Άμεση έναρξη κατασκευής αντιδιαβρωτικών και αντιπλημμυρικών Ορεινών Υδρονομικών Έργων με τη διαδικασία του κατεπείγοντος.

ΜΕΛΕΤΕΣ:ζητείται η ανάκληση της 28/2023 Πράξης της Επιτρόπου στην Υπηρεσία Επιτρόπου Ο.Τ.Α. Ι του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφέρεια Αττικής, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή σχεδίου σύμβασης μεταξύ του προσφεύγοντος οργανισμού (εφεξής: προσφεύγουσα Περιφέρεια) και της προσφεύγουσας ένωσης οικονομικών φορέων για την εκπόνηση της «Μελέτη(ς) φραγμάτων ανάσχεσης πλημμύρας και συγκράτησης φερτών λεκανών απορροής, περιοχής πυρκαγιάς Γεράνεια Όρη 2021» προϋπολογιζόμενης δαπάνης 759.994,06 ευρώ (πλέον ΦΠΑ) και συμβατικού τιμήματος 487.717,94 ευρώ (πλέον απροβλέπτων και ΦΠΑ).(....)Ωστόσο βάσιμος παρίσταται ο δεύτερος διακωλυτικός λόγος της προσβαλλομένης, δοθέντος ότι η προσφεύγουσα Περιφέρεια προσέφυγε εν προκειμένω στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς να πληρούται η τιθέμενη από το άρθρο 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 προϋπόθεση του κατεπείγοντος που τη διέπει. Τούτο διότι η ανάθεση της ελεγχόμενης μελέτης, βάσει της οποίας θα εκτελεστούν αντιπλημμυρικά έργα μόνιμης και πάγιας προστασίας της περιοχής των Γερανείων Όρεων από μελλοντικά ακραία καιρικά φαινόμενα, ουδόλως συνιστά άμεση αντιμετώπιση κατεπείγουσας ανάγκης, προκύπτουσα υπό καθεστώς ανωτέρας βίας, η οποία επιτάσσει την προσφυγή στην ως άνω εξαιρετική διαδικασία ανάθεσης. Αντιθέτως, πρόκειται για την εξυπηρέτηση μίας ανάγκης που δεν παρίσταται «κατεπείγουσα», όπως απαιτείται κατά την αδιάστικτη διατύπωση του νόμου, πλην αποσκοπεί στη σύνταξη μελετών για τον ευρύτερο σχεδιασμό των αντιπλημμυρικών έργων της συγκεκριμένης περιοχής, για την πάγια και διαρκή αντιμετώπιση των πλημμυρικών φαινομένων αυτής, χωρίς άλλωστε να διαπιστώνεται χρονική εγγύτητα με το επικαλούμενο συμβάν (παρέλευση είκοσι και πλέον μηνών).(....)Συνεπώς, προκύπτει σαφώς, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, ότι η επιλογή της διαδικασίας διαπραγμάτευσης, αντί της ανοικτής ή κλειστής όμοιας, βαίνει πέραν του αναγκαίου μέτρου για την επίτευξη του ευρύτερου σκοπού που επιδιώκει η αναθέτουσα αρχή. Πέραν τούτων, η απλώς εικαζόμενη μακρά διάρκεια της διαγωνιστικής διαδικασίας (λόγω ενδεχόμενων προσφυγών κλπ) δεν μπορεί να αποτελέσει λόγο μη εφαρμογής της από την αναθέτουσα αρχή, αφού με τη διαδικασία αυτή ανάθεσης διασφαλίζεται η συμμετοχή περισσότερων οικονομικών φορέων στη διαδικασία επιλογής και, συνεπώς, η επίτευξη συμφερότερων τιμών, η οποία κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας δεν διασφαλίζεται με την επιλεγείσα διαδικασία.Απορρίπτει τις ως άνω προσφυγές ανάκλησης.
ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/1325/2023

Σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης για εκτέλεση εργασιών κατασκευής έργου : "Συντήρηση -βελτίωση αντιπλημμυρικών τεχνικών έργων οδικού δικτύου ν.Λέσβου".

Προμήθεια 35.000 θεραπευτικών αγωγών του αντιικού κατά της λοίμωξης COVID-19.(...)Από τον συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται ότι είναι δυνατή η ανάθεση από το Ελληνικό Δημόσιο, που βαρύνεται με την κάλυψη της σχετικής δαπάνης, δημόσιας σύμβασης παραγωγής και προμήθειας οριστικώς εγκεκριμένων φαρμάκων κατά της νόσου (λοίμωξης) COVID-19 (ιού SARS-CoV2), τα οποία προκύπτει από έγγραφα των αρμοδίων για την αδειοδότηση φαρμάκων φορέων ή/και από σχετικά επιστημονικά δεδομένα ότι είναι τα μοναδικά που καταπολεμούν την ανωτέρω λοίμωξη με συγκεκριμένο τρόπο χορήγησης και σε ορισμένες, έστω, κατηγορίες ασθενών, σε οικονομικό φορέα που κατέχει τα αποκλειστικά δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας επί του οικείου φαρμάκου ή είναι συνδεδεμένη με αυτόν επιχείρηση ή διαθέτει το αποκλειστικό δικαίωμα διανομής (εμπορίας) του οικείου φαρμάκου στην Ελλάδα, δηλαδή σε οικονομικό φορέα που αφενός για τεχνικούς λόγους, οι οποίοι συνίστανται στη μοναδικότητα της αποδεδειγμένης κατά τα ανωτέρω αποτελεσματικότητας του συγκεκριμένου φαρμάκου με τον συγκεκριμένο τρόπο χορήγησης ή/και για συγκεκριμένες κατηγορίες ασθενών, και αφετέρου για λόγους προστασίας των σχετικών αποκλειστικών δικαιωμάτων επί της παραγωγής (διανοητικής ιδιοκτησίας) ή/και διανομής (εμπορίας) του συγκεκριμένου φαρμάκου, είναι ο μοναδικός προμηθευτής του φαρμάκου, με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση σχετικής προκήρυξης στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕΕΕ). Με δεδομένα αυτά το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο σχεδίου σύμβασης (συμφωνίας).

Αντιπλημμυρικά έργα διευθέτησης ορεινών λεκανών απορροής.(...).	Με τις ανωτέρω προσφυγές ζητείται η ανάκληση της 351/2024 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
 Όπως ορθώς έκρινε το Κλιμάκιο και απορριπτομένων όσων αντίθετων προβάλλουν οι προσφεύγοντες και ο παρεμβαίνων ανάδοχος, στην προκειμένη περίπτωση, η προσφυγή στη διαδικασία διαπραγμάτευσης, αντί της ανοικτής ή κλειστής διαδικασίας για την ανάθεση της ελεγχόμενης σύμβασης έστω με συντετμημένες προθεσμίες, παρίσταται μη νόμιμη, διότι δεν συντρέχουν οι απαιτούμενες από τις διατάξεις του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 προϋποθέσεις του απολύτως απαραίτητου μέτρου και του κατεπείγοντος, οι οποίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους, καθόσον όταν για την αντιμετώπιση μιας απρόβλεπτης κατάστασης λαμβάνονται μέτρα πάγιου χαρακτήρα που υπερβαίνουν το απαραίτητο μέτρο, οι ανάγκες που θεραπεύονται δεν μπορούν, κατά λογική και νομική ακολουθία, να θεωρηθούν κατεπείγουσες, όπως απαιτούν οι ως άνω διατάξεις (βλ. ΕλΣυν Ολ. 1188/2023, σκ. 17, Έβδ. Τμ. 1633/2023, σκ. 27). 	Περαιτέρω, όπως ορθώς έκρινε και το Κλιμάκιο, μόνη η κήρυξη της περιοχής αυτής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης κατά τον χρόνο της διενέργειας της διαδικασίας διαπραγμάτευσης δεν αρκεί για να θεμελιώσει την κατεπείγουσα φύση της ανάθεσης του έργου αυτού και την επιλογή της διαδικασίας αυτής, χωρίς τη συνδρομή των απαιτούμενων εκ του νόμου προϋποθέσεων. Για τους λόγους αυτούς.Συνεκδικάζει τις προσφυγές ανάκλησης.Απορρίπτει τις προσφυγές αυτές και την ασκηθείσα παρέμβαση

Αποκατάσταση Υποδομών σε χώρους δασικής αναψυχής..Με τα δεδομένα αυτά το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι στην προκειμένη περίπτωση η αναθέτουσα αρχή εφάρμοσε τις διατυπώσεις δημοσιότητας που προβλέπονται για την ανοικτή σύντομη διαδικασία ανάθεσης συμβάσεων έργων κάτω των ορίων στην περίπτωση επείγουσας ανάγκης (ελάχιστη προθεσμία 10 ημερών, άρθρα 5 και 121 περιπτ.α ν.4412/2016), σε συνδυασμό με τη διαδικασία που προβλέπουν τα άρθρα 32 και 32 Α του ν. 4412/2016 (μη χρήση ΕΣΗΔΗΣ), εντός του χρονικού πλαισίου ισχύος των προαναφερόμενων αποφάσεων κήρυξης της περιοχής εκτέλεσης της σύμβασης σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. 

Αντιπλημμυρικά έργα διευθέτησης ορεινών λεκανών απορροής.(...)	Με τις ανωτέρω προσφυγές ζητείται η ανάκληση της 354/2024 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
 Όπως ορθώς έκρινε το Κλιμάκιο και απορριπτομένων όσων αντίθετων προβάλλουν οι προσφεύγοντες και ο παρεμβαίνων ανάδοχος, στην προκειμένη περίπτωση, η προσφυγή στη διαδικασία διαπραγμάτευσης, αντί της ανοικτής ή κλειστής διαδικασίας για την ανάθεση της ελεγχόμενης σύμβασης έστω με συντετμημένες προθεσμίες, παρίσταται μη νόμιμη, διότι δεν συντρέχουν οι απαιτούμενες από τις διατάξεις του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 προϋποθέσεις του απολύτως απαραίτητου μέτρου και του κατεπείγοντος, οι οποίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους, καθόσον όταν για την αντιμετώπιση μιας απρόβλεπτης κατάστασης λαμβάνονται μέτρα πάγιου χαρακτήρα που υπερβαίνουν το απαραίτητο μέτρο, οι ανάγκες που θεραπεύονται δεν μπορούν, κατά λογική και νομική ακολουθία, να θεωρηθούν κατεπείγουσες, όπως απαιτούν οι ως άνω διατάξεις (βλ. ΕλΣυν Ολ. 1188/2023, σκ. 17, Έβδ. Τμ. 1633/2023, σκ. 27). Περαιτέρω, όπως ορθώς έκρινε και το Κλιμάκιο, μόνη η κήρυξη της περιοχής αυτής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης κατά τον χρόνο της διενέργειας της διαδικασίας διαπραγμάτευσης δεν αρκεί για να θεμελιώσει την κατεπείγουσα φύση της ανάθεσης του έργου αυτού και την επιλογή της διαδικασίας αυτής, χωρίς τη συνδρομή των απαιτούμενων εκ του νόμου προϋποθέσεων. Μετά από όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, οι κρινόμενες προσφυγές και η ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν και να μην ανακληθεί η προσβαλλόμενη Πράξη, ενώ, πρέπει να επιστραφεί στην παρεμβαίνουσα ανάδοχο το μη οφειλόμενο κατά τα ανωτέρω, παράβολο που έχει καταθέσει (βλ. ανωτέρω σκ. 2).

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Ζητείται η ανάκληση της 64/2024 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Υπό αυτές τις συνθήκες, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω στη σκέψη 13, το Τμήμα κρίνει ορθές τις αρνητικές διαπιστώσεις της προσβαλλόμενης τόσο ως προς τη συνδρομή της προϋπόθεσης του κατεπείγοντος όσο και ως προς την ανάθεση της σύμβασης στο απολύτως αναγκαίο μέτρο για τους κάτωθι λόγους: Ο βαθμός της εκτεταμένης προσβολής του φέροντος οργανισμού του Ιερού Ναού από τον σεισμό, ο οποίος οδήγησε στον χαρακτηρισμό του ως προσωρινώς ακαταλλήλου προς χρήση έως την επισκευή του, επέβαλε τη δρομολόγηση μιας σειράς ενεργειών, που έπρεπε να προηγηθούν της διαδικασίας ανάθεσης της αποκατάστασής του, όπως η εκπόνηση στατικής μελέτης με πολύπλοκες και εξειδικευμένες απαιτήσεις, η έκδοση άδειας επισκευής του, η διασφάλιση χρηματοδότησης υψηλού προϋπολογισμού, η ανεύρεση φορέα υλοποίησης του έργου, κ.λπ. Το χρονοβόρο των ανωτέρω ενεργειών, σε συνδυασμό με την μεγάλη αρχιτεκτονική και θρησκευτική σπουδαιότητα του Ιερού Ναού απομακρύνουν χρονικά, κατ’ ανάγκη, από το απρόβλεπτο γεγονός του σεισμού την ανάθεση των εργασιών αποκατάστασης, οι οποίες πρέπει να ανταποκρίνονται σε υψηλό επίπεδο ποιότητας και λειτουργικότητας. Είναι πρόδηλο ότι οι εν λόγω απαιτήσεις, δεν επιτρέπουν την άμεση δράση για την άμεση αντιμετώπιση των αναγκών αποκατάστασης του φέροντος οργανισμού του Ιερού Ναού. Ως εκ τούτου, συνηγορούν υπέρ της θέσης ότι οι εργασίες αποκατάστασης, μολονότι συνεχίζουν να τελούν σε συνάφεια με το απρόβλεπτο γεγονός του σεισμού και πρέπει να ολοκληρωθούν με ταχύτητα, δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως κατεπείγουσες κατά την έννοια του άρθρου 32 παρ. 2γ του ν. 4412/2016 ώστε να ανατεθούν με διαπραγμάτευση, κατά παρέκκλιση από τους κοινούς κανόνες των ανοικτών ή κλειστών διαδικασιών ανάθεσης, και δεν μπορεί να συναχθεί το αντίθετο από την έλλειψη υπαιτιότητας της αναθέτουσας για το διαδραμόν μέχρι την προσφυγή στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης τετραετές διάστημα.  Δεν ανακαλεί, κατά τα αναφερόμενα στο αιτιολογικό, την 64/2024 Πράξη προσυμβατικού ελέγχου του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου
ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/1077/2024

ΜΕΛΕΤΕΣ:«Μελέτη φραγμάτων ανάσχεσης πλημμύρας και συγκράτησης φερτών λεκανών απορροής, περιοχής πυρκαγιάς Γεράνεια Όρη -2021»(...)διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση διακήρυξης(...)Η έλλειψη του αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ της εκδηλωθείσας πυρκαγιάς και της ελεγχόμενης ανάθεσης επιβεβαιώνεται, κατά τα ορθώς κριθέντα από το Τμήμα, και από τα εξής: α) από την σπουδαιότητα και την πολυπλοκότητα της ελεγχόμενης μελέτης, η οποία εντάχθηκε στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδιασμού, ο οποίος αναφέρεται στο ως άνω Master Plan και β) η προβλεφθείσα από την οικεία πρόσκληση σε διαπραγμάτευση δυνατότητα της αναθέτουσας αρχής να ορίσει, κατά την υπογραφή της σύμβασης, μεταγενέστερο χρόνο έναρξης των προθεσμιών ολοκλήρωσης εκπόνησης της μελέτης, η οποία δεν συνάδει με τη θεραπεία κατεπείγουσας ανάγκης, αφού δεν είναι δεδομένο ότι θα τηρηθεί η επικαλουμένη βραχεία προθεσμία εκπόνησης της ελεγχόμενης μελέτης. Σε κάθε περίπτωση δε και ανεξάρτητα από τη διάρκεια εκτέλεσης της ίδιας της μελέτης, η έλλειψη της ως άνω αιτιώδους συνάφειας επιτείνεται και από το ότι η ελεγχόμενη διαδικασία αφορά την εκπόνηση μελέτης και όχι το ίδιο το έργο το οποίο θα κατασκευαστεί βάσει αυτής, για την περάτωση του οποίου θα απαιτηθεί ακόμη μακρύτερο χρονικό διάστημα. Άλλωστε, τόσο το αντικείμενο (κατασκευή περί των τριανταπέντε μικρών φραγμάτων ύψους έως τεσσάρων μέτρων) των έργων που πρόκειται να ανατεθούν με βάση την επίμαχη μελέτη, όσο και ο πολλαπλάσιος σε σύγκριση με αυτόν της μελέτης προϋπολογισμός των ως άνω έργων, ο οποίος εκτιμάται, με το Master Plan, ότι θα ανέλθει σε 5.000.000 ευρώ, συνηγορούν υπέρ της εκτεταμένης παρέμβασης που πρόκειται να λάβει χώρα στην ευρύτερη περιοχή της μελέτης, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδιασμού της αναθέτουσας αρχής για την κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων που αποσκοπούν στην προστασία από μελλοντικά ακραία καιρικά φαινόμενα και αποδεικνύουν ότι στην προκειμένη περίπτωση η επιλογή της διαδικασίας διαπραγμάτευσης για την ανάθεση της επίμαχης σύμβασης, αντί της ανοικτής ή κλειστής διαδικασίας, βαίνει πέραν του αναγκαίου μέτρου.(...) Εξάλλου, ο ισχυρισμός ότι πριν από την έκδοση της προσβαλλόμενης απόφασης είχε ήδη εκδοθεί η 681/2023 απόφαση του Τμήματος, με την οποία κρίθηκε νόμιμη η ανάθεση της μελέτης που αφορούσε φράγματα με σκοπό ομοίως την ανάσχεση του πλημμυρικού κινδύνου που προκλήθηκε από τις πυρκαγιές του έτους 2021 σε άλλη περιοχή της Περιφέρειας Αττικής (Βαρυμπόμπη), με αποτέλεσμα να εκδοθούν δύο αντίθετες αποφάσεις από το ίδιο Τμήμα του Δικαστηρίου, προβάλλεται αλυσιτελώς, καθόσον οι κρίσεις των σχηματισμών του Δικαστηρίου που διενεργούν προσυμβατικό έλεγχο δεν είναι δεσμευτικές ούτε αποτελούν πρόκριμα για την εξαγωγή μελλοντικής κρίσης ... και τούτο ανεξαρτήτως του εάν ενώπιον του Τμήματος ήχθησαν οι ίδιοι διακωλυτικοί λόγοι σύναψης των επίμαχων συμβάσεων. Απορρίπτει τις προσφυγές αναθεώρησης της 888/2023 απόφασης του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΝΕΑΣ ΟΔΟΓΕΦΥΡΑΣ(...) Από τα στοιχεία δε του φακέλου δεν προκύπτει ότι η από Φεβρουαρίου 2022 έκθεση ελήφθη υπ’ όψιν για τη διαδικασία δημοπράτησης του ελεγχόμενου έργου. Επομένως, αναποδείκτως προβάλλεται ότι η αναθέτουσα δεν προσέφυγε εγκαίρως στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση, διότι ανέμενε τη μελέτη αυτή. Εν όψει των ανωτέρω, η πάροδος ενός έτους από τους σεισμούς της 3ης και 4ης Μαρτίου 2021, ήτοι από το συντελεσθέν απρόβλεπτο γεγονός έως και την απόφαση για τη διενέργεια της διαδικασίας διαπραγμάτευσης στις 1.4.2022, συνιστά καθυστέρηση στην έναρξη των διαδικασιών δημοπράτησης του επίμαχου έργου, η οποία οφείλεται, σε κάθε περίπτωση, σε ευθύνη της αναθέτουσας, που δεν προέβη άμεσα στην ενεργοποίηση της επισπευσμένης ανοιχτής ή κλειστής διαδικασίας (βλ. και Ολ. ΕλΣυν 1309/2022 σκ. 25). Δεν ασκεί δε έννομη επιρροή ο ισχυρισμός της αναθέτουσας αρχής ότι η ανοικτή διαδικασία διαρκεί τουλάχιστον οκτώ μήνες, αφενός μεν διότι, ο έλεγχος της αδυναμίας της αναθέτουσας αρχής να διενεργήσει διαδικασία με διαπραγμάτευση γίνεται με βάση τις περιστάσεις της συγκεκριμένης κάθε φορά διαδικασίας ανάθεσης και όχι αφηρημένα, αφετέρου δε διότι η παραδοχή του εν λόγω ισχυρισμού θα ερχόταν σε αντίθεση με την αναφερόμενη στη σκ. 3 ερμηνεία των διατάξεων του ν. 4412/2016, κατά την οποία κανόνας είναι η ανάθεση συμβάσεων με διαδικασία με δημοσίευση, ενώ η διαδικασία με διαπραγμάτευση συνιστά εξαίρεση, που πρέπει να ερμηνεύεται συσταλτικά (πρβλ. ΕλΣυν Ζ’ Κλιμ. 97/2022). Τέλος από την οικεία σύμβαση προβλέπεται ότι το έργο θα ολοκληρωθεί σε διάστημα δεκαοκτώ (18) μηνών μετά την υπογραφή του οικείου σχεδίου, δηλαδή περίπου στα μέσα του έτους 2024, γεγονός που επίσης δεν συνάδει με την προσφυγή στην ανωτέρω εξαιρετική διαδικασία (βλ. Ε΄ Κλιμ. 7/2022). Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, μη νομίμως εχώρησε εν προκειμένω  η προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης του άρθρου 32 παρ. 2γ του ν.4412/2016, και συνεπώς κωλύεται η υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης.