«Αξιοποίηση της περιοχής της Πανελλήνιας Έκθεσης Λαμίας» (...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις 1 και 2 της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι απαραδέκτως εισάγεται για έλεγχο σύμφωνα με την ως άνω διάταξη του άρθρου 200 του ν.4820/2021 το σχέδιο της διακήρυξης του έργου «Αξιοποίηση της περιοχής της Πανελλήνιας Έκθεσης Λαμίας», δεδομένου ότι δεν προκύπτει χρηματοδότηση έστω τμήματος του εν λόγω έργου από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.Για τους λόγους αυτούςΑπαραδέκτως εισάγεται για έλεγχο κατά το άρθρο 200 του ν.4820/2021 το σχέδιο διακήρυξης για την εκτέλεση του έργου «Αξιοποίηση της περιοχής της Πανελλήνιας Έκθεσης Λαμίας».

Ανάπτυξη της υπαίθρου-αγροτική οδοποιία.(...)Περαιτέρω, λόγω της εσφαλμένης δημοπράτησης του ελεγχόμενου έργου ως προμήθειας και της συνεπακόλουθης μη νόμιμης συνολικής απόκλισης της διακήρυξης και των λοιπών τευχών της δημοπράτησης  από τους όρους των ισχυόντων κατά τον κρίσιμο χρόνο πρότυπων τευχών ανοικτής διαδικασίας για τη σύναψη συμβάσεων έργων με κριτήριο κατακύρωσης την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά με βάση την τιμή (βλ. και άρθρο 53 παρ. 5 του ν.4412/2016, αλλά και τις προεκτεθείσες διατάξεις του ίδιου νόμου που ισχύουν ειδικότερα για τις συμβάσεις έργων), τίθενται ζητήματα ωριμότητας του έργου, εφόσον δεν υπάρχει εφαρμογή εξειδικευμένης-εμπεριστατωμένης τεχνικής μελέτης του έργου αυτού, με τη χρήση τεχνικών γνώσεων και μεθόδων, διακινδυνεύοντας έτσι την ποιότητα εκτέλεσής του. Απότοκη δε συνέπεια όλων των αναφερόμενων στις ανωτέρω σκέψεις ουσιωδών  πλημμελειών της διαδικασίας ήταν η πολύ μικρή συμμετοχή που επιτεύχθηκε, δεδομένου ότι μόλις δύο οικονομικοί φορείς προσήλθαν στον διαγωνισμό για ένα έργο χωρίς ιδιαίτερη τεχνική πολυπλοκότητα και τον μη ευκαταφρόνητο προϋπολογισμό των 5.975.423,60 ευρώ (με ΦΠΑ), με έτερο απότοκο αποτέλεσμα το ελάχιστο ποσοστό έκπτωσης που επετεύχθη, μόλις 1%, ενώ από τα γνωστά στο Κλιμάκιο από προηγούμενες ενέργειες του (βλ. ενδεικτικά, Ε΄ Κλ. 226, 478, 864/2019, 58, 202/2020, 851/2021, 165, 221/2022) για τα έργα αγροτικής οδοποιίας Δήμων υπάρχει μεγαλύτερη συμμετοχή οικονομικών φορέων και οι εκπτώσεις που προσφέρουν οι ανάδοχοι αυτών κινούνται σε ποσοστά από 63% μέχρι 26,66% (βλ. αντίστοιχα, ποσοστά 48,21%, 57,18%, 61,75%, 39,03%, 63%, 41,17%, 38,09%, 26,66%). Για τους λόγους αυτούςΚωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης, μεταξύ του Δήμου ....και του οικονομικού φορέα «….Α.Ε.»

Αντιπλημμυρική προστασία – Καθαρισμός Τεχνικών – Επαρχιακού Οδικού Δικτύου.(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν ερμηνευτικώς δεκτά στις σκέψεις 4 και 5 της παρούσας, το Δικαστήριο κρίνει ότι το έργο αφορά σε εργασίες καθαρισμού και κατασκευών σε μη εκ των προτέρων γνωστά τμήματα του εθνικού και επαρχιακού δικτύου της Περιφερειακής Ενότητας Φλώρινας και, συνεπώς, δεν καθίσταται σαφές πώς προκύπτουν οι ποσότητες που αποτελούν τη βάση υπολογισμού της εκτιμώμενης δαπάνης στον προϋπολογισμό της μελέτης. Τούτο παρά την παράθεση των είκοσι πέντε εθνικών και επαρχιακών οδών επί των οποίων θα εκτελεστούν οι υπό ανάθεση εργασίες και κατασκευές, και παρά τους περί του αντιθέτου αναπόδεικτους ισχυρισμούς της προσφεύγουσας ότι της σύνταξης του προϋπολογισμού του έργου είχε προηγηθεί προμέτρηση «έχοντας υπόψη συγκεκριμένες θέσεις επέμβασης που είναι σε γνώση της υπηρεσίας», η οποία, όμως, δεν περιλήφθηκε στα συμβατικά τεύχη. Συνακόλουθα, η εν λόγω έλλειψη συνιστά, κατ’ αρχήν, πλημμέλεια της διαγωνιστικής διαδικασίας, όπως ορθώς εντοπίστηκε από την προσβαλλόμενη πράξη. Πλην όμως, κατά παραδοχή των σχετικών λόγων της προσφυγής εκ των ελλείψεων της τεκμηρίωσης της εκτιμώμενης δαπάνης δεν παραβιάστηκαν οι αρχές της διαφάνειας, της ίσης μεταχείρισης και του ανταγωνισμού, όπως αποδεικνύεται από το γεγονός ότι τηρήθηκαν οι νόμιμες διατυπώσεις δημοσιότητας και τελικά στον διαγωνισμό συμμετείχαν έξι (6) εργοληπτικές επιχειρήσεις, Για τους λόγους αυτούςΔέχεται την κρινόμενη προσφυγή ανάκλησης.Ανακαλεί την 35/11.11.2021 πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου 

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:«Σχεδίαση, ανάπτυξη και λειτουργία Παρατηρητηρίου για την τεκμηριωμένη παρακολούθηση και την προαγωγή της Υγείας των εργαζομένων του ….», προϋπολογιζόμενης δαπάνης 1.000.000,00 ευρώ, πλέον Φ.Π.Α. (1.240.000,00 ευρώ, με Φ.Π.Α.), με δικαίωμα προαίρεσης για χρονικό διάστημα έως επιπλέον 12 μήνες, προϋπολογιζόμενης δαπάνης έως 500.000,00 ευρώ, πλέον Φ.Π.Α. (620.000,00 ευρώ με Φ.Π.Α.).(....)το Δικαστήριο κρίνει ότι οι ανωτέρω λόγοι πρέπει να γίνουν δεκτοί, στο σύνολό τους, ως βάσιμοι. Και τούτο, διότι το αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης εμπίπτει στις αρμοδιότητες του προσφεύγοντος, αφενός λόγω της ιδιότητάς του ως Φο.Δ.Σ.Α., ο οποίος, σύμφωνα με την περιβαλλοντική νομοθεσία, οφείλει να διασφαλίζει την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας κατά τη διαχείριση των Α.Σ.Α., αφετέρου λόγω της ιδιότητάς του ως εργοδότη, ο οποίος, στο πλαίσιο της, απορρέουσας από τη νομοθεσία για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων, αρχής της ευθύνης του (βλ. άρθρο 42 ν. 3850/2010, βλ. και άρθρο 662 ΑΚ, σύμφωνα με το οποίο «ο εργοδότης οφείλει να διαρρυθμίζει τα σχετικά με την εργασία και με το χώρο της, (…) έτσι ώστε να προστατεύεται η ζωή και η υγεία του εργαζομένου»), υποχρεούται να διαθέτει την απαραίτητη οργάνωση, να παρέχει τα αναγκαία μέσα και να λαμβάνει, εν γένει, όλα τα αναγκαία μέτρα για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων στην επιχείρησή του. Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνονται, ρητώς εκ του νόμου (βλ. άρθρα 38 παρ. 3, 39 και 40 ν. 3850/2010), και οι προβλεπόμενες στην επίδικη σύμβαση υπηρεσίες και δράσεις, συνιστάμενες στην παρακολούθηση της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης στους χώρους εργασίας του προσφεύγοντος και στη μέτρηση των επιπέδων έκθεσης των εργαζομένων σε βλαπτικούς για την υγεία τους παράγοντες (ΦΑΣΗ Β), στη διενέργεια σ’ αυτούς ειδικών ιατρικών εξετάσεων και στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των οικείων περιβαλλοντικών μετρήσεων, σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα του ιατρικού ελέγχου των εργαζομένων (ΦΑΣΗ Γ), στην καταχώρηση των αποτελεσμάτων αυτών είτε σε σχετικά βιβλία είτε -προς τον σκοπό συστηματικότερης και αποτελεσματικότερης παρακολούθησης- σε ψηφιακή βάση δεδομένων, όπως, εν προκειμένω, το προβλεπόμενο από την επίδικη σύμβαση Παρατηρητήριο (ΦΑΣΗ Α), καθώς και στην ενημέρωση και επιμόρφωση των εργαζομένων σε θέματα σχετικά με την υγεία τους (ΦΑΣΗ Δ). Οι ως άνω δε υπηρεσίες και δράσεις, οι οποίες, κατά τα διαλαμβανόμενα στην οικεία διακήρυξη και με βάση τα πορίσματα της προσφάτως εκπονηθείσας από το προσφεύγον επιδημιολογικής μελέτης, κατέστησαν αναγκαίες, προς τον σκοπό σταθερής και συστηματικής παρακολούθησης της υγείας του συνόλου των εργαζομένων στην Ο.Ε.Δ.Α. Δυτικής Αττικής, στον Σ.Μ.Α. Σχιστού και στις κεντρικές υπηρεσίες του φορέα, οι οποίοι καθημερινά εκτίθενται σε ιδιαίτερα αυξημένους κινδύνους, δεν κατατείνουν στην υποκατάσταση του ιατρού εργασίας και του τεχνικού ασφάλειας στην εκτέλεση των καθηκόντων τους (ιδίως διενέργεια μετρήσεων και ιατρικών εξετάσεων, τήρηση ατομικού φακέλου υγείας εργαζομένων), όπως εσφαλμένα υπολαμβάνει η Επίτροπος, αλλά στην υποβοήθηση αυτών, με σκοπό την αποτελεσματικότερη άσκηση των οικείων αρμοδιοτήτων τους, μέσω της παροχής σ’ αυτούς της αναγκαίας τεχνογνωσίας, του απαιτούμενου βοηθητικού προσωπικού και των αναγκαίων υλικοτεχνικών υποδομών και εγκαταστάσεων. Ανακαλεί την 14/2023 Πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Υπηρεσία Επιτρόπου ΟΤΑ ΙΙΙ στον Δήμο Αθηναίων.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:ζητείται η αναθεώρηση της 736/2022 απόφασης του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι δεν πρέπει να ανακληθεί η 5/2022 πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην ΠΕ Ροδόπης.  Με την εν λόγω πράξη κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ της προσφεύγουσας και της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «…» και διακριτικό τίτλο «…», για την εκτέλεση του έργου «Αποχέτευση Ακαθάρτων και Υδροδότηση Νέου Νοσοκομείου …», προϋπολογισθείσας δαπάνης 980.000,00 ευρώ, με την αιτιολογία ότι η προσφεύγουσα μη νομίμως και χωρίς να συντρέχει κατεπείγουσα ανάγκη εξαιτίας απρόβλεπτων γεγονότων προσέφυγε, για την ανάθεση του ως  άνω έργου, στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης, χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης.(...)Ειδικότερα, ανεξαρτήτως αν τα συγκεκριμένα ζητήματα του χρονικού προγραμματισμού και του συντονισμού των αρμοδίων φορέων θα μπορούσαν να στοιχειοθετήσουν κατεπείγουσα ανάγκη οφειλόμενη σε απρόβλεπτα γεγονότα για την αναθέτουσα αρχή, πάντως από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει τεκμηρίωση του επικαλούμενου προγραμματισμού για ολοκλήρωση του έργου εντός του έτους 2021.  Συγκεκριμένα, ούτε από τα επικαλούμενα έγγραφα της Περιφέρειας, αλλά ούτε και από την οικεία προκήρυξη, την τεχνική περιγραφή και τα  λοιπά τεύχη δημοπράτησης του έργου δεν προκύπτει κάποιο χρονοδιάγραμμα και φάσεις εκτέλεσης ή συγκεκριμένο χρονικό σημείο περάτωσης αυτού, είτε αυτοτελώς είτε σε συνδυασμό με την εκτέλεση των λοιπών έργων υποδομής, για τα οποία επίσης δεν προκύπτουν από  την υπό κρίση προσφυγή και τα στοιχεία του φακέλου ειδικότερες χρονικές αναφορές σε συσχέτιση και με το επίμαχο έργο.(...)Απορρίπτει την προσφυγή αναθεώρησης 

Παροχή υπηρεσιών φυσικής αγωγής, ναυαγοσωστικής και διοικητικής υποστήριξης:Ζητείται η ανάκληση της 12/2020 Πράξης της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου (...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν ερμηνευτικώς δεκτά ανωτέρω, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι η σύμβαση, στην κατάρτιση της οποίας κατατείνει ο διενεργηθείς με την εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση (άρθρο 32 παρ. 2 περιπτ. γ του ν.4412/2016) διαγωνισμός αναφορικά με τις «Εγκαταστάσεις μηχανημάτων κατάλληλου αερισμού λόγω κορωνοϊού», έχει μεικτό χαρακτήρα συμβάσεως προμηθειών και υπηρεσιών. Κύριο, όμως, αντικείμενο αυτής αποτελεί η προμήθεια εξοπλισμού κλιματιστικών συσκευών και τοπικών κλιματιστικών μονάδων, καθώς και ανταλλακτικών – αναλώσιμων υλικών εκτάκτων βλαβών αντλιών θερμότητας. Η προμήθεια δε του εξοπλισμού αυτού, εξ ορισμού και εκ φύσεως αρρήκτως συνδεδεμένη με την τοποθέτηση και εγκατάστασή του, αποσκοπεί στη διαμόρφωση συνθηκών κατάλληλου αερισμού λόγω κορωνοϊού σε διάσπαρτα, ουδαμώς προσδιοριζόμενα, κτίρια εκ των συντηρούμενων από το Δήμο .... ιδιόκτητων και μισθωμένων, και αποτελεί τη βασική υποχρέωση του αναδόχου, ενώ όλες οι λοιπές υποχρεώσεις που τον βαρύνουν  έχουν παρεπόμενο μόνον χαρακτήρα. Το συμπέρασμα ότι οι εργασίες εγκατάστασης του υπό προμήθεια εξοπλισμού είναι δευτερεύοντος και συμπληρωματικού χαρακτήρα σε σχέση με την προμήθεια ενισχύεται από την ανάλυση του προϋπολογισμού δημοπράτησης, στον οποίο δεν προβλέπονται αυτοτελή κόστη για τις εργασίες αυτές, αλλά έχουν συμπεριληφθεί στο κόστος των επιμέρους υπό προμήθεια ειδών, καθώς και από το γεγονός ότι στα συμβατικά τεύχη δεν προβλέπονται ρητά ειδικές, συναφείς προς τη φύση τους, τεχνικές γνώσεις ή άλλες προϋποθέσεις και προσόντα των  προσφερόντων, πέραν της υποχρέωσης διάθεσης τεχνικού προσωπικού με αντίστοιχη εμπειρία σε έργα Ηλεκτρομηχανολογικά (βλ. άρθρο 32 της ΕΣΥ). Περαιτέρω, δευτερεύοντα, ως προς το κύριο αντικείμενο της σύμβασης, χαρακτήρα έχουν τόσο οι υπηρεσίες συντήρησης, ελέγχου, αντικατάστασης, επισκευής και αποκατάστασης βλαβών και εν γένει επεμβάσεων στις ήδη υπάρχουσες εγκαταστάσεις αερισμού και κλιματισμού, προκειμένου να αποκατασταθεί η λειτουργικότητά τους και να επιτευχθούν τα προσδιοριζόμενα στην Δ1(δ)/ΓΠ οικ.26635/23.4.2020 εγκύκλιο του Υπουργείου Υγείας τεχνικά μέτρα διασφάλισης της δημόσιας υγείας κατά τη χρήση κλιματιστικών μονάδων, όσο και οι οικοδομικές εργασίες, καθόσον, όπως προκύπτει από τον πίνακα προϋπολογισμού δημοπράτησης, το κόστος αυτών, ανερχόμενο σε 128.379,94 ευρώ και 1.308,00 ευρώ αντίστοιχα, αντιστοιχεί στο έλασσον μέρος του συνολικού προϋπολογισμού της σύμβασης έναντι της προμήθειας και εγκατάστασης του απαιτούμενου εξοπλισμού κόστους 166.251,89 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. (πρβ. ΣτΕ 736, 201/2012, 423/2011). Επιπροσθέτως, ουδαμώς προκύπτει ότι οι ανωτέρω εργασίες απαιτούν ειδικές τεχνικές γνώσεις και μεθόδους από εξειδικευμένο επιστημονικό ή τεχνικό προσωπικό υψηλής τεχνικής και επιστημονικής γνώσης και εμπειρίας, αντιθέτως πρόκειται να εκτελεστούν από ένα συνεργείο αποτελούμενο από δύο ψυκτικούς οποιασδήποτε βαθμίδας (βλ. άρθρο 32 της ΕΣΥ). Εξ άλλου της διαδικασίας που προηγήθηκε δεν έχει συνταχθεί  ειδική τεχνική μελέτη μηχανικού αλλά μια απλή τεχνική περιγραφή των προς εκτέλεση εργασιών. Τέλος, ο ισχυρισμός του προσφεύγοντος Δ.Α. ότι πρόκειται για έργο, καθόσον για την εγκατάσταση ενός τέτοιου συστήματος κλιματισμού απαιτείται να προηγηθεί τεχνική εκτίμηση με υπολογισμό μεταβλητών παραμέτρων για την επιλογή του κατάλληλου μηχανήματος και να εφαρμοστούν οι τεχνικές προδιαγραφές των παραγράφων 2.4 «Παραδοχές-Συνθήκες Υπολογισμού» και 2.5. «Συστήματα Κλιματισμού» του τεύχους «Τεχνική Συγγραφή Υποχρεώσεων (Τ.Σ.Τ.) & Τεχνικές Προδιαγραφές Μελέτης», ερείδονται επί εσφαλμένης προϋπόθεσης, καθόσον τα διαλαμβανόμενα στις ως άνω παραγράφους προσιδιάζουν μεν σε έργο, δεν τυγχάνουν, όμως, εν προκειμένω εφαρμογής, δεδομένου ότι το αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης δεν αφορά στην εγκατάσταση αεραγωγών, σωληνώσεων, αντλιών νερού, παραγωγής ζεστού νερού με λέβητες, οργάνων αυτοματισμού ούτε στην τροποποίηση ολικώς ή μερικώς μίας ή περισσοτέρων εγκαταστάσεων κλιματισμού, ώστε να επιτευχθεί ένα ολοκληρωμένο τεχνικό αποτέλεσμα και να κατασκευαστεί ένα πλήρως λειτουργικό έργο, είναι, δε, αδιάφορο εάν εκ περισσού διαλαμβάνονται στο ως άνω τεύχος. Ανακαλεί την 12/2020 Πράξη της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου

 

ΕΣ/Β ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΟΛΟΜ/521/2021:Απορρίπτει την αναθεώρηση της 2647/2020 απόφασης του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου

 

 

ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΕΡΓΟΥ:..ζητείται η αναθεώρηση της 123/2019 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Με αυτά τα δεδομένα και σύμφωνα με τις ως άνω νομικές παραδοχές, ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη απόφαση ότι η διαδικασία που προηγήθηκε της ανάθεσης του επίμαχου έργου είναι νομικώς πλημμελής. Ειδικότερα: Α. το φυσικό – τεχνικό αντικείμενο του έργου δεν προσδιορίζεται με σαφήνεια και πληρότητα, όπως απαιτεί ο νόμος, αλλά περιγράφεται σε γενικό πλαίσιο με απλή αναφορά των ρεμάτων, στα οποία θα λάβουν χώρα οι εργασίες, δίχως να καθορίζεται το είδος καθώς και η ακριβής προμέτρηση της ποσότητας των εργασιών που πρόκειται να εκτελεσθούν. Συγκεκριμένα, όπως ορθώς δέχθηκε το VI Τμήμα, i. η υδρολογική – υδραυλική μελέτη που προβλέπεται  στην από 10.1.2018 Τεχνική Έκθεση, που συνοδεύει το έργο, αλλά και στην από 15.5.2017 Τεχνική Έκθεση που υποβλήθηκε στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση, προκειμένου να δοθεί απαλλαγή για την περιβαλλοντική αδειοδότηση, αποτελεί βασικό στοιχείο προσδιορισμού του τεχνικού αντικειμένου του έργου, ως εκ του ότι αυτό συνάπτεται αρρήκτως  με τον έλεγχο της παροχετευτικότητας των ρεμάτων σε σχέση με τις πλημμυρικές παροχές, για το λόγο δε αυτό η εν λόγω μελέτη έπρεπε να είχε προηγηθεί της δημοπράτησης του επίμαχου έργου. Αντιθέτως όμως, η μελλοντική εκπόνηση αυτής από τον ανάδοχο κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του έργου, τίθεται ως προϋπόθεση υλοποίησης των εργασιών. ii. Συναφώς, η πρόβλεψη  υποχρέωσης του αναδόχου να εκπονήσει τοπογραφικές μελέτες και να διενεργήσει αποτυπώσεις του φυσικού εδάφους, από τις οποίες θα προκύπτουν τα υψόμετρα των υποχρεωτικών σημείων της μηκοτομής του πυθμένα των ρεμάτων (γέφυρες, τεχνικά προς αρδευτικές και στραγγιστικές διώρυγες κ.λπ.) καθώς και επαρκή ενδιάμεσα στοιχεία, για να προσδιορίζονται τα απαιτούμενα οριστικά επίπεδα του πυθμένα τους με την αφαίρεση των φερτών υλικών (απορρίμματα, μπάζα, προσχώσεις, αυτοφυής βλάστηση), αποδεικνύει ότι το τεχνικό αντικείμενο του υπό εκτέλεση έργου δεν έχει προσδιοριστεί εκ των προτέρων με ακρίβεια. iii. Η ασάφεια και η αοριστία του αντικειμένου του έργου ενισχύεται και από το ότι στις ως άνω Τεχνικές Εκθέσεις ορίζεται ότι α) κατά την εκτέλεση του έργου θα εκτελεσθούν όσες εργασίες κριθούν απαραίτητες και σε θέσεις, που θα υποδειχθούν από την Υπηρεσία, β) οι εργασίες που δεν είναι δυνατόν να κοστολογηθούν συμβατικά, θα αντιμετωπισθούν απολογιστικά και γ) οι εργασίες, που είναι δύσκολο να προβλεφθούν από την αρχή, θα επιβαρύνουν το κονδύλι των απροβλέπτων. Την ασάφεια περαιτέρω επιτείνει η αναντιστοιχία μεταξύ της Τεχνικής Έκθεσης του έργου και της Ε.Σ.Υ., καθώς στην τελευταία (άρθρο 9 της Ε.Σ.Υ.) προβλέπεται ρητώς, ότι ο ανάδοχος υποχρεούται να συντάξει, μεταξύ άλλων, και μελέτες σχεδιασμού και εγκατάστασης αρδευτικού δικτύου φυτοτεχνικών εργασιών, οι οποίες ουδεμία σχέση έχουν με το αντικείμενο της διαγωνιστικής διαδικασίας. Β. Η συμπερίληψη της εκπόνησης της ως άνω υδρολογικής – υδραυλικής μελέτης στο αντικείμενο του δημοπρατηθέντος έργου δεν είναι νόμιμη, διότι i. ως στοιχείο της ωριμότητας του έργου έπρεπε να προϋπάρχει στο φάκελο το διαγωνισμού, ii. δεν συντρέχει η εξαιρετική περίπτωση ούτε οι προϋποθέσεις του άρθρου 50 του                  ν. 4412/2016, ώστε να είναι επιτρεπτή η ανάθεση  της μελέτης από κοινού με την κατασκευή του έργου, iii. το σύστημα υποβολής προσφορών που επελέγη, ήτοι επιμέρους ποσοστά έκπτωσης κατά ομάδες ομοειδών εργασιών, δεν είναι συμβατό με το σύστημα που προβλέπεται από τις διατάξεις του ν. 4412/2016 (αλλά και του προϊσχύσαντος ν. 3316/2005) για τις συμβάσεις μελετών, όπου ο ανάδοχος επιλέγεται με κριτήριο την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά και όχι τη χαμηλότερη τιμή, ώστε να εξασφαλίζεται το ποιοτικό αποτέλεσμα της μελέτης σε συνδυασμό με την καλύτερη δυνατή τιμή. Οι προβαλλόμενοι με την αίτηση λόγοι περί αναγκαιότητας σύνταξης των άνω μελετών, ως εκ του ότι εξυπηρετούν περιβαλλοντικούς σκοπούς προστασίας των ρεμάτων και επιβάλλονται από την περιβαλλοντική νομοθεσία, πρέπει να απορριφθούν, διότι δεν αμφισβητείται η αναγκαιότητα εκπόνησης των μελετών αυτών, αλλά η νομιμότητα ανάθεσής τους στον ανάδοχο του υπό εκτέλεση έργου. Ομοίως, πρέπει να απορριφθεί ο ισχυρισμός ότι οι αναδειχθείσες πλημμέλειες δεν είναι ουσιώδεις, διότι η δημοπράτηση έργου, του οποίου το φυσικό – τεχνικό αντικείμενο δεν προσδιορίζεται με επάρκεια και ακρίβεια, με παράλληλη ανάθεση εκπόνησης της προσδιοριστικής του αντικειμένου αυτού μελέτης στον εργολήπτη που αναλαμβάνει την κατασκευή του, χωρίς να συντρέχουν οι προϋποθέσεις του νόμου, συνιστά  ουσιώδη πλημμέλεια, αφού η κατασκευή του βέλτιστου δυνατού έργου απαιτεί την προηγούμενη ανάθεση της προσδιοριστικής του αντικειμένου του μελέτης υπό συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού και με κριτήρια που εξασφαλίζουν την ποιότητα αυτής. Εξάλλου, αλυσιτελώς προβάλλεται ότι η διαδικασία που ακολουθήθηκε ήταν νόμιμη ως εκ του ότι ουδεμία ένσταση υποβλήθηκε από τους υποψηφίους αναδόχους, διότι η συμπεριφορά των διαγωνιζομένων δεν ασκεί επιρροή στον προσυμβατικό έλεγχο από το Ε.Σ., που είναι πλήρης, αυτεπάγγελτος και καθολικός, εκτείνεται δε σε όλη τη διαδικασία σύναψης μιας σύμβασης. Απορριπτέος και ο ισχυρισμός περί του ότι επιτακτικοί λόγοι δημοσίου συμφέροντος επιβάλλουν την υπογραφή της κρινόμενης σύμβασης, διότι το δημόσιο συμφέρον, που προφανώς εξυπηρετείται με την ολοκλήρωση των εν λόγω εργασιών, δεν αναιρεί την υποχρέωση των αναθετουσών αρχών για τήρηση των διαδικασιών ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, οι οποίες έχουν επίσης θεσπιστεί για λόγους δημοσίου συμφέροντος (Τμ. Μείζ. – Επταμ. Συνθ. 682/2017, 2490/2015). Τέλος, ενόψει της σαφήνειας των εφαρμοστέων διατάξεων, αλλά και του προαναφερθέντος ουσιώδους χαρακτήρα των νομικών πλημμελειών που έλαβαν χώρα κατά τη διαγωνιστική διαδικασία, πρέπει να απορριφθεί ο ισχυρισμός περί συγγνωστής πλάνης των οργάνων της Αναθέτουσας Αρχής.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση αναθεώρησης πρέπει να απορριφθεί.

Συμπληρωματική σύμβαση έργου- εγκατάσταση αφαλάτωσης..Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η σύναψη της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης στερείται νομίμου ερείσματος, διότι: α) οι συμπληρωματικές εργασίες δεν παρίστανται αναγκαίες για την εκτέλεση του αρχικού έργου, αλλά αποτελούν επέκταση του τεχνικού και φυσικού αντικειμένου του, η οποία δεν περιλαμβανόταν στα συμβατικά τεύχη για την ανάθεση της κύριας σύμβασης, και β) δεν διαπιστώνεται, στη συγκεκριμένη περίπτωση, ότι εξαιτίας απρόβλεπτων περιστάσεων κατέστη αναγκαία, για την τεχνική εκτέλεση του υπό κατασκευή δημοπρατηθέντος έργου, η εκτέλεση συμπληρωματικών εργασιών, καθόσον για την επέκταση της δυναμικότητας της μονάδας αφαλάτωσης προβλεπόταν στα συμβατικά τεύχη νέα ανάθεση (Β΄ Φάση), άλλως η σημαντική αύξηση της τουριστικής - εποχικής κίνησης της περιοχής, αλλά και η βαθμιαία υποβάθμιση της ποιότητας του νερού των γεωτρήσεων (πίνακας παρακολούθησης .... 2008-2018 στη σελ. 12 της αιτιολογικής έκθεσης) ήταν γνωστή τουλάχιστον από τα έτη 2013- 2014, πριν τη δημοπράτηση του έργου, ο σχεδιασμός του οποίου πραγματοποιήθηκε με μεγάλη χρονική απόσταση, βάσει δεδομένων των προηγούμενων ετών σε σχέση με το χρόνο σύνταξης της προμελέτης (2011), επομένως δεν συντρέχει καμία από τις σωρευτικά απαιτούμενες προϋποθέσεις βάσει των άρθρων 28 και 57 του ν.3669/2008, η συνδρομή των οποίων μπορούσε να παρέχει νόμιμο έρεισμα για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης.Κατόπιν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Εγκατάσταση αφαλάτωσης - Θέση ...Δήμου ...».

ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/122/2020

Έλεγχος νομιμότητας σχεδίου σύμβασης:..Με δεδομένα αυτά, η επίμαχη σύμβαση είναι μεικτή σύμβαση, με αντικείμενο αφενός την προμήθεια ηχοπετασμάτων (ηχοφρακτών) στην τιμή αγοράς των οποίων περιλαμβάνονται επιμέρους εργασίες συναρμολόγησης και στερέωσής τους, αφετέρου την εκτέλεση έργου, διότι οι «εργασίες ηχομόνωσης» περιλαμβάνονται στις δραστηριότητες του Παραρτήματος II του Προσαρτήματος Α΄ του ν. 4412/2016. Σε κάθε περίπτωση δε για την έντεχνη τοποθέτηση των ηχοπετασμάτων πέριξ της εθνικής οδού και τη θεμελίωσή τους επί τοιχίου από σκυρόδεμα προβλέπονται εργασίες σχετικές με χωματουργικά, τεχνικά, σκυροδέματα, οπλισμούς, κράσπεδα και σημάνσεις για τις οποίες προηγήθηκε η διενέργεια μελέτης και για την επίβλεψή τους προβλέπεται η αυτοπρόσωπη παρουσία ειδικευμένων τεχνικών. Περαιτέρω, όπως ορθά κρίθηκε από το ΣΤ΄ Κλιμάκιο με την 93/2019 Πράξη του, κύριο αντικείμενο της σύμβασης είναι η εκτέλεση έργου, παρά το γεγονός ότι η εκτιμώμενη αξία του υπολείπεται σαφώς εκείνης της προμήθειας. Ειδικότερα, όπως προκύπτει από τα τεύχη δημοπράτησης, κεντρικό στοιχείο της σύμβασης δεν είναι η προμήθεια των ηχομονωτικών πετασμάτων, αλλά η κατασκευή ενός ενιαίου έργου με αντικείμενο την εκτέλεση ηχομονωτικών εργασιών σε συγκεκριμένα σημεία της Εθνικής Οδού Αθηνών – Λαμίας και με σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος και των πολιτών από τον κυκλοφοριακό θόρυβο στις, γειτνιάζουσες με την εθνική οδό, περιοχές και την αισθητική εναρμόνισή του με τις ήδη υφιστάμενες κατασκευές ηχομόνωσης. Η  επίτευξη αυτού του αποτελέσματος δεν επιτυγχάνεται με την απλή προμήθεια των πετασμάτων, αλλά προεχόντως με τις προαναφερθείσες εργασίες (χωματουργικά, τεχνικά, σκυροδέματα, οπλισμοί, κράσπεδα και σημάνσεις) που διασφαλίζουν την εντελή λειτουργία των προμηθευόμενων ειδών και αποτελούν προϋπόθεση για την άρτια υλοποίηση του κύριου συμβατικού αντικειμένου.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η δημιουργηθείσα αμφισβήτηση από τις 84/2019 και 93/2019 αντίθετες πράξεις του Ε΄ και του ΣΤ΄ Κλιμακίου, αντίστοιχα, πρέπει να αρθεί υπέρ της άποψης του ΣΤ΄ Κλιμακίου, ότι δηλαδή το υπό έλεγχο σχέδιο σύμβασης αφορά σε εκτέλεση δημοσίου έργου. Ως εκ τούτου πρέπει να αναπεμφθεί η υπόθεση στο Ε΄ Κλιμάκιο, προκειμένου να διενεργηθεί επί του σχεδίου της ως άνω σύμβασης, ο οικείο έλεγχος νομιμότητας.

ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΟΡΘΩΣΗ.(....)Ως εκ τούτου, και δεδομένου ότι δεν προβλέπεται κατά τα ανωτέρω πρόσθετη αμοιβή για το χρόνο υποχρεωτικής εγγύησης και συντήρησης, προληπτικής ή διορθωτικής, ούτε ο ανάδοχος εισέπραξε ξεχωριστή αμοιβή για την τελευταία, αντιθέτως, η υποχρεωτική συντήρηση συμπεριλαμβανόταν, λόγω της ιδιαίτερης φύσης του κατασκευαζόμενου έργου ως άμεσα συνδεόμενου με την προστασία της δημόσιας υγείας, στο χρόνο της εξίσου υποχρεωτικής εγγύησης καλής λειτουργίας, ως μέρος αυτής κατά τους όρους των τευχών δημοπράτησης και όχι ως αυτοτελής δαπάνη, δεν τυγχάνουν συνολικά εν προκειμένω εφαρμογής οι, επικαλούμενες ως κρίσιμες από την ΕΔΕΛ, διατάξεις του άρθρου 26 παρ. 3 της 14053/ΕΥΣ1749/27.3.2008 υπουργικής απόφασης περί επιλεξιμότητας δαπανών, οι οποίες αφορούν σε εργασίες συντήρησης/επισκευής εξοπλισμού, ήτοι υπηρεσίες, παρεχόμενες από εξωτερικό συνεργάτη μετά από διαδικασία ανάθεσης ή, ακόμη, ως τμήμα μεικτής δημόσιας σύμβασης (βλ. σχ. το 34897/ΕΥΘΥ715/7.7.2014 έγγραφο του Προϊσταμένου της Ειδικής Υπηρεσίας Θεσμικής Υποστήριξης της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Επενδύσεων - ΕΣΠΑ του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας με Θέμα «Ζήτημα εφαρμογής του άρθρου 26 παρ. 3 της Υπουργικής Απόφασης του Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου (ΥΠΑΣΥΔ) 14053/ΕΥΣ1749/27.3.2008 (…), όπως ισχύει, ενόψει της έκθεσης οριστικών αποτελεσμάτων ελέγχου της ΕΔΕΛ στο έργο Μελέτη, κατασκευή οικοδομικών και Η/Μ εργασιών και προμήθεια - εγκατάσταση ιατρικού και ξενοδοχειακού εξοπλισμού του Γ.Ν. Ζακύνθου, υποέργο 1 της ομώνυμης πράξης (…) και της υπ’ αριθμ. 1605/0052/30.05.2014 Απόφασης Δημοσιονομικής Διόρθωσης του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών»). Επομένως, η προσβαλλόμενη απόφαση, με την οποία έγινε δεκτό ότι οι συγκεκριμένες δαπάνες υποχρεωτικής συντήρησης του εξοπλισμού του Νοσοκομείου υπάγονται στο ρυθμιστικό πεδίο του ανωτέρω κανόνα, είναι ακυρωτέα, λόγω πλημμελούς αιτιολογίας, δεδομένου ότι δεν φέρει την απαιτούμενη νομική αιτία και υπαγωγή των περιστατικών στον πράγματι εφαρμοστέο κανόνα δικαίου προς στήριξη της επιβληθείσας δημοσιονομικής διόρθωσης.