Η δαπάνη εκτέλεσης χωματουργικών εργασιών καθαρισμού αγροτικών δρόμων (με τη χρήση μηχανήματος διαμορφωτήρα -§Γ&(ΐ6Γ - και φορτωτή), η οποία δεν αφορά σε δημόσιο τεχνικό έργο, δεν είναι νόμιμη, διότι η ανάθεση των εργασιών δεν έγινε κατόπιν διενέργειας δημόσιου διαγωνισμού, όπως επιτάσσει το π.δ. 60/2007, αλλά με απευθείας ανάθεση, κατόπιν μη νόμιμης κατάτμησης των όμοιων εργασιών, αφού η επιτρεπτή κατά νόμο κατάτμηση των πιστώσεων ανά δημοτικό διαμέρισμα αφορά μόνο στα έργα και όχι στις εργασίες, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 18 παρ. 14 του ν. 3731/2008.

Επομένως, οι μελέτες που ανατέθηκαν σύμφωνα με τα προαναφερόμενα, προκειμένου να εντοπιστούν οι υπόγειοι υδάτινοι πόροι του Δήμου ... σε τρία τοπικά διαμερίσματά του και να διενεργηθούν στη συνέχεια γεωτρήσεις, αφορούν στην εκτέλεση υδρογεωλογικών έργων (Ελ. Συν. VII Τμ. 274/2010). Συνεπώς, εφαρμόζεται στην προκειμένη περίπτωση η ρύθμιση του άρθρου 22 παράγραφος 1 του ν. 3274/2004, όπως ίσχυε κατά το χρόνο ανάθεσης των μελετών, σύμφωνα με την οποία προβλέπεται η κατ’ εξαίρεση δυνατότητα κατάτμησης των δημοτικών έργων που εκτελούνται από τις Δ.Ε.Υ.Α.Α. και η σύνταξη των αντίστοιχων για τα έργα αυτά μελετών, εφόσον αφορούν διαφορετικά δημοτικά διαμερίσματα (πρόκειται για δημοτικά διαμερίσματα του συσταθέντος με το άρθρο 1 του ν. 2539/1997 Δήμου ..., τα οποία μετονομάστηκαν σε τοπικά, σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφοι 3 και 4 του ως άνω Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων). Κατ’ ακολουθίαν, νομίμως, κατ’ αρχήν, ανατέθηκε απευθείας η εκπόνηση των ως άνω μελετών, που αφορούσαν αντίστοιχα έργα, ανά τοπικό διαμέρισμα.

Μελέτες- απευθείας ανάθεση: Με δεδομένα αυτά οι εντελλόμενες δαπάνες δεν είναι νόμιμες, δεδομένου ότι επιτρέπεται μεν στη Δ.Ε.Υ.Α.Κ. να αναθέσει απευθείας, μέσα στο όριο των 20.000,00 ευρώ, την αυτοτελή σύνταξη μελέτης εσωτερικού δικτύου ύδρευσης ανά τοπική κοινότητα, πρέπει όμως στον προϋπολογισμό της να αναγράφεται η κατατμημένη πίστωση που αφορά στην εν λόγω μελέτη, δηλαδή να αναγράφεται η πίστωση για κάθε μελέτη ανά τοπική κοινότητα, στοιχείο που εν προκειμένω δεν συντρέχει. Σημειώνεται, επίσης, ότι επιτρέπεται η κατάτμηση των έργων και των αντίστοιχων μελετών τους ανά τοπική κοινότητα και όχι ανά οικισμό εκάστης τοπικής κοινότητας. Παρά ταύτα, τα αρμόδια όργανα της Δ.Ε.Υ.Α.Κ. συγγνωστώς υπέλαβαν ότι αρκούσε η συνολική εγγραφή του ποσού των ελεγχόμενων μελετών στον προϋπολογισμό της του έτους 2017, λόγω της από αυτόν ρητής παραπομπής στο τεχνικό πρόγραμμα του ίδιου έτους, στο οποίο αναγράφεται το προϋπολογισθέν ποσό ανά μελέτη και η πηγή χρηματοδότησης κατά τα ειδικότερα εκτιθέμενα στη σκέψη 3.Γ..Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, οι εντελλόμενες με τα 82 και 87, οικονομικού έτους 2017, χρηματικά εντάλματα δαπάνες θα μπορούσαν να θεωρηθούν λόγω συγγνωστής πλάνης, αν δεν είχε λήξει το οικονομικό έτος  2017, τις πιστώσεις του οποίου βαρύνουν.(συγγνωστή πλάνη)

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ:Μη νόμιμη η καταβολή ποσού 4.862,55 ευρώ σε υπαλλήλους της Υπηρεσίας Δόμησης Δήμου, ως χιλιομετρικής αποζημίωσης για εντός έδρας μετακινήσεις τους με ιδιωτικής χρήσης αυτοκίνητα, για εκτέλεση υπηρεσίας, διότι στις αντίστοιχες εντολές αναφέρεται μεν ότι οι υπάλληλοι της Υπηρεσίας Δόμησης πρόκειται να επιβλέψουν την εκτέλεση δημοσίων έργων και, συνεπώς, οι μετακινήσεις τους εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της διάταξης της περ. α) της παρ. 2Α του άρθρου 7 του ν. 2685/1999, ενώ επιπλέον δεν προσδιορίζονται επακριβώς η αιτία και η ακριβής διεύθυνση των τόπων μετάβασής τους (συγκεκριμένα εκτελούμενα έργα που ανά ημέρα ήταν επιφορτισμένοι να επιβλέψουν). Αντιθέτως, όλως αορίστως επαναλαμβάνεται σε αυτές παγίως η υποχρέωση παρακολούθησης, εκ μέρους των συγκεκριμένων τεχνικών υπαλλήλων, της ορθής εφαρμογής των όρων δόμησης και των οικείων διαταγμάτων ρυμοτομίας κατά την εκτέλεση δημοτικών έργων, κατόπιν έγκρισης των αρμοδίων φορέων.

Δημόσια έργα-Κατάτμηση.Απαγορεύεται ο επιμερισμός της κατασκευής ενός «ενιαίου» έργου σε μερικότερα μη αυτοτελή έργα - έργα δηλαδή που από τεχνική και ουσιαστική άποψη όχι μόνο δεν μπορούν, αλλά και επιβάλλεται για το οικονομικοτεχνικώς άρτιο και το συμφέρον του ευρύτερου έργου να αποτελέσουν αντικείμενο ενιαίας δημοπρασίας - και στη συνέχεια η απευθείας ανάθεση αυτών χωριστά ή η ανάθεση κατόπιν πρόχειρου διαγωνισμού με βάση το ύψος της δαπάνης που προκύπτει από την κατάτμηση της συνολικής δαπάνης που απαιτείται για την κατασκευή του «ενιαίου» έργου, καθόσον με τον τρόπο αυτό επιχειρείται, κατά περιγραφή των οικείων διατάξεων, η μη τήρηση της οριζόμενης από τις διατάξεις αυτές διαδικασία διενέργειας τακτικού διαγωνισμού (βλ. Πράξεις VII Τμ. 324, 19/2010, 45/2009, 79/2008 47, 134, 139, 142/2008, 4, 267/2007, 83, 145, 164, 259, 280/2006, 70/2005, IV Τμ. 136, 137/2004, 193, 37/2003, 88/97, 93/1999 κ.ά.). Το ενιαίο, δε, του έργου κρίνεται κατά περίπτωση με βάση λειτουργικά κριτήρια και ειδικότερα την οικονομικοτεχνική λειτουργία των ανατιθέμενων μερικότερων έργων, το είδος των απαιτούμενων για την κατασκευή καθενός από τα έργα αυτά  εργασιών, την ύπαρξη μιας αναδόχου εργοληπτικής εταιρείας ή περισσοτέρων  ασχολούμενων  με  το  αυτό  αντικείμενο,  την ταυτόχρονη ανάθεση της κατασκευής των μερικότερων έργων, την ομοιότητα των μελετών, τη δυνατότητα πραγματοποίησης του συνόλου των εργασιών από μία και μόνο επιχείρηση, τη χρονική διάρκεια κατασκευής τους, την ενότητα του γεωγραφικού πλαισίου, εντός του οποίου θα εκτελεστούν τα ανατιθέμενα έργα. Κατά συνέπεια, ο επιμερισμός της κατασκευής ενός ενιαίου δημοτικού έργου, η εκτέλεση του οποίου λαμβάνει χώρα εντός του γεωγραφικού πλαισίου του Δήμου, σε περισσότερα ομοειδή έργα, για τα οποία έχουν αναγραφεί ιδιαίτερες πιστώσεις στον οικείο προϋπολογισμό, προς αποφυγή της διαδικασίας επιλογής αναδόχου με δημόσιο ανοικτό διαγωνισμό δεν είναι νόμιμος και επομένως, δεν είναι νόμιμη και η δαπάνη που προκαλείται από την εκτέλεση των έργων αυτών (βλ. Πράξεις VIΙ Τμ. 83, 164, 259/2006, 4, 210, 267/2007, 45/2009, 19, 103/2010 κ.ά.). Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται η κατάτμηση δημοτικών έργων και η σύνταξη των αντίστοιχων μελετών, καθώς και η αναγραφή στο δημοτικό προϋπολογισμό κατατμημένων πιστώσεων, εφόσον τα έργα αυτά εκτελούνται σε διαφορετικά δημοτικά ή τοπικά διαμερίσματα.(....) Ενόψει όσων ήδη εκτέθηκαν, δημόσιες συμβάσεις, οι οποίες, αν και υπάγονται στον ως άνω προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, δεν υποβλήθηκαν στον έλεγχο αυτόν, είναι αυτοδικαίως άκυρες και δεν παράγουν, ως εκ τούτου, έννομες συνέπειες (Ελ.Συν. Πρακτικά Ολομ. της 7ης Γ.Σ. της 7.3.2001, VI Tμ. Απόφ. 3069/2011, IV Τμ. Πράξεις 166/2006, 199/2004).

Καθορισμός συνολικής εγκατεστημένης ισχύος σταθμών Α.Π.Ε. της παρ. 8 του άρθρου 30 του ν. 5095/2024, ελάχιστης αποδεκτής χρονικής διάρκειας των διμερών συμβάσεων της περ. β) της υποπαρ. Α της παρ. 8 του άρθρου 30 του ν. 5095/2024, αναλογίας παραγωγής ανά τεχνολογία σταθμού Α.Π.Ε. περιορισμών έγχυσης που θα εφαρμοστούν σε ειδικές περιπτώσεις και σειράς προτεραιότητας εξέτασης αιτημάτων για χορήγηση Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης έργων Α.Π.Ε., σύμφωνα με την παρ. 12 του άρθρου 30 του ν. 5095/2024.

Συντήρηση πλατειών και κοινόχρηστων χώρων...Με αυτά τα δεδομένα οι εντελλόμενες δαπάνες δεν είναι νόμιμες, καθόσον οι συναφθείσες μικτές συμβάσεις συνιστούν προεχόντως συμβάσεις προμηθειών - εργασιών, αφού η αξία των υπό προμήθεια ειδών υπερβαίνει, και μάλιστα δυσανάλογα πολύ, την αξία των εργασιών, ανεξαρτήτως της φύσης μέρους αυτών ως συνεχόμενων με το έδαφος (π.χ. διάστρωση σκυροδέματος, εκσκαφές). Επομένως, οι συμβάσεις αυτές μη νομίμως ανατέθηκαν ως «έργα» περιλαμβάνοντας κονδύλια εργολαβικού οφέλους και απροβλέπτων. Ο ισχυρισμός του Δήμου, ότι οι δαπάνες για τις λοιπές εργασίες υπερβαίνουν κατά πολύ τις δαπάνες για προμήθεια αγαθών, πρέπει να απορριφθεί πρωτίστως ως αναπόδεικτος. Ωστόσο λαμβανομένου υπόψη του χαρακτήρα των συμβάσεων ως μικτών και του γεγονότος ότι διεξήχθη διαγωνιστική διαδικασία για την ανάθεση των επίμαχων προμηθειών - εργασιών στην οποία επιτεύχθηκε υψηλό ποσοστό έκπτωσης (άνω του 50%), στη συγκεκριμένη περίπτωση τα όργανα του Δήμου δεν ενήργησαν με πρόθεση καταστρατήγησης των διατάξεων του ν. 4412/2016 αλλά συγγνωστώς υπέλαβαν ότι οι επίμαχες συμβάσεις έπρεπε να ανατεθούν ως δημόσια έργα. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα πρέπει να θεωρηθούν.

Προμήθεια υλικών ύδρευσης – άρδευσης:Με δεδομένα αυτά η εντελλόμενη δαπάνη είναι νόμιμη, καθόσον οι άνω απευθείας αναθέσεις αφενός μεν είναι κάτω του ορίου των 20.000,00 ευρώ και αφετέρου αφορούν σε διαφορετικές δημοτικές ενότητες. Περαιτέρω, δεν υφίσταται περίπτωση μη νόμιμης κατάτμησης των ως άνω προμηθειών λόγω μη συμπερίληψης των προμηθευθέντων ειδών σε προηγηθέντες και κατακυρωθέντες εντός του ίδιου οικονομικού έτους (2018) διαγωνισμούς για την ανάθεση έργων επισκευής του δικτύου ύδρευσης των Δ.Ε. ..... και Καλλικράτειας, διότι α) οι εν λόγω διαγωνισμοί αφορούσαν στην αποκατάσταση εκτάκτων βλαβών του δικτύου από τους αναδόχους εργολήπτες και όχι προμήθεια αγαθών προς ενσωμάτωση στις επισκευές και την τακτική συντήρηση αυτού από τις υπηρεσίες του Δήμου, β) στον προϋπολογισμό των ανωτέρω έργων συμπεριλαμβάνονταν μεν υλικά που επρόκειτο να χρησιμοποιηθούν και ενσωματωθούν στα έργα αποκατάστασης βλαβών (παράγρ. 1.3.2 των μελετών που προηγήθηκαν της ανάθεσης των ανωτέρω έργων), τα οποία, ωστόσο, δεν μπορούσαν να καταγραφούν αναλυτικά κατ’ είδος εκ των προτέρων, αφού σκοπός των αναθέσεων στους εργολήπτες ήταν η άμεση αποκατάσταση των βλαβών εντός ώρας, ανεξαρτήτως των υλικών που απαιτούντο και γ) δεν αποδεικνύεται ότι η δαπάνη για την προμήθεια των αγαθών που πρόκειται να ενσωματωθεί στα ως άνω έργα, συναθροιζόμενη με τις μεταγενέστερα διενεργηθείσες προμήθειες εκ 11.328,86 και 18.871,44 ευρώ, αντίστοιχα, υπερβαίνει το όριο των 20.000,00 ευρώ, αφού, όπως προαναφέρθηκε, τα εν λόγω υλικά δεν καταγράφονται χωριστά κατ’ είδος στις αντίστοιχες μελέτες. 

Παροχή υπηρεσιών για την ανάπτυξη και υλοποίηση καινοτόμων εναλλακτικών μορφών τουρισμού.(..)Με τα δεδομένα αυτά οι εντελλόμενες δαπάνες είναι μη νόμιμες, διότι ούτε από το κείμενο των συμβάσεων ούτε από τα τεύχη των μελετών, βάσει των οποίων ανατέθηκαν οι επίμαχες υπηρεσίες, προκύπτει με ακρίβεια το είδος και η ποσότητα των ανατεθεισών υπηρεσιών και η τιμή μονάδας ανά υπηρεσία, ώστε να τεκμηριώνονται οι προϋπολογισμοί των επίμαχων αναθέσεων και να καθίσταται ευχερής ο έλεγχος τήρησης της αρχής της οικονομικότητας. Πλην όμως, τα αρμόδια όργανα του ελεγχόμενου νομικού προσώπου συγγνωστώς υπέλαβαν ότι οι επίμαχες υπηρεσίες μπορούσαν να ανατεθούν κατά την ανωτέρω διαδικασία, καθόσον κατά το παρελθόν (ήδη κατά το προηγούμενο οικονομικό έτος 2016) είχαν ανατεθεί αντίστοιχες υπηρεσίες με όμοια διαδικασία... Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, τα κρινόμενα χρηματικά εντάλματα πληρωμής πρέπει να θεωρηθούν λόγω συγγνωστής πλάνης.

Κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων,(N.3669/2008, πρώτο εδάφιο της παρ. 4 του άρθρου 17 του ν. 2539/1997 ,όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 1 του άρθρου 22 του ν. 3274/2004 (ΦΕΚ Α΄ 195), αναδιατυπώθηκε με το άρθρο 24 παρ. 8 του ν. 3613/2007 (ΦΕΚ Α΄ 263/21.11.2007) και συμπληρώθηκε με το άρθρο 18 παρ. 14 του ν. 3731/2008 (ΦΕΚ Α΄ 263/23.12.2008) η διαδικασία που πρέπει να τηρηθεί για την ανάδειξη αναδόχου εργοληπτικής εταιρείας για την κατασκευή ενός δημοτικού έργου τελεί κάθε φορά σε συνάρτηση με την σπουδαιότητα και την εξειδικευμένη φύση του ανατιθέμενου έργου, καθώς και με το ύψος της συνολικής δαπάνης που απαιτείται για την κατασκευή του. Ειδικότερα, η επιλογή αναδόχου με τη διενέργεια τακτικού διαγωνισμού αποβλέπει στην προσέλευση μεγάλου ή έστω ικανού αριθμού υποψηφίων, με αντικειμενικό σκοπό την ανάπτυξη επαρκούς ανταγωνισμού και την διασφάλιση των οικονομικών κυρίως συμφερόντων του οικείου Δήμου, με την επιλογή της πλέον συμφέρουσας για αυτόν, από οικονομικής και τεχνικής άποψης, προσφοράς. Για το λόγο αυτό απαγορεύεται ο επιμερισμός της κατασκευής ενός «ενιαίου» έργου σε μερικότερα μη αυτοτελή έργα - έργα δηλαδή που από τεχνική και ουσιαστική άποψη όχι μόνο δεν μπορούν, αλλά και επιβάλλεται για το οικονομικοτεχνικώς άρτιο και το συμφέρον του ευρύτερου έργου να αποτελέσουν αντικείμενο ενιαίας δημοπρασίας - και στη συνέχεια η απευθείας ανάθεση αυτών χωριστά ή η ανάθεση κατόπιν πρόχειρου διαγωνισμού με βάση το ύψος της δαπάνης που προκύπτει από την κατάτμηση της συνολικής δαπάνης που απαιτείται για την κατασκευή του «ενιαίου» έργου, καθόσον με τον τρόπο αυτό επιχειρείται, κατά περιγραφή των οικείων διατάξεων, η μη τήρηση της οριζόμενης από τις διατάξεις αυτές διαδικασία διενέργειας τακτικού διαγωνισμού (βλ. Πράξεις VII Τμ. 45/2009, 79/2008 47, 134, 139, 142/2008, 4, 267/2007, 83, 145, 164, 259, 280/2006, 70/2005, IV Τμ. 136, 137/2004, 193, 37/2003, 88/97, 93/1999 κ.ά.). Το ενιαίο, δε, του έργου κρίνεται κατά περίπτωση με βάση λειτουργικά κριτήρια και ειδικότερα την οικονομικοτεχνική λειτουργία των ανατιθέμενων μερικότερων έργων, το είδος των απαιτούμενων για την κατασκευή καθενός από τα έργα αυτά εργασιών, την ύπαρξη μιας αναδόχου εργοληπτικής εταιρείας ή περισσοτέρων ασχολούμενων με το αυτό αντικείμενο, την ταυτόχρονη ανάθεση της κατασκευής των μερικότερων έργων, την ομοιότητα των μελετών, τη δυνατότητα πραγματοποίησης του συνόλου των εργασιών από μία και μόνο επιχείρηση, τη χρονική διάρκεια κατασκευής τους, την ενότητα του γεωγραφικού πλαισίου, εντός του οποίου θα εκτελεστούν τα ανατιθέμενα έργα. Κατά συνέπεια, ο επιμερισμός της κατασκευής ενός ενιαίου δημοτικού έργου, η εκτέλεση του οποίου λαμβάνει χώρα εντός του γεωγραφικού πλαισίου του Δήμου, σε περισσότερα ομοειδή έργα, για τα οποία έχουν αναγραφεί ιδιαίτερες πιστώσεις στον οικείο προϋπολογισμό, προς αποφυγή της διαδικασίας επιλογής αναδόχου με δημόσιο ανοικτό διαγωνισμό δεν είναι νόμιμος και επομένως, δεν είναι νόμιμη και η δαπάνη που προκαλείται από την εκτέλεση των έργων αυτών (βλ. Πράξεις VIΙ Τμ. 83, 164, 259/2006, 4, 210, 267/2007, 45/2009 κ.ά.)……Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Τμήμα κρίνει ότι τα ανωτέρω έργα, που εκτελέστηκαν στο Δήμο ..., δεν είναι χωριστά και αυτοτελή έργα, αλλά αποτελούν ένα ενιαίο δημοτικό έργο, διότι περιλαμβάνουν τις ίδιες ή παρεμφερείς εργασίες για την κατασκευή τους -ήτοι τσιμεντοστρώσεις και ασφαλτοστρώσεις- οι οποίες εκτελούνται στον ίδιο γεωγραφικό χώρο (Δ.Δ. …), κατά την ίδια χρονική περίοδο, επιπλέον δε ανατέθηκαν ταυτόχρονα τα τρία στην ίδια εταιρεία και λίγο μεταγενέστερα το τέταρτο. Κατά συνέπεια, δεν είναι νόμιμη η κατάτμηση του ενιαίου αυτού έργου σε τέσσερα επιμέρους έργα με το χαρακτηρισμό αυτών ως αυτοτελών «μικρών έργων», με σκοπό την αποφυγή διενέργειας δημόσιου ανοικτού διαγωνισμού και την προσφυγή αφενός στην εξαιρετική διαδικασία της απευθείας ανάθεσης (για τα τρία εξ αυτών) και αφετέρου στην εξαιρετική διαδικασία του πρόχειρου διαγωνισμού (για το τέταρτο έργο), δεδομένου ότι ναι μεν ούτε ο προϋπολογισμός καθενός από τα τρία πρώτα έργα ούτε και ο προϋπολογισμός του τέταρτου εξ αυτών υπερβαίνουν τα ποσά που τίθενται από τις προαναφερόμενες διατάξεις ως όρια για την απευθείας ανάθεση έργου σε εργοληπτική επιχείρηση ή για την προσφυγή στη διαδικασία του πρόχειρου διαγωνισμού (10.271,46 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α. και 45.000,00 ευρώ με Φ.Π.Α., αντίστοιχα), πλην όμως ο προϋπολογισμός της συνολικής τους δαπάνης ανέρχεται στο ποσό των 52.781,48 ευρώ (44.354,42 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.), που υπερβαίνει τόσο το προαναφερόμενο όριο της απευθείας ανάθεσης δημοτικών έργων όσο και αυτό για τη διενέργεια πρόχειρου διαγωνισμού.