ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΡΓΑ-Κατασκευαστικές εργασίες (...) Νομίμως ο Δήμος προσέφυγε στην εξαιρετική διαδικασία του άρθρου 32 παρ. 2 περ. β′ του ν.4412/2016 για τη σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης καθόσον είναι νομίμως και επαρκώς αιτιολογημένη, λόγω του ότι υφίσταται απουσία ανταγωνισμού για τεχνικούς λόγους, οι οποίοι, εν προκειμένω, συνίστανται στις ειδικές απαιτήσεις διαλειτουργικότητας που συντρέχουν, προκειμένου να εξασφαλιστεί η έγκαιρη και έντεχνη ολοκλήρωση του ήδη εκτελούμενου τεχνικού έργου, η οποία απαιτεί την παράλληλη και συντονισμένη εκτέλεση των τεχνικών εργασιών και των επίμαχων υποστηρικτικών απολογιστικών αρχαιολογικών εργασιών.(...)Η ανωτέρω Απόφαση ανακαλεί την Πράξη της αρμοδίας Επιτρόπου.

Δημόσιο έργο με τίτλο «6θέσιο Γυμνάσιο - Λύκειο … – B΄ Φάση» του Δήμου ... (...) Από τον συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται ότι, σε περίπτωση διάλυσης της σύμβασης με υπαιτιότητα του φορέα κατασκευής ή του κυρίου του έργου, η προϊσταμένη αρχή, εφόσον αποφασίσει την ολοκλήρωση του έργου, προσκαλεί τον επόμενο κατά σειρά μειοδότη του διενεργηθέντος διαγωνισμού, στον οποίο αναδείχθηκε ο αρχικός ανάδοχος, και του προτείνει να αναλάβει αυτός το έργο ολοκλήρωσης της εργολαβίας που διαλύθηκε, με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις και με βάση την προσφορά που υπέβαλε στον διενεργηθέντα διαγωνισμό. Η διαδικασία αυτή αποτελεί συνέχεια της προηγηθείσας διαγωνιστικής διαδικασίας και εντάσσεται σ’ αυτήν, με πρόσκληση του επόμενου κατά σειρά μειοδότη (και, αν αυτός αρνηθεί, με πρόσκληση του αμέσως επόμενου μειοδότη), καθίσταται δε αναγκαία για την ολοκλήρωση του έργου, για την εκτέλεση του οποίου έχει ήδη υπογραφεί η οικεία σύμβαση, πλην όμως αυτή διαλύθηκε κατόπιν αίτησης του αρχικού αναδόχου, λόγω υπαιτιότητας του φορέα κατασκευής ή του κυρίου του έργου. Σε περίπτωση που η ανωτέρω διαδικασία δεν αποφέρει αποτέλεσμα, η αναθέτουσα αρχή έχει τη δυνατότητα να προσφύγει για την ολοκλήρωση του έργου, είτε στην ανοικτή δημοπρασία, είτε στη διαδικασία με διαπραγμάτευση, εφόσον συντρέχουν, στην τελευταία περίπτωση, οι προϋποθέσεις προσφυγής στη συγκεκριμένη διαδικασία.(...) το Κλιμάκιο κρίνει ότι στην κρινόμενη υπόθεση συντρέχουν οι προϋποθέσεις της διάταξης της περ. γ΄ της παρ. 2 του άρθρου 32 του ν.4412/2016 για την προσφυγή στη εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης. Ειδικότερα, η ανάγκη ολοκλήρωσης της αρχικής εργολαβίας συνιστά κατεπείγουσα ανάγκη, η ικανοποίηση της οποίας δικαιολογεί την ανάθεση του έργου με την εν λόγω διαδικασία. Επιπλέον, μετά τη διενέργεια της αρχικής διαγωνιστικής διαδικασίας, η διάλυση της αρχικής σύμβασης του έργου, αλλά και η αδυναμία ολοκλήρωσης αυτού με κάποιον από τους επόμενους κατά σειρά μειοδοσία υποψήφιους, συνιστούν γεγονότα, τα οποία αντικειμενικά και σύμφωνα με τα διδάγματα της κοινής πείρας δεν θα μπορούσαν να είχαν προβλεφθεί και αντιμετωπιστεί από την αναθέτουσα αρχή και δεν ανάγονται στη σφαίρα ευθύνης της τελευταίας. Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης

Κατασκευαστικές εργασίες για σωληνώσεις όμβριών υδάτων.(...)Δεν συντρέχουν σωρευτικά οι προϋποθέσεις προσφυγής στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης, χωρίς προηγούμενη δημοσίευση διακήρυξης, με απευθείας πρόσκληση εργοληπτικών επιχειρήσεων (άρθρο 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν.4412/2016) για την ανάθεση του επίμαχου έργου. Τούτο δε, διότι η αναθέτουσα αρχή, η οποία έχει το σχετικό βάρος, δεν επικαλείται και δεν αποδεικνύει ότι εν προκειμένω συνέτρεξαν απρόβλεπτες περιστάσεις δηλαδή, αιφνίδια πραγματικά γεγονότα, τα οποία δεν ανάγονται στη σφαίρα της ευθύνης της, και τα οποία κατέστησαν ανέφικτο τον έγκαιρο προγραμματισμό εκ μέρους της των ενεργειών που ήταν αναγκαίες για την αντιμετώπισή τους. ΔΕΝ ΑΝΑΚΑΛΕΙ ΤΗΝ Πράξη 531/2023 του Ε΄ Κλιμακίου
ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ/378/2024

Επείγουσας παροχής υπηρεσίας καθαρισμού ρεμάτων.(...)Υπό τις περιστάσεις της κρινόμενης υπόθεσης, η λήψη των μέτρων αυτών δεν είναι απλώς επιτρεπτή αλλά και επιβεβλημένη, ενόψει της υποχρέωσης της προσφεύγουσας Περιφέρειας να διασφαλίζει την προστασία της ζωής και περιουσίας των πολιτών με την λήψη όλων των απαιτούμενων προληπτικών και κατασταλτικών αντιπλημμυρικών μέτρων. Από αυτά παρέπεται ότι οι καθυστερήσεις που σημειώθηκαν κατά τον προγραμματισμό της προκήρυξης του ανοικτού διαγωνισμού για τον καθαρισμό των ρεμάτων της Π.Ε. δεν επιδρούν στη νομιμότητα της επίμαχης ανάθεσης, αλλά αντιθέτως, η καθυστέρηση ή μη προσφυγή στη διαδικασία αυτή κρίνεται αυτοτελώς με εξέταση της χρονικής αλληλουχίας των ενεργειών στις οποίες προέβη η προσφεύγουσα Περιφέρεια αποκλειστικά και μόνο μετά την εκδήλωση των προαναφερθεισών πυρκαγιών του Ιουλίου και Αυγούστου 2023, καθόσον τα γεγονότα αυτά είναι εκείνα που δημιούργησαν αιτιωδώς την κατεπείγουσα ανάγκη ανάθεσης των επίμαχων υπηρεσιών. Ως προς το ζήτημα αυτό, το Δικαστήριο διαπιστώνει, καταρχάς, ότι κατά το κρίσιμο αυτό χρονικό διάστημα δεν αποδίδεται  με την προσβαλλομένη οιαδήποτε καθυστέρηση των οργάνων της προσφεύγουσας Περιφέρειας, αφού ο προβαλλόμενος διακωλυτικός λόγος, εδράζεται στην – εσφαλμένη κατά τα ανωτέρω - λειτουργική συσχέτιση των αντικειμένων του υποκείμενου ανοικτού διαγωνισμού και της επίμαχης διαδικασίας ανάθεσης και σε καθυστερήσεις που ανάγονται σε προγενέστερο από το κρίσιμο χρονικό διάστημα. 	Εξάλλου, η συνδρομή, στην προκειμένη περίπτωση, των προϋποθέσεων του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 παρέχει σε κάθε περίπτωση την δυνατότητα προσφυγής στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης υπέρ της αναθέτουσας αρχής για την λήψη όλων των μέτρων που κατά την αιτιολογημένη κρίση της, και ενόψει των ειδικών περιστάσεων που συντρέχουν, απαιτούνται για την αντιμετώπιση της προκύψασας κατεπείγουσας ανάγκης. Τέλος, όπως βασίμως επισημαίνεται με το υπόμνημα της παρεμβαίνουσας εταιρίας, η εκτέλεση της επίμαχης σύμβασης δεν απομειώνει το αντικείμενο της τακτικής εργολαβίας με την έννοια ότι οι πάγιες ανάγκες τακτικού καθαρισμού των ρεμάτων - και δη ακόμη και εκείνων από τα οποία θα αφαιρεθεί η καμένη φερτή ύλη – παραμένουν στο ακέραιο.  Ως εκ τούτου, κατ’ αποδοχή όσων βασίμως προβάλλεται με την ένδικη προσφυγή και την υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση, ο πρώτος διακωλυτικός λόγος υπογραφής του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης είναι μη νόμιμος στο σύνολό του. 	Δέχεται την προσφυγή ανάκλησης και την υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση.Ανακαλεί την 69/2023 Πράξης της Υπηρεσίας Επιτρόπου 
 

Περίληψη Η οδηγία 71/304, περί καταργήσεως των περιορισμών στην ελεύθερη παροχή υπηρεσιών στον τομέα των συμβάσεων δημοσίων έργων και στην ανάθεση συμβάσεων δημοσίων έργων μέσω πρακτορείων ή υποκαταστημάτων και η οδηγία 71/305, περί συντονισμού των διαδικασιών συνάψεως συμβάσεων δημοσίων έργων, πρέπει να ερμηνευθούν υπό την έννοια ότι επιτρέπουν, προκειμένου να εκτιμηθούν τα κριτήρια στα οποία πρέπει να ανταποκρίνεται ένας εργολήπτης κατά την εξέταση της αιτήσεως αναγνωρίσεως που έχει υποβληθεί από το δεσπόζον νομικό πρόσωπο ενός ομίλου, να λαμβάνονται υπόψη οι εταιρίες που ανήκουν στον όμιλο αυτόν, εφόσον το εν λόγω νομικό πρόσωπο αποδεικνύει ότι όντως βρίσκονται στη διάθεσή του τα μέσα των εταιριών αυτών που είναι αναγκαία για την εκτέλεση των συμβάσεων δημοσίων έργων. Σε περίπτωση αμφισβητήσεως, εναπόκειται στο εθνικό δικαστήριο να κρίνει, λαμβανομένων υπόψη των πραγματικών περιστατικών και των κειμένων διατάξεων, αν αποδεικτικά στοιχεία αυτού του είδους έχουν προσκομιστεί στο πλαίσιο της κύριας δίκης.

Εκπόνηση μελέτης ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΟΔΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΕΥΒΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΠΑΡΑΚΑΜΨΗ ΨΑΧΝΩΝ – ΠΡΟΚΟΠΙ (ΣΤΡΟΦΥΛΙΑ)»,(...) ζητείται η αναθεώρηση της 1149/2023 απόφασης του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.(..)Ο λόγος αυτός πρέπει να απορριφθεί στο σύνολό του ως αβάσιμος, καθώς, όπως ορθώς έγινε δεκτό με την προσβαλλόμενη απόφαση, για την προσφυγή της αναθέτουσας αρχής στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 δεν συνέτρεξε η προϋπόθεση της κατεπείγουσας ανάγκης. Τούτο διότι οι υπάρχουσες υποδομές όδευσης μέσω ορεινού τμήματος δεν έχουν καταργηθεί, αλλά παραμένουν λειτουργικές, ενώ η χάραξη νέου κεντρικού άξονα Βόρειας Εύβοιας αποτελεί εναλλακτική όδευση. Επομένως, μέσω της χάραξης του νέου οδικού άξονα δεν εξυπηρετείται μία κατεπείγουσα ανάγκη που αποτελεί άμεση απόρροια της καταστροφικής πυρκαγιάς και σχετίζεται με τη διαφύλαξη της ζωής, της υγείας, της περιουσίας ή της ασφάλειας των υποδομών στις πυρόπληκτες περιοχές, αλλά θεραπεύεται μία επιγενόμενη επείγουσα ανάγκη, που συνδέεται με την επιτάχυνση της κοινωνικοοικονομικής ανάκαμψης των εν λόγω περιοχών μέσω της αναβάθμισης της πρόσβασης σε αυτές με το νέο οδικό δίκτυο κατά τρόπο πάγιο, ταχύτερο και απρόσκοπτο.Κατόπιν των ανωτέρω, η προσφυγή αναθεώρησης πρέπει να απορριφθεί. Για τους λόγους αυτούς. Απορρίπτει την προσφυγή αναθεώρησης. 

Αποκατάσταση ροής ποταμού Λίσσου.(...).	Με την ανωτέρω προσφυγή ζητείται η αναθεώρηση της 1026/2024 απόφασης του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.(...) Περαιτέρω, ορθά έκρινε το Τμήμα (βλ. σκέψη 22 της παρούσας), ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις που θέτουν οι επίμαχες διατάξεις για την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης και δη ότι η κατεπείγουσα ανάγκη που επικαλείται η αναθέτουσα αρχή δεν συνδέεται αιτιωδώς αποκλειστικά με απρόβλεπτα γεγονότα, αλλά και με διαχρονικές δικές της παραλείψεις. Το Δικαστήριο κρίνει ότι και ο λόγος αυτός πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος. Και τούτο διότι, ακόμα και αν ήθελε γίνει δεκτό ότι το απρόβλεπτο γεγονός για τη στοιχειοθέτηση της κατεπείγουσας ανάγκης στηρίζεται προεχόντως στις δασικές πυρκαγιές του Αυγούστου του 2023, όπως ισχυρίζεται η προσφεύγουσα, μέχρι την κατακύρωση του αποτελέσματος της ελεγχόμενης διαδικασίας παρήλθε ικανό χρονικό διάστημα επτά (7) περίπου μηνών, εντός του οποίου - πέραν της καθυστερημένης απόφασης έγκρισης της οικείας χρηματοδότησης με την 386651/3370/13.12.2023 απόφαση του Περιφερειάρχη - έλαβε χώρα μία απολύτως πλημμελής αναβολή της διαδικασίας (βλ. ανωτέρω σκέψεις 16 και 17), όπως συνομολογεί και η ίδια η προσφεύγουσα, δίχως να αιτιολογείται η ως άνω χρονική καθυστέρηση. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, και μη υπάρχοντος άλλου λόγου αναθεώρησης, η κρινόμενη προσφυγή αναθεώρησης και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν. Για τους λόγους αυτούς.Απορρίπτει την προσφυγή αναθεώρησης και την υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση.

Αντιπλημμυρικά έργα διευθέτησης ορεινών λεκανών απορροής.(...).	Με τις ανωτέρω προσφυγές ζητείται η ανάκληση της 351/2024 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
 Όπως ορθώς έκρινε το Κλιμάκιο και απορριπτομένων όσων αντίθετων προβάλλουν οι προσφεύγοντες και ο παρεμβαίνων ανάδοχος, στην προκειμένη περίπτωση, η προσφυγή στη διαδικασία διαπραγμάτευσης, αντί της ανοικτής ή κλειστής διαδικασίας για την ανάθεση της ελεγχόμενης σύμβασης έστω με συντετμημένες προθεσμίες, παρίσταται μη νόμιμη, διότι δεν συντρέχουν οι απαιτούμενες από τις διατάξεις του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 προϋποθέσεις του απολύτως απαραίτητου μέτρου και του κατεπείγοντος, οι οποίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους, καθόσον όταν για την αντιμετώπιση μιας απρόβλεπτης κατάστασης λαμβάνονται μέτρα πάγιου χαρακτήρα που υπερβαίνουν το απαραίτητο μέτρο, οι ανάγκες που θεραπεύονται δεν μπορούν, κατά λογική και νομική ακολουθία, να θεωρηθούν κατεπείγουσες, όπως απαιτούν οι ως άνω διατάξεις (βλ. ΕλΣυν Ολ. 1188/2023, σκ. 17, Έβδ. Τμ. 1633/2023, σκ. 27). 	Περαιτέρω, όπως ορθώς έκρινε και το Κλιμάκιο, μόνη η κήρυξη της περιοχής αυτής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης κατά τον χρόνο της διενέργειας της διαδικασίας διαπραγμάτευσης δεν αρκεί για να θεμελιώσει την κατεπείγουσα φύση της ανάθεσης του έργου αυτού και την επιλογή της διαδικασίας αυτής, χωρίς τη συνδρομή των απαιτούμενων εκ του νόμου προϋποθέσεων. Για τους λόγους αυτούς.Συνεκδικάζει τις προσφυγές ανάκλησης.Απορρίπτει τις προσφυγές αυτές και την ασκηθείσα παρέμβαση

ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗΣ ΟΡΕΙΝΩΝ ΛΕΚΑΝΩΝ ΑΠΟΡΡΟΗΣ.(...)Με τις υπό κρίση προσφυγές ζητείται η ανάκληση της 353/2024 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου Όπως ορθώς έκρινε το Κλιμάκιο και απορριπτομένων όσων αντίθετων προβάλλουν οι προσφεύγοντες και η παρεμβαίνουσα, στην προκειμένη περίπτωση, η προσφυγή στη διαδικασία διαπραγμάτευσης αντί της ανοικτής ή κλειστής διαδικασίας για την ανάθεση της ελεγχόμενης σύμβασης έστω με συντετμημένες προθεσμίες, παρίσταται μη νόμιμη, διότι δεν συντρέχουν οι απαιτούμενες από τις διατάξεις του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 προϋποθέσεις του απολύτως απαραίτητου μέτρου και του κατεπείγοντος, οι οποίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους, καθόσον όταν για την αντιμετώπιση μια απρόβλεπτης κατάστασης λαμβάνονται μέτρα πάγιου χαρακτήρα που υπερβαίνουν το απαραίτητο μέτρο, οι ανάγκες που θεραπεύονται δεν μπορούν, κατά λογική και νομική ακολουθία, να θεωρηθούν κατεπείγουσες, όπως απαιτούν οι ως άνω διατάξεις (βλ. ΕλΣυν Ολ. 1188/2023, σκ. 17, Έβδ. Τμ. 1633/2023, σκ. 27). 	Περαιτέρω, όπως ορθώς έκρινε και το Κλιμάκιο, μόνη η κήρυξη της περιοχής αυτής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης κατά τον χρόνο της διενέργειας της διαδικασίας διαπραγμάτευσης δεν αρκεί για να θεμελιώσει την κατεπείγουσα φύση της ανάθεσης του έργου αυτού και την επιλογή της διαδικασίας αυτής, χωρίς τη συνδρομή των απαιτούμενων εκ του νόμου προϋποθέσεων. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, οι υπό κρίση προσφυγές και η ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν και να επιστραφεί στην παρεμβαίνουσα το κατατεθέν από αυτή αλλά μη οφειλόμενο παράβολο (βλ. σκέψη 1). 

ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ ΕΡΓΑ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗΣ ΟΡΕΙΝΩΝ ΛΕΚΑΝΩΝ ΑΠΟΡΡΟΗΣ(...)Με τις υπό κρίση προσφυγές ζητείται η ανάκληση της 352/2024 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Όπως ορθώς έκρινε το Κλιμάκιο και απορριπτομένων όσων αντίθετων προβάλλουν οι προσφεύγοντες και η παρεμβαίνουσα, στην προκειμένη περίπτωση, η προσφυγή στη διαδικασία διαπραγμάτευσης, αντί της ανοικτής ή κλειστής διαδικασίας για την ανάθεση της ελεγχόμενης σύμβασης έστω με συντετμημένες προθεσμίες, παρίσταται μη νόμιμη, διότι δεν συντρέχουν οι απαιτούμενες από τις διατάξεις του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016 προϋποθέσεις του απολύτως απαραίτητου μέτρου και του κατεπείγοντος, οι οποίες είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους, καθόσον όταν για την αντιμετώπιση μιας απρόβλεπτης κατάστασης λαμβάνονται μέτρα πάγιου χαρακτήρα που υπερβαίνουν το απαραίτητο μέτρο, οι ανάγκες που θεραπεύονται δεν μπορούν, κατά λογική και νομική ακολουθία, να θεωρηθούν κατεπείγουσες, όπως απαιτούν οι ως άνω διατάξεις (βλ. ΕλΣυν Ολ. 1188/2023, σκ. 17, Έβδ. Τμ. 1633/2023, σκ. 27). 	Περαιτέρω, όπως ορθώς έκρινε και το Κλιμάκιο, μόνη η κήρυξη της περιοχής αυτής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης κατά τον χρόνο της διενέργειας της διαδικασίας διαπραγμάτευσης δεν αρκεί για να θεμελιώσει την κατεπείγουσα φύση της ανάθεσης του έργου αυτού και την επιλογή της διαδικασίας αυτής, χωρίς τη συνδρομή των απαιτούμενων εκ του νόμου προϋποθέσεων. 	Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, οι υπό κρίση προσφυγές και η ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν και να επιστραφεί στην παρεμβαίνουσα το κατατεθέν από αυτή αλλά μη οφειλόμενο παράβολο (βλ. σκέψη 1).