ΑΔΙΚΟΠΡΑΞΙΑ-ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ (...)Επειδή, τά έν τώ τετάρτω λόγω τού αναιρετηρίου διαλαμβανόμενα ώς προβληθέντα καί ενώπιον τού Εφετείου περιστατικά, καθ' ά ο αναιρεσείων προσέφερε τάς επιστημονικάς του υπηρεσίας παρά τώ εναγομένω Νοσηλευτικώ Ιδρύματι επί 25ετίαν όλην ώς υπάλληλός του, επιστημονικός διευθυντής καί μοναδικός εκτελεστής τού αναισθησιολογικού του Τμήματος έν τή υπηρεσία τού οποίου εκλονίσθη η υγεία του καί έξ ού απεχώρησε συνταξιοδοτηθείς ώς καρδιοπαθής, ώς έκ τής ανθυγιεινής εργασίας του ώς αναισθησιολόγου, ότι ούτος, υπό υπηρεσιακήν πάντοτε εξάρτησιν έκ τούτου τελών, δι' επανειλημμένων φορτικών πρός αυτό αιτήσεών του ητήσατο τήν απόδοσιν τών διά λογαριασμόν του εισπραχθέντων κατά τό κρίσιμον διάστημα χρηματικών ποσών της ιδιαιτέρας του αμοιβής, ων τήν καταβολήν υπέσχετο έν τώ μεταξύ είς τούτον, δέν καθιστώσιν καί αληθή υποτιθέμενα, καταχρηστικήν έν τή εννοία τού άρθρ. 281 Α.Κ. τήν προβολήν υπό τού εναγομένου αναιρεσιβλήτου τής ενστάσεως περί παραγραφής τής έκ τής αδικοπραξίας ώς άνω αξιώσεως τού ενάγοντος αναιρεσείοντος καί επομένως τό δικάσαν Εφετείον, απορρίψαν ώς αβάσιμον νόμω τήν σχετικήν αντένστασιν τού ενάγοντος αναιρεσείοντος έκ τού άρθρ. 281 Α.Κ., θεμελιουμένην καί επί τού, αποκρουσθέντος ώς αναληθούς, περιστατικού, στηρίζοντος τήν επικουρικήν αξίωσιν τούτου έκ τού αδικαιολογήτου πλουτισμού, της εισπράξεως δηλονότι υπό τού εναγομένου παρά τών είς τό Νοσοκομείον του νοσηλευθέντων ιδίαις δαπάναις ασθενών, κατά τό κρίσιμον διάστημα, τών σχετικών, συνιστώντων τήν ιδιαιτέραν αμοιβήν τού ενάγοντος, ποσών, ουδόλως παρεβίασεν ευθέως ή έκ πλαγίου, τήν προμνησθέισαν διάταξιν τού άρθρου 281 Α.Κ. καί ο περί τού εναντίου σχετικός τέταρτος λόγος αναιρέσεως είναι απορριπτέος ώς αβάσιμος, καθ' ο δέ μέτρον δι' αυτού προβάλλεται η αιτίασις περί μή λήψεως υπ' όψιν υπό τού Εφετείου απάντων τών ανωτέρω περιστατικών, ούτος απορριπτέος είναι ώς αλυσιτελής.

Περί χαρακτηρισμού ώς Τ.Δ.Κ. Δημοσίας έκτάσεως, μετά τοΰ έμπροσθεν αυτής αίγιαλοΰ, εις την περιοχήν τής Κοινότητας Άφαντου Ρόδου.

Περίληψη 1 . Η οδηγία 71/305 τού Συμβουλίου πρέπει νά ερμηνευθεί υπό τήν έννοια οτι αντίκειται πρός αυτήν η απαίτηση ενός Κράτους μέλους από προσφέροντα εγκατεστημένο σε άλλο Κράτος μέλος να αποδείξει οτι συγκεντρώνει τούς όρους πού τάσσονται στα άρθρα 23 έως 26 της οδηγίας αυτής καί ανάγονται στην εντιμότητα και στα επαγγελματικά του προσόντα μέ άλλα μέσα , οπως είναι η άδεια εγκαταστάσεως , πλήν εκείνων πού ορίζονται από τίς εν λόγω διατάξεις . Τό αποτέλεσμα μιάς τέτοιας ερμηνείας τής οδηγίας είναι εξ άλλου σύμφωνο προς το σύστημα τών διατάξεων τής συνθήκης περί παροχής υπηρεσιών . Πράγματι , τό νά εξαρτάται σέ ενα Κράτος μέλος η εκτέλεση παροχών υπηρεσιών από μία επιχείρηση πού ειναι εγκατεστημένη σέ άλλο Κράτος μέλος από τήν κτήση αδείας εγκαταστάσεως στό πρώτο κράτος θά ειχε ως συνέπεια νά αφαιρείται κάθε πρακτικό αποτέλεσμα από τό άρθρο 59 τής συνθήκης , αντικείμενο τού οποίου ειναι ακριβώς η κατάργηση τών περιορισμών τής ελεύθερης παροχής υπηρεσιών από πρόσωπα μή εγκατεστημένα στό κράτος στό έδαφος τού οποίου πρέπει νά εκτελεσθεί η παροχή . 2 . Όταν , κατά τήν γνώμη τού αναθέτοντος δημόσια έργα , οι προσφορές ενός εργολήπτου εμφανίζονται κατά τρόπο έκδηλο υπερβολικά χαμηλές εν σχέσει πρός τίς πρός εκτέλεση παροχές , τό άρθρο 29 παράγραφος 5 τής οδηγίας 71/305 υποχρεώνει τόν αναθέτοντα , πρίν αποφασίσει τήν κατακύρωση τού έργου , νά καλέσει τόν προσφέροντα νά δικαιολογήσει τίς τιμές πού προσφέρει ή νά πληροφορήσει τόν προσφέροντα , ποιές από τίς προσφορές εμφανίζονται ως υπερβολικά χαμηλές καί νά τού τάξει εύλογη προθεσμία γιά νά υποβάλει συμπληρωματικές διευκρινίσεις .

Δημόσιες σχέσεις.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, καθώς ούτε προβλέπεται από διάταξη νόμου, ούτε δύναται να θεωρηθεί ως λειτουργικώς αναγκαία. Και τούτο διότι, από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτουν τα πραγματικά εκείνα περιστατικά, τα οποία, υπαγόμενα στην έννοια της λειτουργικότητας, θα αποδείκνυαν τη συμβολή που παρείχε η προσφορά των επίμαχων δώρων φιλοφρονήσεως στην προώθηση και ανάπτυξη του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, διά της καλλιέργειας ειδικότερα φιλικού κλίματος και σχέσεων συνεργασίας με τουριστικούς φορείς της ημεδαπής και διά της ενισχύσεως της δημόσιας εικόνας του Ε.Ο.Τ. Ειδικότερα, πέραν του ότι δεν αποδεικνύεται ο ακριβής χρόνος παράθεσης του γεύματος στο ξενοδοχείο «……..», δεν αναφέρεται το είδος των προσφερθέντων δώρων, ώστε να κριθεί κατά πόσο ήταν δυνατό να προβληθεί μέσω αυτών η δημόσια εικόνα του Ε.Ο.Τ., ούτε προσδιορίζεται η ταυτότητα και ιδιότητα του συνόλου των τιμώμενων προσώπων, προκειμένου να εξακριβωθεί ότι πρόκειται πράγματι για φορείς δραστηριοποιούμενους στον τομέα του τουρισμού, η δε προσκομιζόμενη κατάσταση εξήντα πέντε ατόμων, η οποία δεν έχει περιβληθεί τον τύπο του δημοσίου εγγράφου, δεν παρέχει πλήρη απόδειξη ούτε για την ταυτότητα ούτε για την ιδιότητα των σ’ αυτήν κατονομαζόμενων προσώπων, ούτε, τέλος, για τη σύνδεσή τους με την προαναφερόμενη εκδήλωση για την προβολή του Ε.Ο.Τ.. Εξάλλου, απορριπτέος είναι και ο προβαλλόμενος από τον Ε.Ο.Τ. ισχυρισμός ότι η προσφορά των επίμαχων δώρων εμπίπτει στην έννοια των λειτουργικών δαπανών δημοσίων σχέσεων, που οριοθετούνται από το άρθρο 22 παρ. 4 του ν. 2362/1995 και την κατ’ εξουσιοδότηση αυτού εκδοθείσα υπουργική απόφαση, καθόσον, πέραν του ότι δεν αποδεικνύεται εν προκειμένω η λειτουργικότητα, οι επικαλούμενες διατάξεις εφαρμόζονται στις δαπάνες δημοσίων σχέσεων των υπουργείων. Συνεπώς, για τους ανωτέρω λόγους, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το ελεγχόμενο ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

ΕΟΤ-τουριστική προβολή.Περαιτέρω, και ο τρίτος λόγος διαφωνίας με τον οποίο προβάλλεται ότι η οικονομική συμμετοχή του Ε.Ο.Τ. στις ανωτέρω εκδόσεις με το ποσό των 128.513,00 ευρώ, έναντι αντισταθμιστικών οφελών, υπερβαίνει το από τις περιστάσεις επιβαλλόμενο εύλογο μέτρο πρέπει να απορριφθεί. Και τούτο διότι εν προκειμένω δεν είναι κρίσιμο στοιχείο της σχετικής αξιολογικής κρίσης το κόστος της αποτύπωσης του λογότυπου του Ε.Ο.Τ. στο οπισθόφυλλο των τόμων, αντίστοιχα δε της καταχώρισης διαφήμισης των οδηγών στις εφημερίδες …, ούτε των δύο ολοσέλιδων καταχωρήσεων στην εφημερίδα «…» της διαφήμισης που αφορά το πρόγραμμα «ΜΕΝΟΥΜΕ ΕΛΛΑΔΑ», στοιχείο το οποίο θα ενδιέφερε αν η επίμαχη δαπάνη αποσκοπούσε στη διαφήμιση του έργου του Οργανισμού. Αντίθετα κρίσιμο στοιχείο συνιστά εν προκειμένω το κόστος που αναλαμβάνει να καλύψει ο Ε.Ο.Τ. για την έκδοση των ειδικών τόμων (οδηγών) που θα διανεμηθούν σε πλείονα αντίτυπα σε συνάρτηση με το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα της προσέλκυσης επισκεπτών των ιστορικών-αρχαιολογικών τόπων. Υπό το πρίσμα δε αυτό η κρίση περί της υπέρβασης ή μη του επιβαλλόμενου από τις περιστάσεις ευλόγου μέτρου προϋποθέτει αφενός την παράθεση συγκριτικών στοιχείων από τα οποία να προκύπτει ότι το ποσό που διατέθηκε για συγκεκριμένο αριθμό αντιτύπων των ως άνω τουριστικών οδηγών είναι υπερβολικό κατά τα συναλλακτικά ήθη. Αφετέρου προϋποθέτει την αξιολόγηση του επιδιωκόμενου με τη διαφήμιση αποτέλματος, που είναι εν προκειμένω η αύξηση του τουριστικού ενδιαφέροντος, σε συνάρτηση με το κόστος της διαφήμισης. Δοθέντος όμως ότι η κρίση αυτή ως τεχνική είναι ελεγκτέα μόνο ως προς την υπέρβαση των ακραίων ορίων, πρέπει ο προβαλλόμενος λόγος να απορριφθεί ως αόριστος λόγω ελλείψεως των αναγκαίων εκείνων στοιχείων που αποδεικνύουν την υπέρβαση αυτή.

« Περί καθορισμού της τιμής των καταχωρουμένων στον τύπο υπηρεσιακών δημοσιεύσεων του Δημοσίου και των Ν.Π.Δ.Δ.»

Παροχή υπηρεσιών(...)Με βάση τα παραπάνω πραγματικά περιστατικά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, δοθέντος του ότι απευθυνθείσα προς τους ενδιαφερόμενους φορείς πρόσκληση εκδήλωση ενδιαφέροντος, η οποία αποτελεί και το κανονιστικό πλαίσιο της διενεργηθείσας διαδικασίας, δεν προέβλεπε ρητώς στους όρους συμμετοχής των οικονομικών φορέων, ως στοιχείο καταλληλότητας αυτών, την κατοχή ειδικής άδειας λειτουργίας τουριστικού γραφείου από τον Ε.Ο.Τ., σύμφωνα με τις ισχύουσες ειδικές ρυθμίσεις του ν. 393/1976 "Περί ιδρύσεως και λειτουργίας τουριστικών γραφείων" (Α΄199), στις οποίες, μάλιστα, ουδόλως παρέπεμπε στο προοίμιο αυτής, μη νομίμως αποκλείσθηκε από την ανωτέρω διαδικασία επιλογής η ατομική επιχείρηση της Π.... με την αιτιολογία ότι δεν πληρούσε τον σχετικό όρο. Εφόσον δε, η αναθέτουσα Αρχή μετά και τις διευκρινίσεις που έλαβε από τον Ε.Ο.Τ., ως εποπτεύουσα Αρχή όλων των τουριστικών γραφείων, έκρινε ότι εξ ιδίου σφάλματος δεν είχε θέσει ως κριτήριο καταλληλότητας των υποψηφίων οικονομικών φορέων την κατοχή ειδικής άδειας λειτουργίας τουριστικού γραφείου, και ανεξαρτήτως της νομιμότητας ή μη του συγκεκριμένου όρου, όφειλε σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τις διατάξεις των παρ. 3 και 5 του άρθρου 103 του ν. 4412/2016, να ματαιώσει τη διαδικασία με την αιτιολογία του διαπιστωθέντος σφάλματος και να την επαναλάβει εξαρχής μετά τη δημοσίευση νέας πρόσκλησης, όπου θα περιλαμβάνονταν και οι ρυθμίσεις του παραπάνω νόμου, ώστε να δοθεί η ευκαιρία στους ενδιαφερόμενους, ανεξάρτητα από το αν είχαν μετάσχει στην διαδικασία και αν είχαν υποβάλει τεχνικώς αποδεκτή προσφορά, να υποβάλλουν νέες προσφορές, ενόψει των νέων απαιτήσεων της πρόσκλησης (πρβλ. ΣτΕ 554/2010, Ε.Α. 1083,1084/2010). Ωστόσο το Κλιμάκιο, λαμβάνοντας υπόψιν  αφενός το δυσερμήνευτο και το ειδικό περιεχόμενο των ισχυουσών περί τουριστικών γραφείων διατάξεων και αφετέρου το σύντομο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε μεταξύ της κατακύρωσης του αποτελέσματος της διαδικασίας ανάθεσης και της πραγματοποίησης του συνεδρίου του Πολιτικού Γραφείου της CPMR ("Διάσκεψη των Παράκτιων και Περιφερειών της Ευρώπης"), ήτοι του ανωτάτου οργάνου ενός φορέα ευρωπαϊκής εμβέλειας με συνέδρους-εκπροσώπους Περιφερειών διαφόρων εθνοτήτων ανά την Ευρώπη, κρίνει ότι τα όργανα της Περιφέρειας πεπλανημένως, πλην όμως συγγνωστώς και χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων, υπέλαβαν ότι μπορούσαν νομίμως να προβούν στην ανάθεση της διοργάνωσης του συνεδρίου στο πλαίσιο της ως άνω διαδικασίας.

Διοικητικά έγγραφα κατ’ άρθρο 5 του κυρωθέντα με το άρθρο πρώτο του Ν 2690/1999 Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας και δικαίωμα προσβάσεως σ’ αυτά του καταγγέλοντα κατοχή δημοσίου κτήματος κατ’ άρθρο 25 του ΑΝ 1539/1938. Ο προκαλέσας έρευνα για το ιδιοκτησιακό καθεστώς κατεχομένου ακινήτου κατ’ άρθρο 25 του ΑΝ 1539/1938 θεμελιώνει το κατ’ άρθρο 5 παρ.1 του κυρωθέντα με το άρθρο πρώτο του Ν 2690/1999 (ΦΕΚ Α΄ 45) Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας δικαίωμα προσβάσεως και γνώσεως στα διοικητικά έγγραφα του τηρουμένου στην αρμόδια υπηρεσία φακέλου σχετικά με τη διενεργηθείσα πιο πάνω έρευνα (ομοφ.), στα οποία (διοικητικά έγγραφα) ανήκουν, κατά την έννοια του πιο πάνω άρθρου 5 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, τόσο η απόφαση του Γενικού Γραμματέα Δημοσιονομικής Πολιτικής του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών περί αποδοχής στο σύνολό της, της εκδοθείσης γνωμοδοτήσεως του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου Δημοσίων Κτημάτων περί μη προβολής δικαιωμάτων του Δημοσίου επί της κατεχομένης εκτάσεως (ομοφ.), όσο και το ενημερωτικό σημείωμα της Προϊσταμένης της Διευθύνσεως Δημόσιας Περιουσίας προς τον Γενικό Γραμματέα Δημοσιονομικής Πολιτικής περί μη αποδοχής της πιο πάνω γνωμοδοτήσεως, το οποίο αναφέρεται κατά στοιχεία και περιεχόμενο στην τελευταία απόφαση (πλειοψ.), ενώ, αντιθέτως, δεν αποτελεί διοικητικό έγγραφο το ευρισκόμενο στον τηρούμενο φάκελο της υποθέσεως σχέδιο αποφάσεως περί μη αποδοχής της εκδοθείσης γνωμοδοτήσεως του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου Δημοσίων Κτημάτων, το οποίο τελικώς δεν υπεγράφη από τον προς τούτο καθ’ ύλην αρμόδιο Γενικό Γραμματέα Δημοσιονομικής Πολιτικής, δεν έλαβε καν αριθμό πρωτοκόλλου και έτσι δεν οριστικοποιήθηκε το περιεχόμενό του (πλειοψ.).

Διοικητικά έγγραφα κατ’ άρθρο 5 του κυρωθέντα με το άρθρο πρώτο του Ν 2690/1999 Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας και δικαίωμα προσβάσεως σ’ αυτά του καταγγέλοντα κατοχή δημοσίου κτήματος κατ’ άρθρο 25 του ΑΝ 1539/1938.Ο προκαλέσας έρευνα για το ιδιοκτησιακό καθεστώς κατεχομένου ακινήτου κατ’ άρθρο 25 του ΑΝ 1539/1938 θεμελιώνει το κατ’ άρθρο 5 παρ.1 του κυρωθέντα με το άρθρο πρώτο του Ν 2690/1999 (ΦΕΚ Α΄ 45) Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας δικαίωμα προσβάσεως και γνώσεως στα διοικητικά έγγραφα του τηρουμένου στην αρμόδια υπηρεσία φακέλου σχετικά με τη διενεργηθείσα πιο πάνω έρευνα (ομοφ.), στα οποία (διοικητικά έγγραφα) ανήκουν, κατά την έννοια του πιο πάνω άρθρου 5 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας, τόσο η απόφαση του Γενικού Γραμματέα Δημοσιονομικής Πολιτικής του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών περί αποδοχής στο σύνολό της, της εκδοθείσης γνωμοδοτήσεως του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου Δημοσίων Κτημάτων περί μη προβολής δικαιωμάτων του Δημοσίου επί της κατεχομένης εκτάσεως (ομοφ.), όσο και το ενημερωτικό σημείωμα της Προϊσταμένης της Διευθύνσεως Δημόσιας Περιουσίας προς τον Γενικό Γραμματέα Δημοσιονομικής Πολιτικής περί μη αποδοχής της πιο πάνω γνωμοδοτήσεως, το οποίο αναφέρεται κατά στοιχεία και περιεχόμενο στην τελευταία απόφαση (πλειοψ.), ενώ, αντιθέτως, δεν αποτελεί διοικητικό έγγραφο το ευρισκόμενο στον τηρούμενο φάκελο της υποθέσεως σχέδιο αποφάσεως περί μη αποδοχής της εκδοθείσης γνωμοδοτήσεως του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου Δημοσίων Κτημάτων, το οποίο τελικώς δεν υπεγράφη από τον προς τούτο καθ’ ύλην αρμόδιο Γενικό Γραμματέα Δημοσιονομικής Πολιτικής, δεν έλαβε καν αριθμό πρωτοκόλλου και έτσι δεν οριστικοποιήθηκε το περιεχόμενό του (πλειοψ.).

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:«Οργάνωση και ανάθεση των υπηρεσιών διαχείρισης, λειτουργίας και συντήρησης των έργων ύδρευσης Ρόδου από το Φράγμα Γαδουρά» (προϋπολογιζόμενης δαπάνης 23.200.000 ευρώ, προσαυξημένης με λειτουργικά έξοδα που θα προκύψουν από την ηλεκτροδότηση του εν θέματι «έργου»).(...)Η ελεγχόμενη προγραμματική σύμβαση έχει ως αντικείμενο την εξασφάλιση της απρόσκοπτης ύδρευσης της νήσου Ρόδου που είναι αναγκαία για την υγιεινή διαβίωση των κατοίκων και επισκεπτών της και, ιδίως, την παροχή πόσιμου ύδατος, φυσικού αγαθού απαραίτητου για την ανθρώπινη επιβίωση που ιδίως στο νησί της Ρόδου αποτελεί πόρο όλως περιορισμένο ... Αβεβαιότητα ως προς τη συνέχεια της παροχής των εν λόγω υπηρεσιών κοινής ωφέλειας για το κοινωνικό σύνολο δεν συγχωρείται από το άρθρο 5 του Συντάγματος ... Συνεπώς, με γνώμονα την ως άνω συνταγματική επιταγή προς τους εκάστοτε αρμόδιους στον τομέα της ύδρευσης – αποχέτευσης δημόσιους φορείς να διασφαλίζουν την απρόσκοπτη και ποιοτική παροχή των εν λόγω ζωτικής σημασίας υπηρεσιών κοινής ωφέλειας στους πολίτες, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν μπορεί να νοηθεί στο πλαίσιο της προκείμενης σύμβασης η πρόβλεψη όρων περί δυνατότητας εκ μέρους της Περιφέρειας να διακόπτει το παρεχόμενο ύδωρ προς το δίκτυο της ΔΕΥΑΡ σε περίπτωση μη καταβολής των οφειλόμενων από τη ΔΕΥΑΡ ποσών ή περί δυνατότητας καταγγελίας της σύμβασης εκ μέρους οιουδήποτε εκ των συμβαλλομένων φορέων. Ως εκ τούτου, οι σχετικοί όροι στα άρθρα 2 και 7 του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης πρέπει να απαλειφθούν από το σώμα αυτού.Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου προγραμματικής σύμβασης,...υπό τον αναφερόμενο στο σκεπτικό της παρούσας όρο.