Μίσθωση δύο υπαίθριων σταθμών αυτοκινήτων .(...)Mε αυτά τα πραγματικά δεδομένα, και σύμφωνα με όσα έγινα δεκτά ανωτέρω στη σκέψη 7, το Δικαστήριο κρίνει ότι η ένδικη σύμβαση, κατ’ ορθό νομικό χαρακτηρισμό (Ολ. ΕλΣ 982/2023, Έβδ. Τμ. 1383/2023 σκ.6, 1223/2022 σκ. 13 κ.α.), συνιστά, κατά τον προέχοντα χαρακτήρα της, σύμβαση παραχώρησης υπηρεσιών, επί της οποίας εφαρμόζονται οι σχετικές διατάξεις του ν. 4413/2016, όπως ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη πράξη. Τούτο, διότι δεν παραχωρείται απλώς το δικαίωμα χρήσης και εκμετάλλευσης δημοσίου ακινήτου προς τον σκοπό της επωφελέστερης άσκησης οικονομικής φύσης δραστηριοτήτων, αλλά ανατίθεται στον ανάδοχο, πέραν των υποχρεώσεων που επιβάλλονται συνήθως, κατά τα κρατούντα στις συναλλαγές, στον μισθωτή ακινήτου, η υποχρέωση να παρέχει συνεχείς και υψηλής ποιότητας υπηρεσίες στάθμευσης προς τους χρήστες των σταθμών, οι οποίες υπόκεινται σε ειδικές απαιτήσεις ως προς τον τρόπο διαχείρισής τους (αναβάθμιση εξοπλισμού και διαχείριση με αυτοματοποιημένο σύστημα smart parking, βλ. άρθρα 3 και 8 της διακήρυξης), τον χρόνο παροχής (εικοσιτετράωρη λειτουργία όλες τις ημέρες τις εβδομάδας, βλ. άρθρο 2 της διακήρυξης), τον τρόπο εκμετάλλευσης (υποχρέωση έκδοσης μηνιαίων καρτών στάθμευσης σε ποσοστό τουλάχιστον 15% επί των θέσεων, βλ. άρθρο 9 της διακήρυξης) και το τιμολόγιό τους (επιβολή ανώτατης χρέωσης ανά ώρα και μήνα και έγκριση της αύξησης του τιμολογίου από τον Δήμο Καλαμάτας, βλ. άρθρο 9 της διακήρυξης). Εξάλλου, δεν αποτελεί κριτήριο για τον χαρακτηρισμό ή μη της σύμβασης ως σύμβασης παραχώρησης υπηρεσιών η υπαγωγή ή μη των παραχωρούμενων υπηρεσιών στάθμευσης στην έννοια των δημόσιων υπηρεσιών, δεδομένου ότι δεν υφίσταται ουδεμία ρητή σχετική πρόβλεψη στον ν. 4413/2016 ή στην Οδηγία 2014/23/ΕΕ ούτε μπορεί να συναχθεί από τις διατάξεις αυτών η απαίτηση της συνδρομής προϋπόθεσης με το ως άνω περιεχόμενο, απορριπτομένου ως νόμω αβασίμου του σχετικού λόγου της προσφεύγουσας. Σε κάθε δε περίπτωση, ως άνω λόγος είναι απορριπτέος, καθόσον συνιστά ουσιώδη πλημμέλεια της ανάθεσης ο εσφαλμένος νομικός χαρακτηρισμός της σχετικής σύμβασης και η εξ αυτού του λόγου υπαγωγή της σύναψής της σε εσφαλμένες διαδικαστικές προϋποθέσεις, όπως συντρέχει και στην προκειμένη περίπτωση που εμφιλοχώρησαν ουσιώδεις πλημμέλειες στη σχετική διαδικασία, οι οποίες απορρέουν από τη μη εφαρμογή των άρθρων 8 παρ. 1 έως 3, 17 παρ. 2, 30 παρ. 1 και 33 παρ. 1, 43 παρ. 3 περ. β΄, 58 παρ. 2 περ. δ΄ και 59 παρ. 1, 2 και 4 περ. α΄ υποπερ. αα΄ και στστ΄ του ν. 4413/2016, ο τρόπος ερμηνείας και εφαρμογής των οποίων από το Κλιμάκιο δεν αμφισβητείται από την προσφεύγουσα και τον παρεμβαίνοντα. 	Κατ’ ακολουθίαν, η κρινόμενη προσφυγή ανάκλησης και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν ως αβάσιμες. (Για την ανάκληση της 250/2024 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.)
ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/Α΄ ΕΛΑΣΣΟΝΑ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/1346/2024

Διατήρηση Ειδικού Λογ/σμού Μέτρων και Σταθμών και μεταφορά μέρους των πόρων του στα έσοδα του Κρατικού Προϋπολογισμού.

Παροχή σύμφωνης γνώμης για την ίδρυση και λειτουργία ιδιωτικής χρήσης σταθμών αυτοκινήτων μεγάλου μεγέθους στο Νομό Αττικής. Εφαρμοστέες διατάξεις και υλική αρμοδιότητα.(...)Οι διατάξεις του π.δ. 455/1976 εφαρμόζονται ως προς τους όρους και προϋποθέσεις ίδρυσης και λειτουργίας χώρων στάθμευσης ιδιωτικής χρήσης, μεγάλου μεγέθους. Ειδική περίπτωση αποτελούν οι ιδιωτικοί χώροι στάθμευσης, που δημιουργούνται κατ’ εφαρμογή του ν. 960/1979 προς εξυπηρέτηση των υπό ανέγερση κτηρίων και υπάγονται στις διατάξεις του νόμου αυτού και των, κατ’ εξουσιοδότηση του, εκδοθέντων προεδρικών διαταγμάτων. Ελλείψει ειδικής ρύθμισης, οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης δεν έχουν αρμοδιότητα παροχής σύμφωνης γνώμης για την κυκλοφοριακή σύνδεση σταθμών αυτοκινήτων μεγάλου μεγέθους στο νομό Αττικής (ομόφωνα).

Σύμβαση παραχώρησης υπηρεσιών, με αντικείμενο την «Ανάπτυξη, Χρηματοδότηση, Λειτουργία, Συντήρηση και Εκμετάλλευση ζεύγους Σταθμών Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών (ΣΕΑ) ... της Εγνατίας Οδού»(...)Εξ άλλου, η προαναφερθείσα υποκατάσταση της παραχωρησιούχου στην από 23.7.2012 σύμβαση από τρίτο οικονομικό φορέα, ο οποίος δεν είχε μετάσχει στον διενεργηθέντα διαγωνισμό, πιθανολογείται σοβαρώς ως μη νόμιμη και για τον λόγο ότι αυτή έχει ως δικαιολογητικό έρεισμα την μη εκπλήρωση εκ μέρους της παραχωρησιούχου επί μακρύ χρονικό διάστημα (άνω των 7 ετών) των απορρεουσών από την ανωτέρω σύμβαση υποχρεώσεών της, γεγονός το οποίο στοιχειοθετεί λόγο καταγγελίας της εν λόγω σύμβασης από την παραχωρούσα αρχή. Συνεπώς, η ένδικη υποκατάσταση της παραχωρησιούχου, ανατρέπουσα την ισορροπία της ανωτέρω σύμβασης παραχώρησης, συνιστά ουσιώδη τροποποίηση της σύμβασης αυτής, κατά την έννοια της διατάξεως της παρ. 4 του άρθρου 51 του ν. 4413/2016 δύναται δε να διενεργηθεί μόνο κατόπιν προκηρύξεως νέας διαγωνιστικής διαδικασίας για την ανάθεσή της.Δέχεται την αίτηση ακυρώσεως.

Σύμβαση παραχώρησης έργου «Ανάπτυξη, Χρηματοδότηση, Λειτουργία, Συντήρηση και Εκμετάλλευση ζεύγους Σταθμών Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών (ΣΕΑ) ... στο τμήμα 14.3 της ...»(...)Εξ άλλου, η προαναφερθείσα υποκατάσταση της παραχωρησιούχου στην από 14-11-2011 σύμβαση από τρίτο οικονομικό φορέα, ο οποίος δεν είχε μετάσχει στον διενεργηθέντα διαγωνισμό παρίσταται ως μη νόμιμη και για τον λόγο ότι αυτή έχει ως δικαιολογητικό έρεισμα την μη εκπλήρωση εκ μέρους της παραχωρησιούχου επί μακρύ χρονικό διάστημα (άνω των 8 ετών) των απορρεουσών από την ανωτέρω σύμβαση υποχρεώσεών της, γεγονός το οποίο στοιχειοθετεί λόγο καταγγελίας της εν λόγω σύμβασης από την παραχωρούσα αρχή. Συνεπώς, η ένδικη υποκατάσταση της παραχωρησιούχου, ανατρέπουσα την ισορροπία της ανωτέρω σύμβασης παραχώρησης, συνιστά ουσιώδη τροποποίηση της σύμβασης αυτής, κατά την έννοια της διατάξεως της παρ. 4 του άρθρου 51 του ν. 4413/2016 δύναται δε να διενεργηθεί μόνο κατόπιν προκηρύξεως νέας διαγωνιστικής διαδικασίας για την ανάθεσή της.Δέχεται την αίτηση.

Διαχείριση χώρων στάθμευσης...Σε κάθε περίπτωση, ο ισχυρισμός της προσφεύγουσας θα πρέπει να απορριφθεί και ως αβάσιμος, καθώς η Διακήρυξη δεν απαιτούσε την πιστοποίηση συγκεκριμένων διαδικασιών αλλά γενικά Πιστοποιητικό Συμμόρφωσης εφαρμογής Συστήματος Διαχείρισης Ποιότητας «στο πεδίο εφαρμογής των εν λόγω υπηρεσιών». Η προσκομισθείσα πιστοποίηση στο πεδίο των αυτοματοποιημένων χώρων στάθμευσης δεν κείται εκτός του πεδίου της υπό ανάθεση υπηρεσίας, καθώς - όπως αναφέρει και ο αναθέτων φορέας στις Απόψεις του - πρόκειται στην ουσία για διευρυμένο - αναβαθμισμένο αντικείμενο, το οποίο επεκτείνεται και στους αυτοματοποιημένους χώρους στάθμευσης, όπου «χρησιμοποιούνται σύγχρονα μέσα για την καταγραφή, έλεγχο, πληρωμή των οχημάτων που εισέρχονται στον ελεγχόμενο χώρο στάθμευσης από το προσωπικό που τα χειρίζεται - επιβλέπει το χώρο». Η διαχείριση δηλαδή ενός χώρου στάθμευσης μπορεί να πραγματοποιηθεί είτε μόνο μέσω του προσωπικού, είτε με αυτοματοποιημένα συστήματα, τα οποία διαχειρίζεται προσωπικό και μάλιστα με περισσότερες απαιτήσεις. Εν προκειμένω, η Διακήρυξη δεν προέβλεπε συγκεκριμένο τρόπο διαχείρισης του χώρου στάθμευσης. Κατά συνέπεια, ορθώς ο αναθέτων φορέας έκανε δεκτό το Πιστοποιητικό Συμμόρφωσης που υπέβαλε ο οικονομικός φορέας «............. » και για τον λόγο αυτό και ο δεύτερος λόγος της υπό κρίση Προσφυγής θα πρέπει να απορριφθεί.

Βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα της έννοιας των ανωτέρω συμβάσεων παραχώρησης είναι το γεγονός ότι το εργολαβικό αντάλλαγμα συνίσταται είτε αποκλειστικά στο δικαίωμα εκμετάλλευσης του έργου ή της υπηρεσίας είτε στο δικαίωμα αυτό σε συνδυασμό με την καταβολή αμοιβής. Στην περίπτωση, όμως, που η λειτουργία και εκμετάλλευση του παραχωρηθέντος έργου συνιστά παράλληλα και εκτέλεση υπηρεσίας, δηλαδή, εφόσον η λειτουργία του έργου εξυπηρετεί ή συνδέεται με τη λειτουργία ορισμένης υπηρεσίας, την παροχή της οποίας αναλαμβάνει ο ανάδοχος υποκαθιστώντας την αναθέτουσα αρχή, τότε η σύμβαση παραχώρησης δημοσίου έργου αποτελεί ταυτόχρονα και σύμβαση παραχώρησης δημόσιας υπηρεσίας, κατά την έννοια του κοινοτικού δικαίου. Στη σύμβαση αυτή, η λειτουργία της παραχωρηθείσας υπηρεσίας συνίσταται στην εκμετάλλευση, χάριν του κοινού, των δημοσίων έργων που κατασκευάστηκαν από τον ανάδοχο, δηλαδή ο ανάδοχος της σύμβασης παραχώρησης αναλαμβάνει να υλοποιήσει με δικά του έξοδα τις επενδύσεις που είναι απαραίτητες για τη δημιουργία της υπηρεσίας και για τη λειτουργία αυτής εντός μιας μακράς χρονικής περιόδου. Η εν λόγω σύμβαση αποτελεί μικτή σύμβαση, δηλαδή ενιαία σύμβαση που εμφανίζει μία σύνθεση στοιχείων που ανήκουν σε περισσότερα είδη συμβάσεων. Σύμφωνα με τη δέκατη έκτη αιτιολογική σκέψη της Οδηγίας 2004/17/ΕΚ, η οποία ενσωματώθηκε στο ελληνικό δίκαιο με το προαναφερόμενο π.δ/μα 60/2007, εφόσον τα έργα γίνονται επικουρικώς και δεν αποτελούν το αντικείμενο της σύμβασης, δεν μπορούν να δικαιολογήσουν τον χαρακτηρισμό της σύμβασης ως σύμβασης δημοσίων έργων. Συναφώς, το Δ.Ε.Κ. έκρινε (βλ. απόφαση της 19.4.1994, C-331/92), ότι εφόσον σε μία μικτή σύμβαση οι τεχνικές εργασίες έχουν παρεπόμενο μόνο χαρακτήρα σε σχέση με το κύριο αντικείμενό της, τότε το σύνολο του διαγωνισμού αυτού δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως σύμβαση δημοσίων έργων. Επομένως, στις περιπτώσεις που η προβλεπόμενη εκτέλεση έργων έχει παρεπόμενο μόνο χαρακτήρα ενώ το κύριο αντικείμενο της σύμβασης είναι η παραχώρηση υπηρεσιών, τότε πρόκειται για σύμβαση παραχώρησης υπηρεσιών κι όχι για σύμβαση παραχώρησης έργου. Ως εκ τούτου, πρέπει σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση να προσδιορίζεται αν το κύριο αντικείμενο της σύμβασης είναι η κατασκευή ενός έργου ή η παροχή υπηρεσιών ή, αντίθετα, αν η κατασκευή του έργου ή παροχή των υπηρεσιών έχει επικουρικό χαρακτήρα σε σχέση με το κύριο αντικείμενο της σύμβασης. Συνεπώς, στην περίπτωση που η κατασκευή του έργου αποτελεί την αναγκαία προϋπόθεση για την εκμετάλλευση της παραχωρούμενης υπηρεσίας, τότε πρόκειται για σύμβαση παραχώρησης υπηρεσίας, επί της οποίας δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις του π.δ/τος 60/2007. (Βλ. 209/2008 πράξη παρόντος Κλιμακίου, βλ. και Ερμηνευτική ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με τις συμβάσεις παραχώρησης στο κοινοτικό δίκαιο, ΕΕ C 121/29.4.2000, Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα "Ενίσχυση του δικαίου παραχωρήσεων και συμβάσεων Δημοσίων και Ιδιωτικών Συμπράξεων", ΕΕ C 14/16.1.2001, σελ. 91 επ., Ε.Α ΣτΕ 119/1999, 791/2002, 543/2003, Ε. Τροβά – Δ. Κούτρας, Η κατασκευή του ενιαίου ευρωπαϊκού χώρου και η σύμβαση παραχώρησης δημοσίων έργων, Ι. Γκιτσάκης, Η παραχώρηση της δημόσιας υπηρεσίας και δημοσίου έργου, Σ. Παναγόπουλος, Η Σύμβαση παραχώρησης δημοσίου έργου στην κοινοτική και ελληνική έννομη τάξη, σε Κοινοτικό Δίκαιο 25 χρόνια εφαρμογής στην Ελλάδα, σελ. 83 επ.).

Σύμβαση απευθείας ανάθεσης υπηρεσιών: Με αυτά τα δεδομένα, η υπό κρίση σύμβαση δεν αποτελεί προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν.3852/2010, αλλά συνιστά αμφοτεροβαρή εξ επαχθούς αιτίας σύμβαση απευθείας ανάθεσης υπηρεσιών. Τούτο διότι, από το αντικείμενό της και κυρίως από τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των συμβαλλομένων, προκύπτει ότι η εταιρεία αναλαμβάνει, έναντι ανταλλάγματος, την παροχή συγκεκριμένης υπηρεσίας προς το Δήμο, δηλαδή την εξεύρεση του κατάλληλου επιστημονικού προσωπικού και περαιτέρω τη σύνταξη και υποβολή της προαναφερθείσας μελέτης, ενώ η συμβολή του Δήμου περιορίζεται στη, δευτερευούσης σημασίας και σε κάθε περίπτωση αόριστη, διατύπωση προτάσεων για την υλοποίηση της μελέτης και παροχή κάθε δυνατής βοήθειας. Επομένως, δοθέντος ότι η εταιρεία στην ουσία αναλαμβάνει εξ ολοκλήρου την εκτέλεση της υπηρεσίας και ο Δήμος υποχρεούται απλά να καταβάλει το αντάλλαγμα, οι συμβαλλόμενοι δεν έχουν την ίδια αφετηρία συμφερόντων, με σκοπό την εκ μέρους τους εκτέλεση κοινής δημόσιας αποστολής, όπως απαιτείται από το άρθρο 100 του ν.3852/2010, αλλά ο Δήμος λειτουργεί ως αναθέτουσα αρχή, που επιδιώκει την εκτέλεση της υπηρεσίας εκ μέρους της «...». (...)Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω η εντελλόμενη δαπάνη είναι νόμιμη και το επίμαχο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί.

Νομιμότητα του σχεδίου της δανειακής σύμβασης .(...)Κατ’ ακολουθία δε συντρέχει λόγος που να κωλύει την υπογραφή του σχεδίου δανειακής σύμβασης ποσού 300.000 ευρώ μεταξύ του Δήμου Καλαμάτας και του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων για τη χρηματοδότηση της εκτέλεσης του έργου «Ασφαλτοστρώσεις διάφορων δρόμων πλην Καλαμάτας», υπό την προϋπόθεση ότι θα απαλειφθεί ο αναφερόμενος στο άρθρο 17 αυτού όρος

Οριοθέτηση περιοχών και χορήγηση στεγαστικής συνδρομής για την αποκατάσταση των ζημιών σε κτίρια από τον ανεμοστρόβιλο στις 21 Σεπτεμβρίου 2015 α) στις Τ.Κ. Ασπροχώματος και Λαίικων, της Δ.Ε. Καλαμάτας, του Δήμου Καλαμάτας, της Π.Ε. Μεσσηνίας, της Περιφέρειας Πελοποννήσου, β) στην περιοχή «Μπουρνιάς», της Δ.Κ. Καλαμάτας, της Δ.Ε. Καλαμάτας, του Δήμου Καλαμάτας, της Π.Ε. Μεσσηνίας, της Περιφέρειας Πελοποννήσου, γ) στην Δ.Κ. Σκάλας και στην Τ.Κ. Λεήμονα, της Δ.Ε. Σκάλας, του Δήμου Ευρώτα, της Π.Ε. Λακωνίας, της Περιφέρειας Πελοποννήσου, και δ) στις Τ.Κ. Έλους και Αστερίου, της Δ.Ε. Έλους, του Δήμου Ευρώτα, της Π.Ε. Λακωνίας, της Περιφέρειας Πελοποννήσου.