ΕλΣυν/Τμ.4/200/2011
Τύπος: Νομολογία Ελεγκ. Συνεδρίου
Από το σύνολο των ως άνω διατάξεων, καθώς και την εισηγητική έκθεση του Ν. 3316/2005, σύμφωνα με την οποία η έκδοσή του είχε ως σκοπό τη συγκέντρωση «ολόκληρου του θεσμικού πλαισίου ανάθεσης των μελετών και συναφών υπηρεσιών σε ένα νομοθέτημα, το οποίο δεν χρειάζεται οτιδήποτε άλλο για την εφαρμογή του, αφού είναι αυτάρκες …», συνάγεται, μεταξύ άλλων, ότι οι διατάξεις περί διαδικασιών αναθέσεως των δημοσίων συμβάσεων μελετών, δηλαδή συμβάσεων που συνιστούν το αποτέλεσμα συστηματικής και αναλυτικής επιστημονικής και τεχνικής εργασίας και έρευνας σε συγκεκριμένο απλό ή σύνθετο γνωστικό αντικείμενο (Πράξεις IV Τμήματος 178/2008, 179/2008, 216/2009), το οποίο αναφέρεται, μεταξύ άλλων, στην ανάλυση αποτελεσμάτων μετρήσεων και στην επεξεργασία αυτών σε κατηγορίες που, μεταξύ άλλων, αφορούν σε συγκοινωνιακά έργα, μελέτες εναέριων μεταφορικών μέσων καθώς και κυκλοφοριακές μελέτες, εφαρμόζονται σε κάθε περίπτωση επιλογής αναδόχου εφόσον η αναθέτουσα αρχή είναι το Δημόσιο. Σύμφωνα δε με το νέο αυτό θεσμικό πλαίσιο, το οποίο διέπει την ανάθεση όλων των μελετών που υπάγονται σε αυτό, η επιλογή αναδόχου διενεργείται, κατά κανόνα, με τη διαδικασία του ανοικτού ή κλειστού διαγωνισμού και μόνον εφόσον συντρέχουν ορισμένες αυστηρές προϋποθέσεις με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης (απευθείας ανάθεσης), ενώ δεν προβλέπεται καθόλου η διαδικασία του πρόχειρου μειοδοτικού διαγωνισμού. Κατά συνέπεια, οι διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 83 του ν. 2362/1995, που σε συνδυασμό με την Υπουργική Απόφαση 2/45564/0026/2001 (Β΄1066), επιτρέπουν την ανάθεση συμβάσεων παροχής υπηρεσιών μετά από πρόχειρο διαγωνισμό, εφόσον η αξία αυτών δεν υπερβαίνει το ποσό των 45.000 ευρώ, δεν δύνανται να τύχουν εφαρμογής σε διαδικασίες ανάθεσης μελετών, οι οποίες ρυθμίζονται εξαντλητικά από τις προαναφερόμενες διατάξεις (πρ. βλ. Πράξεις IV Τμήματος 19, 58 και 180/2010).
Ιστορικό Αναθεωρήσεων (Πιλοτική Εφαρμογή)
Σχετικά Έγγραφα
ΕλΣυν/Τμ.4/178/2008
ΕλΣυν/Τμ.4/178/2008.Εκτέλεση του ερευνητικού έργου «Επεξεργασία και στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων των μετρήσεων του Εργαστηρίου ανάλυσης καυσαερίων του Υπουργείου Μεταφορών»O ν. 3316/2005 «Ανάθεση και εκτέλεση δημοσίων συμβάσεων εκπόνησης μελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 42 Α΄), η έκδοση του οποίου ως σκοπό είχε, μεταξύ άλλων, «Τη συμπερίληψη ολόκληρου του θεσμικού πλαισίου ανάθεσης των μελετών και συναφών υπηρεσιών σε ένα νομοθέτημα, το οποίο δεν χρειάζεται οτιδήποτε άλλο για την εφαρμογή του, αφού είναι αυτάρκες. (…)» (βλ. στοιχείο ΣΤ΄ του κεφαλαίου Β΄ της εισηγητικής έκθεσης του νόμου). Περαιτέρω δε συνάγεται, ότι ως μελέτες που ανατίθενται βάσει των διατάξεων του ν. 3316/2005 είναι αυτές που αποτελούν αποτέλεσμα συστηματικής και αναλυτικής επιστημονικής και τεχνικής εργασίας και έρευνας σε συγκεκριμένο απλό ή σύνθετο γνωστικό αντικείμενο, που αφορά, μεταξύ άλλων, στην ανάλυση αποτελεσμάτων μετρήσεων εκπομπών και στην επεξεργασία αυτών (χημικές / περιβαλλοντικές μελέτες). Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα κρίνει ότι το επίμαχο «ερευνητικό έργο» το οποίο εμπίπτει στην κατηγορία των μελετών, όπως η έννοια της «μελέτης» προσδιορίζεται ανωτέρω στη νομική σκέψη της παρούσας, μη νομίμως ανατέθηκε απευθείας στο Τ.Ε.Ι. Πειραιά, κατ’ εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 8 παρ. 4α του ν. 2366/1995, που προστέθηκε με το άρθρο 13 του ν. 2578/1998, αφενός μεν διότι η εν λόγω διάταξη είχε κατά το χρόνο ανάθεσης της μελέτης καταργηθεί, αφετέρου δε διότι στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν συνέτρεχε καμία εκ των εξαιρετικών προϋποθέσεων του άρθρου 10 του ν. 3316/2005 για την προσφυγή στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης (απευθείας ανάθεσης).
ΕΣ/Τ4/19/2010
Εκπόνηση μελέτης με αντικείμενο «Τεχνολογίες υδρογόνου, προοπτικές ανάπτυξης πιλοτικών δράσεων παραγωγής και διάθεσής του σαν καύσιμο οχημάτων μηδενικών ρύπων». Ο ν. 3316/2005 «Ανάθεση και εκτέλεση δημοσίων συμβάσεων εκπόνησης μελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α΄ 42), η έκδοση του οποίου ως σκοπό είχε, μεταξύ άλλων, «Τη συμπερίληψη ολόκληρου του θεσμικού πλαισίου ανάθεσης των μελετών και συναφών υπηρεσιών σε ένα νομοθέτημα, το οποίο δεν χρειάζεται οτιδήποτε άλλο για την εφαρμογή του, αφού είναι αυτάρκες.…» (βλ. στοιχείο ΣΤ΄ του κεφαλαίου Β της εισηγητικής έκθεσης του νόμου), ορίζει, στις παρ. 1 και 2 του άρθρου 2, ότι: «1. Ο νόμος αυτός ρυθμίζει τη σύναψη και εκτέλεση όλων των δημοσίων συμβάσεων, ανεξαρτήτως αξίας, για την εκπόνηση μελετών και παροχή λοιπών υπηρεσιών μηχανικού και των άλλων ελευθερίων επαγγελμάτων των κατηγοριών μελετών της παραγράφου 2, που εμπίπτουν καθ’ ύλην στο «Παράρτημα ΙΙ Α» της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ και στο «Παράρτημα ΧVIIΑ» της οδηγίας 2004/17/ΕΚ, όπως εκάστοτε ισχύουν, όταν οι μελέτες δεν εκπονούνται και οι υπηρεσίες δεν παρέχονται από το προσωπικό της αναθέτουσας Αρχής. Από τις προεκτιθέμενες διατάξεις, σε συνδυασμό με την οικεία εισηγητική έκθεση, συνάγεται, μεταξύ άλλων, ότι οι περί διαδικασιών ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων μελετών διατάξεις του ν. 3316/2005 εφαρμόζονται αδιακρίτως σε κάθε διαδικασία ανάθεσης δημόσιας σύμβασης μελέτης, συμπεριλαμβανομένων των σχετικών διαδικασιών που διεξάγονται από το Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων. Συνακόλουθα, η ανάθεση μελέτης με διαπραγμάτευση, χωρίς δημοσίευση διακήρυξης, διέπεται αποκλειστικά από τις διατάξεις του άρθρου 10 παρ. 2 του ν. 3316/2005, στις οποίες προβλέπονται περιοριστικά περιπτώσεις εφαρμογής της εν λόγω εξαιρετικής διαδικασίας αναθέσεως, υπό την αυστηρή τήρηση των προαναφερόμενων συγκεκριμένων προϋποθέσεων. Επομένως, οι διατάξεις των παρ. 1 και 3 του άρθρου 83 του ν. 2362/1995, οι οποίες επιτρέπουν την απευθείας ανάθεση συμβάσεων παροχής υπηρεσιών μέχρι του ποσού των 15.000 ευρώ και τη σύναψη τέτοιων συμβάσεων με διαπραγμάτευση χωρίς δημοσίευση σχετικής προκήρυξης σε ορισμένες περιπτώσεις και χωρίς να προβλέπονται ειδικότερες προϋποθέσεις ή τήρηση οποιασδήποτε διαδικασίας, δεν δύνανται να τύχουν εφαρμογής σε διαδικασίες ανάθεσης μελετών.
ΕΣ/Τ4/1/2010
Από τις ως άνω διατάξεις συνάγονται τα ακόλουθα: α) Κατά την έννοια του ν.3316/2005 μελέτες συνιστούν το αποτέλεσμα συστηματικής και αναλυτικής επιστημονικής και τεχνικής εργασίας και έρευνας σε συγκεκριμένα απλό ή σύνθετο γνωστικό αντικείμενο, το οποίο αναφέρεται, μεταξύ άλλων, στην ανάλυση αποτελεσμάτων μετρήσεων και στην επεξεργασία αυτών (Πράξεις IV Τμήματος 178/2008, 179/2008, 216/2009). Οι αναφερόμενες στο ως άνω έργο κατηγορίες, μεταξύ άλλων, αφορούν στη χωροταξία, την πολεοδομία, τη ρυμοτομία, κοινωνικά θέματα, συγκοινωνιακά έργα και τη μελέτη των κυκλοφοριακών συνθηκών. β) Η επιλογή αναδόχου-μελετητή διενεργείται, κατά κανόνα, με τη διαδικασία του ανοικτού ή κλειστού διαγωνισμού και μόνον εφόσον συντρέχουν ορισμένες αυστηρές προϋποθέσεις, οι οποίες δικαιολογούν την εξαίρεση από τις αρχές του ανταγωνισμού, της διαφάνειας και της ισότητας στην πρόσβαση όλων των ενδιαφερομένων στη διαδικασία καταρτίσεως δημοσίων συμβάσεων μελετών, με τη διαδικασία της διαπραγματεύσεως (απευθείας αναθέσεως). γ) Οι διατάξεις περί διαδικασιών αναθέσεως των δημοσίων συμβάσεων μελετών εφαρμόζονται σε κάθε περίπτωση επιλογής αναδόχου για την κατάρτιση δημόσιας σύμβασης μελέτης (βλ. και εισηγητική έκθεση του νόμου).Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι τα ως άνω ερευνητικά έργα, τα οποία εμπίπτουν στην κατηγορία των μελετών (συγκοινωνιακών, χωροταξικών και πολεοδομικών) του ν. 3316/2005, μη νομίμως ανατέθηκαν απευθείας στα ως άνω Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα διότι η διάταξη του άρθρου 8 παρ.4α του Ν. 2366/1995 είχε κατά το χρόνο αναθέσεώς τους, καταργηθεί από τις νεότερες διατάξεις του Ν. 3316/2005, το πεδίο εφαρμογής του οποίου δεν περιορίζεται στις μελέτες που τελούν σε συνάρτηση με την κατασκευή τεχνικού έργου, αλλά είναι πολύ ευρύτερο και περιλαμβάνει κάθε μελέτη που διεξάγει ανώτατο εκπαιδευτικό ή ερευνητικό ίδρυμα για το Δημόσιο. Επίσης, από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει ότι κατά τον κρίσιμο χρόνο της αναθέσεως συνέτρεχε κάποια από τις εξαιρετικές προϋποθέσεις του άρθρου 10 του Ν. 3316/2005, η οποία θα επέτρεπε την προσφυγή στη διαδικασία της διαπραγματεύσεως (απευθείας αναθέσεως).
ΕΣ/Τ4/16/2010
Από τις ως άνω διατάξεις συνάγεται ότι στο πεδίο εφαρμογής του Ν. 3316/2005 υπάγονται τόσο οι μελέτες που συγκροτούν το αποτέλεσμα συστηματικής και αναλυτικής επιστημονικής και τεχνικής εργασίας και έρευνας σε συγκεκριμένα απλό ή σύνθετο γνωστικό αντικείμενο, το οποίο αναφέρεται, μεταξύ άλλων, στην ανάλυση αποτελεσμάτων μετρήσεων και στην επεξεργασία αυτών (Πράξεις IV Τμήματος 178/2008, 179/2008, 216/2009) όσο και οι συμβάσεις παροχής υπηρεσιών στις οποίες η παροχή του αναδόχου συνίσταται στην προσφορά των γνώσεων και ικανοτήτων που διαθέτει, οι οποίες σε συνδυασμό με εξειδικευμένο προσωπικό ή άλλα μέσα τείνουν στην επίτευξη ενός έργου εντός ορισμένου χρονικού πλαισίου. Στην τελευταία αυτή κατηγορία υπάγονται μεταξύ άλλων οι συμβάσεις οι οποίες έχουν ως αντικείμενο την υποστήριξη της αναθέτουσας αρχής στην επίβλεψη ή τον έλεγχο μελετών που ίδια πρόκειται να συντάξει καθώς και την εκπόνηση των σχεδίων και των τευχών δημοπρατήσεως έργου που στηρίζονται σε αυτές, οι οποίες εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2004/18/ΕΚ (πρβλ. απόφαση ΔΕΚ της 4.3.1999 στην υπόθεση C-258/97, Συλλογή Νομολογίας ΔΕΚ 1999, σελ. Ι-01405).
ΕλΣυν/Τμ.7(ΚΠΕ)/158/2012
(...) α) Ο νομικός χαρακτηρισμός της εκάστοτε υφιστάμενης έννομης σχέσης ως μελέτης ή παροχής υπηρεσιών που εμπίπτουν στο πεδίου εφαρμογής του ν.3316/2005 ή ως παροχής υπηρεσιών που δεν υπάγονται στις διατάξεις του ν.3316/2005 και για τις οποίες τυγχάνουν εφαρμογής οι διατάξεις του άρθρου 209 παρ. 9 του Δ.Κ.Κ. και, συνακόλουθα, ο καθορισμός, συνεπεία του ως άνω γενόμενου χαρακτηρισμού, της διαδικασίας που πρέπει να ακολουθηθεί για την επιλογή του αντισυμβαλλόμενου αναδόχου είναι ζήτημα πραγματικό και γίνεται κατόπιν, το μεν, εκτίμησης των εκτελούμενων υπηρεσιών, το δε, ερμηνείας της βούλησης των μερών. β) Στο πεδίο εφαρμογής του ν. 3316/2005 υπάγονται τόσο οι μελέτες που συγκροτούν το αποτέλεσμα συστηματικής και αναλυτικής επιστημονικής και τεχνικής εργασίας και έρευνας σε συγκεκριμένο απλό ή σύνθετο γνωστικό αντικείμενο, το οποίο αναφέρεται, μεταξύ άλλων, στην ανάλυση αποτελεσμάτων μετρήσεων και στην επεξεργασία αυτών (πρβλ Ελ.Συν. IV Τμ. 216/2009, 178/2008, 179/2008) όσο και οι συμβάσεις παροχής υπηρεσιών στις οποίες η παροχή του αναδόχου συνίσταται στην προσφορά των γνώσεων και ικανοτήτων που διαθέτει, οι οποίες σε συνδυασμό με εξειδικευμένο προσωπικό ή άλλα μέσα τείνουν στην επίτευξη ενός έργου εντός ορισμένου χρονικού πλαισίου. Στην τελευταία αυτή κατηγορία υπάγονται μεταξύ άλλων οι συμβάσεις οι οποίες έχουν ως αντικείμενο την υποστήριξη της υπηρεσίας στη διεξαγωγή ανάθεσης σύμβασης μελέτης, έργου ή υπηρεσίας, στην επίβλεψη ή έλεγχο μελέτης που η ίδια πρόκειται να συντάξει καθώς και την εκπόνηση των σχεδίων και των τευχών δημοπρατήσεως έργου που στηρίζονται σε αυτές, οι οποίες εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2004/18/ΕΚ (πρβλ. απόφαση ΔΕΚ της 4.3.1999 στην υπόθεση C-258/97, Συλλογή Νομολογίας ΔΕΚ 1999, σελ. Ι-01405, Ελ.Συν. IV Τμ. πραξ. 24/2012, 187/2011). Με τις διατάξεις δε του ν. 3316/2005 καθιερώνεται ο κανόνας της σύναψης των σχετικών συμβάσεων ύστερα από δημόσιο, ανοικτό ή κλειστό, διαγωνισμό, ώστε να καθίσταται δυνατή, με την προσέλευση μεγάλου ή έστω ικανού αριθμού μειοδοτών, η ανάπτυξη επαρκούς ανταγωνισμού και η διασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων των Ο.Τ.Α., με την επιλογή της πλέον συμφέρουσας γι’ αυτούς προσφοράς. Μόνο κατ’ εξαίρεση είναι δυνατή η προσφυγή στη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, οι οποίες καθορίζονται ρητά και περιοριστικά από τις ανωτέρω διατάξεις (βλ. Ελ.Συν. VII Τμ. πραξ. 102/2009, 120, 199/2010, Ι Τμ. 170/2010). γ) Λόγω του ειδικού χαρακτήρα αυτών των συμβάσεων παροχής υπηρεσιών, αντικείμενο των οποίων αποτελεί, κατά κύριο λόγο, η προσφορά τεχνογνωσίας, εμπειρίας και ειδίκευσης σε συγκεκριμένο αντικείμενο οι συμβάσεις αυτής της κατηγορίας, οι οποίες συνάπτονται από το Δημόσιο ή τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, πρέπει να συνοδεύονται από ειδική αιτιολόγηση της αδυναμίας των οικείων υπηρεσιών να προβούν οι ίδιες, με τους υπαλλήλους που διαθέτουν, στην επίτευξη του αποτελέσματος που αποτελεί αντικείμενο της σύμβασης. Ειδική αιτιολόγηση για την αδυναμία εκπλήρωσης των καθηκόντων που ανατίθενται με τη σύμβαση παροχής υπηρεσιών απαιτείται και στις περιπτώσεις κατά τις οποίες επιτρέπεται η προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης (απευθείας ανάθεσης), χωρίς δημοσίευση προκήρυξης. Η διαδικασία αυτή συγχωρείται, μεταξύ άλλων, όταν η προϋπολογισθείσα δαπάνη της σύμβασης παροχής υπηρεσιών δεν υπερβαίνει το ποσό των 15.000,00 ευρώ και υφίστανται γεγονότα που συνιστούν επείγουσα ανάγκη για την ανάθεσή της. Για την υπογραφή της σύμβασης απαιτείται γνωμοδότηση του αρμόδιου τεχνικού συμβουλίου σχετικά με τη συνδρομή του επείγοντος καθώς και αναγγελία των κρισίμων στοιχείων της σύμβασης στο Τ.Ε.Ε. προκειμένου να δημοσιευθούν στην ιστοσελίδα του δέκα τουλάχιστον ημέρες πριν από την υπογραφή της (βλ. Ελ.Συν. IV Τμ. 16/2010, 187/2011). δ) Η διάταξη του άρθρου 83 του ν. 2362/1995, η οποία ρυθμίζει την περίπτωση της απευθείας ανάθεσης, μεταξύ άλλων, και της παροχής υπηρεσιών, όταν η δαπάνη της σύμβασης χωρίς ΦΠΑ δεν υπερβαίνει το ποσό των 20.000,00 ευρώ, δεν μπορεί να εφαρμοσθεί στις περιπτώσεις των συμβάσεων μελετών ή συναφών υπηρεσιών, αφού αυτές διέπονται από τις προμνησθείσες ειδικές διατάξεις (Ελ.Συν. IV Τμ. πραξ. 172/2009, VII Τμ. πραξ. 199/2010).
ΕΣ/Τ4/179/2008
ΕλΣυν/Τ4/179/2008. Ανάθεση εκπόνησης μελετών. Μη νόμιμη απευθείας ανάθεση κατ εφαρμογή της διαταξης του άρθρου 8 παρ.4α του ν.2366/1995 που προστέθηκε με το άρθρο 13 του ν.2578/1998,αφενός διότι η εν λόγω διάταξη είχε κατά το χρόνο ανάθεσης της μελέτης καταργηθεί ,αφετέρου διότι δεν συνέτρεχε καμία εκ των εξαιρετικών προϋποθέσεων του άρθρου 10 του ν.3316/2005για την προσφυγή στη διαδικασία της απευθείας διαπραγμάτευσης Βλ. σχετικές 180/2008 και 178/2008 του 4ου τμήματος Με την τελευταία κρίθηκε περαιτέρω ότι το πεδίο εφαρμογής του ν.3316/2005 δεν περιορίζεται στις μελέτες που τελούν σε συνάρτηση με τεχνικό έργο ,αλλά είναι πολύ ευρύτερο. Πιό συγκεκριμένα κατά την ανωτέρω πράξη «Περαιτέρω συνάγεται ,ότι ως μελέτες που ανατίθεται βάσει των διατάξεων του ν.3316/2005 είναι αυτές που αποτελούν αποτέλεσμα συστηματικής και αναλυτικής επιστημονικής και τεχνικής εργασίας και έρευνας σε συγκεκριμένο απλό ή σύνθετο γνωστικό αντικείμενο ,που αφορά μεταξύ άλλων ,στην ανάλυση αποτελεσμάτων μετρήσεων εκπομπών και στην επεξεργασία αυτών (χημικές/περιβαλλοντικές μελέτες ) (βλ.άρθρο 2 παρ.1 του ν.3316/2005)
ΕΣ/ΤΜ.7(ΚΠΕ)242/2013
Καταβολή ποσού 24.600 ευρώ στη φερόμενη ως δικαιούχο εταιρεία με την επωνυμία «......», ως αμοιβή της για την εκτέλεση εργασιών προετοιμασίας φακέλου, προκειμένου να ενταχθεί και να χρηματοδοτηθεί από το επιχειρησιακό πρόγραμμα ΕΠΠΕΡΑΑ το έργο «Ολοκλήρωση έργου πρώτου τμήματος α΄ φάση αποχέτευσης & ΒΙΟΚΑ ευρύτερης περιοχής ...... πρόσκληση 2.7».(...)Από τις προπαρατιθέμενες διατάξεις συνάγονται, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα: α) Ο νομικός χαρακτηρισμός της εκάστοτε υφιστάμενης έννομης σχέσης ως μελέτης ή παροχής υπηρεσιών που εμπίπτουν στο πεδίου εφαρμογής του ν. 3316/2005 ή ως παροχής υπηρεσιών που δεν υπάγονται στις διατάξεις του ν. 3316/2005 και για τις οποίες τυγχάνουν εφαρμογής οι διατάξεις του άρθρου 209 παρ. 9 του Δ.Κ.Κ. και, συνακόλουθα, ο καθορισμός, συνεπεία του ως άνω γενόμενου χαρακτηρισμού, της διαδικασίας που πρέπει να ακολουθηθεί για την επιλογή του αντισυμβαλλόμενου αναδόχου είναι ζήτημα πραγματικό και γίνεται κατόπιν, το μεν, εκτίμησης των εκτελούμενων υπηρεσιών, το δε, ερμηνείας της βούλησης των μερών. β) Στο πεδίο εφαρμογής του ν. 3316/2005 υπάγονται τόσο οι μελέτες που συγκροτούν το αποτέλεσμα συστηματικής και αναλυτικής επιστημονικής και τεχνικής εργασίας και έρευνας σε συγκεκριμένο απλό ή σύνθετο γνωστικό αντικείμενο, το οποίο αναφέρεται, μεταξύ άλλων, στην ανάλυση αποτελεσμάτων μετρήσεων και στην επεξεργασία αυτών (πρβλ Ελ.Συν. IV Τμ. 216/2009, 178/2008, 179/2008) όσο και οι συμβάσεις παροχής υπηρεσιών στις οποίες η παροχή του αναδόχου συνίσταται στην προσφορά των γνώσεων και ικανοτήτων που διαθέτει, οι οποίες σε συνδυασμό με εξειδικευμένο προσωπικό ή άλλα μέσα τείνουν στην επίτευξη ενός έργου εντός ορισμένου χρονικού πλαισίου. Στην τελευταία αυτή κατηγορία υπάγονται μεταξύ άλλων οι συμβάσεις οι οποίες έχουν ως αντικείμενο την υποστήριξη της υπηρεσίας στη διεξαγωγή ανάθεσης σύμβασης μελέτης, έργου ή υπηρεσίας, στην επίβλεψη ή έλεγχο μελέτης που η ίδια πρόκειται να συντάξει καθώς και την εκπόνηση των σχεδίων και των τευχών δημοπρατήσεως έργου που στηρίζονται σε αυτές, οι οποίες εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2004/18/ΕΚ (πρβλ. απόφαση ΔΕΚ της 4.3.1999 στην υπόθεση C-258/97, Συλλογή Νομολογίας ΔΕΚ 1999, σελ. Ι-01405, Ελ.Συν. IV Τμ. πραξ. 24/2012, 187/2011). Με τις διατάξεις δε του ν. 3316/2005 καθιερώνεται ο κανόνας της σύναψης των σχετικών συμβάσεων ύστερα από δημόσιο, ανοικτό ή κλειστό, διαγωνισμό, ώστε να καθίσταται δυνατή, με την προσέλευση μεγάλου ή έστω ικανού αριθμού μειοδοτών, η ανάπτυξη επαρκούς ανταγωνισμού και η διασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων των Ο.Τ.Α., με την επιλογή της πλέον συμφέρουσας γι’ αυτούς προσφοράς. Μόνο κατ’ εξαίρεση είναι δυνατή η προσφυγή στη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, οι οποίες καθορίζονται ρητά και περιοριστικά από τις ανωτέρω διατάξεις (βλ. Ελ.Συν. VII Τμ. πραξ. 102/2009, 120, 199/2010, Ι Τμ. 170/2010). γ) Λόγω του ειδικού χαρακτήρα αυτών των συμβάσεων παροχής υπηρεσιών, αντικείμενο των οποίων αποτελεί, κατά κύριο λόγο, η προσφορά τεχνογνωσίας, εμπειρίας και ειδίκευσης σε συγκεκριμένο αντικείμενο οι συμβάσεις αυτής της κατηγορίας, οι οποίες συνάπτονται από το Δημόσιο ή τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, πρέπει να συνοδεύονται από ειδική αιτιολόγηση της αδυναμίας των οικείων υπηρεσιών να προβούν οι ίδιες, με τους υπαλλήλους που διαθέτουν, στην επίτευξη του αποτελέσματος που αποτελεί αντικείμενο της σύμβασης. Ειδική αιτιολόγηση για την αδυναμία εκπλήρωσης των καθηκόντων που ανατίθενται με τη σύμβαση παροχής υπηρεσιών απαιτείται και στις περιπτώσεις κατά τις οποίες επιτρέπεται η προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης (απευθείας ανάθεσης), χωρίς δημοσίευση προκήρυξης. Η διαδικασία αυτή συγχωρείται, μεταξύ άλλων, όταν η προϋπολογισθείσα δαπάνη της σύμβασης παροχής υπηρεσιών δεν υπερβαίνει το ποσό των 15.000,00 ευρώ και υφίστανται γεγονότα που συνιστούν επείγουσα ανάγκη για την ανάθεσή της. Για την υπογραφή της σύμβασης απαιτείται, μεταξύ άλλων γνωμοδότηση του αρμόδιου τεχνικού συμβουλίου σχετικά με τη συνδρομή του επείγοντος (βλ. Ελ.Συν. IV Τμ. 16/2010, 187/2011, 120/2010 καθώς και Κλιμάκιο VII Τμημ. 159/2012), ενώ στην περίπτωση επίκλησης από την αναθέτουσα αρχή συνδρομής λόγων κατεπείγουσας ανάγκης ή επείγουσας περίστασης σύναψης σύμβασης παροχής υπηρεσιών, μέχρι ποσού 15.000 ευρώ, προσκαλούνται υποχρεωτικά για διαπραγμάτευση τρεις υποψήφιοι, δ) Η διάταξη του άρθρου 83 του ν. 2362/1995, η οποία ρυθμίζει την περίπτωση της απευθείας ανάθεσης, μεταξύ άλλων, και της παροχής υπηρεσιών, όταν η δαπάνη της σύμβασης χωρίς ΦΠΑ δεν υπερβαίνει το ποσό των 20.000 ευρώ, δεν μπορεί να εφαρμοσθεί στις περιπτώσεις των συμβάσεων μελετών ή συναφών υπηρεσιών, αφού αυτές διέπονται από τις προμνησθείσες ειδικές διατάξεις του ν. 3315/2005 (Ελ.Συν. IV Τμ. πραξ. 172/2009, VII Τμ. πραξ. 199/2010). Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι διενεργήθηκε βάσει των διατάξεων που διέπουν την απευθείας ανάθεση παροχής υπηρεσιών και όχι βάσει των διατάξεων του ν. 3316/2005, καθόσον, οι ανατεθείσες εργασίες, εντάσσονται εννοιολογικά στις συμβάσεις παροχής υπηρεσιών του άρθρου 1 παρ. 2β΄ του ν. 3316/2005 και όχι στις λοιπές υπηρεσίες που διενεργούνται κατ’ ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων περί προμηθειών.
ΕΣ/Τ4/216/2009
Καταβολή του συμφωνηθέντος ανταλλάγματος στο φερόμενο ως δικαιούχο αυτού, Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Συστημάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών (ΕΠΙΣΕΥ), για την εκ μέρους εκτέλεση του ερευνητικού έργου με τίτλο «Παρακολούθηση και υποστήριξη της εφαρμογής του ψηφιακού ταχογράφου στην Ελλάδα». Από τις ως άνω διατάξεις καθώς και την εισηγητική έκθεση του Ν. 3316/2005, σύμφωνα με την οποία η έκδοσή του είχε ως σκοπό «τη συμπερίληψη ολόκληρου του θεσμικού πλαισίου ανάθεσης των μελετών και συναφών υπηρεσιών σε ένα νομοθέτημα, το οποίο δεν χρειάζεται οτιδήποτε άλλο για την εφαρμογή του, αφού είναι αυτάρκες …», συνάγεται, μεταξύ άλλων, ότι οι περί διαδικασιών αναθέσεως των δημοσίων συμβάσεων μελετών διατάξεις αυτού εφαρμόζονται σε κάθε περίπτωση επιλογής αναδόχου για την κατάρτιση δημόσιας σύμβασης μελέτης. Από τον κανόνα αυτόν δεν εξαιρούνται οι διαδικασίες αναθέσεως συμβάσεων μελετών του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων (πρώην Υπουργείου Μεταφορών και Επικοινωνιών) διότι η διάταξη του άρθρου 8 παρ.4α του Ν. 2366/1995, η οποία προστέθηκε με το άρθρο 13 του Ν. 2578/1998 και προέβλεπε την άνευ συνδρομής ειδικότερων προϋποθέσεων δυνατότητα αναθέσεως μελετών, αξίας μέχρι 200.000 ECU, με τη διαδικασία της διαπραγματεύσεως (απευθείας αναθέσεως), καταργήθηκε από την ημερομηνία ισχύος του Ν. 3316/2005, δηλαδή από τις 22.2.2005, αφενός διότι ως ειδική διάταξη, με την οποία ο ως άνω φορέας κεντρικής διοίκησης είχε εξαιρεθεί από τις κοινές περί δημοσίων συμβάσεων μελετών διατάξεις, εμπίπτει στην κατάργηση των ειδικών εξαιρέσεων που προβλέπονταν για ορισμένα νομικά πρόσωπα του δημόσιου τομέα (άρθρο 46 παρ.2 περ.δ), αφετέρου διότι αποτελεί ειδική διάταξη αντίθετη στις περί διαδικασιών αναθέσεως δημοσίων συμβάσεων διατάξεις του νέου Νόμου (άρθρο 46 παρ.2 περ.ε), ενώ περαιτέρω δεν συγκαταλέγεται σε εκείνες οι οποίες ρητώς διατηρήθηκαν σε ισχύ μετά την έναρξη των αποτελεσμάτων του.
ΕΣ/Τμ.7(ΚΠΕ)169/2013
Αμοιβή μελέτης με τίτλο: «Υδραυλική μελέτη αντλιοστασίων λυμάτων ......». Ως αιτιολογία της άρνησής της η Επίτροπος προέβαλε ότι η μελέτη αυτή, που ανατέθηκε απευθείας, έχει όμοιο γνωστικό αντικείμενο με τη μελέτη «Υδραυλική προμελέτη μονάδας επεξεργασίας λυμάτων(...)ο ν. 3316/2005 «Ανάθεση και εκτέλεση δημοσίων συμβάσεων εκπόνησης μελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών και άλλες διατάξεις» (Α΄ 42, διορθ. σφαλμ. Α΄ 85) ορίζει, στην παρ. 2 περ. α΄ του άρθρου 1, ότι: «“Μελέτη” είναι το αποτέλεσμα συστηματικής και αναλυτικής επιστημονικής και τεχνικής εργασίας και έρευνας σε συγκεκριμένο απλό ή σύνθετο γνωστικό αντικείμενο, που αποβλέπει ιδίως στην παραγωγή τεχνικού έργου ή στην επέμβαση σε τεχνικό έργο ή αφορά στο σχεδιασμό και την απεικόνιση τεχνικού έργου ή παραγωγικής διαδικασίας ή σε μεθόδους ανάπτυξης και σχεδιασμού του ευρύτερου χώρου (…)», στο άρθρο 2 παρ. 1 και 2, ότι: «1. Ο νόμος αυτός ρυθμίζει τη σύναψη και εκτέλεση όλων των δημοσίων συμβάσεων, ανεξαρτήτως αξίας, για την εκπόνηση μελετών και παροχή λοιπών υπηρεσιών μηχανικού και των άλλων ελευθερίων επαγγελμάτων των κατηγοριών μελετών της παραγράφου 2, που εμπίπτουν καθ’ ύλην στο «Παράρτημα ΙΙ Α» της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ και στο «Παράρτημα XVIIΑ» της Οδηγίας 2004/17/ΕΚ, όπως εκάστοτε ισχύουν, όταν οι μελέτες δεν εκπονούνται και οι υπηρεσίες δεν παρέχονται από το προσωπικό της αναθέτουσας Αρχής. (…) 2. Οι μελέτες ή και υπηρεσίες επίβλεψης μελετών και έργων, ανάλογα με το αντικείμενό τους, διακρίνονται στις ακόλουθες κατηγορίες: (1) (…) (13) Μελέτες υδραυλικών έργων (εγγειοβελτιωτικών έργων, φραγμάτων, υδρεύσεων, αποχετεύσεων) και διαχείρισης υδατικών πόρων (…)», στο άρθρο 4: «3. Για τη διεξαγωγή διαγωνισμού του νόμου αυτού η αναθέτουσα Αρχή εγκρίνει τα αντίστοιχα συμβατικά τεύχη, που περιλαμβάνουν το φάκελο έργου και τη Συγγραφή Υποχρεώσεων. Προϋπόθεση για την έναρξη της διαδικασίας ανάθεσης οριστικής μελέτης είτε μεμονωμένα είτε με άλλα στάδια μελετών είναι η ένταξη του έργου στον προγραμματικό σχεδιασμό του φορέα», στο άρθρο 7, ότι: «1. Για την ανάθεση της οριστικής μελέτης χωρίς αξιολόγηση προκαταρκτικών μελετών όπως και των μελετών της παρ. 5 του άρθρου 5, ο εργοδότης συντάσσει προκήρυξη, η οποία δημοσιεύεται κατά το άρθρο 12. Η διαδικασία ανάθεσης που ακολουθείται είναι είτε η ανοικτή είτε η κλειστή, αναλόγως της πολυπλοκότητας, του μεγέθους και της εξειδικευμένης εμπειρίας που απαιτείται για την εκπόνηση της μελέτης». Κατ’ εξουσιοδότηση των διατάξεων του άρθρου 45 παρ. 3 και 4 του ν. 3316/2005 εκδόθηκε η Δ15/οικ/19263/2009 (Β΄ 1837) απόφαση του Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., ισχύουσα κατά τον κρίσιμο στην προκειμένη περίπτωση χρόνο, που ορίζει στο άρθρο μόνο αυτής: «1. (…) 2. (…) τα όρια αμοιβής κάθε τάξης πτυχίου καθορίζονται σε EURO όπως παρακάτω: Α) Για τις κατηγορίες μελετών του άρθρου 2 του π.δ. 798/1978 1-10-13-14-16 ΠΤΥΧΙΟ Α ΤΑΞΗΣ Από 0,0029 EURO έως 38,078 EURO». Τέλος, η παράγραφος 1 του άρθρου 12 του π.δ. 171/1987 (Α΄ 84) ως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, ορίζει ότι: «Επιτρέπεται η κατάτμηση των δημοτικών (…) έργων και η σύνταξη των αντίστοιχων μελετών, με αναγραφή στον προϋπολογισμό του Δήμου (…) κατατμημένων πιστώσεων για την εκτέλεση αυτών ανά δημοτικό διαμέρισμα». Με τις διατάξεις του ν. 3316/2005 καθιερώνεται ο κανόνας της σύναψης των συμβάσεων μελετών ύστερα από δημόσιο, ανοικτό ή κλειστό, διαγωνισμό, ώστε να επιτυγχάνεται ανάπτυξη επαρκούς ανταγωνισμού και η διασφάλιση των οικονομικών συμφερόντων των Ο.Τ.Α.. Κατ’ εξαίρεση είναι δυνατή η προσφυγή στη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης σε περιπτώσεις περιοριστικά καθορισμένες. Τέτοια περίπτωση συντρέχει όταν η προεκτιμώμενη συνολική αμοιβή όλων των σταδίων της υπό ανάθεση μελέτης δεν υπερβαίνει το 30% του ανώτατου ορίου αμοιβής πτυχίου Α΄ τάξης της κατηγορίας μελετών στην οποία αυτή ανήκει. Προκειμένου για υδραυλικές μελέτες (κατηγορία μελετών 13) το ανώτατο αυτό όριο καθορίζεται από 3.9.2009 στο ποσό των 38.078 ευρώ, ήτοι για την απευθείας ανάθεση τέτοιας κατηγορίας μελετών το όριο είναι 11.423 ευρώ (38.078 Χ 30% = 11.423 ευρώ). Επομένως, δεν επιτρέπεται η απευθείας ανάθεση όταν η συνολική αμοιβή της υπό ανάθεση μελέτης υπερβαίνει το ως άνω όριο των 11.423 ευρώ. Περαιτέρω, στην περίπτωση περισσότερων μελετών που ανήκουν στην ίδια κατηγορία, δηλαδή έχουν ομοειδές γνωστικό αντικείμενο και αποτελούν τα τμήματα στα οποία έχει κατατμηθεί μία μελέτη, τα ανωτέρω εξακολουθούν να ισχύουν. Επομένως, η εφαρμοστέα διαδικασία ανάθεσης εξευρίσκεται με τη συνάθροιση της δαπάνης που απαιτείται για την εκπόνηση της συνολικής μελέτης, δηλαδή για το σύνολο των επιμέρους μελετών και όχι με βάση το ύψος της δαπάνης που προκύπτει για κάθε τμήμα. Κατά συνέπεια, ο επιμερισμός μιας μελέτης, η οποία λόγω του ύψους της αμοιβής για την εκπόνησή της δεν εμπίπτει στις περιπτώσεις μελετών που επιτρέπεται να ανατίθενται απευθείας, σε περισσότερες ομοειδείς με αντίστοιχες προς αυτές χωριστές πιστώσεις στον οικείο προϋπολογισμό και η απευθείας ανάθεση των επιμέρους μελετών χωριστά λόγω ποσού, κατά παράκαμψη της διαδικασίας ε
ΕλΣυν/Τμ.5/2/2011
Επομένως, οι μελέτες που ανατέθηκαν σύμφωνα με τα προαναφερόμενα, προκειμένου να εντοπιστούν οι υπόγειοι υδάτινοι πόροι του Δήμου ... σε τρία τοπικά διαμερίσματά του και να διενεργηθούν στη συνέχεια γεωτρήσεις, αφορούν στην εκτέλεση υδρογεωλογικών έργων (Ελ. Συν. VII Τμ. 274/2010). Συνεπώς, εφαρμόζεται στην προκειμένη περίπτωση η ρύθμιση του άρθρου 22 παράγραφος 1 του ν. 3274/2004, όπως ίσχυε κατά το χρόνο ανάθεσης των μελετών, σύμφωνα με την οποία προβλέπεται η κατ’ εξαίρεση δυνατότητα κατάτμησης των δημοτικών έργων που εκτελούνται από τις Δ.Ε.Υ.Α.Α. και η σύνταξη των αντίστοιχων για τα έργα αυτά μελετών, εφόσον αφορούν διαφορετικά δημοτικά διαμερίσματα (πρόκειται για δημοτικά διαμερίσματα του συσταθέντος με το άρθρο 1 του ν. 2539/1997 Δήμου ..., τα οποία μετονομάστηκαν σε τοπικά, σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφοι 3 και 4 του ως άνω Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων). Κατ’ ακολουθίαν, νομίμως, κατ’ αρχήν, ανατέθηκε απευθείας η εκπόνηση των ως άνω μελετών, που αφορούσαν αντίστοιχα έργα, ανά τοπικό διαμέρισμα.