ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Στην υπό κρίση υπόθεση, οι υποβληθείσες προς έλεγχο προγραμματικές συμβάσεις, με αντικείμενο τη μεταβίβαση της αρμοδιότητας υλοποίησης των πράξεων  «Αντικατάσταση εσωτερικού δικτύου ύδρευσης στην Τ.Κ. Αγ. Παρασκευής Κόνιτσας» και «Αντικατάσταση εσωτερικού δικτύου ύδρευσης στην Τ.Κ. Διστράτου Κόνιτσας» από τον Δήμο Κόνιτσας στην Περιφέρεια Ηπείρου, υπεγράφησαν, στις 3.9.2021, από τον Δήμαρχο Κόνιτσας και τον Περιφερειάρχη Ηπείρου, αντίστοιχα, που εκπροσωπούν νομίμως τους άνω φορείς. Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, οι εν λόγω υποβληθείσες προς έλεγχο προγραμματικές συμβάσεις, που έχουν ήδη συναφθεί μεταξύ των ανωτέρω συμβαλλόμενων μερών, απαραδέκτως εισάγονται στο Κλιμάκιο τούτο για άσκηση ελέγχου νομιμότητας. Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι οι ως άνω προγραμματικές συμβάσεις δύναται να ελεγχθούν στο πλαίσιο του προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας των εκτελεστικών τους συμβάσεων, οπότε και θα κριθεί η νομιμότητα του περιεχομένου και των κατ’ ιδίων όρων τους ως αναγκαίο πρόκριμα των τελευταίων (βλ. ΕλΣυν VI Τμ. 2226/2016, 3002/2014, 3237, 4143/2013, πρβλ 26/2017, Ε΄ Κλ. 453/2022).

ΘΕΜΑ: Διευκρινίσεις θεμάτων, που σχετίζονται με τις Προγραμματικές Συμβάσεις, που αφορούν εκτέλεση συγχρηματοδοτούμενων έργων

Κοινοποιήση διατάξων σχετικά με τη με τη δυνατότητα συμμετοχής των επιχειρήσεων Ο.Τ.Α. σε προγραμματικές συμβάσεις

Κοινοποίηση Πρακτικών της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου για προγραμματικές συμβάσεις

Προγραμματικές συμβάσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος

Προγραμματικές Συμβάσεις μεταξύ Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων και Επιχειρήσεων αυτών.

Κατά συνέπεια, μέχρι την εγκατάσταση των αιρετών οργάνων των περιφερειών, ήτοι μέχρι την 1.1.2011, οι νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις εξακολουθούν να είναι αρμόδιες για τη σύναψη ή συμμετοχή σε προγραμματικές συμβάσεις, κατ’ άρθρο 225 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ν.3463/2006, ΦΕΚ Α΄ 114), κατόπιν παραδοχής των προβαλλομένων με την υπό κρίση αίτηση ισχυρισμών, παρά τα αντιθέτως κριθέντα με την προσβαλλόμενη Πράξη του Κλιμακίου.

Προγραμματικές Συμβάσεις. Για να συναφθεί έγκυρη προγραμματική σύμβαση μεταξύ Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Ν.Π.Δ.Δ. θα πρέπει ο επιδιωκόμενος με την σύμβαση σκοπός να είναι σχετικός με τον, σύμφωνα με το καταστατικό του, σκοπό του Ν.Π.Δ.Δ.«….Πρέπει να θεωρείται επίσης αυτονόητο ότι ο Θεσμός των προγραμματικών συμβάσεων νομοθετήθηκε για την εξοικονόμηση και όχι για την διάθεση πόρων, πράγμα που σημαίνει ότι οι προγραμματικές συμβάσεις δεν είναι χρηματοδοτικός μηχανισμός…» « …Περαιτέρω η προγραμματική σύμβαση δεν μπορεί να λειτουργεί ως μηχανισμός απ΄ευθείας αναθέσεως έργων, προμηθειών, εργασιών κλπ..».

Προγραμματικές συμβάσεις.Με τα δεδομένα αυτά, η σύναψη των άνω προγραμματικών συμβάσεων μεταξύ του Δήμου ... και του Φο.Δ.Σ.Α. ...για τη συλλογή και μεταφορά αστικών στερεών αποβλήτων ήταν δυνατή, στο πλαίσιο δε αυτών των συμβάσεων επιτρεπτώς συμφωνήθηκε ότι οι καθυστερούμενες συμβατικές οφειλές του Δήμου προς το Φο.Δ.Σ.Α. δύναται να εξοφλούνται μέσω των παρακρατούμενων από τη Δ.Ε.Η. Α.Ε. εσόδων του Δήμου από το ανταποδοτικό τέλος καθαριότητας, ήτοι κατά τη διαδικασία που προβλέπεται για την πληρωμή της ετήσιας εισφοράς των δήμων προς τους Φο.Δ.Σ.Α., σύμφωνα με το άρθρο 9 του ν. 3854/2010. Επίσης, δεδομένου ότι οι εν λόγω προγραμματικές συμβάσεις, ως εκ της φύσης τους, καθορίζουν το γενικό πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ των συμβαλλόμενων για την εκτέλεση των υπηρεσιών αποκομιδής και μεταφοράς απορριμμάτων, επιτρεπτώς, καταρχήν, η εκπλήρωση του συμβατικού τους αντικειμένου χώρισε κατόπιν κατάρτισης εκτελεστικών συμβάσεων μεταξύ του Φο.Δ.Σ.Α. και τρίτων ιδιωτών, η νομιμότητα των οποίων πάντως δεν δύναται να εξετασθεί στο πλαίσιο ελέγχου των ήδη κρινόμενων δαπανών, που ερείδονται αποκλειστικά στις προγραμματικές συμβάσεις. Ωστόσο, οι προγραμματικές αυτές συμβάσεις δεν είναι νόμιμες, διότι δεν έχουν το ελάχιστο νόμιμο αναγκαίο περιεχόμενο. Ειδικότερα, δεν προκύπτει από το περιεχόμενό τους ή από τα στοιχεία του φακέλου ότι συνέτρεξαν συγκεκριμένοι και σαφείς αντικειμενικοί λόγοι που καθιστούσαν αδύνατη την εκ μέρους του Δήμου ... άσκηση της αρμοδιότητάς του για τη συλλογή και μεταφορά των στερεών αποβλήτων της Νήσου ... με ίδια μέσα, καθόσον ούτε στο κείμενο των συμβάσεων ούτε στις εγκριτικές αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου ... αναφέρονται συγκεκριμένα στοιχεία, από τα οποία να προκύπτει πράγματι η αδυναμία του Δήμου να εκτελέσει τις επίμαχες υπηρεσίες διά των αρμοδίων υπηρεσιών του, αλλά γίνεται μόνον αόριστη επίκληση της μη επάρκειας της υλικοτεχνικής υποδομής και του προσωπικού του. Επίσης, οι συμβάσεις αυτές δεν περιλαμβάνουν αναλυτικό προϋπολογισμό (κοστολόγηση) των υπηρεσιών ή των επιμέρους κατηγοριών υπηρεσιών σε αντιστοιχία με συγκεκριμένες κατηγορίες δαπανών (λ.χ. κόστος μισθοδοσίας, κόστος χρήσης μηχανημάτων ή οχημάτων κ.λπ.), έστω και κατά προσέγγιση, έτσι ώστε από το άθροισμα των επιμέρους προϋπολογισμών να προκύπτει και, επομένως, να δικαιολογείται ο συνολικός προϋπολογισμός τους. Αντιθέτως, σ’ αυτές περιλαμβάνονται αορίστως κατ’ αποκοπή ποσά που προορίζονται για τη χρηματοδότηση των εν λόγω υπηρεσιών, η δε αοριστία ως προς τη μέθοδο υπολογισμού της προϋπολογιζόμενης δαπάνης τους επιτείνεται ιδιαίτερα από το ότι οι δύο προγραμματικές συμβάσεις, αν και αφορούν σε χρονικά διαστήματα με διαφορετική διάρκεια –η πρώτη έχει διάρκεια πέντε μηνών (από 28.7.2016 έως 31.12.2016) ενώ η δεύτερη έχει ετήσια διάρκεια (από 17.1.2017 έως 16.1.2018) - εντούτοις έχουν ακριβώς το ίδιο οικονομικό αντικείμενο. Εξάλλου, ούτε στο κείμενο των προγραμματικών συμβάσεων προσδιορίζεται σαφώς ούτε επισυνάπτεται σ’ αυτές, ως παράρτημα, το χρονοδιάγραμμα εκτέλεσής τους. Τέλος, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει αναμφίβολα ότι ο δικαιούχος της εντελλόμενης με το 16, οικονομικού έτους 2018, χρηματικό ένταλμα δαπάνης, που αφορά στο έτος 2017, δεν έχει εισπράξει το αντίστοιχο ποσό από τη Δ.Ε.Η. Α.Ε. μέσω της διαδικασίας παρακράτησης δημοτικών εσόδων, κατά το σχετικό όρο της προγραμματικής σύμβασης, δεδομένου ότι με την προσκομιζόμενη 15151/6.12.2017 βεβαίωση του Δημοτικού Ταμία του Δήμου ... βεβαιώνεται μόνο για το έτος 2016 ότι δεν έχει καταβληθεί η οφειλόμενη εισφορά μέσω της παραπάνω διαδικασίας.

Προγραμματικές συμβάσεις:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν σε προηγούμενη σκέψη της παρούσης (υπό ΙΙ), το Κλιμάκιο διαπιστώνει .. ουσιώδεις νομικές πλημμέλειες στο εν λόγω σχέδιο προγραμματικής συμβάσεως..(...)Κατ’ ακολουθία αυτών, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου προγραμματικής συμβάσεως μεταξύ του … (….) και του Δήμου …,  με αντικείμενο «τον καθαρισμό κοινόχρηστων χώρων του Δήμου και χώρων καταυλισμών των αθίγγανων».