Τροποποίηση της υπό στοιχεία Α 48191/3257/2000 (Β’ 1026) κοινής υπουργικής απόφασης «Τεχνικές προδιαγραφές τουριστικών τραίνων, προϋποθέσεις έγκρισης τύπου, εξειδίκευση κριτηρίων προσδιορισμού των γεωγραφικών περιοχών κυκλοφορίας, προϋποθέσεις και δικαιολογητικά ταξινόμησης και κάθε άλλη λεπτομέρεια.

Τροποποίηση της υπ’ αριθμ. Α-48191/3257/31-7-2000 απόφασης των Υπουργών Ανάπτυξης και Μεταφορών και Επικοινωνιών «Τεχνικές προδιαγραφές τουριστικών τραίνων, προϋποθέσεις έγκρισης τύπου, εξειδίκευση κριτηρίων προσδιορισμού των γεωγραφικών περιοχών κυκλοφορίας, προϋποθέσεις και δικαιολογητικά ταξινόμησης και κάθε άλλη λεπτομέρεια» (ΦΕΚ Β΄ 1026) όπως ισχύει. -Ένταξη της διαδικασίας στα ΚΕΠ που λειτουργούν ως ΕΚΕ.

Ειδικότεροι όροι, τεχνικές προϋποθέσεις καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την κατ’ εξαίρεση χορήγηση βεβαίωσης χρήσης δευτερεύουσας συχνότητας εκπομπής παραμεθόριων ραδιοφωνικών σταθμών κατ’ εφαρμογή του άρθρου 65Α του ν. 4155/2013 (Α’ 120).

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ: (...) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, η διακήρυξη με το προεκτεθέν περιεχόμενο παρίσταται εντελώς αόριστη διότι δεν περιγράφει και προσδιορίζει επακριβώς, με σαφήνεια και πληρότητα το προς ανάθεση τεχνικό αντικείμενο και τις επιμέρους συνιστώσες του τρόπου εκτέλεσης των υπηρεσιών και δεν περιλαμβάνει ουσιώδη στοιχεία, τα οποία κατά τις προαναφερθείσες διατάξεις των π.δ. 59/2007 και 28/1980 πρέπει να περιλαμβάνονται στο ελάχιστο περιεχόμενό της. Περαιτέρω δεν καθορίζει κάποιες ειδικές ελάχιστες τεχνικές προδιαγραφές ως προς τη μεθοδολογία εκτέλεσης των ελεγχόμενων υπηρεσιών από τις οποίες να διασαφηνίζεται το αντικείμενο, με αποτέλεσμα να καθίσταται όλως δυσχερής τόσο η κατανόηση του εύρους των υπηρεσιών από τους υποψηφίους όσο και η εκ μέρους τους προσήκουσα διαμόρφωση προσφοράς αλλά και η ευχέρεια της αναθέτουσας αρχής να ελέγξει με ισότιμο τρόπο τις προσφορές και να αναθέσει στον κατάλληλο υποψήφιο, εκείνον δηλαδή που ανάμεσα στους υποψηφίους που πληρούν τις προϋποθέσεις για την άρτια εκτέλεση του τεχνικού αντικειμένου της σύμβασης πρόσφερε τη χαμηλότερη τιμή. Ειδικότερα, η διακήρυξη α) αναφέρει όλως ασαφώς ότι το αντικείμενο αφορά «στην απομάκρυνση της παραγόμενης ιλύος από την ΕΕΛ …….. με ή χωρίς επεξεργασία και η ασφαλής διάθεση ή αξιοποίηση της, η οποία θα αποδεικνύεται με την προσκόμιση των απαραίτητων πιστοποιητικών νόμιμης διάθεσης», χωρίς όμως να διευκρινίζει – περιγράφει τεχνικά την έννοια της «επεξεργασίας» της ιλύος, αν υπάρχουν και ποιες είναι οι εναλλακτικές τεχνικές μέθοδοι «επεξεργασίας» σύμφωνα με τα συγκεκριμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά της λάσπης στη συγκεκριμένη εγκατάσταση λυμάτων, τις οποίες δυνητικά μπορεί να επιλέξει ο ανάδοχος και υπό ποιες συνθήκες οι εναλλακτικές λύσεις της επεξεργασίας ή μη της λάσπης είναι ικανές να εξασφαλίσουν την αποτελεσματική και ιδίως την ασφαλή παροχή των οικείων υπηρεσιών, ποιες δηλαδή είναι οι ειδικότερες υποχρεώσεις του αναδόχου στην περίπτωση που επιλέξει τη μία ή την άλλη λύση, β) αναφέρει ότι στις υποχρεώσεις του αναδόχου εμπίπτει και η ασφαλής διάθεση ή αξιοποίηση της λάσπης, χωρίς όμως να διευκρινίζει σε τι διαφέρει εννοιολογικά - τεχνικά η διάθεση από την αξιοποίηση και σε ποιες περιπτώσεις μπορεί να εφαρμοσθεί η μία ή η άλλη μέθοδος, γ) παρόλο που δίνει στον ανάδοχο τη δυνατότητα να επιλέξει κατά το στάδιο της εκτέλεσης εάν θα «επεξεργαστεί» ή όχι την ιλύ και κάνει διαχωρισμό μεταξύ «διάθεσης» και «αξιοποίησης» αυτής, δεν διευκρινίζει ποιο είναι το είδος των κατάλληλων εγκαταστάσεων που μπορούν να είναι οι τελικοί αποδέκτες της ιλύος γενικά αλλά και ειδικά σε κάθε μία από τις ως άνω περιπτώσεις, ποιοι δηλαδή μπορούν να είναι οι αποδέκτες σε περίπτωση που ανάδοχος επιλέξει τη λύση της επεξεργασίας ή της μη επεξεργασίας καθώς και αν διαφέρουν οι αποδέκτες στην περίπτωση της απλής διάθεσης της λάσπης από αυτούς σε περίπτωση αξιοποίησή της, δ) δεν απαιτεί από τους υποψηφίους να δηλώσουν τις εγκαταστάσεις στις οποίες προτίθενται να διαθέσουν την ιλύ ούτε απαιτεί από τον ανάδοχο να προσκομίσει, έστω και κατά το στάδιο της εκτέλεσης, συμβάσεις συνεργασίας με τις εγκαταστάσεις στις οποίες θα διαθέσει την ιλύ για χρονικό διάστημα ίσο με τη διάρκεια της σύμβασης, ε) δεν αναφέρει, όπως απαιτεί το στοιχείο 15 του Παραρτήματος XIII του π.δ. 59/2007 τους ελάχιστους όρους οικονομικού και τεχνικού χαρακτήρα που πρέπει να πληροί ο ανάδοχος, στ) δεν αναφέρει ιδίως ποιες είναι οι έστω και κατ’ ελάχιστον τεχνικές απαιτήσεις που αφορούν στην απομάκρυνση – μεταφορά της ιλύος λ.χ. εάν απαιτείται ο ανάδοχος να διαθέτει δικό του μηχανολογικό εξοπλισμό (μηχανήματα – οχήματα) και ποια είναι τα τεχνικά χαρακτηριστικά αυτού ή να διαθέτει υπαλληλικό προσωπικό και ποιας ειδικότητας πρέπει να είναι αυτό, ζ) δεν παραθέτει έστω και τις ελάχιστες απαιτήσεις τις σχετικές με τη συχνότητα με την οποία ο ανάδοχος υποχρεούται να απομακρύνει τη λάσπη, η) ενώ αναφέρει αορίστως ότι «ο ανάδοχος θα αναλάβει να εκδώσει και κάθε απαραίτητη άδεια (π.χ. περιβαλλοντική, άδεια λειτουργίας, μεταφοράς κ.λπ.) για τη διαχείριση της ιλύος» και ότι στις υποχρεώσεις του συμπεριλαμβάνεται και «οι τυχόν τροποποιήσεις των περιβαλλοντικών όρων για την τελική διάθεση της λάσπης», δεν αναφέρει τις νομοθετικές διατάξεις που διέπουν τη διαχείριση (συλλογή, φόρτωση, μεταφορά και τελική διάθεση) των αποβλήτων που προσιδιάζουν με τη ιλύ της συγκεκριμένης εγκατάστασης λυμάτων και καθορίζουν ποιες είναι οι άδειες τις οποίες πρέπει να εκδώσει ο ανάδοχος κατά τα στάδιο της εκτέλεσης ανάλογα με τον τρόπο διαχείρισης της ιλύος που θα επιλέξει ή σε ποιες περιπτώσεις απαιτείται έγκριση περιβαλλοντικών όρων, ούτε εξάλλου αναφέρει ποιες είναι αυτές οι ειδικές άδειες ανάλογα με τον τρόπο διαχείρισης που θα επιλέξει ο ανάδοχος καθώς και ποια είναι «τα απαραίτητα πιστοποιητικά νόμιμης διάθεσης» της ιλύος, η προσκόμιση των οποίων, ομοίως, απαιτείται από τον ανάδοχο κατά το στάδιο της εκτέλεσης (βλ. και στοιχείο 6γ του Παραρτήματος XIII του π.δ. 59/2007), θ) δεν αναφέρει τις ελάχιστες τεχνικές προδιαγραφές του αορίστως αναφερόμενου «συστήματος ζύγισης της ιλύος» το οποίο πρέπει να προμηθεύσει ο ανάδοχος και να εγκρίνει η Διευθύνουσα Υπηρεσία κατά το στάδιο της εκτέλεσης, ι) παραθέτει πίνακα με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της παραγόμενης λάσπης προς διάθεση, ο οποίος όμως είναι ασαφής δεδομένου ότι, παρόλο που ο ίδιος ο πίνακας αυτός ορίζει στον τίτλο του ότι πρέπει «να προσδιοριστούν οι μονάδες μέτρησης περιεκτικότητας σε βαρέα μέταλλα και άλλες παραμέτρους για κάθε περίπτωση, π.χ. mg/kg», εντούτοις στα στοιχεία του πίνακα αυτού δεν γίνεται τέτοιος προσδιορισμός. Επίσης, η διακήρυξη, κατά παράβαση του στοιχείου 6 β΄ του XIII Παραρτήματος του π.δ. 59/2007, καθιστά ασαφές και δεν προσδιορίζει εν τέλει κατά πόσο η εκτέλεση των ελεγχόμενων υπηρεσιών επιφυλάσσεται σε μια συγκεκριμένη επαγγελματική κατηγορία. Τούτο διότι το άρθρο 10 αυτής, ναι μεν απαιτεί από τους υποψηφίους να καταθέσουν πιστοποιητικό του οικείου Επιμελητηρίου, με το οποίο να πιστοποιείται η εγγραφή τους σε αυτό και το ειδικό επάγγελμά τους ή βεβαίωση άσκησης επαγγέλματος από αρμόδια δημόσια αρχή, πλην όμως δεν διευκρινίζει ποια κατηγορία επαγγελματιών, με ποιο δηλαδή ειδικό επάγγελμα, και με βάση ποιες διατάξεις, μπορεί να εκτελέσει το - σε κάθε περίπτωση, όπως ήδη έγινε δεκτό, αόριστο - αντικείμενο της σύμβασης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να λάβουν μέρος στο διαγωνισμό φυσικά και νομικά πρόσωπα  διαφόρων ειδικοτήτων (λ.χ. αντικείμενο της δραστηριότητας της ……. με βάση το προσκομισθέν από αυτή 8422/2012 πιστοποιητικό του Επιμελητηρίου …….. είναι η παραγωγή ζωϊκών ή φυτικών λιπασμάτων, ενώ το επάγγελμα του εν τέλει ανακηρυχθέντος ως αναδόχου ……, με βάση το προσκομισθέν από αυτόν 1293/53285/24.8.2012 πιστοποιητικό του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας είναι ηλεκτρολόγος μηχανικός), χωρίς να προκύπτει εν τέλει εάν οι επαγγελματίες με τις ειδικότητες αυτές είναι εκείνοι που πράγματι μπορούν να εκτελέσουν το αντικείμενο της σύμβασης.  

Καθαρισμός τάφρων...Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Τμήμα κρίνει τα ακόλουθα:Το αντικείμενο της ελεγχόμενης σύμβασης, σύμφωνα με τα διαλαμβανόμενα στην προσβαλλόμενη Πράξη, τα οποία συνομολογούνται και από την αιτούσα, αφορά κατά κύριο λόγο σε εργασίες συντήρησης Πρασίνου (κοπή κλάδων δέντρων, βοτάνισμα, κοπή και απομάκρυνση ξυλωδών φυτών κλπ) στο οδικό δίκτυο της Π.Ε. Ευβοίας, αφού οι εργασίες αυτές αποτελούν τον κύριο άξονα γύρω από τον οποίο διαρθρώνεται όλη η σύμβαση.  Αντιθέτως, οι ζητούμενες χωματουργικές εργασίες (διάνοιξη, καθαρισμός και μόρφωση τάφρων), είναι μικρής συγκριτικά έκτασης και οικονομικής αξίας, και έχουν παρεπόμενο χαρακτήρα, επομένως, δεν δύνανται να προσδιορίσουν τον χαρακτήρα της σύμβασης.Οι ανωτέρω περιγραφόμενες εργασίες συντήρησης Πρασίνου δεν περιλαμβάνονται στις δραστηριότητες που αναφέρονται στο Παράρτημα ΙΙ του Προσαρτήματος Α΄ του ν. 4412/2016, και δεν συνιστούν το αποτέλεσμα ενός συνόλου οικοδομικών εργασιών ούτε το αποτέλεσμα εργασιών μηχανικού το οποίο επαρκεί αυτό καθαυτό για την εκπλήρωση μίας οικονομικής ή τεχνικής λειτουργίας, ενώ δεν έχει συνταχθεί ειδική τεχνική μελέτη μηχανικού για την εκτέλεσή τους.  Ως εκ τούτου, δεν συνιστούν έργο, κατά την έννοια του νόμου, αλλά παροχή υπηρεσιών, για τις οποίες, ακόμη και αν η εκτέλεσή τους πρέπει να πληροί τις οριζόμενες στη διακήρυξη τεχνικές προδιαγραφές (ΕΤΕΠ), εντούτοις δεν απαιτεί την τεχνική εξειδίκευση εργολήπτη δημοσίων έργων. Άλλωστε, και ο κωδικός του ενιαίου συστήματος ταξινόμησης που χρησιμοποιήθηκε στη διακήρυξη, για την περιγραφή των ζητούμενων εργασιών (CPV 45112710-5 εργασίες διαμόρφωσης τοπίου για χώρους πρασίνου), παρότι αφορά σε έργο, εντούτοις είναι προφανώς ακατάλληλος και δεν αντιστοιχεί πράγματι στις ζητούμενες εργασίες.  Επιπλέον, αβασίμως προβάλλεται, με επιχείρημα από τη διατύπωση της σχετικής διάταξης και με αναφορά στο Περιγραφικό Τιμολόγιο Εργασιών Έργων Πρασίνου, ότι οι εργασίες συντήρησης πρασίνου συνιστούν πλέον εξ ορισμού «έργο».  Και τούτο, διότι, ανεξαρτήτως του ότι ο Έλληνας νομοθέτης δεν θα μπορούσε να γενικεύσει σε τέτοιο βαθμό την έννοια του έργου περιλαμβάνοντας σε αυτήν συλλήβδην δραστηριότητες που συνιστούν υπηρεσίες κατά το ευρωπαϊκό δίκαιο και αδρανοποιώντας έτσι υποχρεώσεις που επιβάλλονται από την ενωσιακή νομοθεσία για τη δημοπράτηση συμβάσεων παροχής υπηρεσιών (δημοσιεύσεις, καλούμενες επιχειρήσεις κλπ), σε κάθε περίπτωση, κατά τη σαφή διατύπωση του νόμου ο χαρακτηρισμός ως «έργου» μιας σύμβασης που περιλαμβάνει εργασίες της κατηγορίας πρασίνου, αποκλειστικά ή εντασσόμενες σε μια μεγαλύτερη κατασκευή (χαρακτηρισμός που έχει ως συνέπεια την υποχρεωτική εφαρμογή του αντίστοιχου Περιγραφικού Τιμολογίου), συναρτάται από τη συνδρομή των ανωτέρω αναφερομένων ουσιαστικών προϋποθέσεωνΕνόψει των ανωτέρω, εφόσον η ελεγχόμενη διαγωνιστική διαδικασία  έχει ως αντικείμενο την ανάθεση παροχής υπηρεσιών και όχι την εκτέλεση δημοσίου έργου και ενόψει του ύψους της προϋπολογιζόμενης δαπάνης της,   μη νομίμως δεν τηρήθηκαν εν προκειμένω οι απαιτούμενες διατυπώσεις δημοσιότητας σε ενωσιακό επίπεδο απορριπτομένων ως αβάσιμων των περί του αντιθέτου ισχυρισμών. Επιπλέον, μη νομίμως και κατά παράβαση των αρχών του ελεύθερου και ανόθευτου ανταγωνισμού περιορίσθηκε ο κύκλος των δικαιούμενων συμμετοχής σε εργοληπτικές επιχειρήσεις που  δραστηριοποιούνται σε έργα κατηγορίας πρασίνου τάξης Α2 και άνω του ΜΕΕΠ, δοθέντος ότι, ανεξαρτήτως της συμμετοχής ή μη ικανού αριθμού ενδιαφερομένων από την κατηγορία αυτή, εντούτοις αποκλείστηκαν επιχειρήσεις που δεν είναι εγγεγραμμένες στο άνω Μητρώο, αλλά ασκούν επαγγελματική δραστηριότητα συναφή με το αντικείμενο των ζητούμενων υπηρεσιών.  Περαιτέρω, μη νομίμως προβλέπονται δαπάνες για Γενικά Έξοδα και Εργολαβικό Όφελος, απρόβλεπτα και αναθεώρηση, χωρίς η πλημμέλεια αυτή να αίρεται από το γεγονός ότι τέτοιου είδους δαπάνες θα ενσωματώνονταν, έστω και μερικώς, στην προσφορά των διαγωνιζομένων, σε περίπτωση δημοπράτησης των κρίσιμων εργασιών ως υπηρεσιών.  Τέλος, λαμβάνοντας υπόψη αφενός μεν ότι η έννοια των κρίσιμων διατάξεων είναι σαφής και στηρίζεται σε πάγια νομολογία, αφετέρου δε ότι το κρίσιμο νομικό ζήτημα έχει ερμηνευτεί κατά όμοιο τρόπο σε υπόθεση που αφορούσε την ίδια Περιφέρεια (βλ. Ε.Σ. Τμ. VI 43/2018), ο ισχυρισμός της τελευταίας περί συγγνωστής πλάνης των οργάνων της πρέπει να απορριφθεί.