Προμήθεια διαλυμάτων παρεντερικής διατροφής:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι δαπάνες που εντέλλονται με τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα πληρωμής, δεν υπόκεινται σε προληπτικό έλεγχο από το Ελεγκτικό Συνέδριο, καθώς αφορούν στην πληρωμή του πρώτου λογαριασμού των 11818/29.6.2017 και 11817/29.6.2017 συμβάσεων, η αξία καθεμίας από τις οποίες υπολείπεται του τεθέντος για την υπαγωγή στον έλεγχο αυτό ορίου των 5.000 ευρώ (βλ. Ελ.Συν. Κ.Π.Ε.Δ. στο IV Tμ. 79, 69, 44, 33/2018, 156/2017). Κατόπιν τούτων, το Κλιμάκιο απέχει της εκφοράς κρίσεως επί των λόγων διαφωνίας που διαλαμβάνονται στην απευθυνόμενη σε αυτό, από 16.3.2018, έκθεση διαφωνίας της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Ν. ..Αποφαίνεται ότι τα 31 και 32, οικονομικού έτους 2018, χρηματικά εντάλματα πληρωμής του Γενικού Νοσοκομείου .., ποσών 492,06 ευρώ και 766,70 ευρώ, αντιστοίχως, δεν υπόκεινται σε προληπτικό έλεγχο από το Ελεγκτικό Συνέδριο και απέχει της εκφοράς κρίσεως επί των λόγων διαφωνίας που διαλαμβάνονται στην από 16.3.2018, έκθεση διαφωνίας της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Ν. ..

Προμήθεια διαφόρων ειδών οφθαλμολογικών υλικών:ζητείται η ανάκληση της 8/2024 Πράξης προσυμβατικού ελέγχου του Αναπληρωτή Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Π.Ε. Καβάλας(...)Κατ’ ακολουθία αυτών, το Δικαστήριο αποφαίνεται ότι η προσφυγή ανάκλησης πρέπει να γίνει δεκτή, να ανακληθεί η 8/2024 Πράξη προσυμβατικού ελέγχου του Αναπληρωτή Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Π.Ε. Καβάλας και ότι δεν κωλύεται η υπογραφή των υποβληθέντων προς έλεγχο σχεδίων, ανάμεσα στο προσφεύγον και τους προαναφερθέντες ανωτέρω οικονομικούς φορείς, συνολικής συμβατικής αξίας 308.449,01 ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ), υπό τον όρο που αναφέρεται στη σκέψη 16 της παρούσας.Ανακαλεί την 8/2024 Πράξη προσυμβατικού ελέγχου του Αναπληρωτή Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Π.Ε. Καβάλας

Εκτέλεση του προγράμματος γενικής επιθεώρησης και εκσυγχρονισμού των αντιαεροπορικών (Α/Α) Συστημάτων «...».:Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 5 της παρούσας, το Κλιμάκιο, λαμβάνοντας υπόψη ότι: α) η υποβληθείσα 4η τροποποίηση της 042Γ/2002 σύμβασης διέπεται από τον ν. 3978/2011, καθόσον αφορά αντικείμενο που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του (προμήθεια στρατιωτικού εξοπλισμού και παροχή σχετικών υπηρεσιών που αφορούν τον εξοπλισμό αυτόν) και δεν υπάγεται στις εξαιρέσεις του άρθρου 17 παρ. α΄, β΄, γ΄, στ΄, ζ΄ και θ΄ αυτού και β) αμφότερες η Φ.093/70871/Σ.11188/23.6.2023 απόφαση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας, με την οποία εγκρίθηκε η σύναψη της εν λόγω τροποποιητικής σύμβασης, και η υποβολή του οικείου σχεδίου στο Ελεγκτικό Συνέδριο έλαβαν χώρα μετά την έναρξη της ισχύος του άρθρου 158 του ν. 4782/2021, ήτοι μετά τις 9.3.2021, κρίνει ότι το ζήτημα της υπαγωγής ή μη της εν λόγω τροποποιητικής σύμβασης στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου διέπεται από τη διάταξη του άρθρου 324 παρ. 5 του ν. 4700/2020, η οποία θέτει ως προϋπόθεση υπαγωγής μίας τροποποιητικής σύμβασης στον προσυμβατικό έλεγχο, τον προηγούμενο έλεγχο της αρχικής σύμβασης, με εξαίρεση την περίπτωση της μη υπαγωγής της αρχικής σύμβασης στον έλεγχο λόγω ποσού (βλ. περίπτωση β΄ της παραγράφου 5 του άρθρου 324). Τούτου δοθέντος, και λαμβάνοντας περαιτέρω υπόψη το γεγονός ότι στην προκειμένη περίπτωση η αρχική 042Γ/2002 σύμβαση, η οποία συνήφθη μετά την ισχύ του άρθρου 8 παρ. 1 του ν. 2741/1999, μολονότι υπαγόταν στον υποχρεωτικό προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, δεν διήλθε από τον έλεγχο αυτόν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η επίμαχη τροποποιητική σύμβαση, δεν υπάγεται στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου και απαραδέκτως υποβλήθηκε.  

Τεχνικά έργα αντιπλημμυρικής προστασίας...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην υπό στοιχ. II σκέψη, το Τμήμα κρίνει, κατ’ αρχάς, ότι η σύναψη της σύμβασης και η εκτέλεση έστω και μερικών εργασιών αυτής πριν από την αποστολή του φακέλου στο Ελεγκτικό Συνέδριο προς προσυμβατικό έλεγχο κατέστησαν την αρμοδία Επίτροπο της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό ... κατά χρόνο αναρμόδια για τον έλεγχο νομιμότητας της σύμβασης αυτής, όπως ορθώς κρίθηκε και με την προσβαλλόμενη απόφαση, απορριπτομένων ως αβασίμων όλων των περί του αντιθέτου ισχυρισμών του αιτούντος. Περαιτέρω, όμως, το Τμήμα άγεται, κατά πλειοψηφία, στην κρίση, ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση τα αρμόδια όργανα του Δήμου ... ενήργησαν χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων και σχημάτισαν την πεπλανημένη, πλην όμως συγγνωστή, πεποίθηση ότι α) δεν ήταν απαραίτητη η υποβολή του σχεδίου της ανωτέρω σύμβασης στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθόσον είχε ήδη προηγηθεί η θετική κρίση αυτού, με την 22/2011 πράξη του τότε Επιτρόπου της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό ...., κατόπιν της αποστολής του οικείου σχεδίου σύμβασης με την τότε αναδειχθείσα ως ανάδοχο εταιρεία «.....» και β) νομίμως προχώρησαν στην εκτέλεση τμήματος των προβλεπόμενων από τη μελέτη εργασιών (αγωγών αποχέτευσης ομβρίων & φρεατίων υδροσυλλογής), ήτοι των απολύτως αναγκαίων και στο μικρότερο κατά το δυνατόν ποσοστό, δεδομένου ότι πρόκειται για έργο αντιπλημμυρικό σε μια ιδιαιτέρως ευαίσθητη περιοχή που επλήγη από τις πυρκαγιές του 2007, ως εκ τούτου οι προπαρασκευαστικές αυτές εργασίες συντελούσαν στην αποφυγή του κινδύνου εμφάνισης πλημμυρικών φαινομένων από τις βροχοπτώσεις του επερχόμενου χειμώνα.(...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Τμήμα αποφαίνεται, κατά πλειοψηφία, ότι η αίτηση του Δήμου ... πρέπει να γίνει δεκτή, να αναθεωρηθεί η προσβαλλόμενη με αυτήν 22/2014 απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου και δεδομένου ότι δε συντρέχει άλλος νόμιμος διακωλυτικός λόγος, να υπογραφεί το οικείο σχέδιο σύμβασης.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ:Ζητείται η ανάκληση της 6/2022 Πράξης του Αναπληρωτή Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα … (...), με την οποία έγινε δεκτό ότι κωλύεται η υπογραφή των υποβληθέντων για προσυμβατικό έλεγχο επτά (7) σχεδίων συμβάσεων που αφορούν στην ανάθεση, από τον προσφεύγοντα Δήμο … [...], της «Προμήθεια[ς] οικοδομικών υλικών»(....)Επομένως, αφού δεν αποδεικνύεται ότι σκοπός της ως άνω προμήθειας είναι η εκτέλεση συγκεκριμένων έργων με αυτεπιστασία, ο διαπιστωθείς με την προσβαλλόμενη Πράξη μοναδικός διακωλυτικός της υπογραφής των ελεγχόμενων συμβάσεων λόγος, συνιστάμενος στο ότι για τη νόμιμη σύναψη των συμβάσεων αυτών έπρεπε να ακολουθηθεί η διαδικασία της αυτεπιστασίας του άρθρου 177 του ν. 4412/2016, ερείδεται, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την κρινόμενη προσφυγή, επί εσφαλμένης πραγματικής προϋπόθεσης.Ανακαλεί την 6/2022 Πράξη του Αναπληρωτή Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Περιφερειακή Ενότητα …. Αποφαίνεται ότι δεν κωλύεται η υπογραφή των επτά (7) σχεδίων συμβάσεων που αφορούν στην «Προμήθεια οικοδομικών υλικών» από τον Δήμο …

Κρίσιμο μέγεθος για την υπαγωγή στον ειδικό προληπτικό έλεγχο νομιμότητας από το αρμόδιο Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου είναι αυστηρά και μόνο η προϋπολογισθείσα δαπάνη, όπως αυτή αναγράφεται στην οικεία διακήρυξη του διαγωνισμού, από το ύψος της οποίας άλλωστε εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η συμμετοχή στο διαγωνισμό και η, δια της αναπτύξεως ανταγωνισμού, επίτευξη καλύτερου αποτελέσματος για το φορέα. Επομένως, προμήθειες, η προϋπολογιζόμενη δαπάνη των οποίων, χωρίς Φ.Π.Α., είναι κατώτερη του 1.000.000 ευρώ, (με την επιφύλαξη του άρθρου 25 του ν.3614/2007 ειδικά για τις συγχρηματοδοτούμενες συμβάσεις) απαραδέκτως υποβάλλονται στο Ελεγκτικό Συνέδριο για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας, το δε Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου υποχρεούται να απέχει του ελέγχου αυτών. Επιπρόσθετα απαραδέκτως υποβάλλονται για έλεγχο σχέδια συμβάσεων προμήθειας δοθέντος ότι είχαν υπογραφεί πριν την υποβολή τους για έλεγχο ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου και ήδη εκτελούνται.

	Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις 1 και 2 της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι το ως άνω σχέδιο σύμβασης απαραδέκτως εισάγεται ενώπιόν του για έλεγχο νομιμότητας, προεχόντως διότι επί του ιδίου σχεδίου σύμβασης έχει ήδη προηγηθεί οριστική κρίση του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου περί αποχής από τον έλεγχο νομιμότητας, η οποία (κρίση) στηρίζεται αυτοτελώς στην προαναφερθείσα επάλληλη αιτιολογία της 4/2022 πράξης του Επιτρόπου, ότι δηλαδή το υποβληθέν στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου σχέδιο αφορά σε σύμβαση ήδη εκτελεσθείσα κατά το μεγαλύτερο μέρος της. Η εν λόγω, περί αποχής από τον έλεγχο νομιμότητας, οριστική κρίση του Επιτρόπου μπορεί να αμφισβητηθεί μόνο με τον περιοριστικώς προβλεπόμενο από τις οικείες διατάξεις τρόπο (βλ. σκέψη 2 της παρούσας), ήτοι με άσκηση προσφυγής ανάκλησης ενώπιον του αρμοδίου Τμήματος του Δικαστηρίου, το δε παρόν Κλιμάκιο στερείται αρμοδιότητας να εξετάσει την ως άνω κρίση του Επιτρόπου επ’ ευκαιρία της εκ νέου υποβολής του ιδίου σχεδίου σύμβασης ενώπιόν του και να προβεί εξαρχής σε έλεγχο νομιμότητας αυτού. Σε κάθε περίπτωση, το Κλιμάκιο παρατηρεί, σύμφωνα με όσα διαλαμβάνονται ειδικότερα στη σκέψη 3.5 της παρούσας, ότι η εν λόγω σύμβαση δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου 324 του ν. 4700/2020 και κατ’ επέκταση δεν υπάγεται σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο.

Προληπτικός έλεγχος δαπανών των Περιφερειών (..) Ενόψει αυτών και δεδομένου ότι σύμφωνα με την προμνησθείσα διάταξη του άρθρου 25 παρ. 1 του ν.4270/2014, όπως ισχύει από 1.1.2017, η έκδοση των τίτλων πληρωμής δαπανών των Περιφερειών ανήκει στην αρμοδιότητα του Προϊσταμένου των Οικονομικών Υπηρεσιών της έδρας, ο οποίος όμως, με πράξη του μπορεί να εξουσιοδοτήσει ιεραρχικά υφιστάμενα όργανά του στις Περιφερειακές Ενότητες να υπογράφουν με εντολή του τίτλους πληρωμής δαπανών της οικείας Περιφερειακής Ενότητας, εισηγούμαι την τροποποίηση των Πρακτικών της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου της 6ης Γεν. Συν./5.4.2017 και της ΦΓ8/22307/5.4.2017 (Β΄, 1341/21.4.2017) Κανονιστικής Απόφασης της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με αναδιατύπωση της περίπτωσης β αυτής, ως ακολούθως: «β) Για τον προληπτικό έλεγχο των δαπανών των Περιφερειών αρμόδιες είναι οι Υπηρεσίες Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό, που βρίσκεται η έδρα τους, με την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 25 παρ. 1 τρίτο εδάφιο του ν.4270/2014 (Α΄, 143), όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 58 παρ. 2 του ν.4438/2016 (Α΄, 220/28.11.2016). Στις περιπτώσεις που Προϊστάμενοι Οικονομικών Υπηρεσιών των Περιφερειών (έδρας) εξουσιοδοτούν ιεραρχικά υφιστάμενά τους όργανα στις Περιφερειακές Ενότητες, για τον προληπτικό έλεγχο των σχετικών δαπανών αρμόδιες είναι οι Υπηρεσίες Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στους Νομούς, που βρίσκεται η έδρα της Περιφερειακής Ενότητας. Ειδικά, για τον προληπτικό έλεγχο των δαπανών : α) της Περιφέρειας ...., αρμόδια είναι η 15η Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου και β) της Περιφέρειας .... αρμόδιες είναι οι Υπηρεσίες Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στους Νομούς .... και .... για τους τίτλους πληρωμής, που εκδίδονται από τα Τμήματα Προϋπολογισμού, Δημοσιονομικών Αναφορών και Οικονομικής Διαχείρισης .... και ...., αντίστοιχα.».

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Αίτηση αναθεώρησηςτης 951/2014 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου με την οποία απορρίφθηκε αίτηση της ως άνω αιτούσας για την ανάκληση της 17/2013 πράξης του αναπληρωτή Επιτρόπου της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου (...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην υπό στοιχ. II σκέψη, το Τμήμα κρίνει, κατ’ αρχάς, ότι η σύναψη της σύμβασης και η εκτέλεση έστω και μερικών εργασιών αυτής πριν από την αποστολή του φακέλου στο Ελεγκτικό Συνέδριο προς προσυμβατικό έλεγχο κατέστησαν τον αρμόδιο Επίτροπο της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό ..... κατά χρόνο αναρμόδιο για τον έλεγχο νομιμότητας της σύμβασης αυτής, όπως ορθώς κρίθηκε και με την προσβαλλόμενη απόφαση. Περαιτέρω, όμως, ενόψει της νομιμότητας της διαγωνιστικής διαδικασίας επιλογής του αναδόχου, ο οποίος προσέφερε τη χαμηλότερη τιμή με μέση έκπτωση 51% και του ισχυρισμού της αιτούσας ότι η μη υποβολή του σχεδίου της ανωτέρω σύμβασης στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου οφείλεται στο γεγονός ότι τα αρμόδια όργανα αυτής υπέλαβαν ως κρίσιμο το ύψος της κατακυρωθείσας τιμής αντί της προϋπολογισθείσας δαπάνης, το Τμήμα άγεται, κατά πλειοψηφία, στην κρίση ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση τα αρμόδια όργανα της ΔΕΥΑ Δήμου ..... ενήργησαν με την πεποίθηση ότι α) δρούσαν νομίμως και  μπορούσαν να προβούν στην υπογραφή της εν λόγω σύμβασης χωρίς να υποβάλουν προηγουμένως το οικείο σχέδιο με τα συνοδεύοντα αυτό στοιχεία ενώπιον του Δικαστηρίου για τη διενέργεια του προβλεπόμενου προσυμβατικού ελέγχου και β) ότι νομίμως προχώρησαν στην εκτέλεση μικρού τμήματος των προβλεπόμενων από τη μελέτη εργασιών (βλ. 1ο πιστοποιημένο λογαριασμό του έργου). Κατά τη γνώμη, όμως, των Συμβούλων Χρυσούλας Καραμαδούκη, Μαρίας Βλαχάκη, και Μαρίας Αθανασοπούλου, ο λόγος συγγνωστής πλάνης απαραδέκτως προβάλλεται με αίτηση αναθεωρήσεως ενώπιον του Τμήματος Μείζονος Επταμελούς Συνθέσεως, καθόσον με το άρθρο 14 του Ν.3932/2011 προβλέπονται περιοριστικά οι παραδεκτοί λόγοι αναθεωρήσεως της αποφάσεως του VI Τμήματος, ήτοι εσφαλμένη ερμηνεία ή εφαρμογή του νόμου, καθώς και πλάνη του Τμήματος περί τα πραγματικά περιστατικά ή προσαγωγής νέων κρίσιμων στοιχείων,  στους οποίους δεν περιλαμβάνεται η πλάνη του αναθέτοντος τη σύμβαση φορέα. Η γνώμη όμως αυτή δεν εκράτησε.(...)Αναθεωρεί την 951/2014 απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου,

Από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται ότι ο έλεγχος νομιμότητας των συμβάσεων παροχής υπηρεσιών, όταν η προϋπολογιζόμενη δαπάνη υπερβαίνει το ποσό του 1.000.000 ευρώ, στοχεύει στη διαπίστωση τυχόν νομικών πλημμελειών σε πράξεις της διαδικασίας που προηγείται της κατάρτισης της σύμβασης. Στον κατά τα προεκτεθέντα προβλεπόμενο έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου υπάγονται, πλην των αρχικών (κύριων) συμβάσεων δημοσίων υπηρεσιών, οι οποίες έχουν υποβληθεί λόγω ποσού στον έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, και οι συμπληρωματικές αυτών συμβάσεις, ανεξαρτήτως ποσού, διότι αποτελούν παρακολούθημα του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, ως εκ τούτου, δεν έχουν το χαρακτήρα αυτοτελών συμβάσεων με ιδιαίτερο οικονομικό αντικείμενο, για τις οποίες, προκειμένου να θεμελιωθεί η αρμοδιότητα ελέγχου από το Ελεγκτικό Συνέδριο, απαιτείται η προϋπολογισθείσα δαπάνη τους να υπερβαίνει το ποσό που θεσπίζεται από το νόμο για τον προληπτικό έλεγχο των αρχικών συμβάσεων. Αντίθετη ερμηνευτική εκδοχή θα αναιρούσε τη σκοπιμότητα των σχετικών ρυθμίσεων και θα απέκλειε από τον έλεγχο μεγάλη κατηγορία συμβάσεων (βλ. απόφ. VI Τμ. Ελ. Συν. 707/2010).