Αμοιβή για την παροχή νομικών υπηρεσιών.(..)Με δεδομένα τα ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι ο λόγος διαφωνίας της αναπληρώτριας Επιτρόπου παρίσταται βάσιμος, διότι η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη μη νομίμως εκκαθαρίστηκε στο ύψος της συμφωνηθείσας αμοιβής της «.....-.....» - κατά παρέκκλιση των προβλεπόμενων στον Κώδικα περί Δικηγόρων - στο ποσό των 7.440,00 ευρώ, συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α. 24%.  Και τούτο, διότι, εν προκειμένω, δεν υφίσταται έγκυρη έγγραφη σύμβαση παροχής νομικών υπηρεσιών, αφού δεν προηγήθηκε αυτής η έκδοση σχετικής αιτιολογημένης ως προς το ύψος της δικηγορικής αμοιβής απόφασης του αποκλειστικώς αρμόδιου Δημοτικού Συμβουλίου, ληφθείσας με απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών του, η οποία να συνιστά το προϊόν διαβούλευσης των συμβαλλόμενων μερών. Επισημαίνεται ότι, ενόψει όσων ανωτέρω (στην σκέψη ΙΙ.Β της παρούσας) έγιναν δεκτά, η πρόβλεψη του Κώδικα Δικηγόρων ότι στην περίπτωση που δεν προκύπτει η ύπαρξη έγκυρης έγγραφης συμφωνίας περί αμοιβής για την παροχή δικηγορικών υπηρεσιών, ισχύουν οι οριζόμενες νόμιμες αμοιβές, έχει την έννοια ότι οι οριζόμενες νόμιμες αμοιβές ισχύουν όταν η αμοιβή για την παροχή δικηγορικών υπηρεσιών έχει εγκριθεί από το διοικητικό όργανο, αλλά η σχετική απόφαση και η σε εκτέλεση αυτής συμφωνία είναι νομικώς πλημμελής για άλλον λόγο και όχι στην περίπτωση που το στάδιο της διαπραγμάτευσης της αμοιβής απέβη ατελέσφορο, δηλαδή δεν προέκυψε συμφωνία των αντισυμβαλλόμενων ως προς το ουσιώδες στοιχείο της αμοιβής με την τήρηση της προσήκουσας διοικητικής διαδικασίας.(..)Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω,., η δαπάνη είναι μη νόμιμη και το χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Α. Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής σε δικηγορική εταιρεία για την διεκπεραίωση νομικών υποθέσεων Δήμου, καθόσον: α) η έλλειψη έγκυρης έγγραφης συμφωνίας, συνοδευόμενη από αιτιολογημένη απόφαση του αρμοδίου οργάνου για την αποδοχή του ύψους της δικηγορικής αμοιβής, καθιστά τη διαδικασία της εκκαθάρισης της αμοιβής μη νόμιμη, δεδομένου ότι οι αποφάσεις της Οικονομικής Επιτροπής, με τις οποίες εδόθη εντολή προς τη δικηγορική εταιρεία για την εκπροσώπηση του Δήμου, αλλά και η παροχή των νομικών υπηρεσιών, έλαβαν χώρα μετά την έναρξη ισχύος των διατάξεων του ν. 3909/2011, β) από τα συνημμένα δικαιολογητικά για την εκκαθάριση της αμοιβής δεν δικαιολογείται η απόκλιση μεταξύ του αναγραφόμενου καθαρού πληρωτέου ποσού και των ποσών που αναφέρονται στο υπόμνημα της δικηγορικής εταιρείας Β. Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Δήμο σε δικηγορική εταιρεία για νομικές υπηρεσίες που παρασχέθηκαν ενώπιον του ΣτΕ, δεδομένου ότι τυγχάνουν εφαρμογής οι διατάξεις του προϊσχύοντος Κώδικα περί Δικηγόρων και συγκεκριμένα το καθεστώς των κατώτατων ελαχίστων αμοιβών, καθόσον: α) το αντικείμενο της υπόθεσης δεν ήταν αποτιμητό σε χρήμα και δεν είχε προηγηθεί της εκτέλεσης της εντολής, η κατ’ άρθρο 281 παρ. 3 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, με την οποία να έχει προσδιορισθεί το ύψος της αμοιβής σε ποσό μεγαλύτερο εκείνου του προβλεπόμενου από τον Κώδικα για την αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του ΣτΕ, λόγω της σπουδαιότητας της υπόθεσης και β) η σύνταξη του σχεδίου απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής εμπίπτει στα καθήκοντα των υπηρετούντων στο Δήμο υπαλλήλων.

ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ  ΕΣ/ΤΜ.1(ΚΠΕ)22/2015(σε συμβούλιο)

Ανάθεση σε εξωτερικό δικηγόρο(....) Η ανάθεση στη φερόμενη ως δικαιούχο, της νομικής υποστήριξης του Δήμου, στην ως άνω υπόθεση, δεν είναι νόμιμη, καθόσον αυτή ανάγεται στα συνήθη καθήκοντα του υπηρετούντος στο Δήμο δικηγόρου. Εξάλλου, από την …απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής δεν προκύπτει συγκεκριμένο κώλυμα του ήδη υπηρετούντος με πάγια αντιμισθία δικηγόρου να χειρισθεί την υπόθεση αυτή, ενώ δεν διαλαμβάνεται αιτιολογία για την κατ’ εξαίρεση ανάθεση σε εξωτερικό δικηγόρο του χειρισμού της εν λόγω υπόθεσης. Εξάλλου, από την 267/28-11-2014 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής δεν προκύπτει συγκεκριμένο κώλυμα του ήδη υπηρετούντος με πάγια αντιμισθία δικηγόρου να χειρισθεί την υπόθεση αυτή, ενώ δεν διαλαμβάνεται αιτιολογία για την κατ’ εξαίρεση ανάθεση σε εξωτερικό δικηγόρο του χειρισμού της εν λόγω υπόθεσης. (…)Περαιτέρω, αβασίμως ο Δήμος …υποστηρίζει ότι η έλλειψη αιτιολογίας της 267/28-11-2014 απόφασης ανάθεσης της Οικονομικής Επιτροπής καλύπτεται από όσα μνημονεύονται στην προεκτεθείσα 25/2012 αρχική απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής, αφού ούτε σε αυτήν την απόφαση διαλαμβάνεται αιτιολογία, όσον αφορά στην αδυναμία του υπηρετούντος δικηγόρου να επιτελέσει τα εν λόγω καθήκοντα. Τέλος, ο Δήμος προβάλλει ότι  ο καθορισμός της δικηγορικής αμοιβής, ορθώς γίνεται κατά παρέκκλιση των νόμιμων αμοιβών που ορίζονται στον Κώδικα Δικηγόρων και ιδίως στο Παράρτημα Ι αυτού, ενώ με τον καθορισμό της δικηγορικής αμοιβής στο προαναφερόμενο ύψος δεν παραβιάζεται η αρχή της οικονομικότητας. Ωστόσο, ο ισχυρισμός αυτός είναι αβάσιμος, καθόσον από την απόκλιση μεταξύ της ως άνω αμοιβής (10.000,00 ευρώ) και της προβλεπόμενης από των Κώδικα περί Δικηγόρων νόμιμης αμοιβής του δικηγόρου (331,00 ευρώ) προκύπτει ότι σε κάθε περίπτωση η εντελλόμενη με το χρηματικό ένταλμα δαπάνη υπερβαίνει κατά πολύ το προσήκον μέτρο.

Αμοιβές δικηγόρων.(..) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τα εκτιθέμενα στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η αμοιβή της φερόμενης ως δικαιούχου δικηγόρου για την εκπροσώπηση του εναγόμενου Δήμου ... ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου ... (..) νομίμως καθορίστηκε στο ποσό των 6.039,06 ευρώ, πλέον Φ.Π.Α., καθόσον η αμοιβή αυτή, η οποία είναι προϊόν συμφωνίας που καταρτίστηκε ύστερα από την από 2.3.2015 έγγραφη οικονομική προσφορά της δικηγόρου .... και την ../4.3.2015 απόφαση (θέμα 23ο) της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου ..., δεν υπερβαίνει τα εύλογα όρια, δεδομένου ότι, όπως ορθώς έχει υπολογιστεί με βάση την αξία του αντικειμένου της δίκης, είναι σύμφωνη με τις οριζόμενες στον Κώδικα Δικηγόρων ως νόμιμες αμοιβές. Περαιτέρω, λαμβανομένου υπόψη ότι η Οικονομική Επιτροπή ανέθεσε το χειρισμό της συγκεκριμένης υπόθεσης στη φερόμενη ως δικαιούχο δικηγόρο με την αιτιολογία ότι στο Δήμο δεν έχει προσληφθεί δικηγόρος με μηνιαία αντιμισθία, καθώς και το γεγονός ότι η συμφωνηθείσα αμοιβή δεν είναι υψηλότερη της προβλεπόμενης στον Κώδικα Δικηγόρων νόμιμης αμοιβής, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν ήταν απαραίτητη στην προκειμένη περίπτωση αιτιολογημένη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για τον καθορισμό του ύψους της αμοιβής.

ΑΜΟΙΒΗ ΓΙΑ ΠΑΡΟΧΗ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:..Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη νομική σκέψη που προηγήθηκε, το Κλιμάκιο κρίνει ότι ο λόγος διαφωνίας του Επιτρόπου, όπως αυτός εκτιμάται καθ’ ερμηνεία, παρίσταται βάσιμος, διότι η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνη είναι μη νομίμως εκκαθαρισμένη. Και τούτο, καθόσον, εν προκειμένω, δεν υφίσταται έγκυρη έγγραφη σύμβαση παροχής νομικών υπηρεσιών, αφού δεν προηγήθηκε αυτής η έκδοση σχετικής αιτιολογημένης, ως προς το ύψος της δικηγορικής αμοιβής, απόφασης του αποκλειστικώς αρμόδιου οργάνου του Δήμου, που είναι το Δημοτικό Συμβούλιο, ληφθείσας με απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών του. Επισημαίνεται ότι, ενόψει όσων ανωτέρω (στην σκέψη ΙΙ της παρούσας) έγιναν δεκτά, η πρόβλεψη του Κώδικα Δικηγόρων ότι στην περίπτωση που δεν προκύπτει η ύπαρξη έγκυρης έγγραφης συμφωνίας περί αμοιβής για την παροχή δικηγορικών υπηρεσιών, ισχύουν οι οριζόμενες νόμιμες αμοιβές, έχει την έννοια ότι οι τελευταίες ισχύουν όταν η αμοιβή για την παροχή δικηγορικών υπηρεσιών έχει εγκριθεί από το διοικητικό όργανο, αλλά η σχετική απόφαση και η σε εκτέλεση αυτής συμφωνία είναι νομικώς πλημμελής για άλλον λόγο και όχι στην περίπτωση πλήρους έλλειψης διαπραγμάτευσης της αμοιβής με το αρμόδιο όργανο, με την οποία ισοδυναμεί η παράλειψη έγκρισης της αμοιβής από το Δημοτικό Συμβούλιο, οπότε η τυχόν συναφθείσα συμφωνία πάσχει λόγω μη τήρησης της προσήκουσας διοικητικής διαδικασίας. Η παράλειψη έκδοσης της εν λόγω απόφασης από το Δημοτικό Συμβούλιο δεν δύναται να υποκατασταθεί από αντίστοιχη απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής, καθόσον η αρμοδιότητα αυτή απονέμεται από τις οικείες διατάξεις αποκλειστικά στο Δημοτικό Συμβούλιο και δεν καθιερώνεται ως συντρέχουσα με άλλο δημοτικό όργανο. Πέραν αυτού, στην υπό κρίση περίπτωση η έλλειψή της καθίσταται ιδιαίτερα κρίσιμη για τον πρόσθετο λόγο ότι η εξοφλούμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής αμοιβή, η οποία εγκρίθηκε αναρμοδίως από την Οικονομική Επιτροπή και, περαιτέρω, κατέστη οικονομικό αντικείμενο της 27293/19.10.2017 σύμβασης, δεν έχει υπολογιστεί ορθώς, σύμφωνα με το άρθρο 63 παρ. 1 του ν. 4194/2013.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη είναι μη νόμιμη και, ως εκ τούτου, αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί.

ΠΑΡΟΧΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Ζητείται η ανάκληση της 108/2012 Πράξης του Τμήματος, με την οποία κρίθηκε ότι δεν έπρεπε να θεωρηθούν τα 1817 και 1820, οικονομικού έτους 2011, χρηματικά εντάλματα πληρωμής του Ενιαίου Συνδέσμου Δήμων και Κοινοτήτων Νομού Αττικής (Ε.Σ.Δ.Κ.Ν.Α.), ποσού 36.341,90 και 73.755,65 ευρώ, αντίστοιχα, που αφορούν στην καταβολή στους φερόμενους ως δικαιούχους αυτών, και ήδη αιτούντες, της πρώτης δόσης δικηγορικής αμοιβής, ανερχόμενης στο συνολικό ποσό των 1.324.528,21 ευρώ, για το χειρισμό δικαστικής υπόθεσης του ως άνω Συνδέσμου.(....)Περαιτέρω, ο λόγος περί συγγνωστής πλάνης των οργάνων του ΕΣΔΚΝΑ κατά την ανάθεση της εντολής είναι απορριπτέος ως απαράδεκτος, καθόσον στην επίκληση συγγνωστής πλάνης νομιμοποιούνται μόνο τα αρμόδια όργανα της αρχής που εξέδωσε τα χρηματικά εντάλματα, στο πρόσωπο των οποίων, άλλωστε, θα πρέπει να έχει συντρέξει η εσφαλμένη πεποίθηση για τη νομιμότητα της εντελλόμενης δαπάνης, ούτως ώστε να δικαιολογείται η θεώρηση των ελεγχόμενων χρηματικών ενταλμάτων. Τέλος, αλυσιτελώς προβάλλεται από τους αιτούντες η πρόθεσή τους να παραιτηθούν από μέρος της αμοιβής τους, δοθέντος ότι τυχόν διάθεση του αντικειμένου της αξίωσης υπέρ του εκδόντος το ένταλμα φορέα δεν επιδρά στην θεώρηση εντάλματος, με το οποίο εντέλλεται μη νόμιμη δαπάνη, πολλώ δε μάλλον όταν δεν υφίσταται καν νόμιμη εκ συμβάσεως αξίωση δεκτική παραίτησης, όπως εν προκειμένω, λόγω της ακυρότητας της επίμαχης ανάθεσης δικηγορικών υπηρεσιών.Απορρίπτει την αίτηση.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Εξάλλου, το γεγονός ότι με το ελεγχόμενο σχέδιο «Σύμβασης-Εργολαβικού Δίκης» ο προϋπολογισμός του Δήμου δεν θα επιβαρυνθεί με τη δαπάνη της συμφωνηθείσας δικηγορικής αμοιβής, όπως ισχυρίζεται ο αιτών, δεν δύναται να θεραπεύσει την εντοπισθείσα από το Κλιμάκιο πλημμέλεια, διότι η είσπραξη εκ μέρους της εταιρείας ενός τόσο μεγάλου ποσοστού επί του τελικώς επιδικασθησομένου υπέρ του Δήμου Περάματος προστίμου, αποστερεί, σε κάθε περίπτωση, από αυτόν ένα σημαντικό μέρος εσόδων.(...)Τούτο όμως, δεν είναι αληθές, καθόσον το Κλιμάκιο χρησιμοποίησε τη συγκεκριμένη διάταξη ως βάση αναφοράς εύλογων  αμοιβών, η οποία θα έπρεπε να ληφθεί υπόψη κατά την διαπραγμάτευση της επίμαχης δικηγορικής αμοιβής, αλλά και προκειμένου να καταδείξει τη σημαντική απόκλιση της εν λόγω αμοιβής σε σχέση με τις νομοθετικά καθοριζόμενες ως εύλογες δικηγορικές αμοιβές κατά τη δεδομένη χρονική στιγμή και υπό τις τρέχουσες ασφυκτικές οικονομικές συνθήκες.Αποφαίνεται να μην ανακληθεί η 245/2016 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ/ΕΠΤΑΜΕΛΟΥΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ/419/2017.

Εγκυρότητα συμφωνητικών δικηγορικής αμοιβής που συντάχθηκαν υπό την ισχύ του προϊσχύσαντος Κώδικα Δικηγόρων και τα οποία δεν έχουν κατατεθεί εμπρόθεσμα στο Δικηγορικό Σύλλογο και στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. Κατάσταση : Αποδεκτή. Συμφωνητικά δικηγορικής αμοιβής σχετικώς με τις αναφερόμενες στο άρθρο 92 του προϊσχύσαντος Κώδικα Δικηγόρων υποθέσεις, καθώς και αμοιβές εξ αναγκαστικών απαλλοτριώσεων κατά την ειδική διαδικασία προσδιορισμού τιμής μονάδος και αναγνωρίσεως δικαιούχων, δεν είναι έγκυρα εάν δεν κατατέθηκαν εντός είκοσι ημερών από της καταρτίσεώς τους στον οικείο δικηγορικό σύλλογο. Η μη εμπρόθεσμη κατάθεσή τους στη Δ.Ο.Υ. δεν επάγεται ακυρότητα.

ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΑΜΟΙΒΗΣ ΓΙΑ ΠΑΡΟΧΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:..Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι ο λόγος διαφωνίας του Επιτρόπου περί παράβασης του άρθρου 72 του ν. 3852/2010 (βλ. στοιχ. α΄ περ. i΄ της Ι σκέψης)  παρίσταται αβάσιμος, διότι από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι με την 148/13.6.2017 απόφαση, δοθέντος ότι δεν υπηρετούσαν κατά τον κρίσιμο χρόνο δικηγόροι με έμμισθη εντολή στο Δήμο .., παρασχέθηκε εντολή εκπροσώπησης στο φερόμενο ως  δικαιούχο δικηγόρο .. από την αρμόδια, σύμφωνα με το νόμο, να προβεί σε πρόσληψη δικηγόρου Οικονομική Επιτροπή του Δήμου .., η οποία προηγήθηκε της εκτέλεσης της εντολής (βλ. την από 16.6.2017 ανακοπή και την από 16.6.2017 αίτηση αναστολής που κατατέθηκαν αυθημερόν στο Διοικητικό Πρωτοδικείο .., με αριθμό καταχώρησης ΑΚ141/16.6.2016 και ΑΝ29/16.6.2017 αντίστοιχα).  Περαιτέρω, όμως, κατά παραδοχή του σχετικού λόγου της έκθεσης διαφωνίας (βλ. στοιχ. α΄ περ. ii΄ της Ι σκέψης) η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νομίμως εκκαθαρισμένη, καθόσον δεν υφίσταται έγκυρη σύμβαση παροχής δικηγορικών υπηρεσιών. Και τούτο, διότι δεν προηγήθηκε αιτιολογημένη κρίση του αποκλειστικώς αρμοδίου Δημοτικού Συμβουλίου περί του ευλόγου του ύψους της δικηγορικής αμοιβής μετά από συνεκτίμηση των ειδικών περιστάσεων της συγκεκριμένης υπόθεσης, η οποία να συνιστά το προϊόν διαβούλευσης των συμβαλλομένων μερών. Επί της παραδοχής αυτής ουδεμία επιρροή ασκεί η κατάθεση του από 26.6.2017 πίνακα αμοιβής του φερόμενου ως δικαιούχου δικηγόρου, αφού το έγγραφο αυτό, ακόμα και υπό την εκδοχή ότι συνιστά έγγραφη πρόταση, κατατέθηκε μετά την παροχή των επίμαχων νομικών υπηρεσιών, καθώς και ενώπιον της οικονομικής υπηρεσίας του Δήμου για την εκκαθάριση και ενταλματοποίηση της οικείας δαπάνης.(..)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η εντελλόμενη με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δαπάνη είναι μη νόμιμη και μη κανονική και αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί.

Εκχώρηση σε δικηγόρο μέρους επιδικασθείσας, με απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, δίκαιης ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, έναντι δικηγορικής αμοιβής. 1) Η εκχωρηθείσα από δικαιούχο σε δικηγόρο απαίτηση μέρους επιδικασθείσας, με απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, δίκαιης ικανοποίησης, λόγω ηθικής βλάβης, έναντι δικηγορικής αμοιβής, δύναται να αποτελέσει αντικείμενο κατάσχεσης και αυτεπάγγελτου συμψηφισμού με τις οφειλές του δικηγόρου προς το Δημόσιο (ομόφ.). 2) Η μη γνωστοποίηση του εκχωρητηρίου εγγράφου στην αρμόδια για τη φορολόγηση του δικηγόρου Δ.Ο.Υ., κωλύει την καταβολή της εκχωρηθείσας στο δικηγόρο απαίτησης (πλειοψ.)