Δεν είναι νόμιμη η αναγνώριση και εκκαθάριση δαπάνης που αφορά στην καταβολή του αντιτίμου των εισιτηρίων που κατέβαλε μετακινούμενος εκτός έδρας υπάλληλος όταν στα δικαιολογητικά που συνοδεύουν το σχετικό χρηματικό ένταλμα δεν επισυνάπτονται και τα αντίστοιχα εισιτήρια (αποκόμματα αυτών) που χρησιμοποιήθηκαν για την εν λόγω μετακίνηση (βλ. 266/2006, πρβλ. 74/2009 πράξεις του Τμήματος τούτου).

Δαπάνες μετακίνησης:..Ήδη με τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα εντέλλεται η καταβολή στον ... του ποσού των 559 ευρώ που αντιστοιχεί στην αξία των ακυρωθέντων αεροπορικών εισιτηρίων . Σύμφωνα, όμως, με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, μη νόμιμα εντέλλεται η καταβολή των επίμαχων δαπανών, αφ΄ενός διότι, σύμφωνα με το άρθρο 17 παρ. 1 του ν. 2685/1999 οι δαπάνες μετακίνησης καταβάλλονται στους ίδιους τους μετακινούμενους κατόπιν υποβολής των σχετικών παραστατικών της μετακίνησής τους και όχι στο Πρακτορείο που εξέδωσε τα εισιτήρια, αφ΄ετέρου διότι το τελευταίο έχει ήδη εξοφληθεί (όπως προκύπτει από τις προαναφερόμενες αποδείξεις παροχής υπηρεσιών) και επομένως η αξίωση του φερομένου ως δικαιούχου έχει αποσβεσθεί, με την καταβολή του επίμαχου ποσού με συνέπεια η έκδοση χρηματικών ενταλμάτων, για την ίδια απαίτηση, να μην είναι νόμιμη. Ανεξαρτήτως, επομένως, του βάσιμου ή μη του αναφερομένου στη διαδικασία της μετακίνησης λόγου διαφωνίας, η εξέταση του οποίου παρέλκει, τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα δεν πρέπει να θεωρηθούν για τους προαναφερόμενους λόγους ενώ περαιτέρω πρέπει να απορριφθεί ως αναπόδεικτος ο ισχυρισμός του Δήμου περί συγγνωστής πλάνης κατά την έκδοσή τους.

Κατά την έννοια των ερμηνευόμενων διατάξεων(2685/1999,άρθρο 3) , προς αποφυγήν καταχρηστικής εφαρμογής τους που θα οδηγούσε τόσο σε αδικαιολόγητη απουσία του υπαλλήλου από την υπηρεσία όσο και σε αδικαιολόγητη επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού με μη αναγκαίες δαπάνες μετακίνησης, ο εγκριθείς αριθμός των ημερών εκτός έδρας πρέπει να είναι μόνο ο αναγκαίος για την εκτέλεση της υπηρεσίας, για την οποία μετακινείται ο υπάλληλος, όπως το αναγκαίο των ημερών εκτός έδρας οριοθετείται, κατά βάση, από την φύση της υπηρεσίας που πρέπει να εκτελέσει ο μετακινούμενος υπάλληλος και την απόσταση που πρέπει να διανύσει. Επομένως, ο μετακινούμενος εκτός έδρας δημόσιος υπάλληλος δικαιούται δαπάνης διανυκτέρευσης και πλήρους ημερήσιας αποζημίωσης, μόνο στην περίπτωση που η διαμονή του κατά τη διάρκεια της νύκτας στον τόπο της εκτός έδρας μετακίνησής του, ο οποίος, σε κάθε περίπτωση, πρέπει να απέχει από την έδρα της υπηρεσίας του περισσότερα από ογδόντα (80) χιλιόμετρα εφόσον κινήθηκε με συγκοινωνιακό μέσο, επιβάλλεται για την εκπλήρωση της συγκεκριμένης υπηρεσιακής ανάγκης, για την οποία πραγματοποιήθηκε η μετακίνησή του.

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ.Γενικά:Μη νόμιμη η καταβολή αμοιβής από Δήμο σε Τουριστικό γραφείο για την κάλυψη δαπανών μετακίνησης στο εξωτερικό για εκτέλεση υπηρεσίας ή ειδικής αποστολής του Δημάρχου και υπαλλήλων του Δήμου, καθόσον, κατά παράβαση του άρθρου 17 παρ. 1 του ν. 2685/1999, οι ως άνω δαπάνες εκκαθαρίζονται στα τουριστικά γραφεία αντί στους ίδιους τους μετακινηθέντες, κατόπιν υποβολής από αυτούς των κατά περίπτωση απαιτουμένων νομίμων δικαιολογητικών, από τα οποία και να αποδεικνύονται οι αντίστοιχες μετακινήσεις τους.

Ημερήσια αποζημίωση:Νόμιμη η καταβολή εξόδων μετακίνησης (αντίτιμο εισιτηρίων, έξοδα διανυκτέρευσης και ημερήσια αποζημίωση) σε υπαλλήλους Δήμου, καθόσον , λαμβάνοντας υπόψη, τη χιλιομετρική απόσταση (291 χλμ.) και τη μετακίνηση των φερόμενων ως δικαιούχων με συγκοινωνιακό μέσο, νομίμως εγκρίθηκε μία (1) διανυκτέρευση για τη συγκεκριμένη μετακίνηση, και, ως εκ τούτου νομίμως καταβλήθηκε ολόκληρη η ημερήσια αποζημίωση, χωρίς να χρειάζεται να αποδειχθεί περαιτέρω το αναγκαίο αυτής της διανυκτέρευσης,

Απαραίτητη δε προϋπόθεση για την επιβάρυνση ενός νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου (ν.π.δ.δ.), με τις δαπάνες αποζημίωσης οπουδήποτε προσώπου από τα αναφερόμενα στο άρθρο 4 του ν.2685/1999, δηλαδή και υπαλλήλου, που μεταβαίνει, κατ’ εντολή του στο εξωτερικό για να μετάσχει σε (διεθνές) συνέδριο είναι προηγούμενη έγκριση του αρμόδιου (εποπτεύοντα) Υπουργού ή του εξουσιοδοτουμένου οργάνου. Η ως άνω έγκριση του αρμόδιου Υπουργού ή του εξουσιοδοτουμένου οργάνου δεν υποκαθιστά την απαιτούμενη σε κάθε περίπτωση εντολή μετακίνησης, η οποία εκδιδόμενη από το αρμόδιο για το διορισμό των υπαλλήλων όργανο του οικείου ν.π.δ.δ. ή το νομίμως εξουσιοδοτημένο από αυτό όργανο, πρέπει και αυτή να προηγείται της μετακίνησης του υπαλλήλου.

Δαπάνες μετακινήσεων.(...)  Με το περιεχόμενο αυτό, η συναφθείσα σύμβαση μεταξύ του….. και του ταξιδιωτικού πρακτορείου «……αποτελεί συμφωνία-πλαίσιο, με την οποία καθορίζονται οι όροι που θα διέπουν την παροχή των υπηρεσιών του ταξιδιωτικού πρακτορείου ενόψει της μετακινήσεως ενός εκάστου υπαλλήλου του Οργανισμού κατά τη διάρκεια της χρονικής περιόδου που αναφέρεται στη συμφωνία (πρβλ. Ε.Σ. Τμ. Μειζ.-Επταμ.Συνθ. 35/2013, VI Tμ. 3462, 3199, 2841/2012, Ζ΄ Κλιμ. 410/2012, ΣτΕ 250/2013, 1904/2012). Η σύναψη μίας τέτοιας συμφωνίας-πλαισίου, εφόσον αποβλέπει στην επίτευξη των βέλτιστων τιμών αεροπορικών εισιτηρίων και ξενοδοχείων, έχει δε προηγηθεί η διενέργεια διαγωνισμού για τη διασφάλιση των αρχών της διαφάνειας, της ισότητας συμμετοχής στις διαδικασίες για την κατάρτιση δημοσίων συμβάσεων και του ελεύθερου ανταγωνισμού, δεν αντίκειται, κατ’ αρχήν, στο νόμο. Τούτο δε διότι ο κατά τα ανωτέρω σκοπός που επιδιώκεται με τη σύναψή της είναι σύμφωνος προς τις αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχειρίσεως και της οικονομικότητας, οι οποίες έχουν ήδη αποτυπωθεί και νομοθετικώς [βλ. άρθρο 1 του Κώδικα Δημοσίου Λογιστικού, ν. 2362/1995 (ΦΕΚ Α΄ 247), όπως ισχύει μετά την τροποποίησή του με το άρθρο 1 του ν. 3871/2010 (ΦΕΚ Α΄ 141) και ήδη άρθρο 33 του ν. 4270/2014 (ΦΕΚ Α΄ 143)] ως μερικότερες εκδηλώσεις του δημοσίου συμφέροντος που διέπει την δράση και λειτουργία των υπηρεσιών του Δημοσίου, των ν.π.δ.δ. και των Ο.Τ.Α., και οι οποίες επιβάλλουν την εκπλήρωση των εκ του νόμου ανατιθέμενων αρμοδιοτήτων των φορέων αυτών με την κατά το δυνατόν ηπιότερη επιβάρυνση του προϋπολογισμού τους (πρβλ. Ε.Σ. Πρ. IV Tμ.  71, 31, 23/2012, 197, 128, 125/2011, 99/2010, Ι Τμ. 45/2011, 55/2008, VI Τμ. 3207, 929/2013, 3492, 800/2012, 2754/2011, Ζ΄ Κλιμ.  65/2014, 165/2013, 199/2012). Εντούτοις, η σύναψη μίας τέτοιας συμφωνίας, η οποία υλοποιείται με πλείονες συμβάσεις που συνάπτονται ενόψει της μετακινήσεως ενός εκάστου υπαλλήλου, είναι επιτρεπτή, σύμφωνα με τα γενόμενα δεκτά ανωτέρω (βλ. σκ. ΙΙ), μόνο υπό το πρίσμα του ρυθμιστικού πλαισίου του ν. 2685/1999. Ως εκ τούτου, στις επιμέρους άτυπες συμβάσεις που συνάπτονται υπό τους όρους της συμφωνίας-πλαισίου, ενόψει της μετακινήσεως ενός εκάστου υπαλλήλου, αντισυμβαλλόμενος του ταξιδιωτικού πρακτορείου δύναται να είναι μόνον ο μετακινούμενος υπάλληλος, ο οποίος βαρύνεται με την καταβολή των δαπανών που απαιτούνται για τη μετακίνησή του, εν συνεχεία δε, δικαιούται να αξιώσει την καταβολή των δαπανών αυτών από τον Οργανισμό βάσει των διατάξεων του ν. 2685/1999. Στην περίπτωση, συνεπώς, αυτή, το χρηματικό ένταλμα που εκδίδεται για την απόδοση των δαπανών στις οποίες υποβλήθηκε ο υπάλληλος, εκδίδεται υποχρεωτικώς στο όνομά του, ενώ, όπως γίνεται παγίως δεκτό, δεν είναι δυνατή η έκδοση χρηματικού εντάλματος πληρωμής επ’ ονόματι του μεσολαβήσαντος ταξιδιωτικού πρακτορείου (Ε.Σ. Πρ. Ι Τμ.  190, 51/2012, 47/2008, Κλιμ.Προλ.Ελ.Δαπ. στο Ι Τμ.  204, 155, 42, 13/2014, 4/2013, 35, 31, 26/2012). Επομένως, δεν είναι δυνατή η σύναψη συμφωνίας μεταξύ του Οργανισμού και του πρακτορείου ταξιδίων στο οποίο ανατίθεται η έκδοση αεροπορικών εισιτηρίων και η διενέργεια κρατήσεων δωματίων σε ξενοδοχεία, σύμφωνα με την οποία οι δαπάνες μετακινήσεως των υπαλλήλων και των συνεργατών του Οργανισμού στο εσωτερικό ή το εξωτερικό θα καταβάλλονται από τον Οργανισμό απευθείας στο ταξιδιωτικό πρακτορείο με χρηματικά εντάλματα πληρωμής που θα εκδίδονται από τον Οργανισμό επ’ ονόματι του πρακτορείου ταξιδίων.

Κατά την έννοια των ερμηνευόμενων διατάξεων(2685/1999,άρθρο 3 παρ.3), προς αποφυγήν καταχρηστικής εφαρμογής τους που θα οδηγούσε σε αδικαιολόγητη επιβάρυνση του προϋπολογισμού των δήμων με μη αναγκαίες δαπάνες μετακίνησης, η αναγραφή της αιτίας μετακίνησης εκτός έδρας του υπαλλήλου ανάγεται στο ελάχιστο περιεχόμενο της εντολής μετακίνησης και πρέπει, όπως ρητώς ορίζεται, να προσδιορίζεται «συγκεκριμένα» στο σώμα αυτής «με συνοπτική περιγραφή των εργασιών που θα εκτελεσθούν και όχι με αόριστες εκφράσεις». Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, εντολή μετακίνησης εκτός έδρας δημοτικού υπαλλήλου, στην οποία η αιτία της μετακίνησής του δεν προσδιορίζεται συγκεκριμένα αλλά γενικά και αόριστα, δεν είναι νόμιμη και δεν συνιστά νόμιμο δικαιολογητικό για την αναγνώριση και εκκαθάριση σ’ αυτόν των προβλεπόμενων στο ν.2685/1999 δαπανών μετακίνησης (πρβλ. 204/2009, 191/2008, 173, 18/2006, 105/2004 πράξεις του Τμήματος τούτου).

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΑ(...)Με τα δεδομένα αυτά οι εντελλόμενες δαπάνες δεν είναι νόμιμες και για τους δύο προβαλλόμενους με την έκθεση διαφωνίας λόγους, καθώς αφενός η απόφαση ανάληψης της δημοσιονομικής υποχρέωσης για το σύνολο της δαπάνης μετακίνησης (ημερήσια αποζημίωση, έξοδα διαμονής και δαπάνη εισιτηρίων) εκδόθηκε εκ των υστέρων, κατά παράβαση των διατάξεων που αναφέρονται στη δεύτερη σκέψη, αφετέρου και η κατά το άρθρο 21 παρ. 1 του ν. 2685/1999 απαιτούμενη απόφαση έγκρισης της μετακίνησης εκ των υστέρων, από το Γενικό Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης, ως κατά χρόνο πλέον αρμοδίου, λόγω της αλλαγής που επήλθε στο μεταξύ με τη διάταξη της παρ. 15 του άρθρου 18 του ν. 4071/2012 (Α 85/11.4.2012). Απορριπτέος δε είναι ο ισχυρισμός του Δήμου ότι εκ παραδρομής εκδόθηκε η απόφαση ανάληψης της δημοσιονομικής υποχρέωσης εκ των υστέρων καθώς -μετά την ως άνω απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου- εκδόθηκε απόφαση ανάληψης μόνο για το Δήμαρχο και όχι για την ως άνω υπάλληλο, διότι, πάντως, και η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου για τη μετακίνηση εσφαλμένως ελήφθη εκ των υστέρων, ανεξάρτητα από το ότι κρίσιμη για τη νομιμότητα της μετακίνησης της υπαλλήλου ήταν η έγκριση της μετακίνησης σύμφωνα με το άρθρο 21 παρ. 1 του ν. 2685/1999, η οποία εκδόθηκε κατά πολύ μεταγενέστερα.Μη ανακλητέα με την Ελ. Συν. Τμ. 1 Πράξη 44/2015)

Από τις ανωτέρω διατάξεις προκύπτει, μεταξύ άλλων, ότι οι δήμαρχοι που μετακινούνται εκτός της έδρας του Δήμου για τη συμμετοχή σε συνέδρια δικαιούνται να λάβουν ως έξοδα μετακίνησης το αντίτιμο των εισιτηρίων των συγκοινωνιακών μέσων που καταβάλουν, προσκομίζοντας τα δικαιολογητικά που ορίζονται στην προεκτιθέμενη υπουργική απόφαση. Εξάλλου, κατά την έννοια των διατάξεων αυτών, σε περίπτωση που η έκδοση του εισιτηρίου πραγματοποιηθεί μέσω πρακτορείου ή γραφείου ταξιδίων, στη χρηματική αξία του εισιτηρίου περιλαμβάνεται και η αμοιβή του πρακτορείου ή γραφείου για την παροχή των υπηρεσιών έκδοσής του, η οποία (αμοιβή), όμως, πρέπει να κινείται εντός ευλόγων ορίων. Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, η δαπάνη που εντέλλεται με το επίμαχο χρηματικό ένταλμα, το οποίο μη νομίμως εκδόθηκε στο όνομα της …., καθόσον δικαιούχος των προβλεπομένων στο ν.2685/1999 δαπανών μετακίνησης είναι ο μετακινούμενος υπάλληλος ή λειτουργός του Δημοσίου που βαρύνεται με την καταβολή των σχετικών δαπανών, είναι μη νόμιμη, αφού, κατά την κρίση του Τμήματος, το ύψος της αμοιβής του ταξιδιωτικού γραφείου για την παροχή υπηρεσιών έκδοσης του αεροπορικού εισιτηρίου υπερβαίνει τα κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας εύλογα όρια αμοιβής, δεδομένου μάλιστα ότι η εν λόγω αμοιβή (97 ευρώ) προσεγγίζει τη χρηματική αξία του ίδιου του εισιτηρίου (137,39 ευρώ). Κατ’ ακολουθία αυτών, το επίμαχο χρηματικό ένταλμα δεν πρέπει να θεωρηθεί.