Αποζημίωση και χρηματική ικανοποίηση προς αποκατάσταση της ζημίας και της ηθικής βλάβης που υπέστη από βαρύτατο τραυματισμό εξαιτίας πτώσεως δένδρου στον προαύλιο χώρο του νοσοκομείου, όπου εργαζόταν ως νοσηλεύτρια, οφειλόμενης σε παραλείψεις οργάνων του αναιρεσείοντος ιδρύματος.(....)Ειδικότερα, ο προβαλλόμενος λόγος ότι η βλάβη της υγείας της αναιρεσίβλητης οφειλόταν σε απρόβλεπτο γεγονός και ότι ακόμη και με τη λήψη κατάλληλων μέτρων δεν θα μπορούσε να αποτραπεί, δεν υπάρχει δε για την ταυτότητα του νομικού και πραγματικού λόγου αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της επελθούσης ζημίας της αναιρεσίβλητης και των προαναφερομένων παραλείψεων οργάνων του αναιρεσείοντος είναι απορριπτέος. Και τούτο διότι, όπως με νόμιμη κατ’ αρχήν και επαρκή αιτιολογία έκρινε το δικάσαν δικαστήριο, η απόσπαση κλώνων των δένδρων ιδίως σε περίπτωση κακοκαιρίας δεν μπορεί να θεωρηθεί απρόβλεπτο και αναπόφευκτο γεγονός αλλά πιθανό, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και δυνάμενο να αποφευχθεί με την καταβολή της επιμέλειας του μέσου συνετού ανθρώπου (αποκοπή των κλάδων) και συνεπώς η πτώση του κλάδου στον προαύλιο χώρο του αναιρεσείοντος και ο τραυματισμός της αναιρεσίβλητης συνδέετει αιτωδώς με υπαίτια συμπεριφορά των μελών της διοικήσεως του αναιρεσείοντος (παράλειψη να προβούν εγκαίρως στην αποκοπή των κλάδων).(....)Απορρίπτει την αίτηση.

Χρηματική ικανοποίηση για την αποκατάσταση της ηθικής βλάβης την οποία είχε υποστεί ο αναιρεσίβλητος από παράνομες παραλείψεις των οργάνων του αναιρεσείοντος Δήμου και συγκεκριμένα από τη μη χορήγηση σε αυτόν ατομικού προστατευτικού εξοπλισμού που είχε ως συνέπεια τον τραυματισμό του κατά την εκτέλεση της εργασίας του ως συνοδού απορριμματοφόρου οχήματος του Δήμου.(....)Επομένως, η αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση, η οποία κατέληξε στην ίδια κρίση, με εν μέρει διαφορετική αιτιολογία, εφάρμοσε ορθώς τις εκτεθείσες στις σκέψεις 2-6 διατάξεις και, συνεπώς, είναι απορριπτέος ο περί του αντιθέτου προβαλλόμενος μόνος λόγος αναιρέσεως καθώς και ο ειδικότερος λόγος, σύμφωνα με τον οποίο ο αναιρεσίβλητος, απασχολούμενος αποκλειστικώς με εργασίες σε χώρους καθαριότητας, δεν απασχολείτο σε «ειδικές εργασίες» ώστε να δικαιούται, κατά τα προεκτεθέντα, τη χορήγηση των κατάλληλων μέσων ατομικής προστασίας (όπως π.χ. προστατευτικά γυαλιά). Περαιτέρω, ο αναιρεσείων Δήμος προβάλλει ότι η με τυχόν πρωτοβουλία αυτού κίνηση της διαδικασίας προμήθειας των προβλεπομένων στην ως άνω παρ. 5 της Οικ. 34042/1996 κ.υ.α. ειδών ατομικής προστασίας, προκειμένου να χορηγηθούν και στο προσωπικό καθαριότητας, «θα προσέκρουε κατά τον έλεγχο νομιμότητας των σχετικών πράξεων της Δημαρχιακής Επιτροπής και θα απαγορευόταν η συνέχισή της», ενόψει του ότι ούτε από το ως άνω π.δ. 17/1996 ορίζεται κάτι διαφορετικό, αφού ο ίδιος δεν διέθετε γραπτή εκτίμηση περί υπάρξεως κινδύνων για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων ως συνοδών στα απορριμματοφόρα οχήματα, η οποία (γραπτή εκτίμηση κινδύνου) να έχει συνταχθεί σύμφωνα με το άρθρο 8 παρ. 1 του ως άνω π.δ., όπως συμπληρώθηκε με την παρ. 6 του άρθρου 2 του π.δ. 159/1999, από τον τεχνικό ασφαλείας, το γιατρό εργασίας, την εσωτερική ή εξωτερικές υπηρεσίες προστασίας και προλήψεως, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις. Οι ανωτέρω όμως ειδικότεροι λόγοι είναι απορριπτέοι ως αβάσιμοι, διότι, σύμφωνα με τα εκτεθέντα στην έκτη σκέψη, ο ίδιος ο αναιρεσείων Δήμος όφειλε να είχε προκαλέσει και να διαθέτει σχετική γραπτή εκτίμηση κινδύνων, επικαλείται δε έτσι, κατ’ ουσίαν, άνευ εννόμου συμφέροντος, ιδία παράνομη παράλειψη και υπολαμβάνει, εσφαλμένως, ότι οι κατά την παρ. 5 της κ.υ.α. Οικ. 34042/1996 «ειδικές εργασίες» είναι διάφορες των εργασιών που αναφέρονται στην παρ. 1 τη ίδιας κ.υ.α. και ότι οι τελευταίες δεν χρήζουν εξειδικεύσεως προκειμένου να καθορισθεί ποιοι από τους εργαζομένους σε κάθε τομέα από αυτούς που αναφέρονται στην παρ. 1 της ως άνω αποφάσεως εκτελούν ειδικές εργασίες και πρέπει ως εκ τούτου να τους διατεθεί ο κατά την παρ. 5 της ίδιας κ.υ.α. ειδικός ατομικός εξοπλισμός, ενόψει των οριζομένων στα ως άνω π.δ. 17/1996 και 396/1994, τα οποία ο αναιρεσείων Δήμος εσφαλμένως θεωρεί ότι δεν θεσπίζουν πρόσθετες γι’ αυτόν υποχρεώσεις σε σχέση με την 88555/3293/30.9.1988 κ.υ.α.Απορρίπτει την αίτηση. 

ΥΠΕΡΩΡΙΕΣ:Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβών από Νοσοκομείο σε πανεπιστημιακούς ιατρούς για την απασχόλησή τους σε απογευματινά ιατρεία εκτός του Νοσοκομείου κατά το χρονικό διάστημα από 1.7.2012 έως 31.10.2013, καθόσον η πραγματοποίηση των ανωτέρω απογευματινών ιατρείων σε χώρους εκτός του ως άνω Νοσοκομείου, που έλαβε χώρα μετά την 1.4.2011, είναι μη νόμιμη και ως εκ τούτου, είναι μη νόμιμη και η καταβολή αμοιβής για αυτά  (οι διατάξεις του άρθρου 62 παρ. 1 του ν. 3918/2011 θέτουν γενική απαγόρευση για την πραγματοποίηση απογευματινών ιατρείων εκτός του Νοσοκομείου μετά την 1.4.2011.)ΣΥΓΓΝΩΣΤΗ ΠΛΑΝΗ

Αστική ευθύνη δημοσίου - απαλλοτριώσεις...Επειδή, τέλος, προκειμένου περί του διαφυγόντος κέρδους, το Δικαστήριο λαμβάνοντας υπόψη τα όσα έγιναν ερμηνευτικώς δεκτά στην δεύτερη σκέψη της παρούσας απόφασης και περαιτέρω, ότι η εκκαλούσα – εφεσίβλητη εταιρία, σε κάθε περίπτωση, δεν προσκόμισε πρωτοδίκως κανένα αποδεικτικό στοιχείο (π.χ. έγγραφο της Τράπεζας της Ελλάδος ή άλλης Τράπεζας) για το ύψος των επιτοκίων καταθέσεων ταμιευτηρίου στις εμπορικές τράπεζες, κατά το διάστημα από τον Ιανουάριο του έτους 2008, που όπως προέβαλε με την αγωγή θα κατέθετε σε Τράπεζα το σύνολο της αποζημίωσης που θα εισέπραττε, με επιτόκιο 6% ετησίως, εάν δεν είχε μεσολαβήσει η παρανομία των οργάνων του Ελληνικού Δημοσίου, έως τον Ιανουάριο του έτους 2013, ούτε εξέθεσε στην αγωγή αλλά ούτε και απέδειξε τις ειδικές περιστάσεις ή τα πραγματικά περιστατικά που συνέτρεχαν και καθιστούσαν πιθανή, κατά τη συνηθισμένη πορεία των πραγμάτων, την πραγματοποίηση του εν λόγω κέρδους, παραθέτοντας λογιστικά στοιχεία σχετικά με την πορεία των εργασιών της επιχείρησής της, κατά την παραπάνω χρονική περίοδο, από τα οποία να προκύπτουν θετικά ή αρνητικά (κέρδη ή ζημιές) αποτελέσματα των εν λόγω χρήσεων που να δικαιολογούν ή να αποκλείουν τη δυνατότητα αυτής να αποταμιεύσει ή όχι το ένδικο ποσό της απαλλοτρίωσης σε Τράπεζα, ενώ, εξάλλου, δεν προέβαλε ότι είχε τυχόν κατατεθειμένα σε τράπεζα και άλλα χρηματικά ποσά, κρίνει, ανεξαρτήτως άλλου, ότι στην προκειμένη περίπτωση δεν πιθανολογείται η ύπαρξη διαφυγόντος κέρδους, όπως ορθά κρίθηκε και με την εκκαλούμενη απόφαση και απορριπτομένου ως αβασίμου του αντίθετου λόγου έφεσης της εκκαλούσας – εφεσίβλητης. Επειδή, κατ΄ ακολουθίαν, από τις συνεκδικαζόμενες εφέσεις εκείνη του εκκαλούντος - εφεσίβλητου Ελληνικού Δημοσίου πρέπει να απορριφθεί ενώ αυτή της εκκαλούσας – εφεσίβλητης ανώνυμης εταιρίας πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή, να μεταρρυθμιστεί η εκκαλούμενη απόφαση και να αναγνωριστεί η υποχρέωση  του εφεσίβλητου - εκκαλούντος Ελληνικού Δημοσίου να καταβάλει στην παραπάνω εταιρία το συνολικό ποσό των 99.794,55 ευρώ, νομιμότοκα με επιτόκιο 6%, από 23.11.2012 έως την εξόφληση. Περαιτέρω, από το παράβολο που καταβλήθηκε ποσό 100,00 ευρώ πρέπει να αποδοθεί στην εκκαλούσα – εφεσίβλητη εταιρία (Κ.Δ.Δ. άρθρο 277 παρ. 9), ενώ κατ΄ εκτίμηση των περιστάσεων το εκκαλούν – εφεσίβλητο Ελληνικό Δημόσιο πρέπει να απαλλαγεί από τα δικαστικά έξοδα της εφεσίβλητης – εκκαλούσας (Κ.Δ.Δ. άρθρο 275 παρ. 1).

Καταβολή ποσού  στην εταιρεία με την επωνυμία «…», σε εκτέλεση της 66/2015 τελεσίδικης απόφασης του Διοικητικού Εφετείου Θεσσαλονίκης.(...) Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η εντελλόμενη δαπάνη είναι κανονική, απορριπτομένου ως αβασίμου του πρώτου λόγου διαφωνίας της Επιτρόπου. Τούτο δε, διότι οι 1149/16.9.2015, 1153/16.9.2015 και 1189/21.9.2015 αποφάσεις ανάληψης της σχετικής υποχρέωσης εκδόθηκαν αμέσως μετά την τροποποίηση-αναμόρφωση του προϋπολογισμού του Νοσοκομείου έτους 2015 και την εξασφάλιση των αναγκαίων πιστώσεων για την πληρωμή της δαπάνης, για την οποία, μάλιστα, το Νοσοκομείο ζήτησε και έλαβε σχετική επιχορήγηση από το Υπουργείο Υγείας. Εξάλλου, η εν λόγω τροποποίηση έλαβε χώρα χωρίς καθυστέρηση, στις 10.6.2015, ήτοι μετά την παρέλευση μόλις τριών (3) μηνών από την κοινοποίηση, στις 17.3.2015, της 66/2015 δικαστικής απόφασης στο Νοσοκομείο. Εντούτοις, για τη διενέργεια της επίμαχης δαπάνης έπρεπε να επιβαρυνθεί ο Κ.Α.Ε. 0893 «Εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων ή συμβιβαστικών πράξεων», ο οποίος αντιστοιχεί στο αντικείμενο της δαπάνης αυτής, όπως βασίμως προβάλλεται με το δεύτερο λόγο διαφωνίας. Λαμβάνοντας, όμως, υπ’ όψιν το γεγονός ότι, πριν την έκδοση του ελεγχόμενου χρηματικού εντάλματος πληρωμής, το Νοσοκομείο προέβη σε δέσμευση πίστωσης σε βάρος του προαναφερθέντος Κ.Α.Ε. 0893 για το σύνολο της εντελλόμενης δαπάνης, το Κλιμάκιο κρίνει ότι τα αρμόδια όργανα του Νοσοκομείου δεν ενήργησαν με πρόθεση καταστρατήγησης των κειμένων διατάξεων, αλλά πεπλανημένως, πλην συγγνωστώς, υπέλαβαν ότι, για τη διενέργεια της εν λόγω δαπάνης, μπορούσε να επιβαρυνθεί ο Κ.Α.Ε. 1614.02, με κατονομασία «Προμήθεια αερίων ψύξης».

ΕΡΓΑΣΙΕΣ – ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ:Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Νοσοκομείου σε εταιρεία για παροχή υπηρεσιών συντηρήσεως αναισθησιολογικών μηχανημάτων και αναπνευστήρων, κατόπιν πρόχειρου διαγωνισμού διότι στη διακήρυξη δεν καθοριζόταν η προϋπολογισθείσα δαπάνη για τη συντήρηση ενός εκάστου μηχανήματος κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 2 παρ. 1 του π.δ. 118/2007 και  η απόφαση ανάληψης υποχρέωσης εκδόθηκε σε χρόνο μεταγενέστερο της συμβάσεως κατά παράβαση των διατάξεων των άρθρων 2 και 4 του π.δ/τος 113/2010. (ΣΥΓΓΝΩΣΤΗ ΠΛΑΝΗ)

ΑΠΟΦΑΣΗ ΑΝΑΛΗΨΗΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει τα εξής: Όσον αφορά τον πρώτο λόγο διαφωνίας, δοθέντος ότι κατά τον κρίσιμο χρόνο γεννήσεως της υποχρεώσεως του Νοσοκομείου έναντι του φερομένου ως δικαιούχου του επίμαχου χρηματικού εντάλματος, ήτοι εν προκειμένω, κατά το χρόνο υπογραφής της οικείας συμβάσεως που έλαβε χώρα στις 26.2.2016 (άρθρο 23 παρ. 2 του π.δ. 118/2007, δεδομένου ότι δεν προκύπτει ότι προηγήθηκε ανακοίνωση της κατακυρωτικής αποφάσεως με τα στοιχεία που ορίζονται στην παρ. 1 του ίδιου άρθρου), είχε ήδη εκδοθεί η σχετική 731/25.2.2016 απόφαση δεσμεύσεως της οικείας πιστώσεως, η απόφαση, δε, αυτή περιελάμβανε το συνολικό ποσό με το οποίο θα επιβαρυνόταν ο προϋπολογισμός του Νοσοκομείου από τη σύναψη της εν λόγω συμβάσεως, η εντελλόμενη δαπάνη ανελήφθη νομίμως και συνεπώς, είναι κανονική (πρβλ. Ελ.Συν. K.Π.Ε.Δ. στο ΙV Tμ. Πρ. 124, 21/2016, 198, 139, 94, 9/2015, 210/2014, 60/2013, Γνμδ Ν.Σ.Κ. 113/2014, πρβλ. VI Tμ. 1209/2013). Περαιτέρω, όπως βασίμως προβάλλεται με τον δεύτερο λόγο διαφωνίας, για τη διενέργεια της επίμαχης δαπάνης έπρεπε να επιβαρυνθεί ο ΚΑΕ 0863 «Συντήρηση και επισκευή κτιρίων» του προϋπολογισμού εξόδων του Νοσοκομείου, ο οποίος αντιστοιχεί στο αντικείμενο των εργασιών που εκτελέσθηκαν. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τους ισχυρισμούς του Νοσοκομείου και ειδικότερα: α) ότι η ανάθεση και εκτέλεση των επίμαχων εργασιών ήταν απολύτως αναγκαία και κατεπείγουσα για την άμεση υποδοχή του δωρηθέντος ενδοσκοπικού εξοπλισμού, β) ότι το Νοσοκομείο είχε προβεί εντός του έτους 2015 σε όλες τις απαιτούμενες ενέργειες για την εξασφάλιση της αναγκαίας πιστώσεως στον ΚΑΕ 0863, πλην όμως η διαγωνιστική διαδικασία δεν ολοκληρώθηκε εντός του έτους αυτού, γ) ότι κατά τον χρόνο ολοκληρώσεως της σχετικής διαγωνιστικής διαδικασίας, στις αρχές του έτους 2016, ήταν διαθέσιμο μόνο το 40% του προϋπολογισμού του προηγουμένου έτους, με συνέπεια να μην υπάρχουν επαρκή διαθέσιμα στον εν λόγω ΚΑΕ και δ) ότι πριν την υπογραφή της επίμαχης συμβάσεως, το Νοσοκομείο προέβη σε δέσμευση πιστώσεως για το σύνολο του συμβατικού ποσού, το Κλιμάκιο κρίνει ότι εν προκειμένω τα αρμόδια όργανα του Νοσοκομείου δεν ενήργησαν με πρόθεση καταστρατηγήσεως των κειμένων διατάξεων, αλλά επειδή πίστεψαν πεπλανημένως, πλην όμως συγγνωστώς, ότι για τη διενέργεια της επίμαχης δαπάνης μπορούσε να επιβαρυνθεί ο ΚΑΕ 0899 του προϋπολογισμού εξόδων έτους 2016 του Νοσοκομείου, με κατονομασία «Λοιπές δαπάνες».

Ανάθεση από Νοσοκομείο πρόσθετων εργασιών καθαριότητας στον αρχικό ανάδοχο και κατά τη διάρκεια ισχύος της σχετικής σύμβασης. Νόμιμη, καθόσον έγινε σε εκτέλεση σχετικού όρου της σύμβασης, ο οποίος περιλαμβανόταν στη διακήρυξη, οφειλόταν σε έκτακτη και απρόβλεπτη ανάγκη (εμφάνιση σημαντικού αριθμού κρουσμάτων σαλμονέλλας), ενώ και το ύψος της δαπάνης δεν υπερβαίνει το 25% της συμβατικής. Επίσης, νόμιμα η ως άνω ανάθεση έγινε με απόφαση του Διοικητή του Νοσοκομείου, η δε μεταγενεστέρως εκδοθείσα ως άνω απόφαση, λειτουργεί ως έγκριση και νομιμοποιεί την εκτέλεση των εργασιών αυτών.

Μίσθωση μηχανήματος έργου...Με τα δεδομένα αυτά, η ελεγχόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι οι ανατεθείσες υπηρεσίες, για τη συντήρηση ορεινών δρόμων πρόσβασης προς δασικές εκτάσεις στα πλαίσια δράσεων πυροπροστασίας, ταυτίζονται με το περιεχόμενο της 4083/30.5.2019 σύμβασης, όπως προκύπτει και από το έγγραφο επανυποβολής του Δήμου, και ως εκ τούτου μη νομίμως δεν συμπεριελήφθησαν στον, κατά την ίδια χρονική περίοδο, διενεργηθέντα σχετικό διαγωνισμό. Ειδικότερα, και για τις δύο συμβάσεις απαιτήθηκε η μίσθωση του ίδιου μηχανήματος, ήτοι περιστροφικού εκσκαφέα ανεστραμμένου πτύου (τσάπα), το γεγονός δε ότι οι εργασίες δεν ταυτίζονται σε διάρκεια και καλύπτονται από διαφορετικές πηγές χρηματοδότησης, ουδεμία ασκεί επιρροή. Επιπλέον, είναι αυταπόδεικτη η αδικαιολόγητη οικονομική επιβάρυνση του Δήμου λόγω προσφυγής στην διαδικασία της απευθείας ανάθεσης, δεδομένου ότι το ημερομίσθιο στη σύμβαση αυτή ανήλθε σε 330,00 ευρώ/ημέρα έναντι 239,00 ευρώ/ημέρα της σύμβασης που υπεγράφη κατόπιν του συνοπτικού διαγωνισμού και μάλιστα για ίδιου τύπου μηχάνημα μικρότερης όμως ισχύος (100     hp έναντι 110 hp). Ενόψει αυτών, μη νομίμως τα αρμόδια όργανα του Δήμου προέβησαν σε κατάτμηση των επίμαχων υπηρεσιών και συνακόλουθα στην απευθείας ανάθεσή τους.

Σύμβαση παροχής υπηρεσιών μεταξύ Νοσοκομείου και εταιρείας για την συντήρηση, τεχνική υποστήριξη και αναβάθμιση των εφαρμογών λογισμικού του ως άνω Νοσοκομείου, νόμιμα συνάφθηκε με τη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης, αφού η εταιρεία αυτή έχει εγκαταστήσει τις εφαρμογές αυτές στο Νοσοκομείο μόνο για χρήση από αυτό και έχει την αποκλειστική κυριότητα των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας επί των εφαρμογών αυτών. Επί πλέον αιτιολογούνται πλήρως οι λόγοι που επέβαλαν την σύναψη της επίμαχης σύμβασης με αυξημένο τίμημα σε σχέση με αυτό της προηγούμενης παρόμοιας σύμβασης με την ίδια εταιρεία. (Σχετ. πρξ. IV Τμ. 1, 152/2004, VI Τμ. 61/2004).