Υπηρεσίες - εργασίες καθαρισμού:Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Δήμο σε ανώνυμη εταιρεία για την εκτέλεση εργασιών αποκομιδής απορριμμάτων και καθαρισμού κοινοχρήστων χώρων του Δήμου, καθόσον μη νομίμως ανατέθηκε στην ανωτέρω εταιρεία η εκτέλεση των ως άνω εργασιών, χωρίς την προηγούμενη έκδοση της προβλεπόμενης από τις διατάξεις του άρθρου 61 του ν.3979/2011 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου.(συγγνωστή πλάνη)

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:(..)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι οι εντελλόμενες με τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα πληρωμής δαπάνες δεν είναι νόμιμες, καθόσον δεν προηγήθηκε της ανάθεσης των σχετικών εργασιών καθαριότητας αιτιολογημένη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, σύμφωνα με το άρθρο 61 του ν.3979/2011. Ο ισχυρισμός δε του Δήμου …. ότι οι ανατεθείσες εργασίες δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της εν λόγω διάταξης είναι απορριπτέος ως αβάσιμος, καθόσον η διάταξη αυτή αφορά γενικά στις υπηρεσίες καθαριότητας κοινοχρήστων χώρων και όχι μόνο στις περιπτώσεις καθαριότητας κοινοχρήστων χώρων από οικιακά ή αστικά απορρίμματα (βλ. πράξεις VII Tμ. 87, 92, 93/2011, 142/2012, Κλιμ. στο VII Τμ. 43/2012), οι δε ανατεθείσες υπηρεσίες αποσκοπούν στον καθαρισμό τάφρων και ρυακιών του Δήμου, ο οποίος, όπως προκύπτει και από τον προϋπολογισμό των σχετικών μελετών, πραγματοποιείται κυρίως με την εκθάμνωση και εκβάθυνσή τους και την απομάκρυνση των φερτών υλικών από την κοίτη τους. Περαιτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι σε κάθε περίπτωση οι επίμαχες εργασίες μη νομίμως ανατέθηκαν στους φερόμενους ως δικαιούχους των ελεγχόμενων χρηματικών ενταλμάτων, καθόσον οι εργασίες αυτές εμπίπτουν στα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες του υπηρετούντος στο Δήμο προσωπικού (Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών - Τμήμα Καθαρισμού Κοινοχρήστων Χώρων), το οποίο επαρκεί για τη σταδιακή και οργανωμένη εκτέλεση των εργασιών αυτών υπό την επίβλεψη, στην περίπτωση που χρειάζεται, των διπλωματούχων μηχανικών, που όπως συνομολογεί και ο Δήμος στελεχώνουν στο Τμήμα Συγκοινωνιακών και Κτιριακών Έργων, ενώ εξάλλου δεν προκύπτει ότι για την εκτέλεση των εργασιών αυτών, οι οποίες κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας είναι χαμηλού επιπέδου τεχνικής, απαιτούνται ιδιαίτερες γνώσεις και εξοπλισμός, που δεν διέθετε το υπηρετούν προσωπικό. Τέλος, αβασίμως προβάλλεται από την Επίτροπο ότι απαιτείται σχετική απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου προκειμένου να είναι νόμιμος ο επιμερισμός ομοειδών εργασιών και η αυτοτελής εκτέλεσή τους ανά δημοτική ενότητα, καθόσον η προϋπόθεση αυτή δεν τίθεται από τη διάταξη της παρ.14 του άρθρου 6 του ν.4071/2012. Κατ’ ακολουθίαν, οι εντελλόμενες με τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα δαπάνες δεν είναι νόμιμες και τα εντάλματα αυτά δεν πρέπει να θεωρηθούν.

Παροχή υπηρεσιών καθαρισμού κοινόχρηστων χώρων από μπάζα με μισθωμένα μηχανήματα. Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη δεν είναι νόμιμη, καθόσον δεν προηγήθηκε           της ανάθεσης των ως άνω υπηρεσιών καθαριότητας κοινοχρήστων χώρων στην οποία απέβλεψε ο Δήμος αιτιολογημένη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου με   την οποία να τεκμηριώνεται η αδυναμία εκτέλεσης των παρασχεθεισών υπηρεσιών από τον Δήμο με ίδια μέσα, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 61 του ν. 3979/2011,   όπως βασίμως προβάλλεται από την Αναπληρώτρια Επίτροπο, έλλειψη την οποία συνομολογεί και  ο Δήμος με το 149663/1.10.2014 έγγραφό του, κατά την επανυποβολή του εν λόγω χρηματικού εντάλματος. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί. 

Πρόσληψη των φερομένων ως δικαιούχων δεν ευρίσκει έρεισμα στη διάταξη του άρθρου 13 του Ν.2130/1993, όπως αντικαταστάθηκε με την παράγραφο 4 του άρθρου 22 του Ν.3274/2004, η οποία εφαρμόζεται σε έργα που εκτελούνται με αυτεπιστασία από τους Δήμους και όχι στην περίπτωση του ανωτέρω προσωπικού, το οποίο προσλήφθηκε για να παράσχει πάσης φύσεως εργασίες καθαρισμού κοινοχρήστων χώρων.

Παροχή υπηρεσιών:Με δεδομένα αυτά, η ελεγχόμενη δαπάνη αφορά σε εργασίες καθαρισμού αλσών του Δήμου με σκοπό τη διαμόρφωση ζώνης πυρασφάλειας και πυροπροστασίας και δεν μπορεί να θεωρηθεί ομοειδής με τις εργασίες πρασίνου με σκοπό τον καλλωπισμό των κοινοχρήστων δημοτικών χώρων. Ωστόσο, η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου που προηγήθηκε της ανάθεσης των επίμαχων εργασιών καθαρισμού δεν τεκμηριώνει την αδυναμία του Δήμου να τις εκτελέσει με ίδια μέσα και προσωπικό, όπως απαιτεί το άρθρο 61 του ν. 3979/2011. Λαμβάνοντας, όμως, υπόψη ότι ο καθαρισμός και η απομάκρυνση της βλάστησης έγινε για λόγους πυροπροστασίας με χρηματοδότηση από το Υπουργείο Εσωτερικών, με την πληρωμή δε της οικείας δαπάνης εξασφαλίζεται η ομαλή λειτουργία και η εκπλήρωση της αποστολής του Δήμου (πρβλ. ΕΣ Κ.Π.Ε.Δ. στο VII Τμ. 140/2012, 202/2014, 36/2016, 47/2017), τα αρμόδια όργανα του Δήμου δεν ενήργησαν με πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων αλλά πεπλανημένως, πλην συγγνωστώς, υπέλαβαν ότι για την ανάθεση των εν λόγω εργασιών πληρούνταν όλες οι νόμιμες προϋποθέσεις.

Εργασίες καθαρισμού δρόμων και κοινοχρήστων χώρων (Υπεργολαβία).(..)Όμως, όπως βάσιμα προβάλλει η διαφωνούσα Επίτροπος, η εντελλόμενη μ’ αυτό δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι του ανωτέρω υπεργολαβικού συμφωνητικού και της εκτέλεσης των επίμαχων εργασιών από τον προαναφερόμενο υπεργολάβο δεν προηγήθηκε απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, με την οποία να εγκρίνεται η εκ μέρους της αναδόχου εκχώρηση σ’ αυτόν του συνόλου του αντικειμένου της σύμβασης, όπως ρητά απαιτείται με τις διατάξεις που εκτέθηκαν στην προηγούμενη σκέψη. Η ουσιώδης δε αυτή πλημμέλεια, που επιφέρει κατά νόμο την έκπτωση του αναδόχου, δεν θεραπεύεται με την έκδοση της 235/2015 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου, με την οποία τελικά εγκρίθηκε η άνω εκχώρηση, αφού η απόφαση αυτή, που δεν έχει κατά το νόμο και τις γενικές αρχές του διοικητικού δικαίου αναδρομική ισχύ,  εκδόθηκε στις 3.12.2015, ήτοι μετά την εκτέλεση των επίμαχων εργασιών από τον άνω υπεργολάβο. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ-ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ:Όπως προκύπτει από τον Ο.Ε.Υ. του Δήμου, το σύνολο των επίμαχων εργασιών εμπίπτει στα καθήκοντα και τις αρμοδιότητες του προσωπικού του, συγκεκριμένα του Τμήματος Περιβαλλοντικής Διαχείρισης της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος και Πολιτικής Προστασίας, ενώ το αντικείμενο των οικείων συμβάσεων, που συνίσταται σε συνήθεις εργασίες αφενός συντήρησης και καθαρισμού των πηγών και των παρακειμένων δεξαμενών συλλογής υδάτων, αφετέρου αποκατάστασης των βλαβών στα δίκτυα ύδρευσης τμημάτων του Δήμου, δεν μπορεί να θεωρηθεί εξειδικευμένου τεχνικού περιεχομένου, ούτως ώστε να απαιτείται προσωπικό  με ιδιαίτερη εμπειρία και γνώσεις για τη διεκπεραίωσή τους. Περαιτέρω, δοθέντος ότι οι ανάγκες για αποκατάσταση των βλαβών που καλείται εν προκειμένω να καλύψει το προσωπικό του Δήμου είναι σπάνιες και δεν ανακύπτουν κατά την κοινή πείρα σε καθημερινή βάση, όπως άλλωστε προκύπτει από το χρονικό διάστημα τριών και πέντε μηνών από την ανάθεση έως την εκτέλεση αυτών, ενώ, συναφώς, οι εργασίες καθαρισμού και συντήρησης των υδρομαστεύσεων δεν είναι έκτακτες και μπορούν με κατάλληλο προγραμματισμό να διεκπεραιωθούν σε βάθος χρόνου, το υπηρετούν προσωπικό,  αποτελούμενο  από  7  συνολικά  υπαλλήλους,  κρίνεται  επαρκές  για την κάλυψη του συνόλου των εργασιών. Επομένως η εκτέλεση των παραπάνω εργασιών ανατέθηκε σε ιδιώτες κατά παράβαση της αρχής της οικονομικότητας, όπως βάσιμα προβάλλει ο αναπληρωτής Επίτροπος.(...)Όμως λαμβανομένων υπόψη α) της μεγάλης εδαφικής έκτασης του Δήμου και της ιδιαίτερης γεωμορφολογίας του, που περιλαμβάνει μεγάλο παραλιακό μέτωπο με τουριστικούς οικισμούς αλλά και ορεινούς όγκους με απομακρυσμένα και δύσκολα προσεγγίσιμα χωριά, β) του ζωτικής σημασίας χαρακτήρα των παρασχεθεισών εργασιών που επιβάλλει την αδιάλειπτη παροχή τους, γ) του γεγονότος ότι, μετά την ισχύ του άρθρου 7 ν. 4368/2016 (Α΄ 21) με το οποίο εξαιρέθηκε της αναστολής προσλήψεων το προσωπικό Υ.Ε. και Δ.Ε. σε υπηρεσίες ανταποδοτικού χαρακτήρα των ο.τ.α., ο Δήμος έχει δρομολογήσει  την πρόσληψη δύο εργαζομένων σχετικά, πρέπει να γίνει δεκτό ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση ο Δήμος ενήργησε χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης της προαναφερθείσας γενικής αρχής, τα δε ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα πρέπει να θεωρηθούν λόγω συγγνωστής πλάνης. (συγγνωστή πλάνη)

Υπηρεσίες αποκομιδής....Με αυτά τα δεδομένα, το Κλιμάκιο δεν διαπιστώνει ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες στη διαγωνιστική διαδικασία επιλογής αναδόχου των υπηρεσιών αποκομιδής, μεταφοράς και διάθεσης στερεών μη επικίνδυνων οικιακών αποβλήτων και καθαρισμού κοινοχρήστων χώρων της Δημοτικής Ενότητας ... και κρίνει ότι δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή των ελεγχόμενων σχεδίων συμβάσεων, τα οποία τηρούνται σε ηλεκτρονική μορφή στη Γραμματεία του παρόντος Κλιμακίου.

Εργασίες συντήρησης αγροτικών οδών: Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη δεν είναι νόμιμη, καθόσον κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 61 του ν. 3979/2011 δεν προηγήθηκε  της ανάθεσης των ως άνω εργασιών συντήρησης και καθαρισμού αγροτικών οδών απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Νοτίου ....., με την οποία να αιτιολογείται ειδικά η αδυναμία εκτέλεσής αυτών από τις υπηρεσίες του Δήμου με ίδια τεχνικά μέσα, όπως βασίμως προβάλλεται από τον Αναπληρωτή Επίτροπο. Εξάλλου, από κανένα δικαιολογητικό του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος, ούτε από την από 6.7.2016 μελέτη, ούτε από την απόφαση περί απευθείας ανάθεσης, ούτε από το συμβατικό κείμενο προκύπτει ότι έχει τηρηθεί η αρχή της οικονομικότητας, η οποία κατ’ αρχήν επιτάσσει την εκτέλεση των ανωτέρω εργασιών από το προσωπικό που υπηρετεί στον Δήμο με χρήση των μηχανημάτων που αυτός διαθέτει σε επιχειρησιακή ετοιμότητα, καθόσον δεν παρατίθενται με ακρίβεια οι τεχνικές προδιαγραφές των προς εκτέλεση εργασιών (π.χ. είδος μηχανημάτων, κόστος ανά ώρα χρήσης κλπ). Ως προς δε τα διαθέσιμα μηχανήματα του Δήμου, υπάρχει αν μη τι άλλο αοριστία, αφού μολονότι στο έγγραφο επανυποβολής του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος διαλαμβάνεται ότι ο Δήμος «δεν διαθέτει τα αντίστοιχα μηχανήματα που απαιτούνται για μία τέτοια εργασία», με το 16920/12.12.2016  έγγραφο του Γραφείου Κίνησης βεβαιώνεται, αντιθέτως, ότι έξι μηχανήματα, μεταξύ των οποίων και ένας εκσκαφέας – φορτωτής και ένα γκρέιντερ μάρκας KOMATSU, βρίσκονται σε λειτουργία. Μηχανήματα δε όμοιου τύπου χρησιμοποιήθηκαν από την ανάδοχο εταιρεία για την «γρήγορη και τεχνικά άρτια εκτέλεση των συγκεκριμένων εργασιών», σύμφωνα με το 16390/29.11.2016 έγγραφο του Αντιδημάρχου Οικονομικών, χωρίς, ωστόσο, να αιτιολογείται ο λόγος για τον οποίο δεν εκτελέστηκαν οι ανατεθείσες εργασίες με τα μηχανήματα του Δήμου. Αλυσιτελώς, περαιτέρω, προβάλλεται με το έγγραφο επανυποβολής ότι δεν προκύπτει υπέρβαση των εγγεγραμμένων πιστώσεων σε βάρος του προϋπο-λογισμού, καθώς δεν προβλήθηκε ομοίου περιεχομένου λόγος διαφωνίας. Τέλος, αβασίμως προβάλλει ο Αναπληρωτής Επίτροπος ότι η επίμαχη δαπάνη βαρύνει εσφαλμένο Κ.Α., αφού οι εργασίες που προβλέπονται στο άρθρο 61 του ν. 3979/2011 εγγράφονται στον Κ.Α. 6277, όπως ορθώς ρητώς ορίζει η προμνησθείσα υπουργική απόφαση (βλ. τη σκέψη 4 της παρούσας).

Εργασίες αποξήλωσης οργάνων από παιδικές χαρές και νηπιαγωγεία:...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, μη νομίμως, ήτοι κατά παράβαση της αρχής της οικονομικότητας, ανατέθηκαν στον ως άνω ανάδοχο οι ελεγχόμενες εργασίες αποξήλωσης οργάνων, καθώς αυτές, όπως βασίμως προβάλλει ο διαφωνών Επίτροπος, εμπίπτουν στα συνήθη καθήκοντα του προσωπικού του Δήμου ... και συγκεκριμένα του υπηρετούντος προσωπικού στα Τµήµατα Κτιριακών Έργων και Υπαίθριων Χώρων και Συντήρησης και Αυτεπιστασίας, όπως άλλωστε αναφέρει και ο ίδιος ο Δήμος στο από 9.11.2016 έγγραφο του Τµήµατος Κτιριακών Έργων και Υπαίθριων Χώρων της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του. Περαιτέρω, ο Δήμος ..., στο ως άνω από 9.11.2016 έγγραφό του, ισχυρίζεται τόσο ότι το υπηρετούν προσωπικό του Τµήματος Συντήρησης και Αυτεπιστασίας δεν επαρκεί για την εκτέλεση των ελεγχόμενων εργασιών, όσο και ότι οι εργασίες αυτές απαιτούν μηχανήματα που η Υπηρεσία δεν διαθέτει (σφύρα, γερανό κ.λπ.). Συναφώς, ο Δήμος ισχυρίζεται ότι η συντήρηση του αγροτικού δικτύου απασχολεί καθημερινά όλα σχεδόν τα μηχανήματα και τους χειριστές τους, καθώς και ότι στις επίμαχες ειδικότητες υπηρετούσε ένας μόνιμος υπάλληλος ΔΕ χειριστής μηχανημάτων έργου ενώ με σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου υπηρετούσαν ένας ΔΕ χειριστής μηχανημάτων έργου, δύο ΔΕ χειριστές γκρέιντερ και ένας ΔΕ χειριστής μηχανήματος JCB (εκσκαφέα-φορτωτή), ενώ τα μηχανήματα που διαθέτει το Τμήμα Συντήρησης και Αυτεπιστασίας χρησιμοποιούνται καθημερινά στην αγροτική οδοποιία, το δε ανωτέρω Τμήμα καλύπτει και τη συντήρηση όλων των δημοτικών κτιρίων, των σχολείων και του αστικού οδικού δικτύου. Οι ανωτέρω, όμως, ισχυρισμοί του Δήμου προβάλλονται αορίστως άλλως αναποδείκτως, καθώς δεν προσδιορίζονται με συγκεκριμένα στοιχεία, ως προς τον τόπο και τον χρόνο, οι ως άνω δραστηριότητες ούτε καθορίζεται επακριβώς ο αριθμός και η ειδικότητα των υπαλλήλων που απασχολούνταν σε αυτές κατά τον κρίσιμο χρόνο.(..)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθεί.