Εκτέλεση έργου:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι η ελεγχόμενη δαπάνη είναι νόμιμη, και δεν πάσχει ως προς την κανονικότητά της δεδομένου ότι, η σύμβαση κατασκευής του ως άνω έργου καταχωρήθηκε στο Μητρώο Ηλεκτρονικής Καταχώρισης Δημοσίων Συμβάσεων, πριν από την πληρωμή της συμβατικής αμοιβής στην ανάδοχο εργολάβο, την οποία (πληρωμή) επιδιώκει ο Δήμος ... με την έκδοση του επίμαχου χρηματικού εντάλματος. Ως εκ τούτου, το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα θα μπορούσε να θεωρηθεί, αν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος 2014, σε βάρος των πιστώσεων του οποίου εντέλλεται η δαπάνη.

ΑΠΌΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΊΟΥ της 10ης Μαρτίου 1987 

Λόγω της απόφασης του δήμου του Μιλάνου να προβεί σε απευθείας ανάθεση του έργου της κατασκευής ενός εργοστασίου ανακυκλώσεως των αστικών στερεών απορριμμάτων και της παράλειψης του να δημοσιεύσει προκήρυξη διαγωνισμού για το έργο στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, η Ιταλική Δημοκρατία παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει δυνάμει της οδηγίας του Συμβουλίου 71/305, της 26ης Ιουλίου 1971, περί συντονισμού των διαδικασιών για τη σύναψη συμβάσεων δημοσίων έργων.

Παροχή υπηρεσιών ασφάλειας αερομεταφορών..Επειδή, οι ως άνω ισχυρισμοί της .... δεν αρκούν για να θεωρηθεί ότι συντρέχει εν προκειμένω επιτακτικός λόγος δημοσίου συμφέροντος, ο οποίος, σταθμιζόμενος προς την βλάβη της αιτούσης, θα επέβαλλε την απόρριψη της κρινομένης αιτήσεως ασφαλιστικών μέτρων. Τούτο δε διότι –ανεξαρτήτως της δυνατότητος της .... να συνεχίσει (μέχρι 24.5.2015, ήτοι ένα έτος μετά την λήξη της αρχικής συμβάσεως με την αιτούσα) την ακολουθουμένη μέχρι σήμερα πρακτική της μονομερούς παρατάσεως των συναφθεισών συμβάσεων (πρβλ. Ε.Α. 222/2013) – τυχόν καθυστερήσεις κατά την εξέλιξη του προκηρυχθέντος διαγωνισμού μετά τον Απρίλιο του 2015 δεν θα οφείλονται στην ζητούμενη αναστολή εκτελέσεως της διακηρύξεως, αλλά σε αβέβαια και μελλοντικά γεγονότα (υποβολή ενστάσεων και προσφυγών στα επόμενα στάδια της διαγωνιστικής διαδικασίας). Επειδή, πρέπει κατόπιν αυτών να ανασταλεί η εκτέλεση της προσβαλλόμενης υπ’ αριθμ. Δ11/Ε/26887/17399/1.9.2014 πράξεως του Υπουργού Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, με την οποίαν απορρίφθηκε η προσφυγή της αιτούσης κατά της διακηρύξεως, καθώς επίσης και ν΄ ανασταλεί η περαιτέρω πρόοδος της διαγωνιστικής διαδικασίας για την ανάθεση της συμβάσεως, που προκηρύχθηκε με την 5/2014 διακήρυξη της Υπηρεσίας ... [υπ’ αρ. πρωτ. Δ11/Ε/ 19991/13041/ 30.6.2014 απόφαση του Υπουργού Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων]. Οίκοθεν νοείται ότι, κατά το άρθρο 5 παρ. 8 του ν. 3886/2010, η αναθέτουσα Αρχή μπορεί να επαναλάβει την διαγωνιστική διαδικασία, αναμορφώνοντας καταλλήλως τους ως άνω επιμάχους όρους της διακηρύξεως.

Κατά την έννοια των άνω διατάξεων(Π.Δ. 59/2007- άρθρο 2 παρ.2 περ.β) η ύπαρξη ενός έργου πρέπει να εκτιμάται με βάση την οικονομική και τεχνική λειτουργία του αποτελέσματος των οικείων εργασιών (βλ Απόφαση ΔΕΚ C-16/98). Προκειμένου να διαπιστωθεί εάν ένα ή περισσότερα τμήματα αποτελούν ενιαίο έργο, δηλ. ολοκληρωμένο από κάθε άποψη και έτοιμο να χρησιμοποιηθεί για το σκοπό που είχε προβλεφθεί από την αναθέτουσα αρχή, ως κριτήρια χρησιμοποιούνται η χωροθέτηση του έργου, η ενότητα του γεωγραφικού πλαισίου, στο οποίο αναφέρονται οι οικείες προκηρύξεις, η ύπαρξη συνολικής μελέτης, η έκδοση μιας απόφασης για τη συνολική χρηματοδότηση του έργου (πρβλ Αποφ. ΔΕΚ C-16/98, ΕΑ ΣτΕ 86/2000). Συνέπεια της διαπίστωσης της τεχνητής(μη επιτρεπτής) κατάτμησης ενός ενιαίου έργου σε τμήματα είναι η υποχρεωτική τήρηση των κανόνων δημοσιότητας(άρθρο 32 Π.Δ. 59/2007 και παράρτημα XX σημ. 1 στοιχεία α και β) με δημοσίευση της σχετικής προκήρυξης του ή των διαγωνισμών όλων των τμημάτων σε κοινοτικό επίπεδο, αφού με τον τρόπο αυτό εξυπηρετείται ο σκοπός της Οδηγίας 2004/17, ο οποίος συνίσταται στη διασφάλιση του ότι επιχειρήσεις άλλων κρατών μελών θα είναι σε θέση να υποβάλλουν προσφορά για διαγωνισμούς για κατάρτιση σύμβασης ή συνόλου συμβάσεων που μπορεί να παρουσιάζουν ενδιαφέρον για αντικειμενικούς λόγους σχετικούς με την αξία τους(βλ σκέψη 44 της Απόφασης ΔΕΚ C-16/98). Κατ΄ ακολουθία η παράλειψη αποστολής για δημοσίευση της διακήρυξης τμήματος ενιαίου έργου στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνιστά ουσιώδη νομική πλημμέλεια της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου του συγκεκριμένου τμήματος του έργου (βλ. Πρ VI Τμ. 33,49/2006, Ε΄ Κλιμ. 359, 363, 365/2003, 4, 41, 42/2004, 148/2006, 565/2009). Περαιτέρω, σε επίπεδο εθνικής νομοθεσίας, η κατάτμηση ενός ενιαίου έργου σε επιμέρους τμήματα οδηγεί σε καταστρατήγηση των διατάξεων του άρθρου 102 του ν.3669/2008 σχετικά με τις καλούμενες τάξεις εργοληπτικών επιχειρήσεων με βάση τα όρια προϋπολογισμού ανά κατηγορία έργων, αφού η δημοπράτηση του ενιαίου έργου θα είχε ως συνέπεια τη κλήση εργοληπτικών επιχειρήσεων διαφορετικών τάξεων σε σχέση με αυτές της χωριστής δημοπράτησης των τμημάτων αυτού.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ..ζητείται η ανάκληση της 156/2016 Πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης μεταξύ της εταιρείας «....» και της «....» για την προμήθεια και εγκατάσταση 40.000 ταχυμετρικών υδρομετρητών..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά σε  προηγούμενη (II) νομική σκέψη, το Τμήμα κρίνει κατά πλειοψηφία, βάσιμο τον προβαλλόμενο πρώτο λόγο ανάκλησης, καθόσον κατά τη ρητή και σαφή διατύπωση των όρων της διακήρυξης, για τους τρίτους οικονομικούς φορείς απαιτείτο η προσκόμιση αποκλειστικώς των δικαιολογητικών της παρ. 13.3., που αποδεικνύουν τη δέσμευση του φορέα αυτού να παράσχει στον διαγωνιζόμενο τους αναγκαίους πόρους για την εκτέλεση της σύμβασης. ...Η προσφορά  όμως, της  αιτούσας εταιρείας ...., στην οποία και ανατέθηκε το αποτέλεσμα του διαγωνισμού, δεν πληρούσε  τις απαιτήσεις (κριτήρια) τεχνικής καταλληλότητας που τίθενται με τη διακήρυξη αναφορικά ειδικώς με την προμήθεια υδρομετρητών, για την οποία γίνεται επίκληση των τεχνικών ικανοτήτων τρίτης εταιρίας («...»), διότι δεν προσκομίστηκαν πιστοποιητικά/βεβαιώσεις του ακριβούς περιεχομένου και της έντεχνης και εμπρόθεσμης εκτέλεσης  συναφθεισών από αυτήν συμβάσεων, όπως απαιτεί επί ποινή αποκλεισμού η υποπαρ. 13.2.2.2 της διακήρυξης. Ειδικότερα για την τελευταία αυτή εταιρία  δεν προσκομίστηκαν πιστοποιητικά ή βεβαιώσεις έντεχνης εκτέλεσης των συμβατικών παραδόσεων της τελευταίας πενταετίας,...Η ανωτέρω σύμβαση συνοδεύεται από δήλωση του εκπροσώπου της ... ότι, εξαιτίας της πολιτικής κατάστασης μεταξύ συριακής και τουρκικής κυβέρνησης, δεν ήταν δυνατή η λήψη επισημείωσης  της σύμβασης της Χάγης(apostille) για την παραπάνω σύμβαση, καθώς και από ένορκη βεβαίωση του ίδιου εκπροσώπου το μεν ότι η Υπηρεσία Υδρεύσεως και Αποχετεύσεως της πόλης της Δαμασκού δεν είναι σε θέση να εκδώσει επιστολή επιβεβαίωσης της καλής εκτέλεσης της σύμβασης, λόγω της εμπόλεμης κατάστασης των δύο χωρών, το δε ότι η εταιρία εκτέλεσε την εν λόγω σύμβαση πωλήσεων 93.750 τεμαχίων υδρομετρητών έντεχνα και έγκαιρα(..)Η πρόβλεψη της υποπαρ. 13.4 της διακήρυξης και η δυνατότητα που παρέχει για αντικατάσταση εγγράφων από υπεύθυνη δήλωση ή ένορκη βεβαίωση, αφορά την διοικητική λειτουργία κάθε κράτους και την υποκατάσταση συγκεκριμένων δικαιολογητικών που τυχόν δεν εκδίδονται σε αυτό...Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, το Τμήμα κρίνει κατά πλειοψηφία ότι ο πρώτος λόγος ανάκλησης είναι βάσιμος και η προσβαλλομένη πρέπει να ανακληθεί κατά το κεφάλαιο αυτής που προσβάλλεται με το λόγο αυτό. Περαιτέρω το Τμήμα κρίνει ότι ο δεύτερος λόγος ανάκλησης είναι αβάσιμος..Αποφαίνεται ότι πρέπει να ανακληθεί εν μέρει η 156/2016 Πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεκτικού Συνεδρίου κατά το κεφάλαιο αυτής που προσβάλλεται με το πρώτο λόγο ανάκλησης και ότι δεν πρέπει να ανακληθεί κατά το προσβαλλόμενο με το δεύτερο λόγο ανάκλησης κεφάλαιο αυτής και να μην υπογραφεί το υποβληθέν σχέδιο συμβάσεως.

Αναθεωρήθηκε με την ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ/4/2017 Απόφαση, η οποία ανακαλεί την 156/2016 πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Αποφαίνεται ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης...) 

«Δημόσιες συμβάσεις – Οδηγία 2004/18/ΕΚ – Έννοια του όρου “δημόσια σύμβαση” – Άρθρο 1, παράγραφος 2, στοιχείο α΄ – Σύμβαση μεταξύ δύο οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης – Ανάθεση από τον ένα οργανισμό στον άλλο του έργου του καθαρισμού ορισμένων από τους χώρους του, για το οποίο καταβάλλεται χρηματική αποζημίωση»(...)Μια σύμβαση όπως η επίμαχη στην υπόθεση της κύριας δίκης, με την οποία, χωρίς να καθιερώνεται συνεργασία μεταξύ των συμβαλλόμενων δημόσιων φορέων προς τον σκοπό της επιτέλεσης κοινού σε αμφότερους τους συμβαλλόμενους έργου δημόσιας υπηρεσίας, ένας δημόσιος φορέας αναθέτει σε άλλο δημόσιο φορέα το έργο του καθαρισμού ορισμένων κτιρίων που χρησιμοποιούνται ως γραφεία ή για τη στέγαση διοικητικών υπηρεσιών ή σχολείων, διατηρώντας το δικαίωμα ελέγχου της ορθής εκτέλεσης του εν λόγω έργου, για την οποία καταβάλλεται χρηματική αποζημίωση που τεκμαίρεται ότι αντιστοιχεί στα έξοδα εκτέλεσης του έργου αυτού, ενώ ο δεύτερος αυτός φορέας μπορεί επίσης να χρησιμοποιεί τρίτα πρόσωπα, τα οποία ενδέχεται να μπορούν να δρουν ανταγωνιστικά στην αγορά για την εκτέλεση του έργου αυτού, συνιστά δημόσια σύμβαση υπηρεσιών, κατά την έννοια του άρθρου 1, παράγραφος 2, στοιχείο δ΄, της οδηγίας 2004/18/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 31ης Μαρτίου 2004, περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημόσιων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών.

Παροχή υπηρεσιών συμβούλου...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στην σκέψη υπό IV, το Κλιμάκιο κρίνει ότι συνιστά ουσιώδη νομική πλημμέλεια της ελεγχόμενης διαγωνιστικής διαδικασίας η δημοσίευση στο συμπλήρωμα της Επίσημης Εφημερίδος της Ευρωπαϊκής Ενώσεως πληροφοριών διαφορετικών, τόσο σε σχέση με το κυρίως κείμενο της διακηρύξεως όσο και σε σχέση με το κείμενο των περιλήψεων που δημοσιεύθηκαν στον εθνικό τύπο, ως προς την υποχρέωση των υποψηφίων να υποβάλουν προσφορά μόνο για ένα εκ των εκτεθέντων στο σχετικό πρότυπο τεύχος τμήμα. Ειδικότερα, όπως συνάγεται από το περιεχόμενο της προεκτεθείσης διακηρύξεως, το αντικείμενο της αναθέσεως συνίσταται σε μία οικονομικώς ενιαία, ως εκ της διαμορφώσεως του προϋπολογισμού και του ύψους της εγγυήσεως συμμετοχής, μικτή σύμβαση παροχής υπηρεσιών (χρηματοοικονομικών- τεχνικών και νομικών συμβουλών), με πλείονες, ετεροειδείς παροχές- υπηρεσίες εκ μέρους του ιδίου αναδόχου - Συμβούλου (φυσικού, νομικού προσώπου, κοινοπραξίας, συμπράξεως), ο οποίος υποχρεούται να τις αναλάβει όλες και να τις εκτελέσει είτε αυτοδυνάμως είτε μέσω συνεργάτη - υπεργολάβου. Περαιτέρω, στην διακήρυξη δεν γίνεται διαχωρισμός των προς ανάθεση υπηρεσιών σε τμήματα, αλλά, στο πλαίσιο της περιγραφής του ενιαίου συμβατικού αντικειμένου, αυτό επιμερίζεται, εξ επόψεως θεματικών ενοτήτων, σε Τομείς (Χρηματοοικονομικός- Τεχνικός – Νομικός) και, εξ επόψεως εξελίξεώς τους σε χρονική βάση ανά αντικείμενο, σε Στάδια και επιμέρους Φάσεις. Επομένως, δεν προβλέπεται από την διακήρυξη υποχρέωση των υποψηφίων να υποβάλουν προσφορά μόνο για τον χρηματοοικονομικό, τον τεχνικό ή το νομικό τομέα, αλλά αντιθέτως για όλους τους τομείς αδιακρίτως, το αυτό δε προκύπτει και από τις σχετικές δημοσιεύσεις στον εθνικό τύπο, ενώ αυτό τελικώς εφαρμόσθηκε και από τον ίδιο τον αναθέτοντα φορέα κατά την αποδοχή και αξιολόγηση των προσφορών των συμμετασχόντων στον διαγωνισμό σχημάτων. 

Βελτίωση, επέκταση συστήματος εξυγίανσης νερού...Ενόψει των ανωτέρω, ιδίως δε του τριμήνου χρονικού διαστήματος που, κατά τα προαναφερθέντα, απαιτήθηκε για την ολοκλήρωση του επιδίκου διαγωνισμού, μέχρι και την έκδοση της 127/2008 κατακυρωτικής πράξεως, της μεσολαβήσεως μακρού, σε σχέση με το ως άνω τρίμηνο, χρονικού διαστήματος τεσσάρων περίπου μηνών από την έκδοση της 127/2008 πράξεως έως την άσκηση, κατ’ αυτής, της 553/9-2-2009 προδικαστικής προσφυγής της αιτούσας, του είδους της επιχειρηματικής της δραστηριότητας (πρβλ. ΕΑ 134/2009) και του ευλόγου και σαφώς εκδηλωθέντος, άλλωστε, με την άσκηση των προαναφερθεισών ενστάσεων, ενδιαφέροντος της ιδίας για τα αποτελέσματα των επιμέρους σταδίων και την εν γένει εξέλιξη του επιδίκου διαγωνισμού, τεκμαίρεται ότι η εν λόγω εταιρεία εγνώριζε το περιεχόμενο της 127/2008 πράξεως σε χρόνο πολύ προγενέστερο του πενθημέρου, που προηγήθηκε της ασκήσεως της προαναφερθείσας προδικαστικής προσφυγής. Επομένως, η προσφυγή αυτή, η νομότυπη άσκηση της οποίας αποτελεί κατά νόμο απαραίτητη διαδικαστική προϋπόθεση για την εν συνεχεία άσκηση αιτήσεως ασφαλιστικών μέτρων, ήταν εκπρόθεσμη. Επειδή, υπό τα ανωτέρω δεδομένα, πρέπει η υπό κρίση αίτηση να απορριφθεί ως απαράδεκτη και να γίνει δεκτή η παρέμβαση.

Προμήθεια φωτοαντιγραφικού και μηχανογραφικού–χημικού χαρτιού...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Τμήμα κρίνει ότι τα ως άνω προμηθευθέντα υλικά, κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας και τις συναλλακτικές αντιλήψεις, θεωρούνται όμοια ή ομοειδή αγαθά, τα οποία εντάσσονται στην ευρύτερη κατηγορία των αγαθών (κατηγορία γένους) αναλώσιμα (χαρτική ύλη) εκτυπωτικών/φωτοτυπικών μηχανημάτων και ηλεκτρονικών υπολογιστών και αφορούν, στο σύνολό τους, στις ανάγκες μηχανοργάνωσης των ως άνω υπηρεσιών. Κατά συνέπεια, μη νομίμως επιμερίσθηκαν σε διαφορετικούς υποκωδικούς, ήτοι σε χωριστές πιστώσεις που ανατέθηκαν απευθείας, με βάση το ύψος της δαπάνης που προέκυψε από την εν λόγω κατάτμηση, αντί της διενέργειας δημόσιου διαγωνισμού, καθόσον η συνολική τους ετήσια δαπάνη, όπως προκύπτει από το άθροισμα των ποσών των ως άνω επιμέρους συμβάσεων ανάθεσης των κρίσιμων προμηθειών (11.991,20 + 14.990,49 + 2.992,42 = 29.974,11 ευρώ), υπερβαίνει το όριο των 15.000 ευρώ, μέχρι το οποίο είναι κατά νόμο επιτρεπτή η απευθείας ανάθεσή τους. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, οι εντελλόμενες με τα υπό κρίση χρηματικά εντάλματα δαπάνες δεν είναι νόμιμες και αυτά δεν πρέπει να θεωρηθούν.

Προμήθεια μονάδας αφαλάτωσης θαλασσινού νερού...Επειδή, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, εν προκειμένω η αναθέτουσα αρχή με την υπ’ αριθμ. 249/2007 απόφαση του Κοινοτικού Συμβουλίου ... ενέκρινε το πρακτικό οικονομικής αξιολόγησης και ανάθεσε την ένδικη προμήθεια στην εταιρεία ……. Στη συνέχεια, με την υπ’ αριθμ. 23/2008 απόφασή της αποφάσισε «τον αποκλεισμό της ……. από την περαιτέρω συμμετοχή της στο διαγωνισμό για την προμήθεια φορητής μονάδας θαλασσινού νερού…», επειδή, η προσφορά της παρουσίαζε ουσιώδεις αποκλίσεις από τεχνικές προδιαγραφές, της διακήρυξης. Από το περιεχόμενο της τελευταίας αυτής απόφασης δεν συνάγεται ότι με αυτήν ανακαλείται ή επέρχεται τροποποίηση στην προηγηθείσα κατακυρωτική απόφαση, τα δε προβαλλόμενα από την αναθέτουσα αρχή, και μάλιστα, το πρώτον με το από 18-4-2008 υποβληθέν μετά τη συζήτηση υπόμνημά της, ότι με την υπ’ αριθμ. 23/2008 απόφαση του Κοινοτικού Συμβουλίου, ουσιαστικά, ματαιώθηκαν τα αποτελέσματα του διαγωνισμού είναι, ελλείψει ρητής σχετικής διατυπώσεως, απορριπτέα ως αβάσιμα. Κατά συνέπεια, η εν λόγω (υπ’ αριθμ. 23/2008) απόφαση του Κοινοτικού Συμβουλίου ... στερείται εκτελεστού χαρακτήρα, και δεν επιφέρει κανένα έννομο αποτέλεσμα μη υποκειμένη προσφυγή του άρθρου 3 του ν. 2522/1997. Επομένως, απαραδεκτώς προσβάλλεται με την κρινόμενη αίτηση η τεκμαιρόμενη απόρριψη της προδικαστικής προσφυγής της αιτούσης κατά της ως άνω υπ’ αριθμ. 23/2008 απόφασης του Κοινοτικού Συμβουλίου ..., παρελκούσης ως αλυσιτελούς της έρευνας των προβαλλομένων λόγων.