η σχετική δαπάνη στον Κ.Α.Ε. 00.6452.000 «Συνδρομές Internet», καθόσον αυτή δεν αφορά σε τακτική συνδρομή για την παροχή υπηρεσιών μέσω internet, αλλά πρόκειται για δαπάνη που εμπίπτει στον Κ.Α. 6266 «Συντήρηση εφαρμογών λογισμικού», στον οποίο εγγράφονται οι εν λόγω υπηρεσίες συντήρησης και τεχνικής υποστήριξης του διαδικτυακού ιστότοπου του Δήμου, ανεξαρτήτως του εάν έχουν επαναλαμβα-νόμενο χαρακτήρα και παρέχονται κάθε έτος, όπως εσφαλμένα ισχυρίζεται ο Δήμος. Τούτο διότι ο πρώτος ως άνω Κ.Α.Ε. αφορά, ιδίως, σε καταβολή συνδρομής σε τρίτο πάροχο για την παρακολούθηση δεδομένων ενημέρωσης μέσω του διαδικτύου (βλ. την 25595/26.7.2017 κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Οικονομικών «Παροχή οδηγιών για την κατάρτιση προϋπολο-γισμών των δήμων, οικονομικού έτους 2018», Β΄ 2658), ενώ ο Κ.Α. 6266 αφορά ειδικά στο αντικείμενο των παρασχεθεισών υπηρεσιών η εξόφληση των οποίων εντέλλεται με το ελεγχόμενο ΧΕ.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη κανονική και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Κατάτμηση.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη υπό ΙΙ. σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι ως άνω 35498/26.6.2015 και 40720/20.7.2015 συμβάσεις, παρόλο που δεν διαχωρίστηκε σε αυτές η αξία της προμήθειας των ανταλλακτικών από την αξία των υπηρεσιών, είναι μικτές συμβάσεις προμήθειας (των αναγκαίων για τις επισκευές των οχημάτων του Δήμου ανταλλακτικών) και παροχής υπηρεσιών (ήτοι, της επισκευής των εν λόγω οχημάτων). Ο δε προέχων χαρακτήρας των συμβάσεων αυτών είναι, σύμφωνα με το σκοπό τους και τη βούληση των συμβαλλόμενων μερών, όπως αποτυπώθηκαν στα σχετικά συμβατικά κείμενα, αυτός της παροχής υπηρεσιών και συγκεκριμένα της επισκευής των εν λόγω οχημάτων του Δήμου …και όχι η προμήθεια καθεαυτή των αναγκαίων για τις επισκευές ανταλλακτικών, η οποία έχει παρεπόμενο χαρακτήρα και αποτελεί το μέσο για την εκτέλεση της ανωτέρω εργασίας. Κατά συνέπεια, μη νομίμως, ήτοι κατά παράβαση της αρχής της ειδικότητας των πιστώσεων, οι εν λόγω εργασίες εντάχθηκαν σε κωδικούς αριθμούς προμηθειών του προϋπολογισμού του Δήμου ….. Επιπλέον, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη υπό ΙΙΙ. σκέψη, οι προαναφερόμενες εργασίες επισκευής των οχημάτων του Δήμου, συνιστούν ομοειδείς, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, εργασίες. Ως εκ τούτου, μη νομίμως οι ελεγχόμενες εργασίες επιμερίστηκαν και ανατέθηκαν απευθείας στη φερομένη ως δικαιούχο εταιρεία, για το λόγο ότι το ύψος της δαπάνης αυτών συναθροιζόμενο με το ποσό που δαπανήθηκε κατά το έτος 2015, για όμοιες με αυτές υπηρεσίες του Δήμου … (βλ. τους ΚΑΕ 20.6263.001, 20.6263.002, 20.6263.005, 20.6263.009, 20.6263.012, 30.6263.002, που επίσης αφορούν συντήρηση και επισκευή οχημάτων του Δήμου), υπερβαίνει το όριο των 20.000,00 ευρώ χωρίς ΦΠΑ, πέραν του οποίου δεν επιτρέπεται η απευθείας ανάθεση υπηρεσιών. Ο Δήμος …., με το έγγραφο επανυποβολής των ελεγχόμενων χρηματικών ενταλμάτων, ισχυρίζεται ότι δεν έλαβε χώρα διαγωνισμός αλλά απευθείας ανάθεση των επίμαχων υπηρεσιών διότι δεν μπορούσαν να προβλεφθούν εκ των προτέρων οι βλάβες των εν λόγω οχημάτων. Ο ως άνω ισχυρισμός πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος, διότι στο πλαίσιο του έγκαιρου και ορθού προγραμματισμού της δράσης του, ο Δήμος ….μπορούσε να προγραμματίσει, τουλάχιστον σε γενικές γραμμές, τη διενέργεια διαγωνισμού για τη συντήρηση – επισκευή όλων των κατηγοριών οχημάτων του κατά το έτος 2015. Τέλος, ο ισχυρισμός του Δήμου, σύμφωνα με τον οποίο τα αρμόδια όργανά του δεν ενήργησαν με πρόθεση καταστρατήγησης των εφαρμοστέων διατάξεων αλλά ενόψει του δυσερμήνευτου αυτών, συγγνωστώς θεώρησαν ότι για τις ελεγχόμενες αναθέσεις δεν προβλεπόταν η διεξαγωγή διαγωνισμού, ανεξαρτήτως του ύψους της σχετικής δαπάνης, είναι απορριπτέος διότι οι σχετικές νομοθετικές διατάξεις ισχύουν από μακρού χρόνου και αποτελούν ουσιώδες στοιχείο του συστήματος ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων εν γένει και ως εκ τούτου, δεν δικαιολογείται συγγνωστή πλάνη των αρμοδίων οργάνων του Δήμου ως προς την εφαρμογή τους.

Χρόνος έκδοσης τιμολογίου. Η έκδοση τούτου σε χρόνο μεταγενέστερο της διαχειριστικής περιόδου παροχής των υπηρεσιών δύναται μεν να επισύρει την επιβολή των προβλεπόμενων κυρώσεων εκ μέρους των αρμοδίων φορολογικών αρχών, δεν άγει όμως σε ακυρότητα του τιμολογίου και κατά συνέπεια δεν καθιστά μη νόμιμη την αξίωση του δικαιούχου επιτηδευματία, αφού το τιμολόγιο αυτό εξακολουθεί να αποτελεί νόμιμο δικαιολογητικό εκκαθάρισης και ενταλματοποίησης της σχετικής δαπάνης (βλ. πράξεις 50/1999 και 153/2006 ΙV Τμήματος Ελ. Συν.).

Παροχή υπηρεσιών επιτόπιας υποστήριξης μηχανογραφημένων εφαρμογών: Με δεδομένα αυτά, μη νομίμως, κατά παράβαση της αρχής της οικονομικότητας, ανατέθηκαν στην ως άνω εταιρεία οι προαναφερόμενες εργασίες επιτόπιας εκπαίδευσης και υποστήριξης του προσωπικού του Δήμου, καθόσον αυτές αφορούν σε αντικείμενο, το οποίο έχει ήδη παρασχεθεί από την ίδια ανάδοχο εταιρεία στο πλαίσιο πρόσφατης σύμβασης με ταυτόσημο αντικείμενο, χωρίς να αποδεικνύεται, με ειδικά αιτιολογημένη απόφαση, η αναγκαιότητα της επανάληψής του. Περαιτέρω, αλυσιτελώς προβάλλεται ότι              ο προϋπολογισμός της σύμβασης συντάχθηκε βάσει έρευνας για την παροχή παρόμοιων υπηρεσιών σε άλλους φορείς και δεν υπερέβη το προσήκον μέτρο, αφού και αληθής υποτιθέμενος δε δύναται να καταστήσει τη δαπάνη σύμφωνη με την αρχή της οικονομικότητας, δοθέντος ότι η αναγκαιότητα της επανάληψης της επιτόπιας εκπαίδευσης με το ίδιο αντικείμενο δεν αιτιολογείται ειδικά και εμπεριστατωμένα.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Παροχή υπηρεσιών υποστήριξης του πληροφοριακού συστήματος: Με τα δεδομένα αυτά και ενόψει του ότι το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα υπογράφεται από τα αρμόδια όργανα, ήτοι από τον συντάκτη του και από τον εξουσιοδοτημένο από τον Π.Ο.Υ. (με το 24758/20.7.2018 έγγραφο του) προϊστάμενο του Τμήματος Οικονομικού του Δήμου, δε συντρέχει λόγος ακυρό-τητας αυτού. Η εντελλόμενη δαπάνη όμως είναι μη νόμιμη, διότι ούτε από την 38113/15.3.2018 Έκθεση Τεχνικών Προδιαγραφών αλλά ούτε από το κείμενο της σύμβασης προκύπτει η ποσότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και η τιμή μονάδας ανά εργασία, ώστε να τεκμηριώνεται ο προϋπολογισμός της ανάθεσης, σε συμμόρφωση προς την αρχή της διαφάνειας που πρέπει να διέπει τη δράση των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης, επομένως και των ΟΤΑ, προκειμένου να καθίσταται ευχερής ο έλεγχος τήρησης της αρχής της οικονομικότητας. Ειδικότερα, δεν τεκμηριώνεται η ποσότητα, έστω κατ’ εκτίμηση με βάση την εμπειρία των προηγούμενων μηνών, των επιμέρους εργασιών υποστήριξης με αναφορά σε συγκεκριμένες εργατοώρες που απαιτούνται για την εκτέλεση αυτών ανά υποστη-ριζόμενη εφαρμογή, η ανάλυση δε του ενδεικτικού προϋπολογισμού, που συνί-σταται στον κατ’ αποκοπή προσδιορισμό της τιμής μονάδας ανά υποστηριζόμενη εφαρμογή, δεν καλύπτει τις απαιτήσεις του νόμου, καθόσον δεν προσδιορίζεται   πώς προέκυψαν τα εν λόγω ποσά και πώς δικαιολογούνται οι αποκλίσεις ανά εφαρμογή. Ωστόσο, λαμβανομένου υπόψη ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες του Δήμου προέβησαν στην κατάρτιση της ως άνω έκθεσης, με την πεποίθηση ότι ενεργούσαν νόμιμα και με σκοπό την εύρυθμη και απρόσκοπτη συνέχιση παροχής των προμνη-σθεισών κρίσιμων για τη λειτουργία του Δήμου υπηρεσιών συντήρησης και υποστή-ριξης του ολοκληρωμένου πληροφοριακού του συστήματος, το ελεγχόμενο χρημα-τικό ένταλμα πρέπει εν προκειμένω να θεωρηθεί λόγω συγγνωστής πλάνης των υπηρεσιών του Δήμου.