Ημερήσια αποζημίωση:Νόμιμη η καταβολή εξόδων μετακίνησης (αντίτιμο εισιτηρίων, έξοδα διανυκτέρευσης και ημερήσια αποζημίωση) σε υπαλλήλους Δήμου, καθόσον , λαμβάνοντας υπόψη, τη χιλιομετρική απόσταση (291 χλμ.) και τη μετακίνηση των φερόμενων ως δικαιούχων με συγκοινωνιακό μέσο, νομίμως εγκρίθηκε μία (1) διανυκτέρευση για τη συγκεκριμένη μετακίνηση, και, ως εκ τούτου νομίμως καταβλήθηκε ολόκληρη η ημερήσια αποζημίωση, χωρίς να χρειάζεται να αποδειχθεί περαιτέρω το αναγκαίο αυτής της διανυκτέρευσης,

Σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ. 14 του ν. 3833/2010 «Προστασία της εθνικής οικονομίας – Επείγοντα μέτρα για την αντιμετώπιση της δημοσιονομικής κρίσης» (Φ.Ε.Κ. Α’ 40/15.3.2010), που ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο 20 του νόμου αυτού, από τη δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, «Στην περίπτωση β’ της παρ. 2Α του άρθρου 21 του ν. 2685/1999 διαγράφεται η φράση «επιστροφής». Από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται ότι μετά τη θέση σε ισχύ του ν. 3833/2010, δηλαδή από 15.3.2010, δεν καταβάλλεται πλέον στους υπαλλήλους που μεταβαίνουν στο εξωτερικό ημερήσια αποζημίωση για την ημέρα επιστροφής τους από τη χώρα μετάβασης. Τούτο, όμως, ισχύει μόνο όταν η ημέρα επιστροφής του υπαλλήλου στην έδρα του γίνεται την επόμενη ημέρα από την ημέρα λήξης της εργασίας για την πραγματοποίηση της οποίας μετακινήθηκε στο εξωτερικό και όχι και όταν η ημέρα επιστροφής συμπίπτει με ημέρα εργασίας, περίπτωση στην οποία καταβάλλεται πλήρης ημερήσια αποζημίωση. Και τούτο διότι ο νομοθέτης, με την τροποποίηση της διάταξης του άρθρου 21 παρ. 2Α του ν. 2685/1999, απέβλεψε στην επιτάχυνση της επανόδου του υπαλλήλου που μεταβαίνει το εξωτερικό στην υπηρεσία του και όχι στην αποστέρηση αυτού από την ημερήσια αποζημίωση που του καταβάλλεται για την κάλυψη των εξόδων διατροφής και άλλων έκτακτων έξοδα διαβίωσης, στα οποία υποβάλλεται λόγω της παραμονής του εκτός της έδρας του (ΕΣ, Τμήμα Ι, Πράξη 237/2009). Τέλος, η καταβολή δαπανών διανυκτέρευσης προϋποθέτει διαμονή του υπαλλήλου σε ξενοδοχείο της κατηγορίας στην οποία αυτός ανήκει, με βάση την κατηγοριοποίηση του άρθρου 4 του ν. 2685/1999.

Από το συνδυασμό των προπαρατιθέμενων διατάξεων(2685/1999) συνάγεται ότι οι μετακινούμενοι εκτός έδρας δημόσιοι υπάλληλοι ή λειτουργοί για εκτέλεση υπηρεσίας με εντολή του Δημοσίου, των Ο.Τ.Α. και των λοιπών Ν.Π.Δ.Δ., δικαιούνται «έξοδα διανυκτέρευσης» προς κάλυψη της σχετικής δαπάνης καθώς και «ημερήσια αποζημίωση», για την κάλυψη των «εκτάκτων εξόδων», στα οποία αυτοί υποβάλλονται «λόγω της μετακίνησης και παραμονής τους εκτός έδρας» (άρθρο 9 παρ. 1). Η αποζημίωση αυτή για εκείνους που μετακινούνται και διανυκτερεύουν εκτός έδρας «με τις προϋποθέσεις του άρθρου 8» ανέρχεται σε 10.000 δραχμές, περιοριζόμενη στο 1/3 για την ημέρα της επιστροφής τους στην έδρα «μετά από διανυκτέρευση» κ.λπ.. Ορίζοντας περαιτέρω ο νόμος, στην παρ. 2 του άρθρου 9, ότι η «ημερήσια αποζημίωση» καταβάλλεται ολόκληρη «όταν οι μετακινούμενοι διανυκτερεύουν σύμφωνα με τις προϋποθέσεις του άρθρου 8», συνδέει την καταβολή της ημερήσιας αποζημίωσης με το πραγματικό γεγονός της διανυκτέρευσης εκτός έδρας, ήτοι με τη συνδρομή των οριζόμενων στην παράγραφο 2 του άρθρου 8 προϋποθέσεων (μετακίνηση σε απόσταση μεγαλύτερη των 120 χιλιομέτρων κ.λπ.), γεγονός που συνεπάγεται, κατ’ αρχήν, για το μετακινούμενο «έκτακτα έξοδα» διατροφής κ.λπ., στην αποκατάσταση των οποίων η αποζημίωση αυτή αποβλέπει και όχι με το πραγματικό γεγονός της παροχής ανταλλάγματος για τη διανυκτέρευση, το οποίο, όταν πράγματι καταβάλλεται, αποτελεί αυτοτελή δαπάνη που αποδίδεται επίσης στο μετακινούμενο, σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 8 (σε συνδυασμό προς αυτές του άρθρ. 1 παρ. 2) του ν. 2685/1999 και όχι προϋπόθεση της διανυκτέρευσης κατά το ίδιο άρθρο. Συνεπώς, για την καταβολή της «ημερήσιας αποζημίωσης» στους μετακινούμενους εκτός έδρας, αρκεί διανυκτέρευση νόμιμη, δηλαδή με τις προϋποθέσεις του άρθρου 8 παρ. 2 του ν. 2685/1999, στον τόπο της μετακίνησης, χωρίς να απαιτείται και η καταβολή αντιτίμου για τη διανυκτέρευση αυτή και ανεξαρτήτως διανυκτέρευσης σε ξενοδοχείο, πανσιόν, ιδιόκτητο ή φιλικό σπίτι κ.λπ., αφού το γεγονός ότι ο μετακινούμενος δεν υποβάλλεται σε έξοδα διανυκτέρευσης δεν σημαίνει ότι δεν υποβάλλεται και στα «έκτακτα έξοδα» διαβίωσης εκτός της έδρας του, που αποτελεί το νόμιμο λόγο παροχής της ημερήσιας αποζημίωσης (βλ. Ελ. Συν. Ολομ. Πρακτικά της 29ης Γεν.Συν./ 14.11.2001). Επίσης, δεδομένου ότι η τυχόν παροχή διατροφής, η οποία προσφέρεται σε περίπτωση διανυκτέρευσης του υπαλλήλου σε ξενοδοχείο κ.λπ. και λόγω αυτής συνδέεται με τη διαμονή του υπαλλήλου σε αυτό, καθίσταται σαφές ότι όταν υπάλληλος επιλέξει να μη διανυκτερεύσει σε ξενοδοχείο κ.λπ., δεν έχει τη δυνατότητα να λαμβάνει πρωινό, γεύμα ή δείπνο στο ξενοδοχείο, αφού δεν διαμένει σε αυτό και άρα οι δαπάνες διατροφή του δεν καλύπτονται από το Δημόσιο. Κατά την έννοια δε του άρθρου 7 παρ. 4 του ίδιου νόμου οι υπάλληλοι που μετακινούνται εκτός έδρας με εντολή του Δημοσίου και των ν.π.δ.δ. για συμμετοχή σε συνέδρια, σεμινάρια κ.λπ., δικαιούνται δαπάνη χρήσης επιβατικού αυτοκινήτου δημόσιας χρήσης (ταξί), μόνο στην περίπτωση που δεν υπάρχει συγκοινωνιακή εξυπηρέτηση προς τον τόπο, όπου διεξάγεται το σεμινάριο.

Στους υπαλλήλους που χωρίς να απομακρύνονται από την υπηρεσία τους λαμβάνουν άδεια για να συμμετέχουν σε προγράμματα μετεκπαίδευσης που έχουν όμως το χαρακτήρα σεμιναρίου ή εργασιών κέντρων ερευνών, καθόσον αυτά λαμβάνουν χώρα άπαξ ή σε τακτά χρονικά διαστήματα με συγκεκριμένη όμως σύντομη κάθε φορά διάρκεια, καταβάλλονται για κάθε μετακίνησή τους χωριστά η σχετική δαπάνη μετακίνησης, η δαπάνη διανυκτέρευσης και ημερήσια εκτός έδρας αποζημίωση. (Ε.Σ. Ι Τμ. Πρακτ. 24.10.2006).

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ ΕΞΟΔΑ:Μη νόμιμη η καταβολή δαπανών μετακίνησης σε χώρες του εξωτερικού (ημερήσια αποζημίωση και έξοδα διανυκτέρευσης) από την Ε.... στον Πρόεδρό της, καθόσον για τη σύννομη μετακίνησή του, απαιτείτο εκτός από την οικεία εντολή μετακίνησης και η έγκριση αυτής με απόφαση του Υφυπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 21 παρ. 1 του ν. 2685/1999 (ΦΕΚ Α΄ 35/1999(. Περαιτέρω, οι μεταγενεστέρως εκδοθείσες εγκριτικές των ως άνω μετακινήσεων αποφάσεις του Υφυπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, δεν αίρουν την ελλείπουσα νόμιμη προϋπόθεση, καθόσον αυτές, κατά γενική αρχή του διοικητικού δικαίου, ως ατομικές διοικητικές πράξεις, δεν αναπτύσσουν αναδρομική ισχύ.

Οι με οποιαδήποτε σχέση μετακινούμενοι εκτός έδρας, στο εσωτερικό, υπάλληλοι των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) α' βαθμού, με εντολή της Υπηρεσίας τους, προκειμένου να μετάσχουν σε σεμινάρια, συνέδρια ή εκπαίδευση, δικαιούνται δαπάνες μετακίνησης, στις οποίες περιλαμβάνεται, εκτός των άλλων, η δαπάνη διανυκτέρευσης και η ημερήσια αποζημίωση. Ο υπολογισμός των σχετικών ποσών γίνεται, κατά τη ρητή επιταγή του άρθρου 12 παρ.2 του προαναφερόμενου ν.2685/1999, σύμφωνα τις διατάξεις των άρθρων 9 και 8 (στο οποίο παραπέμπει το άρθρο 9) του νόμου αυτού. Ειδικά για τους μόνιμους και με σύμβαση ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου μηχανικούς διπλωματούχους του ...... και των ισότιμων με αυτό σχολών, οι οποίοι υπηρετούν σε Ο.Τ.Α. α' βαθμού και μετακινούνται εκτός έδρας για υπηρεσιακούς λόγους, το ποσό της ημερήσιας αποζημίωσης καθοριζόταν αρχικά με την 2/52971/0022/31.8.2007 κοινή υπουργική απόφαση σε 70 ευρώ και στη συνέχεια με την εκδοθείσα 2/33481/0022/11 απόφαση του Υφυπουργού Οικονομικών ορίστηκε σε 56 ευρώ. Τα ως άνω ποσά, ακόμα και μετά τον ανακαθορισμό τους με τη νέα υπουργική απόφαση, είναι προσαυξημένα σε σχέση με την ημερήσια αποζημίωση που καταβάλλεται γενικά στους λοιπούς δημόσιους υπαλλήλους και λειτουργούς (πλην των διπλωματούχων μηχανικών) που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ν.2685/1999. Περαιτέρω, από τη συνδυαστική  ερμηνεία των διατάξεων των άρθρων 12, 8 παρ.4 και 9 παρ.2 περ.Αα του ανωτέρω νόμου συνάγεται ότι η δαπάνη διανυκτέρευσης και ημερήσιας αποζημίωσης δεν καταβάλλονται στο μετακινούμενο εκτός έδρας υπάλληλο, όταν οι δαπάνες αυτές καλύπτονται από άλλον φορέα από εκείνο στον οποίο αυτός ανήκει.

--Με τις διατάξεις της παρ. 6 του άρθρου 9 του ν. 3833/2010 καταργήθηκαν ρητά οι διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 9 του ν. 2685/1999, που αφορούσαν στο ειδικό καθεστώς των εξόδων κίνησης πτυχιούχων μηχανικών Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι. Επίσης, καταργήθηκε η περ. γ΄ της παρ. 2Γ του ίδιου άρθρου, που αφορούσε στο ειδικό καθεστώς των εξόδων κίνησης υπαλλήλων του Υπουργείου Γεωργίας, και όχι συλήβδην η παρ. 2Γ, στην οποία προβλέπεται, μεταξύ άλλων, η διαβάθμιση της ημερήσιας αποζημίωσης (ολόκληρη, 1/2 και 1/3). Περαιτέρω με την παρ. 5 του άρθρου 9 του ν. 3833/2010 παρέχεται εξουσιοδότηση για την έκδοση Υ.Α. με την οποία θα καθοριστούν οι προϋποθέσεις καταβολής των δαπανών της ημερήσιας αποζημίωσης καθώς και το ύψος αυτής, συναφώς δε εκδόθηκε η 2/33481/0022/2011 απόφαση του Υφυπουργού Οικονομικών, με την οποία μεταξύ άλλων καταργείται το τελευταίο εδάφιο των 2/52971/0022/31-8-2007 και 2/52970/0022/31-8-2007 Κ.Υ.Α., που, κατ’ απόκλιση από τα ισχύοντα για τους λοιπούς υπαλλήλους, όριζαν το ύψος της ημερήσιας αποζημίωσης που δικαιούνται οι πτυχιούχοι μηχανικοί Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι. για την ημέρα επιστροφής σε ποσό μεγαλύτερο του ενός τρίτου. Από τη συστηματική ερμηνεία των προαναφερόμενων ρυθμίσεων συνάγεται συνακόλουθα ότι μετά την έκδοση της 2/33481/0022/2011 Υ.Α. δεν καταργήθηκε στο σύνολό της η ημερήσια αποζημίωση που καταβάλλεται στους πτυχιούχους μηχανικούς Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι. για την ημέρα επιστροφής, αλλά η προβλεπόμενη με τις προαναφερόμενες Κ.Υ.Α. διαφοροποίηση του ύψους αυτής. (----0Για τη νόμιμη μετακίνηση εκτός έδρας, για υπηρεσιακούς λόγους, των προσώπων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ν.2685/1999, στα οποία περιλαμβάνονται και οι υπάλληλοι των Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού, και την καταβολή σ΄ αυτά των σχετικών δαπανών μετακίνησης απαιτείται, ως ουσιώδης τυπική προϋπόθεση, η έκδοση από το αρμόδιο προς τούτο όργανο, πριν από την ημερομηνία αναχώρησής τους, γραπτής απόφασης ή εντολής μετακίνησης, στην οποία πρέπει να προσδιορίζεται, μεταξύ άλλων, και η αιτία της μετακίνησης, δηλαδή η συγκεκριμένη υπηρεσιακή ανάγκη που επέβαλε τη μετακίνηση του υπαλλήλου εκτός της έδρας της υπηρεσίας του και δικαιολογεί την εκταμίευση των αναγνωριζόμενων εκ του νόμου σε βάρος του Δήμου δαπανών μετακίνησης. Για την αποφυγή δε της καταχρηστικής εφαρμογής των ως άνω διατάξεων, η οποία θα οδηγούσε σε αδικαιολόγητη επιβάρυνση του προϋπολογισμού των Δήμων με μη αναγκαίες δαπάνες μετακίνησης, η αιτία μετακίνησης εκτός έδρας υπαλλήλου, αναγόμενη στο ελάχιστο περιεχόμενο της εντολής μετακίνησης, πρέπει να αναφέρεται κατά τρόπο ορισμένο και ειδικό στο σώμα αυτής, με συνοπτική περιγραφή των εργασιών που θα εκτελεστούν από έκαστο μετακινούμενο υπάλληλο. Ενόψει των ανωτέρω, είναι μη νόμιμη η καταβολή σε υπαλλήλους Ο.Τ.Α. δαπανών εκτός έδρας μετακίνησης, εφόσον η σχετική εντολή μετακίνησης δεν έχει το προβλεπόμενο από το νόμο περιεχόμενο, αλλά είναι γενική και αόριστη (Ι Τμ. Ε.Σ. 136, 191/2008, 224, 235/2010).

Μη νόμιμη η καταβολή δαπάνης μετακίνησης, διανυκτέρευσης και ημερήσιας αποζημίωσης,  σε δημοτικό υπάλληλο- γεωπόνο, λόγω μετάβασής του στην Καβάλα για τη συμμετοχή του στο 15ο Εντομολογικό Συνέδριο, καθόσον η ημερήσια αποζημίωσή του υπολογίστηκε αυξημένη, σύμφωνα με την 2/33481/0022/27.4.2011 Υ.Α. για διπλωματούχους μηχανικούς, αντί αυτής που προβλέπεται στην παρ.3 περ.β’ του άρθρου 8 και στην παρ.2 του άρθρου 9 του ν.2685/1999, για τους δημοσίους υπαλλήλους. αφού ο εν λόγω υπάλληλος δεν φέρει την ιδιότητα του διπλωματούχου μηχανικού του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου (Ε.Μ.Π.) και των ισότιμων με αυτό σχολών, τα καθήκοντα του οποίου δεν ταυτίζονται με αυτά των γεωπόνων. 

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ ΕΞΟΔΑ:Εν μέρει μη νόμιμη η δαπάνη ποσού 274,00 για την καταβολή εξόδων μετακίνησης (οδοιπορικά έξοδα και ημερήσια αποζημίωση) σε υπάλληλο του Δήμου, διπλωματούχο μηχανικό, για τη συμμετοχή του σε επιμορφωτικό πρόγραμμα, καθόσον αυτός δεν δικαιούτο  την αυξημένη ημερήσια αποζημίωση των 56 ευρώ, διότι, ακόμη και εάν, το αντικείμενο του επίμαχου σεμιναρίου συνδέεται με τα καθήκοντα εκπόνησης μελετών και σύνταξης τεχνικών προδιαγραφών που αυτός ασκεί ως διπλωματούχος μηχανικός στη Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών και Πολεοδομίας του Δήμου, η μετακίνησή του δεν έγινε με σκοπό την άσκηση αυτών των υπηρεσιακών καθηκόντων αλλά την επιμόρφωσή του επ’ αυτών, και ως εκ τούτου, διέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 12 του ν. 2685/1999 που ειδικώς αφορούν αυτού του είδους τις μετακινήσεις. Συνεπώς, αυτός δικαιούται το 1/3 της αποζημίωσης των 29,35 ευρώ, δηλ. 9,78 ευρώ για κάθε ημέρα μετακίνησης, αφού δεν διανυκτέρευσε, αλλά μετακινήθηκε σε απόσταση άνω των σαράντα (40) χλμ. (82 χλμ.) και επέστρεφε αυθημερόν στην έδρα της υπηρεσίας του.

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ:Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη (ΙΙ) της παρούσας, το Τμήμα κρίνει ότι: Α) νομίμως εντέλλεται η δαπάνη διανυκτέρευσης της 25ης Ιανουαρίου 2017 για τους πρώτο και τρίτο φερόμενους ως δικαιούχους και η αντίστοιχη δαπάνη ημερήσιας αποζημίωσης και για τους τρεις (3) φερόμενους ως δικαιούχους. Τούτο διότι, η απόσταση της έδρας τους από τον τόπο διεξαγωγής του Συνεδρίου υπερβαίνει τα 120 χλμ. και δικαιολογεί κατά νόμον την διανυκτέρευση από την προηγούμενη, χωρίς τούτο να αντιβαίνει την αρχή της οικονομικότητας, δεδομένης της έναρξης  του  συνεδρίου  νωρίς  το μεσημέρι (13.00) και της πρόσθετης ανάγκης να βρίσκονται στον χώρο του συνεδρίου πριν την έναρξη των εργασιών. Β) Νομίμως εντέλλεται η δαπάνη ημερήσιας αποζημίωσης της 28ης Ιανουαρίου 2016 για τους πρώτο και δεύτερο φερόμενους ως δικαιούχους διότι η εντολή μετακίνησης, κατά το μέρος που αφορά την παράταση της επίσκεψής τους στην Αθήνα κατά μία (1) ημέρα, είναι αρκούντως αιτιολογημένη και Γ) νομίμως καταβάλλεται η συνολική δαπάνη ημερήσιας αποζημίωσης για τον δεύτερο φερόμενο ως δικαιούχο διότι, από τα δικαιολογητικά που συνοδεύουν το χρηματικό ένταλμα αποδεικνύεται πλήρως  η διενέργεια της μετακίνησης, η δε διοργανώτρια αρχή του Συνεδρίου ανέλαβε την κάλυψη μόνον των δαπανών κίνησης και διανυκτέρευσης και όχι διατροφής.