ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:...ο αιτών Δήμος, με την υπό κρίση αίτησή του, ζητεί την ανάκληση της ως άνω πράξης του Κλιμακίου, προβάλλοντας τους παρακάτω λόγους: Α) ότι οι ποσότητες και τα είδη των προς προμήθεια αγαθών αναγράφονται στην 35/6.4.2011 έκθεση της Τεχνικής Υπηρεσίας, η οποία, μετά την έγκρισή της με την 105/12.4.2011 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου, κατέστη αναπόσπαστο μέρος της διακήρυξης..Β) Ότι η περίληψη της διακήρυξης που απεστάλη για δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (Ε.Ε.Ε.Κ.) ανέγραφε εσφαλμένη ποσότητα καυσίμων λόγω τυπογραφικού λάθους..Γ) Ότι ο ελεγχόμενος διαγωνισμός νομίμως διενεργήθηκε από την Επιτροπή που συγκροτήθηκε με την 144/3.6.2011 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, η οποία αντικατέστησε την Επιτροπή που είχε συγκροτηθεί με την 10/3.2.2010, όμοιου περιεχομένου, απόφαση του ίδιου οργάνου..Δ) Ότι ο Δήμος θεώρησε ως δεδομένη τη χορήγηση εξουσιοδότησης για την ανάδειξη προμηθευτή και για το έτος 2012, καθόσον, από το έτος 1993 και εφεξής, η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση δεν ασκούσε η ίδια την αρμοδιότητα του άρθρου 41 του Ε.Κ.Π.Ο.Τ.Α., αλλά παρείχε σχετική εξουσιοδότηση στους ενδιαφερόμενους Δήμους...) Ότι συντρέχουν λόγοι δημοσίου συμφέροντος, οι οποίοι συνίστανται στο ενδεχόμενο να υποχρεωθεί να επαναλάβει τον ελεγχόμενο διαγωνισμό, ο οποίος έχει ήδη αποβεί άγονος δύο φορές κατά το έτος 2010, με κίνδυνο να μην προλάβει να ολοκληρώσει τη διαγωνιστική διαδικασία μέχρι τη λήξη της ισχύουσας σύμβασης προμήθειας καυσίμων..Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προεκτεθείσες σκέψεις, ορθά το ΣΤ΄ Κλιμάκιο, με την προσβαλλόμενη πράξη του, έκρινε ότι δεν ήταν νόμιμη η διαγωνιστική διαδικασία για την ανάθεση της ελεγχόμενης σύμβασης προμήθειας. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να απορριφθεί η υπό κρίση αίτηση ανάκλησης.

Προμήθειες...Επειδή, δια της παραπομπής του άρθρου 2.1 της διακηρύξεως στις διατάξεις των υπ’ αριθμ. Π5/264/1977, Π5/268/1977 αποφάσεων του Υπουργού Εμπορίου, όπως αυτές τροποποιήθηκαν με τις υπ’ αριθμ. Π5/268/1980 και Π5/568/1980 αποφάσεις του ιδίου υπουργού, οι διατάξεις αυτές κατέστησαν ρήτρες της διακηρύξεως και, ακολούθως, της συναφθείσης συμβάσεως. Δοθέντος δε ότι, όπως βεβαιώνεται στην αναιρεσιβαλλομένη απόφαση και δεν αμφισβητήθηκε από την αναιρεσείουσα ενώπιον του εφετείου ούτε αμφισβητείται κατ’ αναίρεση, η τελευταία δεν είχε προσβάλει ευθέως τη διακήρυξη με αίτηση ακυρώσεως, οι λόγοι της προσφυγής με τους οποίους αμφισβήτησε την ισχύ των ανωτέρω διατάξεων ήσαν απορριπτέοι ως απαράδεκτοι. Και τούτο διότι, με την ανεπιφύλακτη συμμετοχή της στο διαγωνισμό η αναιρεσείουσα αποδέχθηκε πλήρως τη νομιμότητα της διακηρύξεως και των όρων αυτής, και επομένως δεν είναι επιτρεπτή η εκ μέρους της παρεμπίπτουσα, εκ των υστέρων, αμφισβήτηση του κύρους των όρων της διακηρύξεως, με την ευκαιρία της προσβολής πράξεων που εκδίδονται είτε κατά την διαδικασία διεξαγωγής του διαγωνισμού είτε κατά την λειτουργία της συμβάσεως (βλ. Σ.τ.Ε. 1415/2000 Ολομ., 2743/2003 κ.α.). Συνεπώς, ορθώς το δικάσαν δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή ως απαράδεκτη, λόγω παραλείψεως της αναιρεσείουσας να ασκήσει προηγουμένως την προβλεπομένη από τη διακήρυξη ενδικοφανή προσφυγή, περαιτέρω δε, απέρριψε και τους λόγους της προσφυγής, με τους οποίους η αναιρεσείουσα αμφισβητούσε τη νομιμότητα όρων της διακηρύξεως, τα δε περί του αντιθέτου προβαλλόμενα με την υπό κρίση αίτηση πρέπει να απορριφθούν.

Προκήρυξη δημόσιου μειοδοτικού διαγωνισμού- προμήθεια υλικών..:..Επειδή, μεταξύ των στοιχείων του φακέλου περιλαμβάνεται το ΕΜ 1/9014/9.9.1992 έγγραφο της Νομαρχίας ..., που εκδόθηκε μετά από αίτηση της μειοδότριας εταιρείας και στο οποίο βεβαιώνεται ότι, μέχρι την ημερομηνία αυτή, δεν είχε υποβληθεί πρακτικό της γενικής της συνελεύσεως, από το οποίο να προκύπτει ότι αποφασίσθηκε λύση της εταιρείας και θέση της σε εκκαθάριση. Το δικαιολογητικό όμως αυτό μη νομίμως ελήφθη υπόψη, όπως βασίμως προβάλλεται, αφού έχει ημερομηνία μεταγενέστερη όχι μόνο της διεξαγωγής του διαγωνισμού (10.8.1992), αλλά και της αποσφραγίσεως των οικονομικών προσφορών και της αναδείξεως του προσωρινού μειοδότη (2.9.1992). Και ναι μεν με το 6939/7.9.1992 έγγραφο της Επιτροπής Διαγωνισμού προς το Πρωτοδικείο ... η επιτροπή ζήτησε, στο πλαίσιο διευκρινήσεων για τον επίμαχο διαγωνισμό, να πληροφορηθεί αν, μέχρι την 10.8.1992, είχε κατατεθεί αίτηση πτωχεύσεως, εκκαθάρισης ή αναγκαστικής διαχείρισης για την εταιρεία αυτή, το ανωτέρω όμως δικαιολογητικό της νομαρχίας δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι νομίμως ελήφθη υπόψη, κατόπιν του εγγράφου αυτού της επιτροπής για διευκρινήσεις, προεχόντως διότι οι διευκρινήσεις αναφέρονται σε νόμιμα κατ' αρχήν υποβληθέντα δικαιολογητικά και στοιχεία, δεν είναι δε δυνατόν με αυτές να αναπληρωθούν μη υποβληθέντα δικαιολογητικά (βλ. ΣτΕ 4231/2000, 2854/1997 κ.ά.).Επειδή, κατόπιν των ανωτέρω, η προσβαλλόμενη πράξη πρέπει να ακυρωθεί, ενώ παρέλκει η εξέταση των λοιπών λόγων ακυρώσεως.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας απόφασης, το Τμήμα κρίνει ότι δεν τηρήθηκαν οι διατυπώσεις δημοσιότητας κατά τη διαδικασία του επαναληπτικού διαγωνισμού που αφορούσε στο σκέλος της προμήθειας καυσίμων κίνησης – θέρμανσης, ο οποίος συνιστά νέο και αυτοτελή διαγωνισμό. Σε κάθε περίπτωση, η ανωτέρω έλλειψη δεν καλύπτεται από την σχετική πρόβλεψη για επαναληπτικό διαγωνισμό στη διακήρυξη του αρχικού διαγωνισμού, καθόσον αυτή έτυχε μεν της τήρησης όλων των νομίμων διατυπώσεων δημοσιότητας, πλην όμως στην αποσταλείσα στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, περίληψη, δεν περιλαμβάνονταν πρόβλεψη για επαναληπτικό διαγωνισμό, απορριπτομένων εντεύθεν ως αβασίμων των περί του αντιθέτου προβαλλόμενων με την κρινόμενη αίτηση ισχυρισμών..(..)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω και δοθέντος ότι οι προεκτεθείσες πλημμέλειες του διενεργηθέντος διαγωνισμού αφορούν στο σκέλος της προμήθειας καυσίμων, όχι δε και στο αντίστοιχο της προμήθειας λιπαντικών, θα πρέπει να γίνει εν μέρει δεκτή η αίτηση ανάκλησης και να ανακληθεί προς τούτο μερικώς η προσβαλλόμενη πράξη κατά το κεφάλαιο αυτής που κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου σύμβασης για την προμήθεια λιπαντικών μεταξύ του Δήμου και της εταιρείας με  την  επωνυμία  «…», υπό τη ρητή επιφύλαξη της προηγούμενης απάλειψης από το κείμενο του όρου 11 που διαλαμβάνει τη δυνατότητα επαύξησης της συμβατικής αξίας των υλικών με ανάλογη αύξηση της ποσότητας κατά 20%, απορριφθεί δε (η αίτηση ανάκλησης) κατά το μέρος εκείνο που αφορά στο κεφάλαιο της προσβαλλόμενης πράξης ως προς το σκέλος της προμήθειας καυσίμων κίνησης-θέρμανσης...Ανακαλεί εν μέρει την 19/2011 πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Νόμιμη η καταβολή σε γιατρούς και υπαλλήλους Νοσοκομείου των επιδικασθέντων με τις οικείες τελεσίδικες 2002 Διοικητικού Πρωτοδικείου, χρηματικών ποσών, διότι οι αποφάσεις αυτές είναι εκτελεστοί τίτλοι και αποτελούν νόμιμα και επαρκή δικαιολογητικά για την πληρωμή της σχετικής απαίτησης, χωρίς να χρειάζεται να περιαφθούν τον απαιτούμενο κατ' άρθρο 918 του Κωδ. Πολ. Δικ. εκτελεστήριο τίτλο (απόγραφο). Επί πλέον νόμιμα τα ως άνω επιδικασθέντα ποσά καταβάλλονται με χρηματικά εντάλματα της ΥΔΕ του νομού της έδρας του Νοσοκομείου.

Η ΥΔΕ στο Δήμο Αθηναίων δεν θα πρέπει να εκδόσει ένταλμα καταβολής οποιουδήποτε χρηματικού ποσού υπέρ της εργολήπτριας εταιρείας ΕΛΤΕΚ ΑΕ ως επιστροφή των παρακρατηθεισών κατά το άρθρο 27 παρ . 34 του Ν . 2166/93 κρατήσεων 6% ο υπέρ ΤΣΜΕΔΕ μέχρι να εκδοθεί απόφαση από το ΣτΕ επί της αιτήσεως αναιρέσεως του Δημοσίου κατά της 4696/98 αποφάσεως του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών , οπότε και σε περίπτωση απορρίψεως της αιτήσεως αναιρέσεως του Δημοσίου η πιο πάνω ΥΔΕ θα πρέπει να επανέλθει επί της υποθέσεως .

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Με τα δεδομένα αυτά και ειδικότερα την επισκόπηση των συμβατικών κειμένων και τις τεχνικές μελέτες των ανατεθεισών υπηρεσιών, δεν προκύπτει επικάλυψη εργασιών και ως εκ τούτου καταβολή διπλής αμοιβής στην ανάδοχο εταιρεία. Τούτο δε διότι η κάθε μία εκ των συμβάσεων κατατείνει σε διαφορετικό αποτέλεσμα και συγκεκριμένα η μεν πρώτη στη συντήρηση ειδικών μηχανογραφημένων εφαρμογών, σε εξειδικευμένες μηχανογραφικές υπηρεσίες και στην εκπαίδευση των χρηστών σε σχέση με τον χειρισμό των εφαρμογών, η δε δεύτερη στη λογιστική υποστήριξη της …. και συγκεκριμένα στην τήρηση του Κλαδικού Λογιστικού Σχεδίου. Εξάλλου, η μία αποτελεί προϋπόθεση της άλλης, δεδομένου ότι για να πραγματοποιηθεί η λογιστική υποστήριξη απαιτείται να υπάρχει η απαιτούμενη από τη νομοθεσία μηχανογραφική εφαρμογή. Περαιτέρω, αβασίμως προβάλλεται ότι στο συμβατικό κείμενο της 746/15.9.2017 σύμβασης για τις υπηρεσίες συντήρησης-υποστήριξης μηχανογραφημένων εφαρμογών λογισμικού δεν προσδιορίζεται με ακρίβεια το είδος και η ποσότητα των προς εκτέλεση εργασιών και δεν αναλύεται ο τρόπος υπολογισμού του τιμήματος, διότι στην 628/2017 μελέτη, που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της σύμβασης, όπως και στην 145/21.8.2017 οικονομική προσφορά της αναδόχου, περιλαμβάνεται προϋπολογισμός όπου προσδιορίζονται και αναλύονται οι ποσότητες των παρεχόμενων υπηρεσιών, η τιμή μονάδος ανά ώρα εργασίας και το κόστος των αδειών χρήσης, ώστε να τεκμηριώνεται τόσο ο αρχικός προϋπολογισμός όσο και το συμφωνηθέν τίμημα. (..)Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, οι εντελλόμενες δαπάνες είναι νόμιμες και τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα θα μπορούσαν να πληρωθούν αν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος τις πιστώσεις του οποίου βαρύνουν.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Περαιτέρω και σε κάθε περίπτωση, ακόμη και υπό την επικαλούμενη εκδοχή ότι υφίσταται πρωτοτυπία στο ελεγχόμενο πρόγραμμα και ειδικότερα ότι η πρωτοτυπία «έγκειται στη σύνθεση (τρόπο σύνθεσης) των επιμέρους στοιχείων» στους τομείς του αστικού περιβάλλοντος .. και ανεξαρτήτως της αοριστίας του ισχυρισμού αυτού, πάντως δεν αποδεικνύεται, ενόψει άλλωστε και του ότι το στοιχείο της πρωτοτυπίας στη σύνθεση επιμέρους στοιχείων για την αντιμετώπιση πρακτικών ζητημάτων δεν αποκλείεται να συντρέχει και στις μελέτες που υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του ν. 3316/2005, η απαιτούμενη από το άρθρο 10 παρ. 2 β του ν. 3316/2005, για τη δικαιολόγηση της απευθείας ανάθεσης, μοναδικότητα του παρεμβαίνοντος ως προς τη δυνατότητα διατύπωσης πρωτότυπων λύσεων αναβάθμισης/διαχείρισης του αστικού περιβάλλοντος, πρότασης συγκεκριμένων παρεμβάσεων σε επιλεγμένες περιοχές του .. Κέντρου της … και συναφώς ανάπτυξης πρωτότυπων εφαρμογών «έξυπνης πόλης» και η αδυναμία των άλλων φορέων και ερευνητικών κέντρων να διατυπώσουν αντίστοιχες πρωτότυπες λύσεις και προτάσεις, καθώς και να αναπτύξουν σχετικώς αντίστοιχες πρωτότυπες εφαρμογές. Ούτε, άλλωστε, συντρέχει τέτοια μοναδικότητα στο τμήμα τη σύμβασης που αφορά παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών στην Περιφέρεια για τη διενέργεια των ως άνω πέντε πολεοδομικών και αρχιτεκτονικών διαγωνισμών και τη σύνταξη των προδιαγραφών των σχετικών διαγωνισμών για την περιοχή των Σταθμών και Λόφων.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν στο σύνολό τους...Δεν ανακαλεί τη 19/2014 πράξη της Επιτρόπου της 15ης Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Με τις υπό ανάκληση πράξεις, έγινε δεκτό ότι το άρθρο 4 του π.δ/τος 151/1998, όπως ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο, ερμηνευόμενο ενόψει αφενός του επιδιωκόμενου σκοπού της διενέργειας ελέγχου της νομιμότητας και κανονικότητας των εντελλόμενων δαπανών σε περισσότερα στάδια και από διαφορετικά διοικητικά όργανα, αφετέρου της γενικής αρχής του διοικητικού δικαίου που επιβάλλει και στον Προϊστάμενο της Υ.Δ.Ε., ως διοικητικό όργανο, να παρέχει εγγυήσεις αμερόληπτης κρίσης, υπό την έννοια ότι, κατά την άσκηση των καθηκόντων του δεν πρέπει να έχει ήδη σχηματισμένη και, συνεπώς, προειλημμένη γνώμη για τη νομιμότητα ή μη της εντελλόμενης δαπάνης, δεν επιτρέπει, κατά τη διαδικασία έκδοσης του τακτικού χρηματικού εντάλματος, την παράλληλη εμπλοκή προσώπου με τη διττή ιδιότητα του Προϊσταμένου Τμήματος και του αναπληρωτή Προϊσταμένου Υ.Δ.Ε., αφού ο τελευταίος ελέγχει κατ’ ουσία την πράξη του προηγούμενου.  Για το λόγο αυτόν έκρινε μη θεωρητέα τα ανωτέρω και αναφερόμενα στις προσβαλλόμενες πράξεις χρηματικά εντάλματα πληρωμής που εκδόθηκαν από την Υ.Δ.Ε. στο Νομό Θεσσαλονίκης, καθόσον υπογράφονταν από την υπάλληλο της Υ.Δ.Ε….., υπό την διττή ιδιότητα της Προϊσταμένης του Τμήματος που συνέπραξε στον έλεγχο και την εκκαθάριση της δαπάνης, και της αναπληρώτριας Προϊσταμένης. Όμως, ύστερα από τη νέα νομοθετική ρύθμιση σύμφωνα με την οποία επιτρέπεται, η υπογραφή  χρηματικού εντάλματος από τον αναπληρωτή Προϊστάμενο της Υ.Δ.Ε., όταν αυτός ταυτίζεται με τον συνυπογράφοντα το ένταλμα Προϊστάμενο του αρμοδίου Τμήματος, οι δαπάνες που εντέλλονται με τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα νομίμως υπογράφονται από τον αναπληρωτή προϊστάμενο της ΥΔΕ. και, ως εκ τούτου,  θα μπορούσαν τα εντάλματα αυτά να θεωρηθούν αν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος, τις πιστώσεις του οποίου βαρύνουν. 

Συμβάσεις προμήθειας. Ζητήματα περί την εφαρμογή του άρθρου 11 και 12 του π.δ.99/1992 μετά την κατάργηση του ν.1797/1988.Ως εκ του γεγονότος ότι ο νομοθέτης των άρθρων 11 και 12 του π.δ.99/1992 απέβλεψε μόνο στα εκάστοτε όρια των χρηματικών ποσών που ισχύουν για τις περιπτώσεις από τον τότε ισχύοντα νόμο περί προμηθειών (ν.1797/1988) παρέπεται ότι, μετά την κατάργηση του τελευταίου νόμου, πρέπει να θεωρηθεί ότι η παραπομπή αυτή των άνω άθρων 11 και 12 αναφέρεται πλέον στα αντίστοιχα όρια των χρηματικών ποσών που ορίζουν οι διατάξεις που διέπουν τις αντίστοιχες προμήθειες (άρθρο 83 ν.2362/95). Εφόσον για τις προμήθειες ειδών που υπάγονται στις διατάξεις του π.δ.99/1992 δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις του ν.2286/1995, παρέπεται ότι και για τον τύπο της διαδικασίας που θα ακολουθηθεί από μια Υπηρεσία του ΥΠ.ΠΟ., που νομίμως εφαρμόζει το π.δ.99/1992 για την προμήθεια υλικών αναγκαίων για την εκτέλεση έργου ή την εκπόνηση μελέτης δεν θα εφαρμοσθεί το όριο που τίθεται από το ν.2286/1995 και την βάσει του άρθρου 2 αυτού εκδοθείσα απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης (Εμπορίου).