ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Επειδή, με την αίτηση αυτή ζητείται παραδεκτώς η αναίρεση της 25/2010 αποφάσεως του Διοικητικού Εφετείου Χανίων, με την οποία απορρίφθηκε προσφυγή της ήδη αναιρεσείουσας εταιρίας, αναδόχου του δημόσιου έργου «Ε.Σ. Παγκρήτιο – Αποπεράτωση Εγκαταστάσεων Γ΄ Φάση», επί διαφοράς που ανέκυψε κατά την εκτέλεση του έργου αυτού και αφορά την επιστροφή ως μη εγκεκριμένης της 37ης πιστοποίησης του έργου καθώς και της τελικής επιμέτρησης των εργασιών συντήρησης, φύλαξης και λειτουργίας του έργου.(....)Περαιτέρω, με την προσφυγή της η αναιρεσείουσα είχε προβάλει, κατά τ' ανωτέρω εκτεθέντα, ότι οι επίμαχες πρόσθετες εργασίες αφορούσαν τη λειτουργικότητα και ασφάλεια του έργου, και ότι για την εκτέλεσή τους είχαν δοθεί έγγραφες εντολές από τη Διευθύνουσα Υπηρεσία, η οποία συνέταξε, για τις εργασίες αυτές, τον 5ο Α.Π.Ε. και το 6ο Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε., ενόψει δε των προβληθέντων αυτών ισχυρισμών σχετικά με την αναγκαιότητα των συγκεκριμένων εργασιών, το δικάσαν Εφετείο όφειλε να διαλάβει κρίση ως προς το χαρακτήρα αυτών ως πράγματι αναγκαίων ή μη, οπότε, εάν κρίνονταν αναγκαίες, θα ήταν δυνατή η εκ των υστέρων νομιμοποίησή τους με τη σύναψη ιδιαίτερης, συμπληρωματικής σύμβασης.Δέχεται την κρινόμενη αίτηση.Αναιρεί την 25/2010 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Χανίων, στο οποίο και παραπέμπει την υπόθεση, κατά τα αναφερόμενα στο αιτιολογικό.

Από τον συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται, μεταξύ άλλων, ότι συμπληρωματικές εργασίες δημόσιου έργου νομίμως εκτελούνται μετά την έγκριση και υπογραφή σχετικής συμπληρωματικής σύμβασης μόνο εφόσον δεν έχει ακόμη εξαντληθεί η συμβατική προθεσμία περάτωσης του έργου ή η νόμιμη παράταση αυτής. Εξάλλου, η σύνταξη Α.Π.Ε. και Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε. προηγείται της εκτέλεσης των υπερσυμβατικών ή νέων εργασιών, με εξαίρεση τις πρόσθετες εργασίες του άρθρου 44 του π.δ/τος 609/1985, που εκτελούνται πριν από τη σύνταξη Α.Π.Ε. κατόπιν έγγραφης εντολής της υπηρεσίας ή σε επείγουσες περιπτώσεις, κατόπιν προφορικής εντολής στον τόπο του έργου, που καταχωρείται στο ημερολόγιο του έργου. Παράταση της προθεσμίας χορηγηθείσα μετά τη λήξη της αρχικής ή της νόμιμα παραταθείσης προθεσμίας δεν αποτελεί όντως παράταση αυτής (εφόσον λαμβάνει χώρα μετά την εκπνοή της και πέραν από την καταληκτική ημερομηνία της), αλλά χορήγηση νέας προθεσμίας, η οποία όμως δεν προβλέπεται από τις προαναφερθείσες διατάξεις. Κατά συνέπεια, δαπάνες που αφορούν σε υπερσυμβατικές εργασίες δημόσιου έργου, δηλαδή αυξημένες ποσότητες ή νέες εργασίες σε σχέση με τις συμβατικές, που έχουν εκτελεστεί κατά παράβαση των ως άνω διατάξεων, δηλαδή πριν από την εμπρόθεσμη σύνταξη και έγκριση Α.Π.Ε. και μετά την εκπνοή της συμβατικής προθεσμίας εκτέλεσης του έργου ή των νόμιμα χορηγηθεισών παρατάσεων αυτής, δεν είναι νόμιμες. Αντίθετη ερμηνευτική εκδοχή θα οδηγούσε σε αποδοχή της δυνατότητας καταστρατηγήσεων των σχετικών περί προθεσμιών διατάξεων, η τήρηση των οποίων, υπαγορεύεται από λόγους δημόσιας τάξεως, εφόσον συνδέονται άμεσα με το δημόσιο συμφέρον ολοκλήρωσης του έργου και παράδοσης του έγκαιρα προς θεραπεία δημόσιου σκοπού (βλ. Πράξεις VΙΙ Τμ. 19, 86, 168, 362/2006, 79, 252/2007, 75/2009).

Αποπεράτωση κτιριακών υποδομών...Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην 3η σκέψη της παρούσας, οι ως περιγραφόμενες συμπληρωματικές εργασίες προέκυψαν το πρώτον κατά την εκτέλεση του έργου, κατόπιν υποδείξεων αφενός της ΔΕΔΔΗΕ, αφετέρου της Εφορείας Αρχαιοτήτων ... Ειδικότερα, η μεν τοποθέτηση του μετρητή σε τσιμεντοκολώνα υποδείχθηκε από τη ΔΕΔΔΗΕ, η δε υπογειοποίηση των καλωδίων έως το σημείο σύνδεσης του μετρητή από την Εφορεία Αρχαιοτήτων. Οι ως άνω, κατόπιν υποδείξεων εργασίες, στον περιβάλλοντα χώρο του κτηρίου επέφεραν και την ανάγκη εκτέλεσης των υπολοίπων εργασιών, οι οποίες αναφέρονται στον 1ο Α.Π.Ε. (ενδεικτικά εκσκαφές χανδάκων για την τοποθέτηση καλωδίων, προμήθεια σωλήνων προστασίας υπογείων καλωδίων, εργασίες καθαιρέσεως επιχρισμάτων και χρωματισμών). Ακολούθως, όλες οι αναφερόμενες στον 1ο Α.Π.Ε. εργασίες που αφορούν στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση συνάπτονται άμεσα με τα διαλαμβανόμενα στα ανωτέρω έγγραφα της ΔΕΔΔΗΕ και της Εφορείας Αρχαιοτήτων και πρόκειται να εκτελεσθούν σε συμμόρφωση με αυτά. Περαιτέρω, οι ως άνω εργασίες κατέστησαν αναγκαίες ένεκα της φύσης του αντικειμένου του έργου, το οποίο έχει χαρακτηρισθεί ως μνημείο λόγω του ιδιαίτερου κατασκευαστικού και ιστορικού ενδιαφέροντος που παρουσιάζει, ενώ η εκτέλεσή τους είναι απαραίτητη για την ηλεκτροδότηση του κτηρίου, ήτοι για την άρτια ολοκλήρωση και τη λειτουργικότητά του. Τέλος, όλες οι ανωτέρω εργασίες ναι μεν δεν είχαν προβλεφθεί στην τεχνική περιγραφή και στον προϋπολογισμό του αρχικού έργου και συνεπώς χαρακτηρίζονται ως νέες εργασίες, ωστόσο ούτε ήταν δυνατόν να προβλεφθούν το μεν λόγω των επιγενόμενων υποδείξεων της ΔΕΔΔΗΕ και της Εφορείας Αρχαιοτήτων …, το δε της προαναφερθείσας φύσης του έργου ως μνημείου.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:να ελέγξει τη νομιμότητα της διαδικασίας σύναψης της 2ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου του Δήμου … «Επείγουσες εργασίες άμεσης αντιστήριξης και επισκευής παλαιών κρηπιδωμάτων παράλιου μετώπου … για άρση επικινδυνότητας»,.(...)Ως εκ τούτου, νομίμως η αναθέτουσα αρχή ανέθεσε στον ανάδοχο με τη διαδικασία του άρθρου 155 του ν.4412/2016 την άμεση εκτέλεση των εν λόγω εργασιών ως επειγουσών πρόσθετων μέχρι του ποσού των 161.152,98 ευρώ (χωρίς αναθεώρηση και Φ.Π.Α.) που αντιστοιχεί σε ποσοστό 15% της αξίας της σύμβασης που θέτει ως προϋπόθεση η εν λόγω διάταξη. Ωστόσο, κατά το υπόλοιπο ποσό των 194.258,30 ευρώ [ήτοι 355.411,28 ευρώ δαπάνη του 2ου Α.Π.Ε. – 161.152,98 ευρώ, ποσοστό 15% της αξίας της αρχικής σύμβασης] μη νομίμως προσέφυγε η αναθέτουσα αρχή στη διαδικασία του άρθρου 155 του ν.4412/2016 και επομένως, οι εργασίες που αντιστοιχούν στο ποσό αυτό απαραδέκτως εισάγονται στο Κλιμάκιο για έλεγχο, ως εργασίες ήδη εκτελεσθείσες. Απέβη θετικός ο έλεγχος για τις περιλαμβανόμενες στον 2ο Α.Π.Ε. εργασίες του έργου «Επείγουσες εργασίες άμεσης αντιστήριξης και επισκευής παλαιών κρηπιδωμάτων παράλιου μετώπου … για άρση επικινδυνότητας» κατά το ποσό των 161.152,98 ευρώ.Απαραδέκτως εισάγονται για έλεγχο οι περιλαμβανόμενες στον 2ο Α.Π.Ε. εργασίες του έργου «Επείγουσες εργασίες άμεσης αντιστήριξης και επισκευής παλαιών κρηπιδωμάτων παράλιου μετώπου … για άρση επικινδυνότητας» κατά το ποσό των 194.258,30 ευρώ.

ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/879/2023.

Εξόφληση του 3 ου και τελικού λογαριασμού του έργου «Ασφαλτοστρώσεις δρόμων ». Νομίμως ο 2ος Α.Π.Ε. συντάχθηκε και εγκρίθηκε σε χρόνο μεταγενέστερο της λήξης της συμβατικής προθεσμίας περάτωσης του έργου και αμέσως μετά την έκδοση των οριστικών συντελεστών αναθεώρησης, καθόσον οι εν λόγω συντελεστές δεν ήταν προηγουμένως γνωστοί, ώστε να προσδιοριστεί η συνολική δαπάνη αναθεώρησης, ενώ εξάλλου, ο Πίνακας αυτός δεν περιλάμβανε πρόσθετες εργασίες που επρόκειτο να εκτελεστούν μετά τη σύνταξή του. Περαιτέρω, η αυξημένη δαπάνη του 2ου Α.Π.Ε. για την πληρωμή της αναθεώρησης δεν υπερβαίνει το τιθέμενο με τη διάταξη του άρθρου 8 παρ. 6 του ν. 1418/1984 όριο του 20% της συνολικής συμβατικής δαπάνης

Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων (1418/1984) προκύπτουν τα ακόλουθα: α) Ο κανόνας σύμφωνα με τον οποίο ο Α.Π.Ε. συντάσσεται και εγκρίνεται πριν από τη λήξη της συμβατικής προθεσμίας περαίωσης του έργου ή της νόμιμης παράτασης αυτής ισχύει στην περίπτωση κατά την οποία ο εν λόγω Α.Π.Ε. περιλαμβάνει πρόσθετες εργασίες, οι οποίες πρέπει να ολοκληρώνονται εντός των ανωτέρω προθεσμιών. Στην περίπτωση, όμως, κατά την οποία η σύνταξη Α.Π.Ε. σκοπό έχει τη διάθεση των απρόβλεπτων δαπανών (απρόβλεπτα) μιας εργολαβικής σύμβασης και μάλιστα για την κάλυψη αυξημένης δαπάνης αναθεώρησης, νομίμως η σύνταξη του εν λόγω Α.Π.Ε. λαμβάνει χώρα σε χρονικό σημείο μεταγενέστερο της εκπνοής της συμβατικής προθεσμίας εκτέλεσης του έργου ή της νόμιμα χορηγηθείσας παράτασης αυτής, εφόσον η ανωτέρω δαπάνη δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστεί πριν από τις προθεσμίες αυτές. β) Η αναθεώρηση – αύξηση ή μείωση – των συμβατικών τιμών κάθε σύμβασης δημοσίου έργου υπολογίζεται, για κάθε αναθεωρητική περίοδο, με βάση τον τύπο της παρ. 5 του άρθρου 10 του ν. 1418/1984, του οποίου ο συντελεστής «σ» προσδιορίζεται με απόφαση του Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.. Η αναθεώρηση υπολογίζεται καταρχήν προσωρινά, με βάση τους συντελεστές της προηγούμενης αναθεωρητικής περιόδου και στη συνέχεια, μετά την κοινοποίηση των νέων συντελεστών, υπολογίζεται οριστικά η αναθεώρηση και περιλαμβάνεται στην πρώτη πιστοποίηση που ακολουθεί την κοινοποίηση αυτή. Από τα παραπάνω συνάγεται ότι, εφόσον το τελικό ποσό της αναθεώρησης συναρτάται, όπως προεκτέθηκε, με προσδιοριζόμενο με απόφαση του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. συντελεστή, δηλαδή με κανόνα που καθιερώνεται ως υποχρεωτικός μετά την ανάθεση δημοσίου έργου, νομίμως το τυχόν αυξημένο ποσό αναθεώρησης καλύπτεται από το κονδύλι των απρόβλεπτων που περιλαμβάνεται στη σύμβαση, καθόσον μάλιστα η απαγόρευση της μεταφοράς των κονδυλίων της σύμβασης αφορά, κατά τη ρητή διατύπωση του νόμου, μόνο στην αναθεώρηση και τον Φ.Π.Α.. γ) Είναι νόμιμη η σύνταξη Α.Π.Ε. που παρουσιάζει αύξηση σε σχέση με τη συνολική συμβατική δαπάνη σε ποσοστό έως και 20% αυτής.

Συμπληρωματική Σύμβαση:Κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Κατασκευή Γέφυρας …», λόγω μη ορθής σύνταξης του προϋπολογισμού αυτής και κατ’ επέκταση του σχετικού Α.Π.Ε., καθόσον στον ελεγχόμενο 2ο Α.Π.Ε. μη νομίμως συμπεριλαμβάνεται στο κόστος της συμπληρωματικής σύμβασης ποσό με την  αιτιολογία «ΑΜΟΙΒΗ ΣΤΡΑΤΟΥ», διότι η σχετική δαπάνη δεν αντικατοπτρίζει εργασίες που πρόκειται να εκτελέσει ο ανάδοχος του έργου στο πλαίσιο της συμπληρωματικής σύμβασης, αλλά αποτελούν την αποζημίωση του Τάγματος Εκκαθάρισης Ναρκοπεδίου Ξηράς για τις εργασίες έρευνας και εκκαθάρισης από την ύπαρξη πυρομαχικών του χώρου εκτέλεσης των εργασιών και γι’ αυτό το λόγο, προβλέπεται η σύναψη άλλης σύμβασης μεταξύ της Προϊσταμένης Αρχής και του Γενικού Επιτελείου Στρατού, δυνάμει της οποίας το ΤΕΝΞ θα αναλάβει έναντι του ανωτέρω ανταλλάγματος την έρευνα και εκκαθάριση της περιοχής. Περαιτέρω, σημειώνεται ότι, δεδομένου ότι η πληρωμή των ποσών που περιέχονται στον Α.Π.Ε. μπορεί να γίνει μόνο προς τον ανάδοχο μέσω των προβλεπόμενων στο άρθρο 53 του ν. 3669/2008 πιστοποιήσεων των εκ μέρους του εκτελούμενων εργασιών, δεν είναι δυνατό να πιστοποιηθούν, ως εκτελεσθείσες από τον ανάδοχο, εργασίες που θα εκτελέσει μη συμβαλλόμενο στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση πρόσωπο

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ: (...) Με τα δεδομένα αυτά το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ανεύρεση βλήματος πυροβολικού, κατάλοιπου του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στην περιοχή εκτέλεσης του έργου συνιστά απρόβλεπτη περίσταση κατά την έννοια του άρθρου 57 του ν. 3669/2008. Ειδικότερα, πρόκειται για γεγονός που δεν ήταν δυνατό να προβλεφθεί κατά τη φάση εκπόνησης των μελετών του έργου και το οποίο δεν ανάγεται στη σφαίρα ευθύνης της αναθέτουσας αρχής. Επιπλέον, λόγω του γεγονότος ότι η περιοχή εκτέλεσης του έργου χαρακτηρίστηκε από τις αρμόδιες στρατιωτικές αρχές ως «ύποπτος χώρος» στον οποίο απαγορεύεται κάθε πρόσβαση, καθίσταται αδύνατη η συνέχιση εκτέλεσης των εργασιών. Για το λόγο αυτό, για την ολοκλήρωση του έργου απαιτείται η προηγούμενη διενέργεια έρευνας για τυχόν ύπαρξη και άλλων πυρομαχικών και η εκκαθάριση του χώρου από την αρμόδια στρατιωτική υπηρεσία. Τούτων δοθέντων, η εκτέλεση των ελεγχόμενων συμπληρωματικών εργασιών εκ μέρους του αναδόχου κατά την πραγματοποίηση των αναγκαίων ερευνών είναι απολύτως αναγκαία για τη συνέχιση του έργου. Οι εργασίες αυτές επιπλέον δεν μπορούν να διαχωριστούν τεχνικά από την αρχική σύμβαση, χωρίς να δημιουργηθούν μείζονα προβλήματα για την αναθέτουσα αρχή. Κατά συνέπεια, συντρέχουν εν προκειμένω οι προϋποθέσεις για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης. Πλην όμως, το Κλιμάκιο κρίνει ότι στον ελεγχόμενο 2ο Α.Π.Ε. μη νομίμως συμπεριλαμβάνεται στο κόστος της συμπληρωματικής σύμβασης ποσό 40.265,98 ευρώ, με την αιτιολογία «……». Τούτο δε, διότι όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου η σχετική δαπάνη δεν αντικατοπτρίζει εργασίες που πρόκειται να εκτελέσει ο ανάδοχος του έργου στο πλαίσιο της συμπληρωματικής σύμβασης, αλλά αποτελούν την αποζημίωση του ……. για τις εργασίες έρευνας και εκκαθάρισης από την ύπαρξη πυρομαχικών του χώρου εκτέλεσης των εργασιών. Για το λόγο αυτό, άλλωστε, προβλέπεται η σύναψη άλλης σύμβασης μεταξύ της …….. και του ……., δυνάμει της οποίας το ……. θα αναλάβει έναντι του ανωτέρω ανταλλάγματος την έρευνα και εκκαθάριση της περιοχής. Ανεξαρτήτως δε τούτου, σημειώνεται ότι δεδομένου ότι η πληρωμή των ποσών που περιέχονται στον Α.Π.Ε. μπορεί να γίνει μόνο προς τον ανάδοχο μέσω των προβλεπόμενων στο άρθρο 53 του ν. 3669/2008 πιστοποιήσεων των εκ μέρους του εκτελούμενων εργασιών, δεν είναι δυνατό να πιστοποιηθούν, ως εκτελεσθείσες από τον ανάδοχο, εργασίες που θα εκτελέσει μη συμβαλλόμενο στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση πρόσωπο. Τέλος, σε κάθε περίπτωση, λαμβανομένου υπόψη ότι το εν λόγω ποσό των 40.265,98 ευρώ περιέχεται στη συμπληρωματική σύμβαση που θα υπογραφεί με τον ανάδοχο και μπορεί να εισπραχθεί μόνο από αυτόν, δεν διασφαλίζεται εν προκειμένω ότι θα διατεθεί πράγματι προς το …….. για την κάλυψη του κόστους των ναρκαλιευτικών ερευνών.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, αναφορικά με τις εργασίες που περιλαμβάνονται στην 1η συμπληρωματική σύμβαση και έχουν ήδη εκτελεστεί, σύμφωνα με το 9029/7.9.2023 έγγραφο του Γενικού Διευθυντή της Δ.Ε.Υ.Α. Ιωαννίνων, δηλαδή τις εργασίες της αλλαγής όδευσης του Γ.Α.Α. και τις εργασίες αντιστήριξης των αντλιοστασίων, στερείται πλέον χρονικής αρμοδιότητας για τον έλεγχό τους. Ειδικότερα δεν έχει ακολουθηθεί από την αναθέτουσα αρχή η διαδικασία του άρθρου 155, αλλά αυτή του άρθρου 156 του ν.4412/2016 (προηγούμενη σύνταξη Α.Π.Ε. και Π.Κ.Τ.Μ.Ν.Ε, θετική γνωμοδότηση από το αρμόδιο Τεχνικό Συμβούλιο Δημοσίων Έργων, έγκριση του Διοικητικού Συμβουλίου της Δ.Ε.Υ.Α. Ιωαννίνων και υποβολή στο Ελεγκτικό Συνέδριο για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας). Από κανένα δε σημείο της 287/17.7.2023 απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου της Δ.Ε.Υ.Α. Ιωαννίνων δεν προκύπτει βούληση της αναθέτουσας αρχής για προηγούμενη της σύναψης της συμπληρωματικής σύμβασης εκτέλεση των εργασιών αυτών ως επειγουσών. Ούτε, άλλωστε, συντρέχουν οι τυπικές και ουσιαστικές προϋποθέσεις εφαρμογής του άρθρου 155 του ν.4412/2016, την εφαρμογή της οποίας, δεν επικαλείται και η αναθέτουσα αρχή, καθόσον: α) δεν έχει προηγηθεί της εκτέλεσης των κρίσιμων εργασιών η σύνταξη τεχνικής περιγραφής από τη Διευθύνουσα Υπηρεσία του έργου, στην οποία πρέπει να καταγράφονται οι εργασίες που είναι απολύτως απαραίτητες για την αποτροπή άμεσου και άλλως αναπότρεπτου κινδύνου για το έργο, να αιτιολογείται ο επείγων χαρακτήρας τους και να προσδιορίζεται η δαπάνη τους, η οποία δεν πρέπει να υπερβαίνει το 15% της αξίας της σύμβασης, β) δεν προκύπτει ότι οι φερόμενες ως κατεπείγουσες πρόσθετες εργασίες εγκρίθηκαν από την Προϊσταμένη Αρχή του έργου, γ) δεν αποδεικνύεται η εντολή της υπηρεσίας προς τον ανάδοχο του αρχικού έργου (έγγραφη ή έστω προφορική με καταχώριση στο ημερολόγιο του τελευταίου) για την εκτέλεση των εν λόγω εργασιών. Συνεπώς, οι εν λόγω εργασίες απαραδέκτως εισάγονται για έλεγχο νομιμότητας, κατ’ άρθρο 156 του ν.14412/2016, ως εργασίες εκτελεσθείσες.

Αποπεράτωση αποχέτευσης -συμπληρωματική σύμβαση...Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην τρίτη σκέψη (ΙΙΙ), το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι ως άνω εργασίες που αποτελούν το αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, δεν αποδεικνύεται από τον αναθέτοντα φορέα ότι οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις κατά την τεχνική εκτέλεση του έργου, δηλαδή σε αιφνίδια πραγματικά περιστατικά, που αντικειμενικά, κατά τους κανόνες της ανθρώπινης εμπειρίας και λογικής, δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν κατά τη σύνταξη της αρχικής μελέτης δημοπράτησης του έργου. Τέτοιες δε απρόβλεπτες περιστάσεις δεν συνιστούν σε καμιά περίπτωση οι επισημάνσεις της αναδόχου, αναφορικά με ορισμένα κατασκευαστικά ζητήματα, καθόσον από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει ο λόγος για τον οποίο δεν κατέστη δυνατή η πρόβλεψή τους στο στάδιο σύνταξης της ανωτέρω αρχικής μελέτης. Ούτε εξάλλου η αόριστη αναφορά στην αιτιολογική έκθεση του 4ου Α.Π.Ε., ότι οι επιβαλλόμενες εργασίες κατέστησαν αναγκαίες λόγω των ανωτέρω απροβλέπτων περιστάσεων, αρκεί για να αποδείξει ότι οι εργασίες αυτές δεν οφείλονται σε αστοχίες και παραλείψεις ή σφάλματα της αρχικής μελέτης, ενόψει και του ότι σε κανέναν από τους προεγκριθέντες Α.Π.Ε., στους οποίους συμπεριλήφθηκαν ομοειδείς εργασίες, γίνεται αναφορά σε τέτοια αιφνίδια περιστατικά, ενώ στο 39/10.7.2009 έγγραφο του κυρίου του έργου ρητώς αναφέρεται ότι οι επιπλέον εργασίες οφείλονται σε αδυναμίες της αρχικής μελέτης δημοπράτησης του επίμαχου έργου. Και ναι μεν, αναφορικά τουλάχιστον με τις εργασίες αποκατάστασης βλαβών σε υφιστάμενα δίκτυα κοινής ωφέλειας, δεν παρίσταται εφικτός ο ακριβής εντοπισμός τους εκ των προτέρων, πλην στην οικεία αιτιολογική έκθεση δεν παρατίθεται καμία ειδικότερη αιτιολογία ως προς το γιατί δεν μπορούσε να προβλεφθεί εξ αρχής και να ληφθεί υπόψη η έλλειψη χαρτογράφησης των δικτύων αυτών και, ως εκ τούτου, η ενδεχόμενη πρόκληση ζημιών από τις εργασίες της αναδόχου, γεγονός που ανάγεται στο χρόνο σύνταξης της αρχικής μελέτης και θα συνεπαγόταν και την πρόβλεψη ενός αντίστοιχου κονδυλίου στον προϋπολογισμό του αρχικού έργου. Εξάλλου, σε κάθε περίπτωση, απαιτείται να συντρέχουν σωρευτικά οι προβλεπόμενες από το νόμο προϋποθέσεις για την κατάρτιση συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών και δεν αρκεί η συνδρομή κάποιας μόνο από αυτές, όπως το ότι οι εργασίες που αποτελούν το αντικείμενο της συμπληρωματικής σύμβασης δεν μπορούν, τεχνικά ή οικονομικά, να διαχωριστούν από την αρχική σύμβαση χωρίς να δημιουργήσουν μείζονα προβλήματα για την αναθέτουσα αρχή, ούτε ασκεί εν προκειμένω επιρροή το γεγονός της χρηματοδότησης του αρχικού έργου από κοινοτικούς πόρους.