ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑ:Μη νόμιμη η καταβολή ποσού από Δήμο σε Κοινοπραξία που αφορά την πληρωμή του 1ου λογαριασμού της συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Αποκατάσταση παλαιού δημοτικού κτιρίου για πολιτιστικές χρήσεις του Δήμου ….», καθόσον οι ανωτέρω εργασίες δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, διότι αντικείμενο του αρχικού έργου ήταν η αποκατάσταση του παλαιού δημοτικού κτιρίου του Δήμου, προκειμένου αυτό να χρησιμοποιείται για πολιτιστικές χρήσεις, ενώ η λειτουργία ενός παιδικού σταθμού δεν εμπίπτει στην έννοια των πολιτιστικών χρήσεων. Συνεπώς, πρόκειται για νέο έργο σε σχέση με αυτό της αρχικής εργολαβίας, το οποίο δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης (άρθρο 28 του Κώδικα Κατασκευής Δημοσίων Έργων, ο οποίος κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 3669/2009, ΦΕΚ Α 116/2009, όπως το άρθρο αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 35 του ν. 4053/2012, ΦΕΚ Α΄ 44/2012 και άρθρο 57 του ν. 4053/2012).

Δημόσια έργα.(....)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τα εκτιθέμενα στη δεύτερη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η καλή εκτέλεση του έργου βεβαιώνεται από Επιτροπή που δεν έχει νόμιμη συγκρότηση λόγω της συμμετοχής σε αυτή ενός δημοτικού συμβούλου αντί δύο με δυνατότητα συμμετοχής και ενός υπαλλήλου, κατά συνέπεια η πληρωμή του δεν χωρεί νόμιμα, προεχόντως για τούτο, όπως προβάλλεται με το δεύτερο λόγο διαφωνίας, ανεξάρτητα από το ότι στα δικαιολογητικά του φακέλου δεν περιέχεται η πρόσθετη βεβαίωση, ότι ο ανάδοχος ανταποκρίθηκε στις υποχρεώσεις του, κατά τα προβαλλόμενα με τον πρώτο λόγο διαφωνίας. Περαιτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη και για το λόγο ότι ο εργολάβος στον οποίο ανατέθηκε η εκτέλεση του έργου δεν είναι τεχνικά κατάλληλος για τούτο, διότι δεν έχει το απαιτούμενο για την εκτέλεσή του πτυχίο στην κατηγορία οικοδομικά έργα, δεδομένου ότι από τη φύση του έργου σε συνδυασμό με τις εργασίες που προϋποθέτει και το αποτέλεσμα στο οποίο αυτές αποβλέπουν, προκύπτει ότι αυτό προσιδιάζει σε αυτή την κατηγορία, συνεπώς απαιτείται ως προσόν του αναδόχου εργολάβου να έχει εγγραφεί στην αντίστοιχη τάξη πτυχίου της καλούμενης για το έργο αυτό κατηγορίας. Εξάλλου, ο τρίτος λόγος διαφωνίας είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, δεδομένου ότι, κατά τα εκτιθέμενα στην τρίτη σκέψη, η βεβαίωση της Δ.Ο.Υ. ότι ο ανάδοχος έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του από το Φ.Π.Α. δεν αποτελεί δικαιολογητικό το οποίο επιβάλλεται να προσκομίζεται προκειμένου να εκδοθεί το χρηματικό ένταλμα πληρωμής του αναδόχου, αλλά δικαιολογητικό εξόφλησής του απαραίτητο σε μεταγενέστερο στάδιο, κατά την εκταμίευση της δαπάνης. Τέλος, και ο τέταρτος λόγος διαφωνίας είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, δεδομένου ότι κατά τα εκτιθέμενα στην τέταρτη σκέψη, η εγγυητική επιστολή καλής εκτέλεσης του έργου αποτελεί δικαιολογητικό για τη νόμιμη υπογραφή της σύμβασης εκτέλεσής του, επιστρέφεται δε χωρίς καθυστέρηση αμέσως μετά την παραλαβή του και δεν απαιτείται να προσκομίζεται ως δικαιολογητικό πληρωμής του χρηματικού εντάλματος που εκδίδεται για την τελική εξόφληση του αναδόχου μετά την εκτέλεση και παραλαβή του έργου, όπως συμβαίνει στην προκειμένη περίπτωση.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Δήμο σε ιδιωτική εταιρεία για προμήθεια οικοδομικών υλικών, καθόσον, κατά παράβαση της αρχής της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης,  αποφασίσθηκε η πραγματοποίηση της ανωτέρω προμήθειας, χωρίς, όμως, να προκύπτει, ούτε από τη μελέτη της Τεχνικής Υπηρεσίας του Δήμου, ούτε από οποιοδήποτε άλλο στοιχείο η εκτέλεση συγκεκριμένου έργου, κατά την έννοια των διατάξεων του άρθρου 1 παρ. 3 του ν. 3669/2008 και  ποιες συγκεκριμένες ανάγκες κατέστησαν απαραίτητη την ως άνω προμήθεια, τόσο ως προς το είδος των υλικών που περιλαμβάνονται όσο και ως προς τις εγγεγραμμένες ποσότητες. (Λόγος μη νομιμότητας που εξετάστηκε αυτεπαγγέλτως από το αρμόδιο Κλιμάκιο Ε.Σ. και συνάπτεται με την απάντηση του διατάκτη της δαπάνης στους λόγους διαφωνίας του Επιτρόπου

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑ: Νόμιμη η πληρωμή του 3ου λογαριασμού του έργου «Βελτίωση κοινοτικών δρόμων και κοινοτικών χώρων του Δήμου ….», καθόσον νομίμως παρατάθηκε με  απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου η προθεσμία εκτέλεσης του έργου, διότι η ως άνω  εγκριτική πράξη του Δημοτικού Συμβουλίου εκδόθηκε εντός ευλόγου χρόνου από τη λήξη της αρχικής προθεσμίας περαίωσης του έργου, ύστερα από σχετική αίτηση της αναδόχου, η οποία υποβλήθηκε πριν από την παρέλευση της εν λόγω προθεσμίας (άρθρο 48 του ν. 3669/2008).

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχει ουσιώδης νομική πλημμέλεια που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου συμβάσεως, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος αυτής, υπό τον όρο, όμως, ότι πριν την υπογραφή του, ο όρος που τίθεται στη σελίδα 3 του σχεδίου, σύμφωνα με τον οποίο «Δεν θα εκτελεστούν εργασίες επί πλέον των συμβατικών ποσοτήτων, αν προηγουμένως δεν υπάρχει έγκριση για την εκτέλεση αυτών και την απαιτούμενη πληρωμή», θα επαναδιατυπωθεί, προς αποκατάσταση της ορθότητας και της σαφήνειας αυτού, σύμφωνα και με τις διατάξεις του άρθρου 16 της Ε.Σ.Υ., ως εξής: «Για την εκτέλεση εργασιών επιπλέον των συμβατικών ποσοτήτων που τυχόν θα απαιτηθούν κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του έργου θα εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 57 του ν. 3669/2008. Δεν θα εκτελεστούν εργασίες επί πλέον των συμβατικών ποσοτήτων, αν προηγουμένως δεν υπάρχει έγκριση για την εκτέλεση αυτών και την απαιτούμενη πληρωμή».

Καθυστέρηση πληρωμών από ανάδοχο Δημ.Εργου.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, μη νομίμως έλαβαν χώρα οι πληρωμές στο προσωπικό του αναδόχου του επίμαχου έργου από τον προϋπολογισμό δημοσίων επενδύσεων, σύμφωνα με τον βασίμως προβαλλόμενο από την Επίτροπο λόγο διαφωνίας και την ορθή επισήμανση της Υ.Δ.Ε. Ν. Λάρισας στο 4475,5155,5156/15.1.2010 έγγραφο επιστροφής δικαιολογητικών προς την Ε.Υ.Δ.Ε. Κάρλας. Τούτο δε διότι πέραν των προβλεπόμενων στο άρθρο 37 παρ. 9 του ν. 3669/2008 προϋποθέσεων (καθυστέρηση πληρωμών από τον ανάδοχο, κλήση προς αυτόν για εξόφληση των εργαζομένων και γραπτή όχληση αυτών προς την υπηρεσία), πρέπει για την εφαρμογή του εν λόγω άρθρου να συντρέχει σωρευτικά και η προϋπόθεση ύπαρξης ενεργής απαίτησης του αναδόχου του έργου σε βάρος του κυρίου του έργου από εκτελεσθείσες εργασίες. Αυτή δε η απαίτηση πρέπει να αποδεικνύεται με τον οριζόμενο στο άρθρο 53 του ν. 3669/2008 τρόπο, ήτοι βάσει πιστοποιήσεων και λογαριασμών των εργασιών που έχουν εκτελεσθεί. Απορριπτέος, εξάλλου, τυγχάνει ο ισχυρισμός της υπολόγου ότι «το “λαβείν” του εργολάβου είναι συνώνυμο πίστωσης που σημαίνει παροχή δανείου έναντι μελλοντικής ανταπόδοσης» (βλ. το από 16.4.2010 έγγραφο της υπολόγου ....), αφού, όπως προεκτέθηκε, η ύπαρξη οφειλής του κυρίου του έργου προς τον εργολάβο αποδεικνυόμενη από πιστοποιήσεις εκτέλεσης εργασιών, είναι προϋπόθεση για την εφαρμογή των ευεργετικών για τους απασχολούμενους στο έργο προμνησθεισών διατάξεων. Ωστόσο, ενόψει του δυσερμήνευτου των ανωτέρω διατάξεων του άρθρου 37 παρ. 9 του ν. 3669/2008 το οποίο έπρεπε να εφαρμοστεί σε συνδυασμό με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 53 του ίδιου νόμου, καθώς και λόγω της έλλειψης τόσο νομολογίας των Δικαστηρίων επί του επίμαχου νομικού ζητήματος όσο και εγκυκλίων οδηγιών από τη Διοίκηση για την εφαρμογή αυτών, καθώς και εκ του γεγονότος ότι ήδη έχουν ξεκινήσει οι διαδικασίες αναγκαστικής είσπραξης, μέσω της Δ.Ο.Υ. Φ.Α.Β.Ε. Αθηνών, των ποσών που πληρώθηκαν από τον Δημόσιο, με τα επίμαχα Χ.Ε., προς τους εργαζόμενους του εκπτώτου αναδόχου, το Τμήμα κρίνει, ότι, στην προκειμένη περίπτωση, η πληρωμή του προσωπικού του αναδόχου δεν έγινε με σκοπό την καταστρατήγηση των κείμενων διατάξεων, αλλά επειδή τα αρμόδια όργανα της Ε.Υ.Δ.Ε. Κάρλας, τελούσαν σε πλάνη ως προς την έννοια των ως άνω διατάξεων, υπολαμβάνοντας ότι για την εκταμίευση των ως άνω ποσών δεν απαιτούνταν πιστοποιήσεις εργασιών του αναδόχου, η πλάνη τους δε αυτή είναι συγγνωστή. Συνεπώς, τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα θα μπορούσαν να θεωρηθούν εάν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος τις πιστώσεις του οποίου βαρύνουν.

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑ:Μη νόμιμη η εξόφληση του 1ου λογαριασμού του έργου «Ανάπλαση δημοτικού σχολείου», διότι μη νόμιμα  υποκαταστάθηκε ο ανάδοχος του έργου από την υπεργολάβο εργοληπτική επιχείρηση, καθόσον η ανωτέρω σύμβαση δεν εγκρίθηκε από τον Δήμο και ο ανάδοχος δεν διατήρησε ποσοστό των εργασιών της σύμβασης έργου που να αντιστοιχεί τουλάχιστο στο 70% της αξίας αυτής (άρθρα 68 και 69 του ν. 3669/2008, ΦΕΚ Α΄ 116/2008).

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑ.Δικαιολογητικά:Νόμιμη η πληρωμή του 1 ου λογαριασμού του έργου «Βελτίωση Σχολικών Εγκαταστάσεων .» από Δήμο σε Κοινοπραξία, καθόσον νομίμως υπεγράφη η σχετική σύμβαση από τα συμπράττοντα μέλη της κοινοπραξίας - η οποία νομίμως συμμετείχε στο διενεργηθέντα διαγωνισμό κατόπιν σύστασής της - παρά το γεγονός ότι δεν προσκομίσθηκε κατά την υπογραφή της, συμβολαιογραφική πράξη διορισμού κοινού εκπροσώπου, έλλειψη, η οποία πάντως καλύφθηκε με τη μεταγενέστερη προσκομιδή της προαναφερθείσας συμβολαιογραφικής πράξης ενόψει και του περιεχομένου αυτής (άρθρο 39 παρ. 3 του ν. 3669/2008, ΦΕΚ Α' 116/2008).

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ: (...) Με τα δεδομένα αυτά το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ανεύρεση βλήματος πυροβολικού, κατάλοιπου του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στην περιοχή εκτέλεσης του έργου συνιστά απρόβλεπτη περίσταση κατά την έννοια του άρθρου 57 του ν. 3669/2008. Ειδικότερα, πρόκειται για γεγονός που δεν ήταν δυνατό να προβλεφθεί κατά τη φάση εκπόνησης των μελετών του έργου και το οποίο δεν ανάγεται στη σφαίρα ευθύνης της αναθέτουσας αρχής. Επιπλέον, λόγω του γεγονότος ότι η περιοχή εκτέλεσης του έργου χαρακτηρίστηκε από τις αρμόδιες στρατιωτικές αρχές ως «ύποπτος χώρος» στον οποίο απαγορεύεται κάθε πρόσβαση, καθίσταται αδύνατη η συνέχιση εκτέλεσης των εργασιών. Για το λόγο αυτό, για την ολοκλήρωση του έργου απαιτείται η προηγούμενη διενέργεια έρευνας για τυχόν ύπαρξη και άλλων πυρομαχικών και η εκκαθάριση του χώρου από την αρμόδια στρατιωτική υπηρεσία. Τούτων δοθέντων, η εκτέλεση των ελεγχόμενων συμπληρωματικών εργασιών εκ μέρους του αναδόχου κατά την πραγματοποίηση των αναγκαίων ερευνών είναι απολύτως αναγκαία για τη συνέχιση του έργου. Οι εργασίες αυτές επιπλέον δεν μπορούν να διαχωριστούν τεχνικά από την αρχική σύμβαση, χωρίς να δημιουργηθούν μείζονα προβλήματα για την αναθέτουσα αρχή. Κατά συνέπεια, συντρέχουν εν προκειμένω οι προϋποθέσεις για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης. Πλην όμως, το Κλιμάκιο κρίνει ότι στον ελεγχόμενο 2ο Α.Π.Ε. μη νομίμως συμπεριλαμβάνεται στο κόστος της συμπληρωματικής σύμβασης ποσό 40.265,98 ευρώ, με την αιτιολογία «……». Τούτο δε, διότι όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου η σχετική δαπάνη δεν αντικατοπτρίζει εργασίες που πρόκειται να εκτελέσει ο ανάδοχος του έργου στο πλαίσιο της συμπληρωματικής σύμβασης, αλλά αποτελούν την αποζημίωση του ……. για τις εργασίες έρευνας και εκκαθάρισης από την ύπαρξη πυρομαχικών του χώρου εκτέλεσης των εργασιών. Για το λόγο αυτό, άλλωστε, προβλέπεται η σύναψη άλλης σύμβασης μεταξύ της …….. και του ……., δυνάμει της οποίας το ……. θα αναλάβει έναντι του ανωτέρω ανταλλάγματος την έρευνα και εκκαθάριση της περιοχής. Ανεξαρτήτως δε τούτου, σημειώνεται ότι δεδομένου ότι η πληρωμή των ποσών που περιέχονται στον Α.Π.Ε. μπορεί να γίνει μόνο προς τον ανάδοχο μέσω των προβλεπόμενων στο άρθρο 53 του ν. 3669/2008 πιστοποιήσεων των εκ μέρους του εκτελούμενων εργασιών, δεν είναι δυνατό να πιστοποιηθούν, ως εκτελεσθείσες από τον ανάδοχο, εργασίες που θα εκτελέσει μη συμβαλλόμενο στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση πρόσωπο. Τέλος, σε κάθε περίπτωση, λαμβανομένου υπόψη ότι το εν λόγω ποσό των 40.265,98 ευρώ περιέχεται στη συμπληρωματική σύμβαση που θα υπογραφεί με τον ανάδοχο και μπορεί να εισπραχθεί μόνο από αυτόν, δεν διασφαλίζεται εν προκειμένω ότι θα διατεθεί πράγματι προς το …….. για την κάλυψη του κόστους των ναρκαλιευτικών ερευνών.

Αμοιβή της για την εκτέλεση του έργου «Ολοκλήρωση εργασιών τεχνικού στους ......»(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το αντικείμενο της επίδικης σύμβασης «ολοκλήρωση εργασιών τεχνικού στους ......» αφορά σε εκτέλεση δημόσιου τεχνικού έργου και όχι σε προμήθεια υλικών, ανεξαρτήτως εάν το κόστος των καθαρών εργασιών εκτέλεσης του έργου της διαμόρφωσης της επιφάνειας του χώρου κοιτόστρωσης και των παρειών αυτής (1.322,00 ευρώ) υπολείπεται αυτού της προμήθειας σκυροδέματος κοιτοστρώσεων (4.368,00 ευρώ), δεδομένου ότι δεν είναι δυνατός ο αποχωρισμός αυτών των υλικών από την κοίτη του υπό διαμόρφωση ποταμού, χωρίς ουσιώδη αλλοίωση της εγκατάστασης επί του εδάφους, ενώ τα υλικά αυτά κατέστησαν πλέον συστατικά του εδάφους και απώλεσαν την αυτοτέλειά τους. Εξάλλου, από τις διατάξεις που διέπουν την εκτέλεση των δημοτικών έργων και τις προμήθειες των Ο.Τ.Α., δεν προβλέπεται ότι το κόστος προμήθειας των υλικών που είναι αναγκαία για την εκτέλεση ορισμένου έργου και ενσωματώνονται σ΄αυτό δεν μπορεί να υπερβαίνει το κόστος των εργασιών εκτέλεσης αυτού, απορριπτομένου ως νόμω αβασίμου του σχετικού λόγου διαφωνίας της Επιτρόπου. Εξάλλου, η αμφισβήτηση από την Επίτροπο της αναγκαιότητας εκτέλεσης του συγκεκριμένου έργου που αφορά στο λόγο της αοριστίας του τίτλου αυτού, αποτελεί ζήτημα που ανάγεται στο ουσιαστικό μέρος της δαπάνης, για την αμφισβήτηση του οποίου προβλέπεται αυτοτελής διαδικασία που είναι διαφορετική της παρούσας, η οποία εξικνείται στην εξέταση της νομιμότητας και κανονικότητας της εντελλόμενης με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνης. Τέλος, αναφορικά με το πρώτο λόγο διαφωνίας της Επιτρόπου, το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι με την 232/2012 απόφασή της, η Οικονομική Επιτροπή του Δήμου ...... προέβη στην ψήφιση (διάθεση) της σχετικής πίστωσης για την ελεγχόμενη δαπάνη, ενώ η μεταγενέστερη (31.12.2012) έκδοση της αντίστοιχης «απόφασης» ανάληψης υποχρέωσης του Δημάρχου, η οποία αποτελεί στην ουσία την πρόταση ανάληψης υποχρέωσης, δεν αίρει, κατά το μέρος αυτό, τη νομιμότητα της δαπάνης (βλ. πράξη Κλιμ. Προλ. Ελ. Δαπ. στο VII Τμ. 139/2013)