Δημόσια έργα.Ενιαίο ποσοστό έκπτωσης.Από τις ως άνω διατάξεις συνάγεται ότι με τη διακήρυξη του διαγωνισμού καθορίζεται το σύστημα υποβολής προσφορών των διαγωνιζομένων, μεταξύ αυτών που περιοριστικά απαριθμούνται στο άρθρο 4 του Ν. 3669/2008. Η αναθέτουσα αρχή έχει τη διακριτική ευχέρεια να επιλέξει κάποιο από τα συστήματα ή και συνδυασμό αυτών υπό τις ειδικότερους περιορισμούς που τίθενται για κάθε ένα εξ αυτών. Σε ότι αφορά στο σύστημα που περιλαμβάνει την προσφορά ακέραιου ποσοστού εκπτώσεως στο τιμολόγιο (δηλαδή στην προϋπολογισθείσα δαπάνη) της υπηρεσίας, αυτό δύναται να εφαρμοσθεί εφόσον συντρέχουν δύο σωρευτικώς απαιτούμενες προϋποθέσεις : α) η προμέτρηση των εργασιών του δημοπρατούμενου έργου είναι δύσκολη ή αδύνατη, γεγονός που δυνητικά συμβαίνει σε έργα συντηρήσεων, βελτιώσεων και ανακαινίσεων και β) ο προϋπολογισμός της Υπηρεσίας για το υπό εκτέλεση έργο δεν υπερβαίνει το όριο των 750.000 ευρώ μέχρι του οποίου γίνονται δεκτές εργοληπτικές επιχειρήσεις πρώτης τάξεως του Μητρώου Εμπειρίας Εργοληπτικών Επιχειρήσεων. Εκ τούτων παρέπεται ότι το σύστημα του ενιαίου ποσοστού εκπτώσεως επιφυλάσσεται μόνο για ειδικά έργα (όπου η προμέτρηση παρουσιάζει δυσχέρειες ή καθίσταται αδύνατη), μικρής προϋπολογιζόμενης αξίας, προκειμένου στα μεγάλα έργα να συντάσσονται ακριβείς κατά το δυνατόν προϋπολογισμοί, στηριζόμενοι επί αντιστοίχων μελετών και να αποφεύγεται η υπερτιμολόγηση έργων και η δι’ αυτής παροχή δικαιώματος συμμετοχής σε εργοληπτικές επιχειρήσεις μεγαλύτερης τάξεως. Ως εκ τούτου η (μη επιτρεπτή) επιλογή του συστήματος αυτού σε μεγάλα έργα, συνδεόμενη άμεσα με την παροχή δικαιώματος συμμετοχής σε εργοληπτικές επιχειρήσεις μεγαλύτερες της πρώτης τάξεως, συνιστά ουσιώδη νομική πλημμέλεια (Πράξεις VI Τμήματος 89/2007, 96/2004) καθόσον προσβάλλει τις αρχές του ανταγωνισμού με την ειδικότερη μορφή της παραβιάσεως των κανόνων που διέπουν τη δυνατότητα συμμετοχής συγκεκριμένων εργοληπτικών επιχειρήσεων (μέχρι του ορίου της πρώτης τάξεως). Τέλος, με το νέο θεσμικό πλαίσιο (Ν. 3669/2008), το οποίο φέρει ως τίτλο «Κωδικοποίηση της νομοθεσίας κατασκευής δημόσιων έργων», η θέσπιση του συστήματος αυτού για έργα μέχρι του ορίου των 750.000 ευρώ (όπου γίνονται δεκτές εργοληπτικές επιχειρήσεις πρώτης τάξεως), καίτοι στο προϊσχύσαν νομοθετικό καθεστώς (άρθρο 6 Π.Δ/τος 609/1985 όπως αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 4 του Π.Δ/τος 218/1999) αναφέρονταν η τρίτη τάξη, ουδεμία ασκεί επιρροή, καθόσον πρόκειται περί νομοθετικών διατάξεων και επιλογών, οι οποίες θέτουν κανόνες δικαίου και όχι περί Προεδρικού Διατάγματος προκειμένου να δύναται να ερευνηθεί εάν οι νέες ρυθμίσεις κείνται εντός της οικείας εξουσιοδοτικής διατάξεως και της δεσμεύσεως που παράγεται από τον σκοπό της κωδικοποιήσεως. Τούτο δε ανεξαρτήτως του ότι και υπό την ισχύ του Π.Δ/τος 609/1985, μετά την εφαρμογή του Ν. 2940/2001, οι σχετικές διατάξεις ερμηνεύθηκαν ότι αφορούν σε μικρά έργα μέχρι του ποσού των 750.000 ευρώ, όπου δικαίωμα συμμετοχής έχουν εργοληπτικές επιχειρήσεις πρώτης τάξεως (Πράξεις IV Τμήματος 8/2008, 141/2007, 89/2007).

Εργο ειδικής φύσης.Μη νόμιμη η προσφυγή στη διαδικασία με διαγωνισμό μεταξύ περιορισμένου αριθμού εργοληπτικών επιχειρήσεων για την ανάθεση εκτέλεσης δημοσίου έργου, καθόσον δεν πρόκειται για έργο ειδικής φύσης, αφού μόνο ο χαρακτηρισμός του έργου ως μνημείου χωρίς να παρατίθενται οι ειδικές απαιτήσεις του έργου, όπως η απαραίτητη ειδική τεχνογνωσία, οι απαιτούμενες ειδικές τεχνικές μέθοδοι κατασκευής, οι εξειδικευμένες ή υψηλής τεχνολογίας εργασίες, που από τη φύση τους μπορούν να εκτελεστούν από περιορισμένου αριθμού εργοληπτικές επιχειρήσεις, δεν είναι αρκετός.

Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, ενόψει του προϋπολογισμού της μοναδικής κατηγορίας εργασιών (οικοδομικά) του επίμαχου έργου (10.215,02 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.) είχαν, σύμφωνα με το άρθρο 102 παρ.1 του ν.3669/2008, δικαίωμα να αναλάβουν την κατασκευή του αποκλειστικά εργοληπτικές επιχειρήσεις των τάξεων Α1, Α2, καθώς και της πρώτης τάξης του Μ.Ε.ΕΠ. και συνεπώς, είναι μη νόμιμη η ανάθεση του έργου αυτού στην ατομική επιχείρηση του φερόμενου ως δικαιούχου, η οποία είναι εγγεγραμμένη στη δεύτερη τάξη και δικαιούται να αναλαμβάνει έργα προϋπολογισμού με ανώτατο όριο 1.500.000,00 ευρώ και κατώτατο όριο τις 175.000,00 ευρώ.

Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα κρίνει το μεν ότι για την ανάληψη από την ανάδοχο εργοληπτική επιχείρηση του άνω έργου, που περιλαμβάνει περισσότερες κατηγορίες εργασιών, δεν αρκεί η εγγραφή της στο Μ.Ε.ΕΠ. για την κύρια κατηγορία των οικοδομικών εργασιών, αλλά απαιτείται εγγραφή της και για τις δευτερεύουσες εκείνες κατηγορίες. Το δε ότι η ανάδοχος εργοληπτική επιχείρηση κατέχοντας πτυχίο 2ης Τάξης δεν μπορούσε να αναλάβει την εκτέλεση του συγκεκριμένου έργου καθόσον το κατώτερο προβλεπόμενο όριο για τις εργοληπτικές επιχειρήσεις της τάξης αυτής για έργα που εκτελούνται στο νομό που βρίσκεται η έδρα τους, όπως εν προκειμένω, είναι 87.500,00 ευρώ, που είναι κατά πολύ μεγαλύτερο του ανερχόμενου σε μόλις 6.900,00 ευρώ προϋπολογισμού του ανωτέρω έργου.

Μη νόμιμη διαδικασία ανάθεσης δημοσίου έργου, καθόσον:α) δεν δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα της κυβέρνησης και στον ελληνικό τύπο ουσιώδης όρος της διακήρυξης του διαγωνισμού, που αφορά στις δικαιούμενες συμμετοχής κοινοπραξίες εργοληπτικών επιχειρήσεων και β) η ανάδοχος κοινοπραξία του ελεγχόμενου έργου δεν πληρούσε τις απαιτούμενες από τη διακήρυξη προϋποθέσεις ως προς τη δυνατότητα συμμετοχής της στο διαγωνισμό, καθόσον δεν κάλυπτε τις καλούμενες για τις εργασίες του συγκεκριμένου έργου, τάξεις του ΜΕΕΠ. Το VI Τμήμα του Έλεγκτικού Συνεδρίου με την 1892/2010 απόφασή του ανακάλεσε την προ- μνησθείσα Πράξη του Κλιμακίου, καθόσον ως προς την πρώτη νομική πλημμέλεια, λαμβάνοντας υπόψη και το γεγονός ότι 38 εργοληπτικές επιχειρήσεις έλαβαν γνώση του πλήρους περιεχομένου της διακήρυξης, σε συνδυασμό μάλιστα και με το ότι από τις 5 συμμετέχουσες εργοληπτικές επιχειρήσεις και κοινοπραξίες οι 4 ήταν κοινοπραξίες με αναβάθμιση του ανωτάτου ορίου της τάξης τους, αναγνώρισε συγγνωστή πλάνη στα όργανα της αναθέτουσας αρχής. Ως προς τη δεύτερη νομική πλημμέλεια έκρινε ότι ήταν νόμιμη η συμμετοχή στη διαδικασία της αναδόχου κοινοπραξίας, αφού αυτή αποτελείτο από 2 ατομικούς εργολήπτες 2ης τάξης (2η+ 2η, ανώτατο όριο με την αναβάθμιση 2.062.500,00 ευρώ) για την κατηγορία οικοδομικά, που είχε προϋπολογισμό 1.898.457,14 ευρώ, και μία ομόρρυθμο εταιρεία 1ης τάξης (ανώτατο όριο 1ης τάξης 750.000 ευρώ) για την κατηγορία Η/Μ, που είχε προϋπολογισμό 374.482,53 ευρώ.

Δημόσια έργα. Μειοδοτικός διαγωνισμός. Ανάδειξη αναδόχου κατασκευής ενός δημοσίου έργου. Εφαρμογή προβλεπόμενου μαθηματικού τύπου υπό του Ν.2576/98. α) Στην περίπτωση που σε δημόσιο μειοδοτικό διαγωνισμό, για την ανάθεση της κατασκευής ενός δημοσίου έργου, υποβλήθηκε μία μόνο έγκυρη προσφορά, δεν είναι δυνατή η εφαρμογή του, υπό του Ν.2576/98 και των κατ εξουσιοδότησή του εκδοθεισών, Δ17α/08/16/Φ.Ν.402/10-2-98 (Β 116), Δ17α/10/65/Φ.Ν.402/ 12-8-98 (Β 835) και Δ17α/07/37/Φ.Ν.402/3-7-2000 (Β 887), αποφάσεων του Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, προβλεπόμενου μαθηματικού τύπου. β) Η ανάθεση της κατασκευής ενός δημοπρατηθέντος έργου, μπορεί να γίνει στον εργολάβο που έδωσε τη μοναδική έγκυρη προσφορά, εφόσον κρίνεται ικανοποιητική από τον κύριο του έργου.

Ο όρος όμως αυτός της διακήρυξης, κατά το μέρος που ορίζει ότι στον ελεγχόμενο διαγωνισμό είχαν δικαίωμα να συμμετάσχουν μεμονωμένες εργοληπτικές επιχειρήσεις, οι οποίες ανήκαν στην 7η τάξη, είναι μη νόμιμος, διότι αντίκειται στο άρθρο 102 παρ. 2 του ν. 3669/2008, η πλημμέλεια όμως αυτή δεν ασκεί επιρροή στη νομιμότητα της διαδικασίας του ελεγχόμενου διαγωνισμού, καθώς, όπως προκύπτει από τον επισυναπτόμενο στο πρακτικό της επιτροπής διαγωνισμού πίνακα 3, στο διαγωνισμό δεν συμμετείχαν εργοληπτικές επιχειρήσεις 7ης τάξης.

Επειδή, ούτε από το παρατεθέν ως άνω περιεχόμενο της εισηγήσεως προς το Συμβούλιο Δημοσίων Έργων αλλά ούτε και από τη γνωμοδότηση του τελευταίου προς τον Υπουργό ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε προκύπτει, κατά τρόπο ειδικώς αιτιολογημένο, η ανάγκη προσθήκης στη διακήρυξη των επίμαχων πρόσθετων όρων τεχνικής ικανότητας των διαγωνιζομένων. Και τούτο διότι το δημοπρατούμενο έργο, όπως ανωτέρω περιεγράφη, δεν φαίνεται να παρουσιάζει κατασκευαστικές ιδιαιτερότητες και ιδιομορφίες που θα δικαιολογούσαν την αξίωση, με την προσθήκη των ανωτέρω πρόσθετων όρων, αυξημένης τεχνικής εμπειρίας, γνώσης και τεχνικού εξοπλισμού εκ μέρους του διαγωνιζόμενου. Μόνο δε το γεγονός ότι πρόκειται περί κατασκευής μουσείου δεν καθιστά το έργο, άνευ ετέρου πολύπλοκο, υπό την έννοια των εκτεθεισών ως άνω διατάξεων των άρθρων 15 και 16 του ν. 3669/2008, αφού η κατασκευή του, καθ' εαυτήν, δεν παρουσιάζει, κατά τα προεκτεθέντα, ιδιαίτερες κατασκευαστικές δυσκολίες ούτε αξιώνει την εφαρμογή εξειδικευμένης κατασκευαστικής τεχνολογίας, δεδομένου ότι το μεν έργο εμφανίζεται ως κατασκευαστικώς σύνηθες, η δε προβαλλόμενη για την προσθήκη των όρων αιτιολογία είναι γενική, δυνάμενη να χρησιμοποιείται σε οποιοδήποτε έργο κατασκευής μουσείου, τα οποία, όμως, έργα ο νομοθέτης δεν κατέταξε σε ειδική και αυτοτελή κατηγορία έργων, δυνάμενων να εκτελούνται μόνον από συγκεκριμένες εργοληπτικές επιχειρήσεις.

Επανακαθορισμός ορίων προϋπολογισμού έργων τα οποία επιτρέπεται να αναλάβουν εργοληπτικές επιχειρήσεις εγγεγραμμένες στο ΜΕΕΠ.

Από κανένα στοιχείο του φακέλου της ελεγχόμενης διασικασίας ανάθεσης δημοσίου έργου δεν αιτιολογείται η ανάγκη προσφυγής στην εξαιρετική διαδικασία του διαγωνισμού μεταξύ περιορισμένου αριθμού προσκαλουμένων εργοληπτικών επιχειρήσεων (άρθρα 3 περ. γ και 28 παρ. 1 ν.3669/2008, ΦΈΚ Α', 116) σε συνδυασμό με την αδυναμία διενέργειας ανοικτής διαδικασίας, ούτε παρατίθενται τα κριτήρια που πρέπει να πληρούν οι προσκαλούμενες εργοληπτικές επιχειρήσεις, ούτε οι λόγοι για τους οποίους προσκλήθηκαν οι εργοληπτικές επιχειρήσεις που συμμετείχαν στη διαδικασία. Το VI Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου με την 629/2010 απόφασή του ανακάλεσε την ως άνω Πράξη και έκρινε ότι είναι νόμιμη η προσφυγή στην ως άνω εξαιρετική διαδικασία, αφού το έργο που πρόκειται να εκτελεστεί περιλαμβάνει εργασίες δοκιμαστικές εφαρμογής νέων τεχνολογιών, δεδομένου ότι η υλοποίηση των στόχων εξοικονόμησης ενέργειας με την ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης των συμβατικών μορφών ενέργειας και τη βέλτιστη αξιοποίηση των θετικών παραμέτρων του κλίματος και των φυσικών μορφών ενέργειας της περιοχής (βιοκλιματικός σχεδιασμός) θα στηρίζεται στη χρήση κατά το δυνατόν παθητικών και όχι ενεργειακών συστημάτων με τη χρησιμοποίηση υλικών και μηχανημάτων ειδικής τεχνογνωσίας.