Ειδικά δε στην περίπτωση, κατά την οποία πρόκειται για μελέτη που ανατίθεται σ’ ένα και τελικό στάδιο, χωρίς τη μεσολάβηση ενδιάμεσου σταδίου (π.χ προμελέτης), ως συμβατική αμοιβή, που αποτελεί τη βάση προϋπολογισμού της τελικώς καταβληθησόμενης αμοιβής του μελετητή, νοείται εκείνη που προκύπτει από τον προϋπολογισμό που υποβάλλεται για πρώτη φορά στην αρμόδια υπηρεσία του εργοδότη και που αφορά τον ακριβή προσδιορισμό του συμβατικού αντικειμένου (βλ. και την ΔΕ6678/1.9.1981 γνωμοδότηση της αρμόδιας Γνωμοδοτικής Επιτροπής Μελετών άρθρ. 5 ν. 716/1977 και Πρακτικά VII Τμ. 1ης Συν./8.1.2008, Πρ. 279/2008). Τέλος, από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται ότι συγκριτικός πίνακας συντάσσεται και για κάθε αναπροσαρμογή της αμοιβής της μελέτης, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 11 παράγραφος 7 του ν. 716/1977 (ΦΕΚ Α΄ 295), στον οποίο εμφανίζονται οι αυξομοιώσεις των ποσοτήτων των εργασιών και προσδιορίζεται η αξία αυτών, χωρίς να απαιτείται να συμπεριληφθούν σε συμπληρωματική σύμβαση. Η υποβολή του εν λόγω συγκριτικού πίνακα στην αρμόδια υπηρεσία του εργοδότη το πρώτον, στα πλαίσια σύμβασης με αντικείμενο την εκπόνηση πολεοδομικής μελέτης σε ένα και τελικό στάδιο, χωρίς την υποβολή προμελέτης, και η έγκρισή του από αυτήν προσδιορίζει τη συμβατική αμοιβή, η οποία δύναται να διαφέρει από την προεκτιμώμενη και επί της οποίας θα υπολογιστεί και η τελικώς καταβληθησόμενη στο μελετητή αμοιβή, κατά τα προαναφερθέντα.

Σύμφωνα, όμως, με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη που προηγήθηκε και λαμβάνοντας ιδίως υπόψη αφενός μεν ότι αντικείμενο της από 25.8.2011 σύμβασης ήταν η εκπόνηση αρχιτεκτονικής μελέτης σε μία φάση, ήτοι η εκπόνηση οριστικής μελέτης, χωρίς να προβλέπεται στάδιο προμελέτης, αφετέρου δε ότι η προεκτιμώμενη αμοιβή της αναδόχου υπολογίστηκε, κατ’ εφαρμογή μεν του Κανονισμού Προεκτιμώμενων Αμοιβών Μελετών και Υπηρεσιών, πλην όμως εκ των υστέρων, ήτοι μετά τη λήψη της 276/27.6.2011 απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου και την υπογραφή της οικείας σύμβασης, στο ποσό των 75.763,83 ευρώ, το Τμήμα κρίνει ότι μη νομίμως ο Δήμος .... ανέθεσε απευθείας την επίμαχη μελέτη, κατ΄ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 209 παρ. 3 του Δ.Κ.Κ.. Τούτο δε, διότι η προεκτιμώμενη αμοιβή της φερόμενης ως δικαιούχου υπολογίστηκε αυθαίρετα, ήτοι χωρίς την προηγούμενη προσφυγή της αναθέτουσας αρχής στον ανωτέρω Κανονισμό, βάσει του οποίου θα καθοριζόταν εκ των προτέρων με σαφή τρόπο η προεκτιμηθείσα αμοιβή, ώστε να εξαχθεί ασφαλές συμπέρασμα ως προς τη δυνατότητα εφαρμογής ή μη της ανωτέρω εξαιρετικής διάταξης. Σε κάθε περίπτωση και ανεξαρτήτως των ανωτέρω, ως προεκτιμώμενη αμοιβή, από το ύψος της οποίας εξαρτάται, κατά τις προαναφερόμενες διατάξεις, η δυνατότητα απευθείας ανάθεσης μιας μελέτης, νοείται αυτή του συνόλου των σταδίων της εν λόγω μελέτης και συνεπώς, η εντελλόμενη δαπάνη είναι μη νόμιμη και για το λόγο ότι η προεκτιμώμενη αμοιβή όλων των σταδίων της επίμαχης αρχιτεκτονικής μελέτης υπερβαίνει το ποσοστό του 30% του ανωτάτου ορίου αμοιβής πτυχίου Α΄ Τάξης, που ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο ανάθεσης αυτής για τη συγκεκριμένη κατηγορία μελετών (24.475 Χ 30% = 7.342,50 ευρώ έναντι 75.763,83 ευρώ εν προκειμένω).

Μελέτες.Επομένως, δεν είναι επιτρεπτή η ανάθεση, με τη διαδικασία της απευθείας επιλογής, εκπόνησης μελέτης με παράλειψη του σταδίου της προμελέτης, καθότι με τον τρόπο αυτό καθίσταται ανέφικτος ο έλεγχος της υπέρβασης ή μη του ανωτάτου ορίου το οποίο θέτει ο νομοθέτης και το οποίο δεν δύναται να υπερβεί η νόμιμη αμοιβή του μελετητή (βλ. Πράξη 272/2007 VII Τμήμα Ελ. Συν.).Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, η εντελλόμενη με το εν λόγω χρηματικό ένταλμα δαπάνη δεν είναι νόμιμη, καθόσον για τον καθορισμό της αμοιβής του αναδόχου μελετητή, δεν τηρήθηκε η προβλεπόμενη στην διάταξη της παρ.7 του άρθρου 11 του ν.716/1977 διαδικασία δηλαδή δεν έγινε υπολογισμός αυτής με βάση τον προϋπολογισμό του σταδίου της προμελέτης και καθορισμό της σύμφωνα με την εγκριτική του σταδίου αυτού απόφασης.

Κατάτμηση ενιαίας μελέτης.(...)Με βάση τις ανωτέρω σκέψεις το Κλιμάκιο κρίνει επιπλέον ότι, ανεξαρτήτως του εσφαλμένου, κατά  τ’ ανωτέρω, υπολογισμού της προεκτιμώμενης αμοιβής της προμελέτης από την αναθέτουσα αρχή, μη νομίμως ανετέθη αυτοτελώς και κατ’ εφαρμογή της ίδιας ως άνω εξαιρετικής διάταξης η αρχιτεκτονική μελέτη εφαρμογής, καθόσον είχε ήδη προηγηθεί η απευθείας ανάθεση του σταδίου της προμελέτης, και επομένως για την ανάθεση της αρχιτεκτονικής μελέτης εφαρμογής ήταν πλέον αναγκαία η διενέργεια ανοικτού ή κλειστού διαγωνισμού, κατά τις ειδικότερες προϋποθέσεις των άρθρων 5 παρ. 5 και 7 παρ. 1 του ν. 3316/2005, άλλως η ανάθεση με διαπραγματεύσεις κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 10  του ίδιου νόμου. Περαιτέρω, τυγχάνει απορριπτέος ως αβάσιμος ο ισχυρισμός του Δήμου ...... ότι η προμελέτη και η μελέτη εφαρμογής νομίμως ανετέθησαν χωριστά, βάσει του άρθρου 209 παρ. 3 του ν. 3463/2006, καθόσον αυτές ανήκουν σε διαφορετικές κατηγορίες και επομένως νομίμως υπολογίστηκε για κάθε μία από αυτές διαφορετική προεκτιμώμενη αμοιβή, η οποία υπολειπόταν του προβλεπόμενου ορίου. Και τούτο διότι, η μεν προμελέτη δεν ανήκει στην κατηγορία των ενεργειακών μελετών της περίπτωσης 14 του άρθρου 2 παρ. 2 του ν. 3316/2005, αλλά ενόψει του τρόπου προεκτίμησης της αμοιβής της θα πρέπει να ενταχθεί από την άποψη αυτή στην κατηγορία των αρχιτεκτονικών μελετών, ο δε υπολογισμός  της προεκτίμησης της αμοιβής γίνεται, κατά το νόημα του άρθρου 209 παρ. 3 του ν. 3463/2006, για όλα τα στάδια κάθε κατηγορίας μελέτης. Αντιθέτως, νομίμως ανατέθηκε η ηλεκτρομηχανολογική μελέτη εφαρμογής βάσει των εξαιρετικών διατάξεων του ως άνω άρθρου σε ένα και τελικό στάδιο εφαρμογής, δοθέντος ότι η προεκτιμώμενη αμοιβή αυτής (3.850 ευρώ) δεν υπερβαίνει το ποσοστό του 30% του ανώτατου ορίου αμοιβής πτυχίου Α΄ τάξης που ίσχυε για την κατηγορία των ηλεκτρομηχανολογικών μελετών της περίπτωσης 9 του άρθρου 2 παρ. 2 του ν. 3316/2005 και το οποίο ανέρχεται σε 4.532,4 ευρώ (15.108 x 30% = 4.532,4).

Μελέτες.Δαπάνη δεν είναι νόμιμη καθόσον για τον καθορισμό της αμοιβής των αναδόχων μελετητών δεν τηρήθηκε η προβλεπόμενη στην διάταξη της παρ.7 του άρθρου 11 του ν.716/1977 διαδικασία και δεν προκύπτει ότι η τελική αμοιβή της μελέτης δεν έχει υπερβεί το οριζόμενο από στην προαναφερόμενη διάταξη ανώτατο όριο του 40% της συμβατικής αμοιβής, που αρχικώς καθορίζεται βάσει του προϋπολογισμού που συντάσσεται κατά το στάδιο της προμελέτης και, συνεπώς, η καταβολή της ως άνω αμοιβής στερείται νομίμου ερείσματος

Η προεκτιμώμενη αμοιβή της μελέτης αναστήλωσης βιομηχανικού κτιρίου  (διατηρητέου), η οποία υπολογίζεται με το άρθρο 5Α (παρ.3) του κεφαλαίου Ζ΄  της Α΄ βελτιωμένης έκδοσης του Κανονισμού προεκτιμωμένων αμοιβών,  επιτρεπτώς προσαυξάνεται κατά 50%, ως προς την Αρχιτεκτονική και Στατική  Μελέτη. (πλειοψ.)

Απευθείας ανάθεση μελέτης.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα κρίνει ότι ο Δήμος …... νομίμως προέβη στην απευθείας ανάθεση της αρχιτεκτονικής μελέτης χωροθέτησης αθλητικών εγκαταστάσεων, καθόσον η προεκτιμώμενη αμοιβή αυτής δεν υπερέβαινε το ποσοστό του 30% του ανωτάτου ορίου αμοιβής πτυχίου Α΄ Τάξης, που ίσχυε κατά τον κρίσιμο χρόνο ανάθεσης αυτής για τη συγκεκριμένη κατηγορία των αρχιτεκτονικών μελετών (30% Χ 21.423=6.426,90 ευρώ έναντι 6.425,00 ευρώ, με Φ.Π.Α. εν προκειμένω).

Η θεσπιζόμενη με την ειδική διάταξη του άρθρου 269 παρ. 1 του π.δ/τος 410/1995 ρύθμιση (βλ. και ομοίου περιεχομένου διάταξη του άρθρου 209 παρ.3 του ν.3463/2006 «Κύρωση του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων», ΦΕΚ Α΄ 114) εισάγει μόνιμη και διαχρονική παρέκκλιση από τις ισχύουσες αλλά και τις μελλοντικές διατάξεις, οι οποίες ρυθμίζουν γενικά τις διαδικασίες ανάθεσης μελετών, υπό τις ακόλουθες προϋποθέσεις: 1) Ο αναθέτων φορέας έχει συγκεκριμένη ιδιότητα, πρόκειται δηλαδή περί δήμου ή κάποιου άλλου από τα περιοριστικά αναφερόμενα στη διάταξη αυτή νομικά πρόσωπα και 2) η προεκτιμώμενη και τελική αμοιβή του μελετητή δεν υπερβαίνει ένα συγκεκριμένο χρηματικό όριο. Με τη διάταξη αυτή εισάγονται παρεκκλίσεις από το ισχύον κατά τον κρίσιμο χρόνο ανάθεσης της μελέτης γενικό νομικό πλαίσιο περί ανάθεσης μελετών (ν.716/21977), όπως η δυνατότητα απευθείας ανάθεσης της εκπόνησης μελέτης, η επιλογή μελετητή χωρίς δεσμεύσεις από τις τάξεις των πτυχίων και η αποδέσμευση από την εφαρμογή του κώδικα αμοιβών μηχανικών (π.δ.696/1974), δεδομένου ότι η προεκτιμηθείσα είναι και η οριστική αμοιβή του μελετητή, η οποία δεν εξαρτάται από τις ποσότητες εργασιών που προκύπτουν από τον προϋπολογισμό του έργου. Σκοπός της ως άνω διάταξης είναι η διευκόλυνση των περιοριστικά αναφερόμενων σε αυτή φορέων, μεταξύ των οποίων και οι δήμοι, στην ανάθεση και εκπόνηση μελετών με πολύ μικρό οικονομικό αντικείμενο, λαμβανομένης υπόψη της ιδιαίτερης φύσης των μελετών των εν λόγω φορέων και της αδυναμίας των τεχνικών τους υπηρεσιών να εφαρμόσουν τις πολύπλοκες και χρονοβόρες γενικές διατάξεις, οι οποίες ρυθμίζουν τις σχετικές διαδικασίες (βλ. Πράξεις VII Τμήματος Ελ.Συν. 134, 273/2007, καθώς και 1620/2007 Σ.τ.Ε.).

Από την πρόβλεψη της προαναφερόμενης παρ. 7 του άρθρου 11 του ν. 716/1977 περί ανάθεσης μελέτης δι’ απευθείας επιλογής δεν είναι δυνατό να εξαιρεθούν οι μελέτες που ανατίθενται σε ένα και τελικό στάδιο, χωρίς τη μεσολάβηση ενδιάμεσου σταδίου (π.χ. προμελέτης), όπως δύναται κατά τα προηγούμενα να ανατεθεί η πολεοδομική μελέτη, καθόσον κατ’ αυτό τον τρόπο θα στερείτο η αναθέτουσα αρχή από μια νομίμως προβλεπόμενη δυνατότητα. Στην περίπτωση, όμως, αυτή, που δεν ρυθμίζεται ειδικά, ως συμβατική αμοιβή, που αποτελεί τη βάση προϋπολογισμού της τελικώς καταβληθησόμενης αμοιβής του μελετητή, νοείται εκείνη που προκύπτει από τον προϋπολογισμό που υποβάλλεται για πρώτη φορά στην αρμόδια υπηρεσία του εργοδότη και που αφορά τον ακριβή προσδιορισμό του συμβατικού αντικειμένου (βλ. και την ΔΕ6678/1.9.1981 γνωμοδότηση της αρμόδιας Γνωμοδοτικής Επιτροπής Μελετών άρθρ. 5 ν. 716/1977 και Πρακτικά VII Τμ. 1ης Συν./8.1.2008, Πρ. 279/2008).Ανάκληση της 193/2008 πράξης του 7ου Τμ.

Μελέτη αναμόρφωσης πεζοδρομίων σχεδίου πόλεως (...)Ως κύρια διαδικασία ανάθεσης μελετών από τους Ο.Τ.Α. καθιερώνεται η διενέργεια διαγωνισμού, ώστε να καθίσταται δυνατή, με την προσέλευση ικανού αριθμού συμμετεχόντων, η αποφυγή του κινδύνου μεθοδεύσεων, η ανάπτυξη επαρκούς ανταγωνισμού και η επιλογή της πλέον συμφέρουσας από τεχνικής και οικονομικής απόψεως προσφοράς. Η με απευθείας ανάθεση εκπόνηση μελέτης αποτελεί εξαιρετική διαδικασία, που επιτρέπεται μόνο στις ρητά καθοριζόμενες από το νόμο περιπτώσεις. Τέτοια περίπτωση συντρέχει όταν η προεκτιμώμενη αμοιβή όλων των σταδίων της μελέτης δεν υπερβαίνει σε ποσοστό το 30% του ανώτατου ορίου αμοιβής πτυχίου Α΄ τάξης της κατηγορίας μελετών στην οποία ανήκει η υπό ανάθεση μελέτη. Η προεκτιμώμενη αυτή αμοιβή προκύπτει με βάση τον Κανονισμό Προεκτιμώμενων Αμοιβών Μελετών και Υπηρεσιών, ο οποίος εφαρμόζεται υποχρεωτικά από τις αναθέτουσες αρχές, σε κάθε περίπτωση, ακόμη και στις περιπτώσεις της διαδικασίας με διαπραγμάτευση, κατά συνέπεια και της απευθείας ανάθεσης, που προβλέπεται στο άρθρο 209 παρ. 3 του Δ.Κ.Κ. (βλ. πρακτικά της 5ης Γεν.Συν./4.3.2009 της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, πράξεις Κλιμ. VII Tμ. 15/2013, 157, 199/2012). Προκειμένου δε για κυκλοφοριακές μελέτες το ανώτατο αυτό όριο καθορίστηκε από 5.5.2011 στο ποσό των 40.807,00 ευρώ, ήτοι για την απευθείας ανάθεση τέτοιων κατηγοριών μελέτης το όριο είναι (40.807,00 Χ 30% =) 12.242,10  ευρώ.(…) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, νομίμως ο Δήμος ...... ανέθεσε απευθείας την εν λόγω μελέτη, κατ' εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 209 παρ. 3 του Δ.Κ.Κ., καθόσον με το από 17.1.2013 έγγραφο του φερόμενου ως δικαιούχου προσκομίστηκε ενώπιον του Κλιμακίου ο σχετικός φάκελος του έργου που είχε καταρτιστεί από την τεχνική υπηρεσία του Δήμου πριν από την εν λόγω ανάθεση (14.10.2011), από τον οποίο προκύπτει ότι η προεκτιμώμενη αμοιβή του αναδόχου καθορίστηκε εκ των προτέρων με σαφή τρόπο, σύμφωνα με το άρθρο 4 του ν. 3326/2005 και την ισχύουσα, κατά τον χρόνο ανάθεσης, απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων.