Παροχή νομικών υπηρεσιών:Με αυτά τα δεδομένα η από 1.6.2018 σύμβαση, με διάρκεια τρεις μήνες και μηνιαία αμοιβή του αντισυμβαλλομένου δικηγόρου, συνιστά απευθείας ανάθεση έμμισθης παροχής υπηρεσιών νομικού συμβούλου ορισμένου χρόνου. Η ιδρυθείσα με τη σχετική σύμβαση σχέση εργασίας δεν καταλαμβάνεται από το ν. 4354/2015 (Α΄ 176), διότι, κατά το άρθρο 7 αυτού, στο πεδίο εφαρμογής του εμπίπτουν «(…) ιθ) οι δικηγόροι που παρέχουν υπηρεσίες με σχέση πάγιας και περιοδικής έμμισθης εντολής στους φορείς που υπάγονται στις διατάξεις του παρόντος». Ωστόσο, η ελεγχόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη, διότι αφορά πληρωμή σύμβασης που ιδρύει σχέση εργασίας απαγορευμένη από το νόμο, σύμφωνα με τα αναφερθέντα στις σκέψεις 2 και 3 της παρούσας, ενώ περαιτέρω ανατέθηκε απευθείας δίχως την τήρηση της αναγκαστικής διαδικασίας του άρθρου 43 του ν. 4194/2013. Παρόλα αυτά, δοθέντος ότι α) η αρχική διαδικασία κάλυψης της θέσης νομικού συμβούλου που προβλέπεται στο άρθρο 20 του Ο.Ε.Υ. της Επιχείρησης εκκίνησε εγκαίρως, πριν τη συνταξιοδότηση του τότε νομικού συμβούλου, β) η Δ.Ε.Υ.Α. .....-..., μετά την ενημέρωση σχετικά με την παρανομία της αρχικής προκήρυξης, προέβη στις απαραίτητες νόμιμες ενέργειες για την πλήρωση της θέσης και η σχετική νέα διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη, γ) η παροχή νομικών υπηρεσιών στην Επιχείρηση, συναπτόμενη με την ομαλή λειτουργία δημόσιας υπηρεσίας υπό λειτουργική έννοια, εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον (πρβλ. Ε.Α. ΣτΕ 223/2015) και πρέπει, ως εκ τούτου, να διασφαλίζεται η αδιάλειπτη παροχή αυτών και            δ) ορίζεται ρητώς στις προαναφερθείσες αποφάσεις του Δ.Σ. ότι η ολοκλήρωση της διαδικασίας πρόσληψης θα διακόψει την ισχύ της σύμβασης, τα όργανα της Δ.Ε.Υ.Α. .....-... ενήργησαν εν προκειμένω δίχως πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων αλλά λόγω συγγνωστής πλάνης. Κατ’ ακολουθία, το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πρέπει να θεωρηθεί.  

Εάν οι δικηγόροι που απασχολούνται στον ευρύτερο δημόσιο τομέα με σχέση έμμισθης εντολής με πάγια αντιμισθία, προκειμένου να αποσπαστούν στο Υπουργείο Εσωτερικών με σκοπό να διατεθούν σε βουλευτές και κόμματα της Βουλής των Ελλήνων και Έλληνες βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, για τη γραμματειακή υποστήριξη του έργου τους, υπάγονται στους όρους και προϋποθέσεις των διατάξεων που αφορούν την απόσπαση και διάθεση των υπαλλήλων του Δημοσίου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα στα ως άνω πρόσωπα και φορείς.(...)Οι δικηγόροι που απασχολούνται στον ευρύτερο δημόσιο τομέα με σχέση έμμισθης εντολής με πάγια αντιμισθία δεν έχουν την ιδιότητα του υπαλλήλου, και άρα προκειμένου να αποσπαστούν στο Υπουργείο Εσωτερικών με σκοπό να διατεθούν σε βουλευτές και κόμματα της Βουλής των Ελλήνων και Έλληνες βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, για τη γραμματειακή υποστήριξη του έργου τους, δεν υπάγονται στους όρους και προϋποθέσεις των διατάξεων που αφορούν την απόσπαση των υπαλλήλων του Δημοσίου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα στα ως άνω γραφεία. Ως προς τη διάθεση δικηγόρων στα ανωτέρω γραφεία, η Διοίκηση οφείλει να εξετάζει τη συνδρομή ή μη των όρων και προϋποθέσεων, σύμφωνα με τις διατάξεις της 19/8-2-1990 Π.Υ.Σ., όπως κυρώθηκε με το άρθρο 6 του ν. 1876/1990 (ομόφωνα).

Ανάθεση σε εξωτερικό δικηγόρο(....) Η ανάθεση στη φερόμενη ως δικαιούχο, της νομικής υποστήριξης του Δήμου, στην ως άνω υπόθεση, δεν είναι νόμιμη, καθόσον αυτή ανάγεται στα συνήθη καθήκοντα του υπηρετούντος στο Δήμο δικηγόρου. Εξάλλου, από την …απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής δεν προκύπτει συγκεκριμένο κώλυμα του ήδη υπηρετούντος με πάγια αντιμισθία δικηγόρου να χειρισθεί την υπόθεση αυτή, ενώ δεν διαλαμβάνεται αιτιολογία για την κατ’ εξαίρεση ανάθεση σε εξωτερικό δικηγόρο του χειρισμού της εν λόγω υπόθεσης. Εξάλλου, από την 267/28-11-2014 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής δεν προκύπτει συγκεκριμένο κώλυμα του ήδη υπηρετούντος με πάγια αντιμισθία δικηγόρου να χειρισθεί την υπόθεση αυτή, ενώ δεν διαλαμβάνεται αιτιολογία για την κατ’ εξαίρεση ανάθεση σε εξωτερικό δικηγόρο του χειρισμού της εν λόγω υπόθεσης. (…)Περαιτέρω, αβασίμως ο Δήμος …υποστηρίζει ότι η έλλειψη αιτιολογίας της 267/28-11-2014 απόφασης ανάθεσης της Οικονομικής Επιτροπής καλύπτεται από όσα μνημονεύονται στην προεκτεθείσα 25/2012 αρχική απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής, αφού ούτε σε αυτήν την απόφαση διαλαμβάνεται αιτιολογία, όσον αφορά στην αδυναμία του υπηρετούντος δικηγόρου να επιτελέσει τα εν λόγω καθήκοντα. Τέλος, ο Δήμος προβάλλει ότι  ο καθορισμός της δικηγορικής αμοιβής, ορθώς γίνεται κατά παρέκκλιση των νόμιμων αμοιβών που ορίζονται στον Κώδικα Δικηγόρων και ιδίως στο Παράρτημα Ι αυτού, ενώ με τον καθορισμό της δικηγορικής αμοιβής στο προαναφερόμενο ύψος δεν παραβιάζεται η αρχή της οικονομικότητας. Ωστόσο, ο ισχυρισμός αυτός είναι αβάσιμος, καθόσον από την απόκλιση μεταξύ της ως άνω αμοιβής (10.000,00 ευρώ) και της προβλεπόμενης από των Κώδικα περί Δικηγόρων νόμιμης αμοιβής του δικηγόρου (331,00 ευρώ) προκύπτει ότι σε κάθε περίπτωση η εντελλόμενη με το χρηματικό ένταλμα δαπάνη υπερβαίνει κατά πολύ το προσήκον μέτρο.

Αμοιβές δικηγόρων.(..) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τα εκτιθέμενα στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η αμοιβή της φερόμενης ως δικαιούχου δικηγόρου για την εκπροσώπηση του εναγόμενου Δήμου ... ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου ... (..) νομίμως καθορίστηκε στο ποσό των 6.039,06 ευρώ, πλέον Φ.Π.Α., καθόσον η αμοιβή αυτή, η οποία είναι προϊόν συμφωνίας που καταρτίστηκε ύστερα από την από 2.3.2015 έγγραφη οικονομική προσφορά της δικηγόρου .... και την ../4.3.2015 απόφαση (θέμα 23ο) της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου ..., δεν υπερβαίνει τα εύλογα όρια, δεδομένου ότι, όπως ορθώς έχει υπολογιστεί με βάση την αξία του αντικειμένου της δίκης, είναι σύμφωνη με τις οριζόμενες στον Κώδικα Δικηγόρων ως νόμιμες αμοιβές. Περαιτέρω, λαμβανομένου υπόψη ότι η Οικονομική Επιτροπή ανέθεσε το χειρισμό της συγκεκριμένης υπόθεσης στη φερόμενη ως δικαιούχο δικηγόρο με την αιτιολογία ότι στο Δήμο δεν έχει προσληφθεί δικηγόρος με μηνιαία αντιμισθία, καθώς και το γεγονός ότι η συμφωνηθείσα αμοιβή δεν είναι υψηλότερη της προβλεπόμενης στον Κώδικα Δικηγόρων νόμιμης αμοιβής, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν ήταν απαραίτητη στην προκειμένη περίπτωση αιτιολογημένη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για τον καθορισμό του ύψους της αμοιβής.

Πρόσληψη νομικού συμβούλου.Προσληφθείς ως νομικός σύμβουλος σε ν.π.δ.δ. - σε αντίθεση με το δικηγόρο που έχει προσληφθεί νόμιμα με πάγια αντιμισθία - δεν δικαιούται το σύνολο των αποδοχών του κλιμακίου στο οποίο ανήκει, αλλά οι αποδοχές αυτού (κλιμακίου) μειώνονται κατά το 1/3 (Πρ. Ι Τμ. 6/2007). Σε κάθε περίπτωση, για τη λήψη του συνόλου των αποδοχών του οικείου μισθολογικού κλιμακίου απαιτείται η νόμιμη κατοχή υφιστάμενης οργανικής θέσης δικηγόρου, χωρίς να αρκεί η εν τοις πράγμασι απασχόληση με το χειρισμό δικαστικών υποθέσεων του εντολέα ν.π.δ.δ.(Πρ. Ι Τμ.216/2007)

Καταβολή αποδοχών δικηγόρου..:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη. Τούτο διότι εφόσον ο δικηγόρος που προσλήφθηκε από τη ... δε θα ασχολείται αποκλειστικά με την παροχή συμβουλών ή γνωμοδοτήσεων, αλλά στα καθήκοντά του εντάσσεται, σύμφωνα με τη ρητή διάταξη του άρθρου 4 του ΟΕΥ αυτής «ο χειρισμός δικαστικών υποθέσεων και διαφορών της ... προς τρίτους και υπεράσπιση των δικαιωμάτων και συμφερόντων της ...», «εντός και εκτός δικαστηρίων» όπως χαρακτηριστικά διαλαμβάνεται στο προπαρατεθέν έγγραφο του αρμόδιου Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, για την πρόσληψή του έπρεπε να τηρηθεί η διαδικασία που προβλέπεται από το άρθρο 43 του ν. 4194/2013 και η σχετική επιλογή να γίνει από την πενταμελή επιτροπή που αυτή προβλέπει. Δεν ασκεί δε επιρροή ο τίτλος του «νομικού συμβούλου» που του δόθηκε από τα κείμενα του διοικητικού συμβουλίου της ... και από τις προπαρατεθείσες εγκριτικές αποφάσεις της κεντρικής διοίκησης. Εξάλλου, αβασίμως προβάλλεται από τη ... ότι προσλαμβάνεται «νομικός σύμβουλος» και όχι δικηγόρος επιφορτισμένος με την παράσταση και εκπροσώπησή της ενώπιον των αρμοδίων δικαστηρίων προς υπεράσπιση ή προς απόκρουση κατ’ αυτής δικογράφων και δικών, δοθέντος ότι η περιγραφή των αρμοδιοτήτων του προσληφθέντος στην 310/2018 απόφαση του ΔΣ της δεν είναι περιοριστική αλλά απλώς ενδεικτική, στον δε ΟΕΥ δεν αποκλείεται, αλλά αντιθέτως επιβάλλεται η δικαστική του παρουσία προς «υπεράσπιση των συμφερόντων της ...» και, συνακόλουθα, κρίνεται υποχρεωτική για την πρόσληψή του η τήρηση της περιγραφόμενης στο άρθρο 43 του ν. 4194/2013 διαδικασίας. Περαιτέρω απορριπτέος είναι ο ισχυρισμός της ... ότι δεν ανήκει στον δημόσιο τομέα, ενώ, τέλος, αλυσιτελώς προβάλλεται ότι αυτή δύναται να εκχωρεί στον προσλη-φθέντα δικηγόρο αρμοδιότητες που συμφωνούν και τα δύο μέρη, καθόσον για τον καθορισμό του τρόπου πρόσληψης έμμισθου δικηγόρου αρκεί η πρόβλεψη της δυνατότητας παροχής υπηρεσιών πέραν αυτών του νομικού συμβούλου, χωρίς να απαιτείται η εν τοις πράγμασι ανάθεση των υπηρεσιών αυτών.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, το 1, οικονομικού έτους 2019, χρηματικό ένταλμα πληρωμής της ... δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού – Δικηγόροι με σχέση έμμισθης εντολής και πάγιας αντιμισθίας – Ωράριο απασχόλησης και χορήγηση άδειας άνευ αποδοχών.(...)α) Οι απασχολούμενοι στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού δικηγόροι με σχέση έμμισθης εντολής δεν έχουν υποχρέωση τήρησης υπαλληλικού ωραρίου, αλλά παρέχουν τις υπηρεσίες τους για χρόνο εύλογο και απαραίτητο, αναλόγως των υπαρχουσών αναγκών, επί καθημερινής, κατά το δυνατόν, βάσεως, εργάσιμες ημέρες και ώρες, κατά κανόνα, στην Κεντρική Υπηρεσία του ΥΠ.ΠΟ.Α. β) Η διάταξη του άρθρου 51 παρ.2 του Υ.Κ., δεν έχει εφαρμογή και σε δικηγόρο που απασχολείται στο ΥΠ.ΠΟ.Α. με σχέση έμμισθης εντολής και πάγια αντιμισθία. Σε κάθε περίπτωση, όμως, ο Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού θα μπορούσε να αντιμετωπίσει σχετικό αίτημα με βάση τις αρχές της καλής πίστεως και των συναλλακτικών ηθών και με τη στάθμιση του αληθούς συμφέροντος της υπηρεσίας και του αιτήματος του δικηγόρου, να κρίνει κατά περίπτωση και να χορηγήσει την άδεια αυτή. (ομοφ.)

ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΗΣ ΑΜΟΙΒΗΣ:..ζητείται η ανάκληση της 265/2018 πράξης του Κλιμακίου Προληπτικού Ελέγχου Δαπανών στο I Τμήμα..Με βάση τα γενόμενα δεκτά στη σκέψη 4, εφόσον οι 183/2015 και 1035/2017 αποφάσεις της Οικονομικής Επιτροπής της Περιφέρειας … περιορίστηκαν μόνο στον ορισμό της δικηγόρου … για τη δικαστική εκπροσώπηση της Περιφέρειας ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου .., προς αντίκρουση των τριών (3) συνολικά προσφυγών της Κοινοπραξίας με την επωνυμία «...», χωρίς να διαλαμβάνουν οποιαδήποτε κρίση σε σχέση με το ζήτημα της αμοιβής της, κατόπιν διαβούλευσης με αυτήν, όπως προβλέπει σχετικά ο νέος Κώδικας Δικηγόρων (ν. 4194/2013), ορθά το Κλιμάκιο έκρινε μη νόμιμη την δαπάνη καταβολής της αμοιβής της, καθόσον η διαδικασία αυτή (καθορισμός αμοιβής από την Οικονομική Επιτροπή κατόπιν διαβούλευσης με τον δικηγόρο) δεν δύναται να υποκατασταθεί από την μεταγενέστερη σύνταξη και υπογραφή των σχετικών, από 3.4.2015 και 16.10.2017, συμφωνητικών μεταξύ του Περιφερειάρχη … και της ανωτέρω δικηγόρου. Άλλωστε, ουδεμία επιρροή ασκεί το γεγονός ότι η αναγραφόμενη στα οικεία συμφωνητικά αμοιβή είναι μικρότερη των κατά τον Κώδικα Δικηγόρων «νόμιμων» αμοιβών, όπως αβασίμως προβάλλεται από την αιτούσα, καθώς πέραν του ό,τι ουδόλως μπορεί να αποκλεισθεί η πιθανότητα οι σχετικές αμοιβές να καθορίζονταν από την Οικονομική Επιτροπή, κατόπιν διαβούλευσης με τη δικηγόρο, σε ακόμη μικρότερο ύψος, σε κάθε περίπτωση η διαπιστωθείσα πλημμέλεια κρίνεται ουσιώδης, καθώς συνέχεται με την παραβίαση των θεμελιωδών αρχών της νομιμότητας, της διαφάνειας και της λογοδοσίας, που διέπουν την δράση των Ο.Τ.Α. β΄ βαθμού. Λαμβανομένου δε περαιτέρω υπόψη ότι η ως άνω πλημμέλεια, την οποία διαπίστωσε το Κλιμάκιο, στηρίζει αυτοτελώς το διατακτικό της προσβαλλόμενης πράξης, ήτοι τη μη θεώρηση του 85ΕΔ χρηματικού εντάλματος, παρέλκει, ως αλυσιτελής, η εξέταση του βασίμου των λοιπών λόγων ανάκλησης που πλήττουν  τους, διαπιστωθέντες από το Κλιμάκιο, έτερους λόγους μη νομιμότητας της ίδιας δαπάνης (νομιμότητα προσφυγής σε εξωτερικό δικηγόρο - μη καταχώριση των συμφωνητικών στο ΚΗΜΔΗΣ).  Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η ένδικη αίτηση πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμη.

Καταβολή μισθοδοσίας δικηγόρου Δήμου με έμμισθη εντολή:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι νομίμως ο νεοπροσληφθείς δικηγόρος … κατετάγη, ως δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, στο 15ο και όχι στο 3ο μισθολογικό κλιμάκιο, απορριπτομένου ως αβασίμου του περί του αντιθέτου λόγου διαφωνίας της αναπληρώτριας Επιτρόπου. Και τούτο, διότι η κατάταξή του, ως δικηγόρου παρ’ Αρείω Πάγω, στο 15ο μισθολογικό κλιμάκιο υπαγορεύεται από τις επιτακτικού χαρακτήρα διατάξεις του άρθρου 44 του Κώδικα περί Δικηγόρων και του άρθρου 9 του ν. 4354/2015, οι οποίες καθορίζουν τα κατώτατα δυνατά όρια των απολαβών των με πάγια αντιμισθία αμειβόμενων δικηγόρων. Ο όρος δε της 29037/17.11.2015 προκήρυξης του Δήμου ..,  που απαιτούσε ως τυπικό προσόν για την πρόσληψη στην εν λόγω θέση την ιδιότητα των υποψηφίων ως δικηγόρων παρά Πρωτοδίκαις, δεν απέκλειε όπως ο υποψήφιος δικηγόρος έχει ιδιότητα ανώτερη αυτής του δικηγόρου παρά Πρωτοδίκαις, ήτοι να έχει την ιδιότητα δικηγόρου παρ’ Αρείω Πάγω, δεδομένου ότι και ένας δικηγόρος παρά Πρωτοδίκαις δύναται να εξελιχθεί σε δικηγόρο παρ’ Αρείω Πάγω, με την συνδρομή των προβλεπόμενων στις οικείες διατάξεις του Κώδικα των Δικηγόρων προϋποθέσεων, οπότε διαμορφώνεται αντίστοιχα και η κατάταξη σε μισθολογικό κλιμάκιο .(....)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη είναι νόμιμη, πλην όμως αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί λόγω λήξης του οικονομικού έτους 2017, τις πιστώσεις του οποίου βαρύνει.

Δικηγόροι-Αποζημίωση συνταξιοδότησης.(...) Καταβολή αποζημίωσης στη ...., λόγω θανάτου …δικηγόρου με πάγια αντιμισθία ,Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα αναπτύχθηκαν στην προεκτεθείσα νομική σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κατά το χρόνο θανάτου του ...., …, ο γάμος του με τη .... ήταν ακόμα εν ισχύι, καθόσον η 3150/2013 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών δεν είχε καταστεί αμετάκλητη, δεδομένου ότι απαιτείτο προς τούτο η παρέλευση χρονικού διαστήματος κατ’ ελάχιστον επτά (7) μηνών από την επίδοση της απόφασης αυτής. Κατά συνέπεια, ακόμα και αν υποτεθεί ότι η απόφαση αυτή επιδόθηκε στον μετέπειτα θανόντα άμα τη δημοσιεύσει της, ήτοι στις…., το ως άνω χρονικό διάστημα δεν μπορούσε να είχε παρέλθει κατά το χρόνο του θανάτου αυτού. Κατόπιν τούτου, εφ’ όσον στις ….ο γάμος του δεν είχε λυθεί, τυγχάνει εφαρμογής η διάταξη του άρθρου 46 παράγραφος 6 του νέου Κώδικα Δικηγόρων, σύμφωνα με την οποία η σύζυγός του ...., δεδομένου ότι δεν υπάρχουν ανήλικα τέκνα, δικαιούται την προβλεπόμενη από το άρθρο αυτό αποζημίωση λόγω λύσης της έμμισθης εντολής αυτού με το νυν Υπουργείο Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού. Περαιτέρω, το Κλιμάκιο άγεται στην κρίση ότι η εν λόγω αποζημίωση είναι παροχή από δικαίωμα που αναγνωρίζεται απ’ ευθείας υπέρ των μελών της οικογένειας του θανόντος που αναφέρονται αποκλειστικά στη διάταξη του άρθρου 46 παράγραφος 6 του Κώδικα Δικηγόρων (εν προκειμένω υπέρ της φερόμενης ως δικαιούχου συζύγου αυτού) "ιδίω δικαίω" και δεν περιλαμβάνεται στην κληρονομιά του αποβιώσαντος δικηγόρου, ως εκ τούτου αβασίμως προβάλλεται από τη διαφωνούσα Επίτροπο ότι η αποζημίωση αυτή έπρεπε να υποβληθεί σε φόρο κληρονομίας, η δε από 11.4.2014 δήλωση αυτής περί αποποίησης της κληρονομίας του ανωτέρω δεν ασκεί επιρροή στη νομιμότητα καταβολής της εντελλόμενης δαπάνης, καθόσον η αποζημίωση αυτή δεν περιλαμβάνεται στην κληρονομιά του θανόντος συζύγου της.Νόμιμη