Κτιριακό έργο. Εμπειρία σε προκατασκευές κτιρίων Η εμπειρία του ΧΠ, μεμονωμένου στελέχους ενός εκ των μελών της αναδόχου κοινοπραξίας δεν αρκεί για να θεωρηθεί ότι η εταιρεία μέλος αυτής διαθέτει αυτοτελώς, ως τεχνική και οικονομική μονάδα, την απαιτούμενη από τη διακήρυξη πρόσθετη τεχνική ικανότητα για την εκτέλεση του επίμαχου έργου. Εξάλλου, η ανάδοχος δεν επικαλείται συμφωνία συνεργασίας με άλλο νομικό πρόσωπο, που να διαθέτει την ικανότητα αυτή. Τέλος, ακόμα και αν ήθελε κριθεί ότι ο σχετικός όρος της διακήρυξης, με βάση τον οποίο απαιτείται συνεργασία αποκλειστικά με νομικό πρόσωπο, έρχεται σε αντίθεση με το άρθρο 47 παρ. 2 της οδηγίας 2004/18/ΕΚ (EE L 134), η οποία όμως δεν εφαρμόζεται εν προκειμένω λόγω του ύψους του προϋπολογισμού του επίμαχου έργου, αλλά και τις αρχές του ελεύθερου ανταγωνισμού, καθώς αποκλείει τη συνεργασία με φυσικό πρόσωπο εργολήπτη δημοσίων έργων και πάλι η ανάδοχος δεν προσκομίζει, συνταχθέν πριν την ημερομηνία διεξαγωγής του διαγωνισμού, συμβολαιογραφικό έγγραφο, με το οποίο να αποδεικνύεται η συνεργασία με τυχόν ατομική επιχείρηση που διαθέτει το ανωτέρω στέλεχος ενός μέλους της.

Μελέτες.Τεχνική και Επαγγελματική ικανότητα «Με την ένστασή της κατά του πρακτικού της Επιτροπής Διαγωνισμού η αιτούσα σύμπραξη ,είχε προβάλει ότι τα συμπράττοντα γραφεία έπρεπε να αποκλεισθούν από τον διαγωνισμό, διότι ο συμπράττων μελετητής δεν διέθετε την απαιτούμενη ειδική τεχνική και επαγγελματική ικανότητα εφόσον δεν προσκόμισε πιστοποιητικά των εργοδοτών δημοσίων φορέων περί καλής εκτελέσεως των μελετών που είχε εκπονήσει. Η αιτίαση αυτή απερρίφθη με την επί της ενστάσεως απόφαση του Ειδικού Γραμματέως του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, με την ειδικότερη αιτιολογία ότι η ειδική τεχνική και επαγγελματική ικανότητα του ως άνω μέλους της σύμπραξης θα εξετασθεί στο μεταγενέστερο στάδιο του ελέγχου των φακέλων των τεχνικών προσφορών. Η αιτιολογία αυτή δεν είναι νόμιμη.εφόσον ορίζεται στη διακήρυξη, ότι οι ενδιαφερόμενοι για την ανάθεση της εκπόνησης μελετών οφείλουν, εκτός από το τυπικό προσόν του πτυχίου, να διαθέτουν και «ειδική τεχνική και επαγγελματική ικανότητα», η οποία αποδεικνύεται από την εκπόνηση μελετών, παρομοίων με την υπό ανάθεση κατά την τελευταία πενταετία και προς απόδειξη της ικανότητας αυτής προσκομίζεται κατάλογος των κυριοτέρων παρομοίων μελετών, συνοδευόμενος, εφόσον πρόκειται για μελέτες που έχουν εκπονηθεί για λογαριασμό δημοσίου φορέα, από πιστοποιητικά του εργοδότη, η συνδρομή της προϋπόθεσης της ειδικής τεχνικής και επαγγελματικής ικανότητας ελέγχεται στο πρώτο στάδιο του διαγωνισμού, κατά τον έλεγχο του φακέλου των «δικαιολογητικών συμμετοχής».

Συντήρηση και επισκευή σχολείων (...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν ερμηνευτικώς δεκτά στις σκέψεις 4 έως 9 της παρούσας, το Δικαστήριο κρίνει τα ακόλουθα: (i) Ο όρος του άρθρου 11.3 της ένδικης διακήρυξης, σύμφωνα με τον οποίο «(…) ο προσφέρων οικονομικός φορέας απαιτείται να διαθέτει συνεργείο διαφόρων ειδικοτήτων για αντιμετώπιση περιστατικών που χρήζουν άμεσης επέμβασης επί εικοσιτετραώρου βάσης, και εντός πέντε (5) ωρών από την ειδοποίηση της αρμόδιας υπηρεσίας», μολονότι δεν συμπεριελήφθη ρητώς στο άρθρο 22.Δ αυτής, αναφορικά με την απαιτούμενη τεχνική και επαγγελματική ικανότητα των διαγωνιζομένων, συνάπτεται με την ετοιμότητα ανταπόκρισης και την επάρκεια του προσωπικού των προσφερόντων και, ως εκ τούτου, σχετίζεται με την τεχνική τους ικανότητα να εκπληρώσουν επιτυχώς τις συμβατικές τους υποχρεώσεις. Επομένως, ο όρος αυτός αφορά σε όλους τους συμμετέχοντες στον ένδικο διαγωνισμό και δεν αποτελεί ειδικό όρο εκτέλεσης της σύμβασης, που αφορά αποκλειστικά στον ανάδοχο. (ii) Εν όψει του ότι η πλήρωση του συγκεκριμένου όρου επισημαίνεται στο ως άνω άρθρο 11.3 ως απαίτηση («ο προσφέρων οικονομικός φορέας απαιτείται»), καθίσταται σαφές ότι η εν λόγω απαίτηση συνιστά απαράβατο όρο της διακήρυξης. Περαιτέρω, ο ίδιος όρος είναι σαφής και δεν τίθεται ζήτημα ερμηνείας του, λόγω ατελούς ή δυσνόητης διατύπωσής του, που να εμφανίζεται αντικειμενικώς ικανή να παραπλανήσει τους διαγωνιζομένους και, ειδικότερα, την παρεμβαίνουσα εταιρεία, ως προς τις υποχρεώσεις της (πρβλ. ΕΑ ΣτΕ 30/2006). Για τους λόγους αυτούς Δέχεται την προσφυγή ανάκλησης.Ανακαλεί την 58/2023 Πράξη της Αναπληρώτριας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Ελεγχος νομιμότητας του σχεδίου σύμβασης και της προηγηθείσας διαγωνιστικής διαδικασίας για την ανάθεση, από το Δήμο ..-.., της υπηρεσίας «Διαχείριση απορριμμάτων Δήμου ..-.. (..) Επί της ελεγχόμενης διαδικασίας το Κλιμάκιο αποφαίνεται ότι η ως άνω τροποποίηση της διακήρυξης που δημοσιεύθηκε στο συμπλήρωμα της Επίσημης Εφημερίδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και, συγκεκριμένα, της απαίτησης αυτής «Να έχει διαχειριστεί κατά την τελευταία τριετία τουλάχιστον 12 000 t ΑΣΑ» σε «Να έχει διαχειριστεί κατά την τελευταία πενταετία τουλάχιστον 12 000 t ΑΣΑ» συνιστά ουσιώδη τροποποίηση των όρων της, δεδομένου ότι αφορά στην τεχνική ικανότητα των υποψηφίων αναδόχων, τυχόν δε ύπαρξη απόκλισης από αυτήν θα σήμαινε, κατά την ίδια διακήρυξη, απόρριψη της προσφοράς. Συνακόλουθα, μη νομίμως για την ουσιώδη αυτήν τροποποίηση δεν τηρήθηκε το προβλεπόμενο ελάχιστο χρονικό διάστημα μεταξύ της αποστολής της προς δημοσίευση και διενέργειας του διαγωνισμού, δεδομένου ότι δημοσιεύθηκε στις 19.1.2016, ήτοι μόλις έξι (6) ημέρες πριν την ημερομηνία υποβολής των προσφορών στις 25.1.2016, χωρίς ανάλογη παράταση της προθεσμίας κατάθεσής τους, Η μη τήρηση των εν λόγω διατυπώσεων δημοσιότητας συνιστά παράβαση ουσιώδους τύπου της διαδικασίας, η οποία καθιστά πλημμελή την περαιτέρω διαγωνιστική διαδικασία, ενόψει, μάλιστα, του γεγονότος ότι στην προκειμένη περίπτωση υποβλήθηκε προσφορά από μόλις μία (1) επιχείρηση, στην οποία και κατακυρώθηκε το αποτέλεσμα του διαγωνισμού, και κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης.  Ανακλήθηκε με την ΕΣ/ΤΜ.6/26/2017 

Νομιμότητα σχεδίου σύμβασης έργου.(..) Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η κατ’ απόκλιση του ισχύοντος προτύπου τεύχους διακηρύξεων προσθήκη, στο άρθρο 21.1 της οικείας διακήρυξης, επιπλέον όρου σε σχέση με την απαιτούμενη τεχνική ικανότητα, ήτοι η απαίτηση ο ενδιαφερόμενος οικονομικός φορέας να έχει  εκτελέσει κατά την τελευταία τριετία, πριν από την ημερομηνία δημοσίευσης του διαγωνισμού, για περίοδο οκτώ συνεχομένων μηνών εργασίες εκσκαφής πυθμένα ποσότητας τουλάχιστον 450.000 κ.μ., κατ’ αποκλεισμό των λοιπών, ημεδαπών ή αντιστοίχων αλλοδαπών, εργοληπτικών επιχειρήσεων της 2ης  τάξης του ΜΕΕΠ για έργα κατηγορίας ΛΙΜΕΝΙΚΩΝ, είναι μη νόμιμη, σύμφωνα με όσα έγιναν σχετικώς δεκτά στη σκέψη 3.Β., καθόσον τέθηκε χωρίς προηγούμενη απόφαση του Υπουργού Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, ενώ, πέραν αυτού, ουδόλως αιτιολογείται. Η εν λόγω δε πλημμέλεια, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό της συμμετέχουσας με τη μεγαλύτερη προσφερόμενη έκπτωση (23%), συνεκτιμώμενη και με τη μη αιτιολόγηση της πρόσθετης αυτής απαίτησης από την εγκριτική της διακήρυξης πράξη της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου, αλλά και με το επίπεδο του ανταγωνισμού που αναπτύχθηκε (δύο προσφορές κρίθηκαν αποδεκτές, με προσφερόμενη έκπτωση 5% και 1%, αντιστοίχως), κρίνεται ότι είναι ουσιώδης, καθιστούσα μη νόμιμη την υπογραφή του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης.

Ανακλήθηκε με την ΕλΣυν.Τμ.6/850/2018

Παροχή υπηρεσιών εξωτερικού εμπειρογνώμονα...Ενόψει των ανωτέρω, εσφαλμένως η αναθέτουσα αρχή απέρριψε την προσφορά της προσφεύγουσας με την αιτιολογία ότι : «Ο οικονομικός φορέας ********** έχει υποβάλει ελλιπώς συμπληρωμένο ΤΕΥΔ καθώς η ομάδα που Αριθμός απόφασης: 30 / 2020 21 εμφανίζει, είναι λιγότερη κατά δύο μέλη από την απαιτούμενη από τη διακήρυξη όπως προκύπτει από στο Τμήμα Γ. Τεχνική και επαγγελματική ικανότητα σημείο 6 του ΤΕΥΔ και χωρίς τα απαιτούμενα προσόντα τα οποία απαιτεί η παράγραφος 2.2.6 και 2.4.6 της διακήρυξης. Απουσιάζει το μέλος της Ομάδας Έργου που περιγράφεται ως Ένα (1) στέλεχος, απόφοιτος ΑΕΙ Κοινωνιολογίας, ως Υπεύθυνος Συμβουλευτικών Υπηρεσιών, με 2ετή εμπειρία σε συγχρηματοδοτούμενα έργα από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους, εμπειρία στην Συμβουλευτική ατόμων και επιχειρήσεων και καλή γνώση αγγλικών καθώς και το μέλος της Ομάδας Έργου που περιγράφεται ως Έναν (1) στέλεχος απόφοιτος ΑΕΙ/ΤΕΙ (Marketing/εμπορία διαφήμιση/επικοινωνία) ως Υπεύθυνος Digital Marketing, με τουλάχιστον 2ετή εμπειρία στο χώρο της διαφήμισης και του digital marketing. και καλή γνώση Αγγλικών στην παράγραφο 2.2.6 Τεχνική και επαγγελματική ικανότητα της προκήρυξης».

Με την υπό εξέταση προδικαστική προσφυγή η προσφεύγουσα επιδιώκει να ακυρωθεί στο σύνολό της η προσβαλλόμενη με αρ. πρωτ. .../... ... 2022 Διακήρυξη της αναθέτουσας αρχής, άλλως να ακυρωθούν οι επιμέρους προσβαλλόμενοι όροι της, και συγκεκριμένα οι όροι του Παραρτήματος Ι.Γ αυτής, σύμφωνα με τους οποίους α) όσον αφορά την αξιούμενη τεχνική και επαγγελματική ικανότητα του άρθρου 2.2.6 απαιτείται «όλο το προσωπικό να έχει προσληφθεί στην εταιρεία τουλάχιστον έξι (6) μήνες πριν την ημερομηνία δημοσιοποίησης της διακήρυξης», και β) όσον αφορά τα απαιτούμενα πιστοποιητικά ISO απαιτείται «να έχουν εκδοθεί από διαπιστευμένο φορέα πιστοποίησης τουλάχιστον έξι (6) μήνες πριν την ημερομηνία δημοσιοποίησης της διακήρυξης». 

Με την υπό κρίση προδικαστική προσφυγή της, η προσφεύγουσα αιτείται την ακύρωση της προσβαλλόμενης, υπ’ αριθμό 111/2023, απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής της Περιφέρειας ..., καθ’ ο μέρος: (α) έκρινε αποδεκτές τις προσφορές των οικονομικών φορέων «... ...» και «...» και (β) δεν απέρριψε την προσφορά του οικονομικού φορέα «…», για τον πρόσθετο λόγο ότι «δεν πληροί την απαιτούμενη κατά το άρθρο 22.Δ τεχνική ικανότητα αφού δεν διαθέτει στην στελέχωσή της τον απαιτούμενο έναν (1) τεχνικό Μ.Ε.Κ. στην κατηγορία ΥΔΡΑΥΛΙΚΑ Δ` βαθμίδας ή, έστω, δύο (2) τεχνικούς Μ.Ε.Κ. Γ΄ βαθμίδας ή έναν (1) τεχνικό Μ.Ε.Κ. Γ` βαθμίδας και δύο (2) τεχνικούς Μ.Ε.Κ. Β` βαθμίδας στην κατηγορία αυτή». 

Διαχείριση Απορριμμάτων. (Τροποποίηση ορων διακηρυξης) (..)ζητείται η ανάκληση της 260/2016 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο σχεδίου σύμβασης, μεταξύ του Δήμου ...- ... και της εταιρείας ... ΑΕ για την ανάθεση από το Δήμο της υπηρεσίας «Διαχείριση Απορριμμάτων Δήμου ... – ... (..) Με την προσβαλλομένη το Κλιμάκιο έκρινε ότι η ως άνω τροποποίηση της διακήρυξης που δημοσιεύθηκε στο συμπλήρωμα της Επίσημης Εφημερίδας της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την οποία αντικαταστάθηκε η ελάχιστη απαιτούμενη προϋπόθεση τεχνικής και επαγγελματικής επάρκειας από: «Να έχει διαχειριστεί κατά την τελευταία τριετία τουλάχιστον 12 000 t ΑΣΑ» σε :«Να έχει διαχειριστεί κατά την τελευταία πενταετία τουλάχιστον 12 000 t ΑΣΑ» συνιστά ουσιώδη τροποποίηση των όρων της, δεδομένου ότι αφορά στην τεχνική ικανότητα των υποψηφίων αναδόχων, τυχόν δε ύπαρξη απόκλισης από αυτήν θα σήμαινε, κατά την ίδια διακήρυξη, απόρριψη της προσφοράς. Συνακόλουθα, μη νομίμως για την ουσιώδη αυτήν τροποποίηση δεν τηρήθηκε το προβλεπόμενο ελάχιστο χρονικό διάστημα μεταξύ της αποστολής της προς δημοσίευση και διενέργειας του διαγωνισμού, δεδομένου ότι δημοσιεύθηκε στις 19.1.2016, ήτοι μόλις έξι (6) ημέρες πριν την ημερομηνία υποβολής των προσφορών στις 25.1.2016, χωρίς ανάλογη παράταση της προθεσμίας κατάθεσής τους, προκειμένου να δοθεί επαρκής χρόνος τόσο για την ενημέρωση όσο και για την προετοιμασία των φακέλων όλων των δικαιούμενων να συμμετάσχουν στο διαγωνισμό οικονομικών φορέων. Η μη τήρηση των εν λόγω διατυπώσεων δημοσιότητας συνιστά παράβαση ουσιώδους τύπου της διαδικασίας, .., ενόψει, μάλιστα, του γεγονότος ότι στην προκειμένη περίπτωση υποβλήθηκε προσφορά από μόλις μία (1) επιχείρηση, στην οποία και κατακυρώθηκε το αποτέλεσμα του διαγωνισμού, και κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης. Περαιτέρω, κρίθηκε ότι, κατά παράβαση των διατάξεων ..., η προαναφερόμενη από 21.12.2014 προγραμματική σύμβαση μεταξύ του Φο.Δ.Σ.Α. Περιφέρειας .... και του Δήμου ... - ... δεν υποβλήθηκε για προσυμβατικό έλεγχο ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου, διότι η υλοποίηση της σύμβασης είχε, σε κάθε περίπτωση και ανεξαρτήτως της μη αποτύπωσής του στο συμβατικό κείμενο, οικονομικό αντίκτυπο στο δημοτικό προϋπολογισμό, καθόσον ο Δήμος ... - ..., δυνάμει του άρθρου 2 της σύμβασης, ανέλαβε να χρηματοδοτήσει το έργο και να εκτελεί τις αντίστοιχες πληρωμές..(..) Το Τμήμα όμως, λαμβάνοντας υπόψη ότι ο όρος της διακήρυξης τροποποιήθηκε επί το ευνοϊκότερο (από τριετία δηλ. έγινε πενταετία), ότι αναρτήθηκε στις 30.12.2015 τόσο στην ιστοσελίδα του Δήμου , όσο και στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ, ότι η τροποποίηση αυτή δεν ευνόησε την ανάδοχο, η οποία πληρούσε τον αρχικό όρο της τριετίας, ότι ο όρος της τριετούς εμπειρίας στο ως άνω αντικείμενο έχει τεθεί και σε άλλους όμοιους με τον ελεγχόμενο διαγωνισμούς (βλ. ΕΣ Ζ΄ Κλιμ. 94/2016), καθώς και ότι η προμνησθείσα προγραμματική σύμβαση ήταν πρωτίστως σύμβαση μεταβίβασης διαχειριστικής επάρκειας από τον Φο.Σ.Δ.Α. στο Δήμο ...-..., κρίνει ότι ο λόγος ανάκλησης, περί συγγνωστής πλάνης του αναθέτοντος φορέα, πρέπει να γίνει δεκτός. (Ανακαλεί την 260/2016 πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου λόγω συγγνωστής πλάνης.​)

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:ανοικτός ηλεκτρονικός διαγωνισμός για την ανάδειξη αναδόχων σε τριάντα επτά (37) Εργολαβίες (Έργα) κατασκευής και συντήρησης δικτύων Διανομής ηλεκτρικής ενέργειας στο σύνολο των διοικητικών περιοχών του ΔΕΔΔΗΕ και τους ΤΚΣΔ/ΔΠΑ και ΤΤΕΔ/ΔΠΝ αυτού, συνολικής προϋπολογισθείσας αξίας 2.400.000.000,00€, πλέον Φ.Π.Α.(....)Δηλαδή, η δήλωση στο ΕΕΕΣ περί στήριξης στην τεχνική και επαγγελματική ικανότητα τρίτου φορέα, η οποία έχει, κατά τη διακήρυξη, συγκεκριμένες έννομες συνέπειες, που συνίστανται στην υποχρέωση εκτέλεσης των εργασιών από τον τρίτο, στην επαγγελματική και τεχνική ικανότητα του οποίου στηρίζονται οι υποψήφιοι, σε συνδυασμό με τη φύση του ΕΕΕΣ, δεν επιτρέπουν να αποδοθεί η επίμαχη δήλωση περί στήριξης στις ικανότητες τρίτου φορέα σε ασάφεια, δυνάμενη να διευκρινισθεί με τη διαδικασία του άρθρου 310 του ν. 4412/2016(....)Επειδή, ενόψει των ανωτέρω, ο ανωτέρω λόγος ακυρώσεως πρέπει να απορριφθεί, εφόσον η άρση της φερομένης ασάφειας του ΕΕΕΣ δεν είναι δυνατή με την απλή εναρμόνιση ή αντιπαραβολή δικαιολογητικών ή των ήδη υποβληθέντων ΕΕΕΣ, αλλά προϋποθέτει την αντικατάσταση του υποβληθέντος από την αιτούσα ΕΕΕΣ του τρίτου οικονομικού φορέα «...-... ΑΕ», κατά το μέρος που περιλαμβάνει δήλωση περί συμμετοχής του ως τρίτου προς στήριξη της τεχνικής και επαγγελματικής ικανότητας της αιτούσας (και) για το επίμαχο Τμήμα 12 «ΔΙΚΤΥΑ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ... ΚΑΙ ...».Απορρίπτει την αίτηση.