Οδοιπορικά έξοδα:..Υπό τα δεδομένα αυτά και συμφώνως προς τα γενόμενα δεκτά στη νομική σκέψη που προηγήθηκε, το Κλιμάκιο κρίνει ότι τα έξοδα μετακίνησης εκτός έδρας των ανωτέρω υπαλλήλων του Δήμου ..., εκκαθαρίζονται κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 3 του ν. 2685/1999, αφού δεν εκδόθηκαν, πριν ή εντός δέκα (10) ημερών από την κάθε μετακίνηση, οι απαιτούμενες, από τον αρμόδιο προς τούτο Δήμαρχο ..., εντολές μετακίνησης, ούτε άλλωστε, επισυνάπτεται, μεταξύ των προσκομισθέντων, σχετική απόφαση του Δημάρχου ... περί μεταβίβασης της αρμοδιότητας έκδοσης των επίμαχων εντολών μετακίνησης στα εκδόσαντα αυτές, κατά περίπτωση, όργανα (Οικονομική Επιτροπή, Αντιδήμαρχο, Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου). Περαιτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, σε κάθε περίπτωση, συντρέχει και ο δεύτερος προβαλλόμενος λόγος διαφωνίας και, συνεπώς, οι φερόμενοι ως δικαιούχοι των χρηματικών ενταλμάτων με αριθμούς 579, 580, 581, 586, 587, 590, 591, 594, 598, 599, 604, 607, 610, 612, 613, 615 και 616, δεν δικαιούνται την αυξημένη ημερήσια αποζημίωση των 56,00 και 45,00 ευρώ, κατά περίπτωση (ΠΕ ή ΤΕ). Τούτο διότι, ακόμη και εάν το αντικείμενο των επίμαχων προγραμμάτων επιμόρφωσης συνδέεται με τα καθήκοντα που οι υπάλληλοι αυτοί ασκούν ως διπλωματούχοι Μηχανικοί, η μετακίνησή τους δεν αποδεικνύεται ότι έγινε με σκοπό την άσκηση αυτών των υπηρεσιακών καθηκόντων, αλλά την επιμόρφωσή τους επ’ αυτών, και, ως εκ τούτου, διέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 12 του ν. 2685/1999 που, ειδικώς, αφορούν αυτού του είδους τις μετακινήσεις. Συνεπώς, αυτοί δικαιούνται την αποζημίωση των 29,35 ευρώ, στις περιπτώσεις δε αυθημερόν μετακίνησης σε αποστάσεις μεγαλύτερες των σαράντα (40) χιλιομέτρων, το 1/3 αυτής, δηλ. 9,78 ευρώ για κάθε ημέρα μετακίνησης. Τέλος, ο, προβαλλόμενος με το έγγραφο επανυποβολής, ισχυρισμός ότι ο ίδιος Δήμος είχε διενεργήσει στο παρελθόν και άλλες πληρωμές αντιστοίχων δαπανών με τον ίδιο τρόπο, χωρίς να αντιμετωπίσει θέμα νομιμότητας, εκτός από αναπόδεικτος είναι και απορριπτέος ως αλυσιτελής, διότι η πρακτική της Διοίκησης δεν αποτελεί λόγο νομιμότητας των επίμαχων δαπανών. Ανεξαρτήτως δε αυτών, ο εν λόγω ισχυρισμός δεν δύναται να δικαιολογήσει ούτε και τη συνδρομή συγγνωστής πλάνης στο πρόσωπο των οργάνων του Δήμου ..., δεδομένων τόσο της σαφήνειας και της παλαιότητας των διατάξεων του ν. 2685/1999, που εφαρμόζεται για τις μετακινήσεις των υπαλλήλων (πρβλ. ΕΣ Ι Τμ. πράξη 117/2015), όσο και του ότι, με τις 3/01.04.2014 και 12/03.06.2014 πράξεις της, η τότε Επίτροπος του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Υπηρεσία Επιτρόπου του Νομού … είχε, εγκαίρως, ενημερώσει τα όργανα του Δήμου για τις προϋποθέσεις εφαρμογής της διάταξης του άρθρου 3 παρ. 1 και 3 του ν. 2685/1999 (ΕΣ Ι Τμ. πράξη 118/2015).Κατόπιν τούτων, το Κλιμάκιο κρίνει, ότι οι εντελλόμενες με τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα δαπάνες είναι μη νόμιμες και, ως εκ τούτου, δεν πρέπει αυτά να θεωρηθούν.

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη νομική σκέψη (σκέψη 3), το Κλιμάκιο αποφαίνεται ότι: 1) Κατά παράβαση του άρθρου 21 παρ. 1 του ν. 2685/1999, για την μετακίνηση των ανωτέρω (Δημάρχου ..... και Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Πρασίνου του Δήμου .....) στο εξωτερικό δεν εκδόθηκε σχετική εγκριτική απόφαση του αρμοδίου Υπουργού ή άλλου εξουσιοδοτημένου προς τούτο οργάνου. Τέτοιο δε νομίμως εξουσιοδοτημένο όργανο, κατά την έννοια του άρθρου 9 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (ν. 2690/1999), δεν είναι δυνατόν να γίνει δεκτό ότι αποτελεί ο Γενικός Γραμματέας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, κατά τον διενεργούμενο έλεγχο νομιμότητας των πράξεων των συλλογικών οργάνων των ο.τ.α., βάσει του άρθρου 225 του ν. 3852/2010. Ο περί του αντιθέτου δε ισχυρισμός του Δήμου ....., έχοντας ως έρεισμα την 44/2011 εγκύκλιο του Υπουργείου Εσωτερικών (ΑΔΑ: 4ΑΜ7Ν-ΘΤ9), πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος (βλ. σχετ. πράξεις Ι Τμήμ. 58 και 82/2012). 2) Κατά παράβαση του άρθρου 17 παρ. 1 του ν. 2685/1999, οι δαπάνες μετακίνησης δεν καταβάλλονται (αποκλειστικά) στον μετακινηθέντα υπάλληλο, κατόπιν υποβολής των σχετικών παραστατικών της μετακίνησής του αλλά (και) στο τουριστικό πρακτορείο που ανέλαβε την έκδοση των αεροπορικών εισιτηρίων και την πληρωμή του ξενοδοχείου. 3) Κατά παράβαση των προαναφερόμενων διατάξεων του ν. 3463/2006 (άρθρο 140) και του ν. 2685/1999 (άρθρα 1 και 17), επιβαρύνεται ο Δήμος ..... με το κόστος ακύρωσης της μετάβασης του Δημάρχου ..... στις Βρυξέλλες, για λόγους που αφορούν στο πρόσωπό του.

Σε κάθε περίπτωση μετακίνησης εκτός έδρας μηχανικών κατηγορίας ΠΕ και ΤΕ, οι οποίοι υπηρετούν στις υπηρεσίες του Δημοσίου και των Ν.Π.Δ.Δ., συμπεριλαμβανομένων και των Ο.Τ.Α.. με την ιδιότητα του μηχανικού, για υπηρεσιακούς λόγους και ειδικότερα για συμμετοχή σε συνέδρια, σεμινάρια ή εργασίες κέντρων ερευνών, το δικαιούμενο ποσό της ημερήσιας αποζημίωσης και της δαπάνης διανυκτέρευσης είναι το προβλεπόμενο στις ως άνω κοινές υπουργικές αποφάσεις, χωρίς να απαιτείται, για τη νόμιμη χορήγηση των εν λόγω (αυξημένων) ποσών, να συνδέεται η εκτός έδρας μετακίνηση με τη διαδικασία ανάθεσης και κατασκευής συγκεκριμένων δημόσιων έργων, αφού ο νόμος (άρθρο 9 παρ. 3α' και β του ν. 2685/1999) δεν θέτει τέτοια προϋπόθεση.

Από τις παρατιθέμενες διατάξεις (2685/1999,άρθρα 1 και 3 )συνάγεται, ειδικότερα, ότι οι μετακινούμενοι υπάλληλοι ν.π.δ.δ., με εντολή του αρμοδίου οργάνου αυτών, δικαιούνται δαπανών μετακίνησης, στις οποίες μεταξύ άλλων περιλαμβάνεται και η ημερήσια αποζημίωση, όταν μετακινούνται εκτός έδρας για εκτέλεση υπηρεσίας, η οποία, κατά την έννοια των ίδιων διατάξεων, πρέπει να εξυπηρετεί τις ανάγκες για την κάλυψη των οποίων ιδρύθηκε το οικείο ν.π.δ.δ. και να μην είναι άσχετη και ξένη με τους σκοπούς του, όπως αυτοί προσδιορίζονται στις οργανικές του διατάξεις.Κατ’ ακολουθία αυτών, οι υπάλληλοι του ως άνω δημοτικού ν.π.δ.δ. που μετακινούνται, με εντολή του αρμόδιου οργάνου αυτού, για εκτέλεση υπηρεσίας, δικαιούνται κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 9 του ν. 2685/1999 ημερήσιας αποζημίωσης, εφόσον η εκτελούμενη από αυτούς υπηρεσία συνάπτεται με τα πολιτιστικά δρώμενα του Δήμου ..., δηλαδή εκδηλώσεις πολιτιστικού περιεχομένου που πραγματοποιούνται υπό την αιγίδα του Δήμου ... στην εδαφική του περιφέρεια προς όφελος των τοπικών συμφερόντων και προαγωγή και ανάπτυξη του πολιτιστικού επιπέδου των δημοτών και λοιπών κατοίκων αυτού.

Οδοιπορικά έξοδα.Δαπάνη δεν είναι νόμιμη καθόσον δεν έχει εκδοθεί η απαιτούμενη από την διάταξη του άρθρου 3 του ν. 2685/1999 εντολή μετακίνησης της φερόμενης ως δικαιούχου υπαλλήλου από το αρμόδιο για το διορισμό αυτής όργανο, ήτοι τον Υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών ή τα ειδικά για το σκοπό αυτόν εξουσιοδοτημένα όργανα

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ: (...)  Από το συνδυασμό των ως άνω διατάξεων συνάγονται τα ακόλουθα: Οι αποφάσεις ή εντολές μετακίνησης αποτελούν ατομικές διοικητικές πράξεις (βλ. Ε.Σ. Ι Τμ. 4/2011, Κλιμ. Ι Τμ. 228/2013), οι οποίες υφίστανται στο νομικό κόσμο από την έκδοσή τους, δηλαδή από την υπογραφή και τη χρονολόγησή τους, δεδομένου ότι δεν προβλέπεται η δημοσίευσή τους από τις διατάξεις του ν. 2685/1999 ή από άλλη διάταξη νόμου. Επομένως, υποχρέωση ανάρτησης των αποφάσεων ή εντολών μετακίνησης στο διαδίκτυο, μέσω του Προγράμματος «Διαύγεια», δεν ανακύπτει ούτε από την περίπτωση 22 της παρ. 4 του άρθρου 2 του ν. 3861/2010 ούτε από άλλη περίπτωση της ως άνω διάταξης, στην οποία αναφέρονται οι αναρτητέες στο διαδίκτυο πράξεις (βλ. Ε.Σ. Κλιμ. Ι Τμ. 13/2014).(..) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στη προηγούμενη σκέψη της παρούσας, ο προβαλλόμενος λόγος διαφωνίας ότι οι ως άνω αποφάσεις δεν μπορούσαν να εκτελεστούν, επειδή δεν αναρτήθηκαν στο διαδίκτυο, μέσω του Προγράμματος «Διαύγεια», είναι απορριπτέος προεχόντως ως ερειδόμενος στην εσφαλμένη προϋπόθεση ότι υπήρχε υποχρέωση ανάρτησης των εν λόγω αποφάσεων στο διαδίκτυο, ανεξαρτήτως εάν η μη ανάρτηση αποφάσεων, οι οποίες είναι αναρτητέες στο διαδίκτυο, μέσω του Προγράμματος «Διαύγεια» σύμφωνα με το άρθρο 2 του ν. 3861/2010, επηρεάζει την εκτελεστότητα αυτών.

Με τις διατάξεις του άρθρου 2 του ν. 2685/1999, προσδιορίσθηκε, πλην άλλων, το εννοιολογικό περιεχόμενο των ημερών εκτός έδρας μετακίνησης των υπαλλήλων, ο τρόπος καθορισμού του ανώτατου αριθμού των ημερών μετακίνησης σε μηνιαία βάση, το γενικό ανώτατο όριο των κατά μήνα και κατ’ έτος επιτρεπόμενων μετακινήσεων (120 ημέρες) καθώς και οι προϋποθέσεις υπέρβασης του κατά περίπτωση τιθέμενου ορίου. Ειδικότερα, σύμφωνα με την ως άνω διάταξη, επιτρέπεται η υπέρβαση του εν λόγω ορίου με την έκδοση κοινής απόφασης του Υπουργού Οικονομικών και του κατά περίπτωση αρμοδίου Υπουργού μόνο για την αντιμετώπιση έκτακτων γεγονότων καθώς και σε ειδικές κατηγορίες υπαλλήλων (υπαλλήλων του Υπουργείου Ανάπτυξης, μηχανικών του Υπουργείου Περιβάλλοντος, υπαλλήλων του ΣΔΟΕ, γεωτεχνικών υπαλλήλων) για την εξυπηρέτηση ιδιαίτερων υπηρεσιακών αναγκών. Περαιτέρω, με την παράγραφο 1 του άρθρου 9 του ν. 3833/2010, στο πλαίσιο εξορθολογισμού του συστήματος πραγματοποίησης και αποζημίωσης των μετακινήσεων με σκοπό τον περιορισμό των λειτουργικών εξόδων του Δημοσίου (βλ. την επί του εν λόγω άρθρου αιτιολογική έκθεση του σχετικού νόμου), περιορίσθηκε το γενικό ανώτατο όριο των κατά μήνα και κατ’ έτος επιτρεπόμενων μετακινήσεων στις εξήντα (60) ημέρες, με δυνατότητα υπέρβασής του κατά είκοσι ημέρες, χωρίς όμως να μεταβάλλονται οι προϋποθέσεις της υπέρβασης αυτής, δηλαδή η υποχρεωτική έκδοση κοινής υπουργικής απόφασης, η συνδρομή έκτακτων συνθηκών ή η κάλυψη ιδιαίτερων υπηρεσιακών αναγκών για τις ειδικές κατηγορίες υπαλλήλων που μνημονεύονται στις σχετικές διατάξεις. Και τούτο, διότι όπως προκύπτει από τη γραμματική διατύπωση του άρθρου 9 παρ. 1 του ν. 3833/2010 και ειδικότερα από τη ρητή παραπομπή στις διατάξεις του άρθρου 2 παρ. 3 του ν. 2685/1999, ως προς το ζήτημα της υπέρβασης, με το νόμο αυτό δεν επήλθε αντικατάσταση του συστήματος των μετακινήσεων που εισήγαγε ο ν. 2685/1999 αλλά τροποποίηση συγκεκριμένων ρυθμίσεων αυτού (βλ. και την σχετική αιτιολογική έκθεση του νόμου), μεταξύ άλλων και ως προς το γενικό ανώτατο όριο των επιτρεπόμενων μετακινήσεων, χωρίς να απαλείφονται οι λοιποί νόμιμοι όροι πραγματοποίησής τους, όπως προβλέπονται από το γενικό νομοθέτημα του ν. 2685/1999. Εξ άλλου, με την ίδια διάταξη του άρθρου 9 του ν. 3833/2010, όπως αυτή συμπληρώθηκε με το άρθρο 49 παρ. 1 του ν. 3871/2010, δόθηκε μεν η δυνατότητα και περαιτέρω υπέρβασης του ανωτάτου μηνιαίου ορίου μετακινήσεων, δηλαδή και πέραν των είκοσι ημερών, η δυνατότητα όμως αυτή συνοδεύτηκε με την θέσπιση ειδικών προς τούτο προϋποθέσεων, που συνίστανται στην έκδοση και πάλι κοινής υπουργικής απόφασης εφόσον συντρέχουν «έκτακτες υπηρεσιακές ανάγκες και εφόσον το προσωπικό που ασκεί τα συγκεκριμένα υπηρεσιακά καθήκοντα δεν επαρκεί», ενώ στην απόφαση αυτή πρέπει να προσδιορίζονται οι ειδικότητες, τα συγκεκριμένα υπηρεσιακά καθήκοντα στα οποία αφορά η υπέρβαση καθώς και ο μέγιστος επιτρεπόμενος αριθμός των καθ’ υπέρβαση του ανωτάτου ορίου ημερών μετακίνησης. Επομένως και υπό το καθεστώς του ν. 3833/2010, θεσπίζεται ένα κατ’ αρχήν γενικό ανώτατο όριο επιτρεπόμενων μετακινήσεων σε μηνιαία και ετήσια βάση, η όποια δε υπέρβασή του τελεί υπό τους όρους του άρθρου 2 παρ. 3 του ν. 2685/1999 σε συνδυασμό με αυτούς του άρθρου 9 παρ. 1 του ν. 3833/2010. Σε κάθε δε περίπτωση για την πραγματοποίηση μετακινήσεων καθ’ υπέρβαση του ανωτάτου ορίου απαιτείται η προηγούμενη έκδοση κοινής υπουργικής απόφασης και η συνδρομή των λοιπών ουσιαστικών προϋποθέσεων των εν λόγω διατάξεων. Αντίθετη ερμηνευτική εκδοχή σύμφωνα με την οποία η υπέρβαση των 60 ημερών μετακίνησης κατά μήνα και κατ’ έτος μέχρι την κάλυψη της αριθμητικής οροφής των είκοσι ημερών, δύναται να πραγματοποιηθεί χωρίς την έκδοση σχετικής υπουργικής απόφασης και χωρίς την τήρηση των ως άνω ουσιαστικών προϋποθέσεων, εκτός του ότι θα αντέβαινε το γράμμα της παρ. 1 του άρθρου 9 του ν. 3833/2010, θα αναιρούσε και τον ίδιο τον σκοπό της διάταξης που έγκειται στην περιστολή των δημοσίων δαπανών μέσω της θέσπισης πιο αυστηρών προϋποθέσεων για τις υπηρεσιακές μετακινήσεις.

Κατά την έννοια των ερμηνευόμενων διατάξεων(2685/1999,άρθρο 3 παρ.3), προς αποφυγήν καταχρηστικής εφαρμογής τους που θα οδηγούσε σε αδικαιολόγητη επιβάρυνση του προϋπολογισμού των δήμων με μη αναγκαίες δαπάνες μετακίνησης, η αναγραφή της αιτίας μετακίνησης εκτός έδρας του υπαλλήλου ανάγεται στο ελάχιστο περιεχόμενο της εντολής μετακίνησης και πρέπει, όπως ρητώς ορίζεται, να προσδιορίζεται «συγκεκριμένα» στο σώμα αυτής «με συνοπτική περιγραφή των εργασιών που θα εκτελεσθούν και όχι με αόριστες εκφράσεις». Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, εντολή μετακίνησης εκτός έδρας δημοτικού υπαλλήλου, στην οποία η αιτία της μετακίνησής του δεν προσδιορίζεται συγκεκριμένα αλλά γενικά και αόριστα, δεν είναι νόμιμη και δεν συνιστά νόμιμο δικαιολογητικό για την αναγνώριση και εκκαθάριση σ’ αυτόν των προβλεπόμενων στο ν.2685/1999 δαπανών μετακίνησης (πρβλ. 204/2009, 191/2008, 173, 18/2006, 105/2004 πράξεις του Τμήματος τούτου).

Δαπάνες κίνησης των μετακινουμένων προσώπων με εντολή του Δημοσίου εντός και εκτός της Επικράτειας για εκτέλεση υπηρεσίας και άλλες διατάξεις. (Mε την παρ. 1 άρθρου 33 Ν. 2685/1999, ΦΕΚ Α' 35, καταργήθηκαν από 1/6/1999 τα άρθρα 1-12 και 15 του παρόντος νόμου με την επιφύλαξη της ισχύος των ειδικών διατάξεων που ρυθμίζουν τις μετακινήσεις στο εσωτερικό του στρατιωτικού γενικά προσωπικού. )

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ ΕΞΟΔΑ:Μη νόμιμη η καταβολή δαπανών μετακίνησης σε χώρες του εξωτερικού (ημερήσια αποζημίωση και έξοδα διανυκτέρευσης) από την Ε.... στον Πρόεδρό της, καθόσον για τη σύννομη μετακίνησή του, απαιτείτο εκτός από την οικεία εντολή μετακίνησης και η έγκριση αυτής με απόφαση του Υφυπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 21 παρ. 1 του ν. 2685/1999 (ΦΕΚ Α΄ 35/1999(. Περαιτέρω, οι μεταγενεστέρως εκδοθείσες εγκριτικές των ως άνω μετακινήσεων αποφάσεις του Υφυπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, δεν αίρουν την ελλείπουσα νόμιμη προϋπόθεση, καθόσον αυτές, κατά γενική αρχή του διοικητικού δικαίου, ως ατομικές διοικητικές πράξεις, δεν αναπτύσσουν αναδρομική ισχύ.