ΕΣ/Ε ΚΛΙΜΑΚΙΟ/308/2022
Τύπος: Νομολογία Ελεγκ. Συνεδρίου
Ανάπτυξη της υπαίθρου-αγροτική οδοποιία.(...)Περαιτέρω, λόγω της εσφαλμένης δημοπράτησης του ελεγχόμενου έργου ως προμήθειας και της συνεπακόλουθης μη νόμιμης συνολικής απόκλισης της διακήρυξης και των λοιπών τευχών της δημοπράτησης από τους όρους των ισχυόντων κατά τον κρίσιμο χρόνο πρότυπων τευχών ανοικτής διαδικασίας για τη σύναψη συμβάσεων έργων με κριτήριο κατακύρωσης την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά με βάση την τιμή (βλ. και άρθρο 53 παρ. 5 του ν.4412/2016, αλλά και τις προεκτεθείσες διατάξεις του ίδιου νόμου που ισχύουν ειδικότερα για τις συμβάσεις έργων), τίθενται ζητήματα ωριμότητας του έργου, εφόσον δεν υπάρχει εφαρμογή εξειδικευμένης-εμπεριστατωμένης τεχνικής μελέτης του έργου αυτού, με τη χρήση τεχνικών γνώσεων και μεθόδων, διακινδυνεύοντας έτσι την ποιότητα εκτέλεσής του. Απότοκη δε συνέπεια όλων των αναφερόμενων στις ανωτέρω σκέψεις ουσιωδών πλημμελειών της διαδικασίας ήταν η πολύ μικρή συμμετοχή που επιτεύχθηκε, δεδομένου ότι μόλις δύο οικονομικοί φορείς προσήλθαν στον διαγωνισμό για ένα έργο χωρίς ιδιαίτερη τεχνική πολυπλοκότητα και τον μη ευκαταφρόνητο προϋπολογισμό των 5.975.423,60 ευρώ (με ΦΠΑ), με έτερο απότοκο αποτέλεσμα το ελάχιστο ποσοστό έκπτωσης που επετεύχθη, μόλις 1%, ενώ από τα γνωστά στο Κλιμάκιο από προηγούμενες ενέργειες του (βλ. ενδεικτικά, Ε΄ Κλ. 226, 478, 864/2019, 58, 202/2020, 851/2021, 165, 221/2022) για τα έργα αγροτικής οδοποιίας Δήμων υπάρχει μεγαλύτερη συμμετοχή οικονομικών φορέων και οι εκπτώσεις που προσφέρουν οι ανάδοχοι αυτών κινούνται σε ποσοστά από 63% μέχρι 26,66% (βλ. αντίστοιχα, ποσοστά 48,21%, 57,18%, 61,75%, 39,03%, 63%, 41,17%, 38,09%, 26,66%). Για τους λόγους αυτούςΚωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης, μεταξύ του Δήμου ....και του οικονομικού φορέα «….Α.Ε.»
Ιστορικό Αναθεωρήσεων (Πιλοτική Εφαρμογή)
Σχετικά Έγγραφα
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/2062/2021
Αντιπλημμυρική προστασία – Καθαρισμός Τεχνικών – Επαρχιακού Οδικού Δικτύου.(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν ερμηνευτικώς δεκτά στις σκέψεις 4 και 5 της παρούσας, το Δικαστήριο κρίνει ότι το έργο αφορά σε εργασίες καθαρισμού και κατασκευών σε μη εκ των προτέρων γνωστά τμήματα του εθνικού και επαρχιακού δικτύου της Περιφερειακής Ενότητας Φλώρινας και, συνεπώς, δεν καθίσταται σαφές πώς προκύπτουν οι ποσότητες που αποτελούν τη βάση υπολογισμού της εκτιμώμενης δαπάνης στον προϋπολογισμό της μελέτης. Τούτο παρά την παράθεση των είκοσι πέντε εθνικών και επαρχιακών οδών επί των οποίων θα εκτελεστούν οι υπό ανάθεση εργασίες και κατασκευές, και παρά τους περί του αντιθέτου αναπόδεικτους ισχυρισμούς της προσφεύγουσας ότι της σύνταξης του προϋπολογισμού του έργου είχε προηγηθεί προμέτρηση «έχοντας υπόψη συγκεκριμένες θέσεις επέμβασης που είναι σε γνώση της υπηρεσίας», η οποία, όμως, δεν περιλήφθηκε στα συμβατικά τεύχη. Συνακόλουθα, η εν λόγω έλλειψη συνιστά, κατ’ αρχήν, πλημμέλεια της διαγωνιστικής διαδικασίας, όπως ορθώς εντοπίστηκε από την προσβαλλόμενη πράξη. Πλην όμως, κατά παραδοχή των σχετικών λόγων της προσφυγής εκ των ελλείψεων της τεκμηρίωσης της εκτιμώμενης δαπάνης δεν παραβιάστηκαν οι αρχές της διαφάνειας, της ίσης μεταχείρισης και του ανταγωνισμού, όπως αποδεικνύεται από το γεγονός ότι τηρήθηκαν οι νόμιμες διατυπώσεις δημοσιότητας και τελικά στον διαγωνισμό συμμετείχαν έξι (6) εργοληπτικές επιχειρήσεις, Για τους λόγους αυτούςΔέχεται την κρινόμενη προσφυγή ανάκλησης.Ανακαλεί την 35/11.11.2021 πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου
ΑΕΠΠ/84/2020
Προμήθεια ιατρικών ειδών....Επειδή, επομένως, κρίσιμη είναι η διαφοροποίηση και υπό αυτή την έννοια η αποφυγή της σύγχυσης της διακριτικής ευχέρειας με την ερμηνεία ενός κανόνα δικαίου, που οφείλει να κάνει η Διοίκηση, η οποία συνίσταται στην εξακρίβωση, με τη χρήση των διαφόρων ερμηνευτικών μεθόδων, με επικρατέστερες πέραν της γραμματικής, την συστημική - υπό την έννοια της ένταξης της επίμαχης διάταξης σε ένα πλέγμα διατάξεων - και την τελολογική, του ποια πραγματικά αρμοδιότητα παρέχει ο κανόνας δικαίου στο διοικητικό όργανο και καταλήγει στην υιοθέτηση μιας και μόνης άποψης. Αντιστοίχως, διαφοροποιείται η διακριτική ευχέρεια της απλής διαπίστωσης της συνδρομής των πραγματικών ή νομικών καταστάσεων, που συνιστούν τις νόμιμες προϋποθέσεις για την έκδοση της διοικητικής πράξης, η οποία δύναται να είναι θετική ή αρνητική, σωστή ή λανθασμένη. Στην περίπτωση αυτή, το διοικητικό όργανο έχει απλώς αρμοδιότητα να εξακριβώσει την ύπαρξη των στοιχείων, τα οποία στη συγκεκριμένη περίπτωση συνθέτουν ορισμένη πραγματική ή νομική κατάσταση, για να κρίνει, εάν υπάρχει η προϋπόθεση εφαρμογής ενός απρόσωπου κανόνα δικαίου με την έκδοση της σχετικής πράξης δεδομένου ότι η διαπίστωση της συνδρομής των νόμιμων προϋποθέσεων είναι αναγκαία για την άσκηση της δέσμιας αρμοδιότητας. (Επαμεινώνδας Π. Σπηλιωτόπουλος, Εγχειρίδιο Διοικητικού Δικαίου, Νομική Βιβλιοθήκη, Τόμος 1, 15η Έκδοση, 2017, σελ 140).64. Επομένως, δεν χωρεί εφαρμογή των αρχών της αναλογικότητας και της χρηστής διοίκησης όπου η αναθέτουσα αρχή οφείλει να εφαρμόσει συγκεκριμένη διάταξη και κατά τον νόμο και την Διακήρυξη ενεργεί κατά δεσμία αρμοδιότητα (πρβλ. ΔΕφΑθ 2098/2013, ΣτΕ 2067/2004, 13/2003, 1072/2003). 25. Επειδή, σε συνέχεια των ανωτέρω νόμω και ουσία αβασίμως επιδιώκει η προσφεύγουσα την ακύρωση του όρου 2.4.4 περί ανώτατου ορίου προσφορών. Τούτο διότι η απάλειψη του συγκεκριμένου όρου θα έχει ως αποτέλεσμα την υπέρβαση του προβλεφθέντος από την διακήρυξη προϋπολογισμού. Εξάλλου ως ήδη προδιελήφθη είναι απορριπτέος ο ισχυρισμός της προσφεύγουσας περί παραβίασης της αρχής της αναλογικότητας από την αναθέτουσα αρχή, καθώς αυτή δεν χωρεί εφαρμογή των αρχών της αναλογικότητας και της χρηστής διοίκησης όπου η αναθέτουσα αρχή οφείλει να εφαρμόσει συγκεκριμένη διάταξη και κατά τον νόμο και την Διακήρυξη ενεργεί κατά δεσμία αρμοδιότητα. Συνεπώς ο συγκεκριμένος λόγος, απορρίπτεται ως νόμω και ουσία αβάσιμος.
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1109/2023
ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:«Σχέδιο Δράσεων Επικοινωνίας (ΣΔΕ) και υλοποίηση προγράμματος για την πληροφόρηση, ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κοινού σε θέματα πολιτικών διαχείρισης των απορριμμάτων και προόδου υλοποίησης των έργων του ΠΕΣΔΑ …», προϋπολογισθείσας δαπάνης 995.000 ευρώ χωρίς ΦΠΑ (και 1.233.800 ευρώ με ΦΠΑ).(....)Mε τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω ..., ως προς την μοναδική αναδειχθείσα από την Επίτροπο του Δήμου … πλημμέλεια, ήτοι της μη τεκμηρίωσης της προϋπολογιζόμενης δαπάνης, το Τμήμα κρίνει ότι ο προϋπολογισμός της σύμβασης τεκμηριώνεται πλήρως στον, νομίμως προσκομιζόμενο ενώπιον του Τμήματος, Πίνακα Τεκμηρίωσης Προϋπολογισμού, ο οποίος παρόλο που δεν διαβιβάστηκε στην Υπηρεσία Επιτρόπου, περιλαμβανόταν εξ αρχής στον φάκελο της ελεγχόμενης σύμβασης .... Ο Πίνακας αυτός είναι επαρκώς εξειδικευμένος και σαφής, με παράθεση των επιμέρους ζητούμενων ενεργειών και παραγωγών για κάθε μία από τις πέντε δράσεις της διακήρυξης, καθώς και των αντιστοιχουσών σε αυτές επιμέρους δαπανών, με αποτέλεσμα να είναι δυνατή η υποβολή άρτιων και συγκρίσιμων μεταξύ τους προσφορών από οικονομικούς φορείς του οικείου κλάδου, ενόψει και της ανέλεγκτης από το Δικαστήριο εκτίμησης των αναγκών παροχής τους. Εξάλλου, εάν οποιοσδήποτε ενδιαφερόμενος για τη σύνταξη της εν δυνάμει προσφοράς του χρειάζονταν επιπλέον ειδικότερα στοιχεία μπορούσε να υποβάλει σχετικά ερωτήματα, ενώ δεν προκύπτει ότι υπήρξε από καμία εν δυνάμει ενδιαφερόμενη εταιρεία ισχυρισμός ότι εμποδίσθηκε να υποβάλει προσφορά λόγω ασάφειας του προϋπολογισμού.Δέχεται την προσφυγή ανάκλησης
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1555/2021
ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ: «Ενέργειες προβολής και επικοινωνίας των δράσεων και πολιτικών διαχείρισης στερεών αποβλήτων» Ζητείται η ανάκληση της 377/2021 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου (...)Υπό τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με τις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, πρέπει να γίνουν δεκτά τα ακόλουθα: Στην ελεγχόμενη σύμβαση –ενόψει της φύσης της (διανοητική εργασία που απαιτεί δημιουργικότητα, εφευρετικότητα, αντίληψη του αντικειμένου) και του σκοπού της, ο οποίος ανάγεται στην εξεύρεση και υλοποίηση της κατάλληλης στρατηγικής επικοινωνίας, ώστε η ανακύκλωση να ενταχθεί στις κοινωνικά αποδεκτές αξίες και πεποιθήσεις (κουλτούρα) και στην καθημερινότητα των κατοίκων της Αττικής, μέσω, ειδικώς και επαρκώς προσδιοριζόμενων, οκτώ (8) διασυνδεόμενων Δράσεων δίδεται η δυνατότητα να προταθούν διάφορες λύσεις, εντός του πλαισίου της συνολικής προϋπολογιζόμενης δαπάνης, με διαφορετική κατανομή των επιμέρους ποσοτήτων και τιμών των ζητούμενων υπηρεσιών, ενδεχόμενη δε τιμολόγηση κάθε επιμέρους υπηρεσίας, ανεξαρτήτως αν τούτο ήταν εφικτό λόγω της αδυναμίας τυποποίησης των περισσοτέρων εξ αυτών, θα περιόριζε την ελευθερία διαμόρφωσης της προσφοράς των ενδιαφερόμενων οικονομικών φορέων και, συνακόλουθα, τη δυνατότητα να εντοπισθούν οι βέλτιστες δυνατές λύσεις που μπορεί να προσφέρει ο χώρος της διαφημιστικής αγοράς. Στο πλαίσιο αυτό, υπήρχε δυνατότητα ενιαίας μόνο προσφοράς και συνολικού, ως εκ τούτου, προϋπολογισμού της ελεγχόμενης σύμβασης, ενώ η περιγραφή του φυσικού αντικειμένου της στη Διακήρυξη ήταν εκτενής, σαφής και λεπτομερειακή με ανάλυση όλων των τεχνικών προδιαγραφών και με εξαντλητική αναφορά των παραδοτέων από τον ανάδοχο για κάθε μία από τις οκτώ (8) επιμέρους Δράσεις, χωρίς από κανένα ενδιαφερόμενο οικονομικό φορέα να εγερθούν ερωτήματα σχετικά με την κατανόηση του αντικειμένου της. Υπό τις ανωτέρω περιστάσεις, προκύπτει ότι, παρότι δεν προβλέπονται επιμέρους ποσότητες και τιμές μονάδος, το αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης διατυπώνεται στη Διακήρυξη με σαφήνεια, ακρίβεια και χωρίς αμφισημία, έτσι ώστε, αφενός μεν μπορούσε να γίνει αντιληπτό στον κύκλο των οικονομικών φορέων που δραστηριοποιούνται στον χώρο της διαφημιστικής αγοράς, ώστε αυτοί να μπορούν να διαμορφώσουν βάσιμες και ανταποκρινόμενες στη πραγματικότητα, ρεαλιστικές προσφορές, αφετέρου δε, σε συνδυασμό με τις σαφείς προβλέψεις αναφορικά με την αξιολόγηση των κατατεθεισών προσφορών, η νομιμότητα των οποίων δεν αμφισβητείται με την προσβαλλόμενη Πράξη, επέτρεπε στην προσφεύγουσα Α.Α. να ελέγξει αποτελεσματικά τη συμφωνία των προσφορών προς τις απαιτήσεις της Διακήρυξης. Επομένως, η προσβαλλόμενη Πράξη δεχόμενη τα αντίθετα εσφαλμένα ερμήνευσε τους όρους της Διακήρυξης της ελεγχόμενης σύμβασης που αφορούν στον προσδιορισμό του οικονομικού της αντικειμένου και ο σχετικός λόγος ανάκλησης, που προβάλλεται με την κρινόμενη προσφυγή, κρίνεται βάσιμος. Ανακαλεί την 377/2021 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/592/2022
ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Ζητείται η ανάκληση της 85/2022 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ της Περιφέρειας … και της εταιρείας …Α.Ε. για την εκτέλεση του έργου της Περιφερειακής Ενότητας … (εφεξής Π.Ε. …) με τίτλο «ΟΔΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ … – …» (Α΄ ΦΑΣΗ), προϋπολογιζόμενης δαπάνης 16.794.871,79 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. (19.649.999,99 ευρώ συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α. 17%) και συμβατικού τιμήματος 11.667.945,18 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. (13.651.495,86 ευρώ συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α. 17%).(....)Εν όψει τούτων, η επίμαχη τροποποίηση είναι επουσιώδης και συνεπώς δυνατή χωρίς να απαιτείται διεξαγωγή νέας διαδικασίας δημοπράτησης, εναρμονίζεται δε και με τις προεκτεθείσες προϋποθέσεις των επιτρεπτών τροποποιήσεων της σύμβασης κατά το μεταγενέστερο στάδιο της εκτέλεσής της που αποτυπώνονται στο άρθρο 132 του ν. 4412/2016. Δοθέντος, όμως, ότι πρέπει να διασφαλιστεί η πλήρης ωριμότητα του επαναχαραχθέντος στα προαναφερόμενα συγκεκριμένα τμήματα έργου, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 49 του ν. 4412/2016, ώστε να αρθεί κάθε πραγματικό και νομικό εμπόδιο για την ταχεία και απρόσκοπτη εκτέλεσή του, η αναθέτουσα Αρχή καλείται πριν από την υπογραφή της σύμβασης α) να ενσωματώσει στην κατακυρωτική απόφαση και στο σχέδιο σύμβασης την τροποποιημένη προϋπολογιζόμενη δαπάνη του έργου όπως προκύπτει από την εγκεκριμένη οριστική μελέτη του έργου με την νέα χάραξη και να εφαρμόσει επ΄αυτής το ποσοστό έκπτωσης της αναδόχου, β) να μεριμνήσει για τη συμπερίληψη και του τμήματος της επαναχάραξης στην περιβαλλοντική αδειοδότηση και γ) να μεριμνήσει για τις τυχόν νέες απαιτούμενες απαλλοτριώσεις στην περιοχή της επαναχάραξης. Ανακαλεί την προσβαλλόμενη 85/2022 Πράξη προσυμβατικού ελέγχου του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
ΕΣ/Ε.ΚΛΙΜΑΚΙΟ/535/2022
Αξιοποίηση της περιοχής της Πανελλήνιας Έκθεσης Λαμίας.(...)από τον έλεγχο των στοιχείων του υποβληθέντος ενώπιον του Κλιμακίου φακέλου για το υποέργο 3 «Αξιοποίηση της περιοχής της Πανελλήνιας Έκθεσης Λαμίας», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 38.614.450,74 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., διαπιστώθηκε ότι δεν περιλαμβάνονται σ’ αυτόν:....Συνεπώς, το Κλιμάκιο κρίνει ότι πρέπει να αναβληθεί η οριστική κρίση του επί της νομιμότητας των «τευχών δημοπράτησης» του υποέργου 3 «Αξιοποίηση της περιοχής της Πανελλήνιας Έκθεσης Λαμίας», προκειμένου ο Αναπτυξιακός Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης «…Α.Ε.» να προσκομίσει τα ως άνω ελλείποντα στοιχεία.Για τους λόγους αυτούς Απαραδέκτως εισάγονται για έλεγχο νομιμότητας στο Κλιμάκιο τούτο τα «τεύχη δημοπράτησης» του υποέργου 5 «Αναβάθμιση Κτιριακών Εγκαταστάσεων Κέντρου Ιστορικής Ενημέρωσης Θερμοπυλών».Παραπέμπει τα τεύχη δημοπράτησης του υποέργου 6 «Αναβάθμιση και Εμπλουτισμός Εκθεσιακού Περιεχομένου Κέντρου Ιστορικής Ενημέρωσης Θερμοπυλών» στο Ζ΄ Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Αναβάλλει την έκδοση οριστικής Πράξης και διατάσσει τη συμπλήρωση του φακέλου κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό για το υποέργο 3 «Αξιοποίηση της περιοχής της Πανελλήνιας Έκθεσης Λαμίας
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/986/2023
ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων και της προσφεύγουσας ένωσης οικονομικών φορέων, με αντικείμενο την «Πρόσληψη συμβούλου παροχής υπηρεσιών παρακολούθησης και διαχείρισης των προγραμμάτων ανάπτυξης του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης», για χρονικό διάστημα τριών ετών, συνολικής προϋπολογισθείσας δαπάνης 390.000,00 ευρώ (πλέον ΦΠΑ), πλέον δικαιώματος προαίρεσης για ένα έτος ποσού 110.000,00 ευρώ (πλέον ΦΠΑ).(...)(...)Το Δικαστήριο παρατηρεί καταρχάς ότι με τον ως άνω διακωλυτικό λόγο κατά την διατύπωσή του με την προσβαλλομένη, δεν αμφισβητείται ούτε η αρμοδιότητα της αναθέτουσας αρχής να ζητήσει διευκρινίσεις από τους οικονομικούς φορείς που έχουν υποβάλει ασυνήθιστα χαμηλή προσφορά, ούτε η αιτιολογία της 8724/30.1.2023 απόφασης του Υφυπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων, με την οποία, το μεν, απορρίφθηκε, κατόπιν ελέγχου, η προσφορά της εταιρείας «…. – … ΟΕ» ως ασυνήθιστα χαμηλή, το δε, έγινε δεκτή η αντίστοιχη της ένωσης οικονομικών φορέων «… ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ» και «… IKE». Συνακόλουθα, ουδεμία πλημμέλεια διαπιστώνεται επί των ζητημάτων αυτών. Περαιτέρω, η χρήση από την αναθέτουσα αρχή ενός αντικειμενικού κριτηρίου για να υπολογιστεί η απόσταση των ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών από την προϋπολογισθείσα δαπάνη ούτε προσκρούει στη διάταξη του άρθρου 88 παρ. 5α του ν. 4412/2016 ή οποιαδήποτε άλλη διάταξη του ενωσιακού δικαίου, δοθέντος ότι με την ως άνω διάταξη της παραγράφου 5α καθιερώνεται η υποχρέωση της αναθέτουσας αρχής να διενεργεί έλεγχο των ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών στην περίπτωση των δημοσίων έργων και των συναφών με αυτά υπηρεσιών, θέτοντας ως κριτήριο την απόκλιση άνω των δέκα ποσοστιαίων μονάδων από τον μέσο όρο του συνόλου των εκπτώσεων των παραδεκτών προσφορών που υποβλήθηκαν, χωρίς, ωστόσο, να απαγορεύει τη χρήση του αντικειμενικού αυτού τρόπου υπολογισμού της απόκλισης των προσφορών (ποσοστό έκπτωσης) και στην περίπτωση που η ελεγχόμενη σύμβαση αφορά στην παροχή υπηρεσιών, όπως εν προκειμένω. Άλλωστε η ίδια η διατύπωση του νόμου («φαίνονται ασυνήθιστα χαμηλές») καταλείπει ευρεία διακριτική ευχέρεια στην αναθέτουσα αρχή να ορίσει αυτόνομα τα κριτήρια, βάσει των οποίων θα προβεί στην εξέταση της ουσίας των προσφορών ως προς το ύψος τους (πρβλ ΕλΣυν Έβδ. Τμ. 1138/2021 σκ. 7), υπό τον αυτονόητο όρο ότι αυτά είναι αντικειμενικά και γενικά, όπως το ποσοστό απόκλισης μίας οικονομικής προσφοράς από την προϋπολογισθείσα δαπάνη. Συνακόλουθα και ο σχετικώς προβαλλόμενος λόγος ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτός.Ανακαλεί την 3/2023 Πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/990/2023
ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:«Σχεδίαση, ανάπτυξη και λειτουργία Παρατηρητηρίου για την τεκμηριωμένη παρακολούθηση και την προαγωγή της Υγείας των εργαζομένων του ….», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 1.000.000,00 ευρώ, πλέον Φ.Π.Α. (1.240.000,00 ευρώ, με Φ.Π.Α.), με δικαίωμα προαίρεσης για χρονικό διάστημα έως επιπλέον 12 μήνες, προϋπολογιζόμενης δαπάνης έως 500.000,00 ευρώ, πλέον Φ.Π.Α. (620.000,00 ευρώ με Φ.Π.Α.).(....)το Δικαστήριο κρίνει ότι οι ανωτέρω λόγοι πρέπει να γίνουν δεκτοί, στο σύνολό τους, ως βάσιμοι. Και τούτο, διότι το αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης εμπίπτει στις αρμοδιότητες του προσφεύγοντος, αφενός λόγω της ιδιότητάς του ως Φο.Δ.Σ.Α., ο οποίος, σύμφωνα με την περιβαλλοντική νομοθεσία, οφείλει να διασφαλίζει την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας κατά τη διαχείριση των Α.Σ.Α., αφετέρου λόγω της ιδιότητάς του ως εργοδότη, ο οποίος, στο πλαίσιο της, απορρέουσας από τη νομοθεσία για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων, αρχής της ευθύνης του (βλ. άρθρο 42 ν. 3850/2010, βλ. και άρθρο 662 ΑΚ, σύμφωνα με το οποίο «ο εργοδότης οφείλει να διαρρυθμίζει τα σχετικά με την εργασία και με το χώρο της, (…) έτσι ώστε να προστατεύεται η ζωή και η υγεία του εργαζομένου»), υποχρεούται να διαθέτει την απαραίτητη οργάνωση, να παρέχει τα αναγκαία μέσα και να λαμβάνει, εν γένει, όλα τα αναγκαία μέτρα για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων στην επιχείρησή του. Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνονται, ρητώς εκ του νόμου (βλ. άρθρα 38 παρ. 3, 39 και 40 ν. 3850/2010), και οι προβλεπόμενες στην επίδικη σύμβαση υπηρεσίες και δράσεις, συνιστάμενες στην παρακολούθηση της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης στους χώρους εργασίας του προσφεύγοντος και στη μέτρηση των επιπέδων έκθεσης των εργαζομένων σε βλαπτικούς για την υγεία τους παράγοντες (ΦΑΣΗ Β), στη διενέργεια σ’ αυτούς ειδικών ιατρικών εξετάσεων και στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των οικείων περιβαλλοντικών μετρήσεων, σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα του ιατρικού ελέγχου των εργαζομένων (ΦΑΣΗ Γ), στην καταχώρηση των αποτελεσμάτων αυτών είτε σε σχετικά βιβλία είτε -προς τον σκοπό συστηματικότερης και αποτελεσματικότερης παρακολούθησης- σε ψηφιακή βάση δεδομένων, όπως, εν προκειμένω, το προβλεπόμενο από την επίδικη σύμβαση Παρατηρητήριο (ΦΑΣΗ Α), καθώς και στην ενημέρωση και επιμόρφωση των εργαζομένων σε θέματα σχετικά με την υγεία τους (ΦΑΣΗ Δ). Οι ως άνω δε υπηρεσίες και δράσεις, οι οποίες, κατά τα διαλαμβανόμενα στην οικεία διακήρυξη και με βάση τα πορίσματα της προσφάτως εκπονηθείσας από το προσφεύγον επιδημιολογικής μελέτης, κατέστησαν αναγκαίες, προς τον σκοπό σταθερής και συστηματικής παρακολούθησης της υγείας του συνόλου των εργαζομένων στην Ο.Ε.Δ.Α. Δυτικής Αττικής, στον Σ.Μ.Α. Σχιστού και στις κεντρικές υπηρεσίες του φορέα, οι οποίοι καθημερινά εκτίθενται σε ιδιαίτερα αυξημένους κινδύνους, δεν κατατείνουν στην υποκατάσταση του ιατρού εργασίας και του τεχνικού ασφάλειας στην εκτέλεση των καθηκόντων τους (ιδίως διενέργεια μετρήσεων και ιατρικών εξετάσεων, τήρηση ατομικού φακέλου υγείας εργαζομένων), όπως εσφαλμένα υπολαμβάνει η Επίτροπος, αλλά στην υποβοήθηση αυτών, με σκοπό την αποτελεσματικότερη άσκηση των οικείων αρμοδιοτήτων τους, μέσω της παροχής σ’ αυτούς της αναγκαίας τεχνογνωσίας, του απαιτούμενου βοηθητικού προσωπικού και των αναγκαίων υλικοτεχνικών υποδομών και εγκαταστάσεων. Ανακαλεί την 14/2023 Πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Υπηρεσία Επιτρόπου ΟΤΑ ΙΙΙ στον Δήμο Αθηναίων.
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/2112/2022
Παροχή υπηρεσιών «παρασκευής – διάθεσης γευμάτων.(...) Κατά παράβαση των άρθρων 6 παρ. 1, 45 παρ. 3, 49 παρ. 1 και 53 του ν. 4412/2016, στα έγγραφα της σύμβασης υπάρχουν ασάφειες και αντιφάσεις όσον αφορά στο ύψος του προϋπολογισμού των προς ανάθεση υπηρεσιών. Στο μέτρο που οι δημοσιεύσεις της προκήρυξης, όσον αφορά στην προϋπολογισθείσα δαπάνη, στηρίζονται σε αντιφατικό όρο της διακήρυξης συντρέχει και πλημμελής τήρηση των επιβαλλόμενων διατυπώσεων δημοσιότητας σε ενωσιακό επίπεδο (άρθρα 63 και 65 ν. 4412/2016). Κατά παράβαση των οριζόμενων στο Παράρτημα XII του Προσαρτήματος Α΄ του ν. 4412/2016, στη διακήρυξη προβλέπεται ότι τα κριτήρια οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας που αφορούν στον ελάχιστο ειδικό κύκλο εργασιών και στη μη εμφάνιση ζημίας κατά τις τρεις τελευταίες χρήσεις κρίνονται κατά τα έτη 2018, 2019 και 2020. Μη νομίμως εξαιρέθηκε το έτος 2021 που αποτελεί το εγγύτερο στον χρόνο διενέργειας του διαγωνισμού έτος. Εξάλλου, η ύπαρξη ορισμένου ύψους κύκλου εργασιών μπορεί κατά τον νόμο να αποδεικνύεται με υπεύθυνη δήλωση του οικονομικού φορέα, η οποία αποτελεί νόμιμο αποδεικτικό μέσο για την απόδειξη της οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας των υποψηφίων που δεν έχουν δημοσιευμένες ακόμη οικονομικές καταστάσεις. Τα κριτήρια ανάθεσης που σχετίζονται με τον ειδικό κύκλο εργασιών, την εμπειρία του αναδόχου και τα πιστοποιητικά διασφάλισης ποιότητας είναι μη νόμιμα (άρθρο 86 ν. 4412/2016), διότι δεν συνδέονται με την αξιολόγηση συγκεκριμένων ποιοτικών παραμέτρων παροχής των επίμαχων υπηρεσιών, αλλά αποκλειστικά με τον φορέα παροχής των υπηρεσιών αυτών, αποτελώντας αμιγώς κριτήρια ποιοτικής επιλογής αυτών. Για τους λόγους αυτούςΑπορρίπτει την από 24.10.2022 προσφυγή του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «...» και την υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση.Δεν ανακαλεί την 711/2022 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
ΑΕΠΠ/60/2020
Διαφημιστική προβολή....Περαιτέρω, από την εκφορά του κριτηρίου Β2 «Καταλληλότητα των προσόντων και της εμπειρίας των μελών της ομάδας έργου για την εκτέλεση του έργου» στον οικείο όρο της διακήρυξης, προκύπτει με σαφήνεια ότι για την βαθμολόγησή του αξιολογείται επιπλέον η εξειδικευμένη εμπειρία των μελών της ομάδας έργου στο σχεδιασμό και υλοποίηση προγραμμάτων τουριστικής προβολής στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Τούτο άλλωστε επαληθεύεται και από τις απόψεις της αναθέτουσας αρχής, όπου σε σχέση με το κριτήριο Β2 αναφέρεται ότι : «….βαθμολογείται επιπλέον, ήτοι πάνω από 100, όταν υπάρχει εξειδικευμένη εμπειρία της ομάδας έργου : α. στο σχεδιασμό και παραγωγή διαφημιστικών υλικών τουριστικής προβολής και β. στο σχεδιασμό και υλοποίηση προγραμμάτων τουριστικής προβολής». Συνεπώς, αξιολογώντας τον αριθμό των εξειδικευμένων έργων που προκύπτουν από τα βιογραφικά των μελών της ομάδας έργου κάθε διαγωνιζόμενου, ορθώς η αναθέτουσα αρχή προέβη στην βαθμολόγηση του συγκεκριμένου κριτηρίου κατά τα ανωτέρω, ενώ από κανένα σημείο της διακήρυξης δεν προκύπτει απαίτηση επιπλέον βαθμολόγησης στοιχείων, όπως η συνάφεια της επιστημονικής κατάρτισης των μελών της ομάδας έργου, η στελέχωση αυτής με μεγαλύτερο αριθμό προσώπων και η συμμετοχή στην ομάδα έργου πιστοποιημένου μεταφραστικού γραφείου. Άλλωστε, ουδόλως αμφισβητείται από την προσφεύγουσα ο αριθμός των εξειδικευμένων έργων που εκτιμήθηκαν για την διαμόρφωση της βαθμολογίας εκάστης προσφοράς, όπως το στοιχείο αυτό προκύπτει από την αιτιολόγηση της προσβαλλόμενης. Συνεπώς, απορρίπτονται ως αβάσιμοι οι σχετικοί ισχυρισμοί.