Αναστολή της υποχρεωτικής εφαρμογής των ακόλουθων Ελληνικών Τεχνικών Προδιαγραφών: ΕΛΟΤ ΤΠ1501/05/07/01/00:2009,Υποδομήοδοφωτισμού. ΕΛΟΤ ΤΠ 1501/05/07/02/00:2009, Ιστοί οδοφωτισμού και φωτιστικά σώματα.  ΕΛΟΤ ΤΠ 1501/04/09/02/00:2009, Εγκατάσταση  χαλύβδινων λεβήτων. 

Αναστολή της υποχρεωτικής εφαρμογής των ακόλουθων Ελληνικών Τεχνικών Προδιαγραφών: ΕΛΟΤ ΤΠ 1501−08−02−02−00:2009 Λιθορριπές επί γεωυφασμάτων για την προστασία κοίτης και πρανών ΕΛΟΤ ΤΠ 1501−08−03−03−00:2009 Γεωυφάσματα στραγγιστηρίων  ΕΛΟΤ ΤΠ 1501−08−03−06−00:2009 Αποστραγγίσεις επιφανειών με γεωσυνθετικά φύλλα ΕΛΟΤ ΤΠ 1501−08−05−03−03:2009 Επίστρωση προστασίας/στρώση φίλτρου συνθετικών μεμβρανών στεγανοποίησης με αμμοχαλικώδες διαβαθμισμένο υλικό ΕΛΟΤ ΤΠ 1501−08−05−03−04:2009 Επένδυση λιμνοδεξαμενών και ΧΥΤΑ με μεμβράνες πολυαιθυλενίου (HDPE).

Αντιπλημμυρικά έργα..ζητείται η ανάκληση της 438/2019 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα παρατέθηκαν στις σκέψεις ΙΙ και ΙΙΙ της παρούσας, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι, κατά τα ορθώς κριθέντα από το Κλιμάκιο, δεν συντρέχουν στην κρινόμενη υπόθεση οι νόμιμες προϋποθέσεις για τη σύναψη της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης. Ειδικότερα: Η δαπάνη, που περιλαμβάνεται στην συμπληρωματική σύμβαση και αφορά στην πληρωμή της χρηματικής εισφοράς απόρριψης προϊόντων εκσκαφών σε διαχειριστή ΑΕΚΚ, μη νομίμως ορίσθηκε ότι θα πληρωθεί στην ανάδοχο απολογιστικά, δοθέντος ότι αυτή δεν αφορά σε εργασίες που είναι ιδιαίτερα δύσκολο να τιμολογηθούν, ούτε σε δοκιμαστικές εργασίες και έρευνες, ούτε συντρέχει περίπτωση αδυναμίας προσδιορισμού των ποσοτήτων και των προς εκτέλεση εργασιών, περιστάσεις δηλαδή που πρέπει, κατά νόμο, να συντρέχουν, προκειμένου να επιλεγεί η εφαρμογή του απολογιστικού συστήματος ή προκειμένου να ζητηθεί από τον ανάδοχο να εκτελέσει ορισμένες εργασίες απολογιστικώς (πρβλ. άρθρο 9 του Κώδικα Δημοσίων Έργων). Αντιθέτως, η εν λόγω δαπάνη αφορά σε κόστος (κόστος υποδοχής αποβλήτων εκσκαφής σε Σύστημα Συλλογικής Εναλλακτικής Διαχείρισης, Σ.Σ.Ε.Δ.), το οποίο είναι εκ των προτέρων γνωστό και δύναται ευχερώς να προσδιορισθεί καθ΄ύψος, αφού είναι επίσης ευχερώς προσδιορίσιμη και η ποσότητα των αποβλήτων (εκσκαφών) που θα παραχθούν κατά την εκτέλεση του έργου, έπρεπε δε να συνυπολογισθεί στην τιμή των εργασιών εκσκαφής στο οικείο άρθρο του Τιμολογίου του έργου. Άλλωστε, στην Ειδική Συγγραφή Υποχρεώσεων των τευχών δημοπράτησης του έργου, που εγκρίθηκε τον Μάιο 2016, προβλέπεται ρητώς η υποχρέωση του αναδόχου να εξασφαλίσει “τους αναγκαίους χώρους για τη απόθεση προϊόντων ορυγμάτων, περισσευμάτων φυτικών γαιών, υπολειμμάτων κάθε είδους έργων, όπως οποιουδήποτε περισσεύματος υλικών” και διευκρινίζεται ότι η Υπηρεσία δεν θα αναγνωρίσει καταβολή αποζημίωσης σχετιζόμενη με τέτοια προβλήματα. Επιπλέον, η Κ.Υ.Α. 36259/1757/Ε103//2010 «Μέτρα, όροι και πρόγραμμα για την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις (Α.Ε.Κ.Κ.)» (Β΄ 1312), η οποία εκδόθηκε κατ΄εξουσιοδότηση των διατάξεων του άρθρου 17 του ν. 2939/2001 και καθόρισε τις ειδικότερες υποχρεώσεις των παραγωγών ή διαχειριστών αποβλήτων εκσκαφών, μεταξύ των οποίων τη συμμετοχή τους σε συλλογικά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων που παράγονται από τη δραστηριότητά τους (άρθρο 8 της Κ.Υ.Α.), ήταν σε ισχύ κατά το χρόνο δημοπράτησης του έργου (2016) και επομένως έπρεπε να διαληφθεί πρόβλεψη στα τεύχη δημοπράτησης του έργου ως προς τα οριζόμενα σε αυτήν. Συνεπώς, και ενόψει του ότι δεν προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου ούτε προβάλλεται από την αιτούσα ότι η υποχρέωση συνεργασίας με εγκεκριμένο σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης (Α.Ε.Κ.Κ.) ανέκυψε μετά τη δημοπράτηση του αρχικού έργου, λόγω λ.χ. το πρώτον δημιουργίας Συλλογικού Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης (Σ.Σ.Ε.Δ.) Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (Α.Ε.Κ.Κ.) στην οικεία γεωγραφική περιφέρεια μετά τη δημοπράτηση του έργου, δεν συντρέχει ούτε η προϋπόθεση του απροβλέπτου, προκειμένου να συμπεριληφθεί νομίμως η εν λόγω δαπάνη στην ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση, απορριπτομένου ως αβασίμου του ισχυρισμού, που προβάλλεται με την αίτηση, ότι η οριστική μελέτη του έργου εγκρίθηκε από την αναθέτουσα αρχή στις 31.3.2010, ενώ η προαναφερόμενη ΚΥΑ, που προέβλεψε τη σχετική υποχρέωση διαχείρισης των αποβλήτων, δημοσιεύθηκε στις 24.8.2010. Τέλος, σε κάθε περίπτωση και ανεξαρτήτως των προαναφερόμενων πλημμελειών, που συνδέονται με το εξεταζόμενο κονδύλιο των απολογιστικών δαπανών για την πληρωμή χρηματικής εισφοράς απόρριψης προϊόντων εκσκαφών, αυτό, όπως ορθώς επίσης κρίθηκε από το Κλιμάκιο, συνυπολογίζεται για την εξαγωγή του ποσού της συνολικής αξίας της συμπληρωματικής σύμβασης και τη σύγκρισή της με την αξία της αρχικής σύμβασης, με συνέπεια η αξία της συμπληρωματικής σύμβασης, ανερχόμενη στο ποσό των 799.524,19 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.), να υπερβαίνει το ποσοστό του πενήντα τοις εκατό (50%) του ποσού της αρχικής σύμβασης του έργου (1.340.767,81 ευρώ, πλέον Φ.Π.Α.), κατά παράβαση των οριζομένων στις διατάξεις του άρθρου 57 του Κώδικα Δημοσίων Έργων. Ο ισχυρισμός δε της αιτούσας ότι το εν λόγω κονδύλιο δεν συναθροίζεται με τα λοιπά κονδύλια της συμπληρωματικής σύμβασης, προκειμένου να εξαχθεί η συνολική αξία αυτής και να υπολογισθεί το ύψος αυτής σε σχέση με την αξία της αρχικής σύμβασης, διότι αφορά σε ένα “επιπλέον κόστος” και δεν αφορά σε “εκτέλεση εργασιών (υπερσυμβατικών και νέων)” είναι απορριπτέος ως αβάσιμος. Τούτο, διότι τέτοια εξαίρεση δεν προβλέπεται στο νόμο, περαιτέρω δε διότι το εν λόγω κονδύλιο (ανεξαρτήτως του ζητήματος που αφορά στον εσφαλμένο, κατά τα ανωτέρω, προσδιορισμό του τρόπου πληρωμής του) αφορά σε κόστος, που συνδέεται με την εκτέλεση καθεαυτή των εργασιών εκσκαφής του έργου, οι οποίες προβλέπονται και περιγράφονται στο Τιμολόγιο αυτού και δεν αφορά σε εργασίες πράγματι απολογιστικές (λ.χ. δαπάνες για εργασίες που καθίστανται αναγκαίες λόγω τυχαίως ανευρεθέντων αρχαιολογικών ευρημάτων), που ενδεχομένως κατά περίπτωση να δικαιολογούσαν την εξαίρεση της αξίας εκτέλεσής τους από το άθροισμα των εργασιών της συμπληρωματικής σύμβασης (πρβλ. Γνωμοδ. Ν.Σ.Κ. 109/1997)..(...)Δεν ανακαλεί την 438/2019 πράξη του Ε’ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Εκτέλεση έργου «Δημοτικός φωτισμός των περιμετρικών οδών του χώρου αθιγγάνων» (..)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα κρίνει ότι το αντικείμενο της επίμαχης σύμβασης, όπως παρατέθηκε ανωτέρω, αφορά στην εκτέλεση έργου, καθόσον οι εκτελούμενες εργασίες συνίστανται σε κατασκευή, κατά την έννοια του άρθρου 1 παρ.3 του ν.3669/2008, το αποτέλεσμα της οποίας συνδέεται με το έδαφος κατά τρόπο διαρκή και σταθερό, ώστε να μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελεί συστατικό του. Επιπλέον, για την εκτέλεση των παραπάνω εργασιών απαιτούνται ειδικές τεχνικές γνώσεις και μέθοδοι και εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό, προκειμένου να τεθούν σε πλήρη και ασφαλή λειτουργία τα φωτιστικά σώματα. Τέλος, ανεξαρτήτως του ότι δεν προσδιορίζεται επακριβώς το κόστος της προμήθειας των ιστών ηλεκτροφωτισμού και των φωτιστικών σωμάτων σε σχέση με το κόστος των εργασιών τοποθέτησής τους, ο προέχων χαρακτήρας της σύμβασης λόγω της φύσεως των εκτελεσθεισών εργασιών είναι αυτός της σύμβασης έργου. Επομένως, ο ανάδοχος δικαιούται εργολαβικό όφελος κατά τη νομοθεσία περί δημοσίων έργων

Εκτέλεση έργου-συμπληρωματική σύμβαση:..ζητείται η αναθεώρηση της 2435/2011 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Περαιτέρω, ως προς τις εργασίες νέων φωτιστικών σημείων (φωτισμού και φωτισμού ασφαλείας), το Τμήμα τούτο άγεται στην κρίση ότι αφενός η συμμόρφωση με νέους κανονισμούς που προκύπτουν κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του έργου καλύπτονται υποχρεωτικά, σύμφωνα με τις προμνησθείσες διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 57 του ν. 3669/2008, από το κονδύλιο των απροβλέπτων που περιλαμβάνεται στην αρχική σύμβαση και αφετέρου ότι η απόκλιση από το πρότυπο ΕΛΟΤ – ΕΝ 50171/20.9.2001 συνιστά σφάλμα της αρχικής μελέτης και επομένως δεν αποτελεί απρόβλεπτη περίσταση που να δικαιολογεί κατά νόμο τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης, όπως ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη απόφαση. Ομοίως και αναφορικά με την εγκατάσταση καλωδίου DATA υψηλής ταχύτητας και ασφάλειας θωρακισμένου με πλέγμα κατηγορίας 7, προκειμένου να αναπροσαρμοσθεί η ταχύτητα των δικτύων, χωρίς να επηρεάζεται από παρεμβολές, η εξέλιξη της τεχνολογίας μεταφοράς δεδομένων, όπως προβάλλεται από την αιτούσα, καθώς και ο στόχος της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης των δημόσιων υπηρεσιών δεν συνιστούν νόμιμο λόγο σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης, αλλά αποσκοπούν κατ’ ουσίαν στην αρτιότητα και βελτίωση της ποιότητας του έργου, κατά παράβαση των σχετικώς οριζομένων στη διάταξη του άρθρου 57 του ν.3669/2008, συνεπώς, κατά το μέρος τούτο συντρέχει λόγος διακωλυτικός της υπογραφής της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, κατά τα ορθώς γενόμενα δεκτά με την προσβαλλόμενη απόφαση.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση αναθεώρησης της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «...» και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «.....» πρέπει να γίνουν εν μέρει δεκτές, να αναθεωρηθεί εν μέρει η προσβαλλόμενη με αυτές 2435/2011 απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου στα οικεία κεφάλαια και να γίνει δεκτό ότι δεν κωλύεται η υπογραφή της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης, κατά το μέρος που αφορά στην εκτέλεση των εργασιών τοποθέτησης νέων μετακινούμενων χωρισμάτων, χωρισμάτων ξηρής δόμησης, μεταλλικών θυρών πυρασφάλειας και τροποποίησης του κλιματισμού, καθώς και στην εκπόνηση των αντίστοιχων μελετών, όπως αναλυτικώς αναφέρονται στην προηγούμενη σκέψη της παρούσας.

Από την τεχνική περιγραφή του έργου προκύπτει ότι το αντικείμενο της ανωτέρω σύμβασης (Ταφή απορριμμάτων) αφορά σε εκτέλεση εργασιών και όχι σε δημόσιο έργο κατά την έννοια των διατάξεων του άρθρου 1, παρ. 3, του ν. 1418/1984 και του ν. 2229/1999, και ως εκ τούτου, μη νομίμως εντέλλεται να πληρωθεί εργολαβικό όφελος

Eξόφληση του 9ου λογαριασμού της σύμβασης (1ου  λογαριασμού της συμπληρωματικής σύμβασης) εκτέλεσης του έργου «Ανάπλαση και διαγράμμιση με ενίσχυση πρασίνου και σύνδεση χώρων πλατειών με ποδηλατόδρομο δημιουργώντας πράσινη διαδρομή»(...). Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η εντελλόμενη με το ανωτέρω χρηματικό ένταλμα δαπάνη παρίσταται μη νόμιμη, κατά το μέρος που αφορά στην εκτέλεση των εργασιών εκχωμάτωσης και μεταφοράς σε αποθηκευτικό χώρο των δύο υπόγειων πλαστικών δεξαμενών νερού που αποκαλύφθηκαν, κατόπιν εκσκαφών στην πλατεία ......, καθώς και μεταφύτευσης των υπαρχόντων μεγάλων δέντρων της πλατείας ...... σε νέα θέση, οι οποίες περιλαμβάνονται στην προμνησθείσα 1η συμπληρωματική σύμβαση. Τούτο, διότι οι εν λόγω εργασίες συνιστούν κατ’ ουσία επέκταση του τεχνικού αντικειμένου του αρχικού έργου, το οποίο συνίστατο αποκλειστικά στην ανάπλαση και διαμόρφωση, με ενίσχυση πρασίνου, των χώρων πλατειών του Δήμου, καθώς και τη σύνδεση των τελευταίων με ποδηλατόδρομο, προκειμένου να δημιουργηθεί πράσινη διαδρομή, ως εκ τούτου, κατά παράβαση των οικείων διατάξεων οι συγκεκριμένες εργασίες αποτέλεσαν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, απορριπτομένων ως αβασίμων όλων των περί του αντιθέτου προβαλλόμενων ισχυρισμών του Δήμου ....... Σε κάθε περίπτωση οι ως άνω εργασίες που προέκυψαν κατά την εκτέλεση του έργου δεν οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις αλλά σε προφανείς παραλείψεις της αρχικής μελέτης του έργου. Κατόπιν των ανωτέρω, το επίμαχο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθεί. 

Απόφαση επί της αμφισβητήσεως που δημιουργήθηκε σχετικά με την έννοια των διατάξεων του άρθρου 2 παρ. 2 του π. δ. 60/2007, λόγω της έκδοσης των 215/2014 και 410/2014 αντίθετων Πράξεων του ΣΤ΄ και Ε΄ Κλιμακίου, αντίστοιχα, (...) . Κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων, όπως αυτές έχουν ερμηνευθεί από το ΔΕΚ, ο ορισμός μιας δημόσιας σύμβασης ως σύμβασης έργου, προμηθειών και υπηρεσιών ανάγεται στο κοινοτικό δίκαιο και δεν εξαρτάται από το χαρακτηρισμό αυτής με βάση την εθνική νομοθεσία (βλ. ΔΕΚ, απόφαση της 18.7.2007, C-382/05, Επιτροπή κατά Ιταλίας, σκ. 30). Εξάλλου, όταν η σύμβαση περιλαμβάνει τόσο στοιχεία σύμβασης έργου, όσο και στοιχεία άλλου τύπου δημόσιας σύμβασης (μικτή σύμβαση), το στοιχείο που καθορίζει ποιες είναι οι εφαρμοστέες διατάξεις της κοινής, και για τους τρεις τύπους συμβάσεων της οδηγίας 2004/17ΕΚ, είναι εκείνο της σύμβασης που είναι κύριο, το κεντρικό δηλ. στοιχείο γύρω από το οποίο διαρθρώνεται η σύμβαση. Το κύριο αντικείμενο της σύμβασης προσδιορίζεται στο πλαίσιο της αντικειμενικής εξέτασης του συνόλου της σύμβασης. Ο προσδιορισμός γίνεται με βάση τις ουσιώδεις υποχρεώσεις που υπερισχύουν και οι οποίες ακριβώς χαρακτηρίζουν τη σύμβαση, σε αντίθεση με αυτές που έχουν απλώς παρεπόμενο ή συμπληρωματικό χαρακτήρα, ενώ η οικονομική αξία αυτών δεν μπορεί να αποτελέσει το αποκλειστικό κριτήριο για τον προσδιορισμό, αλλά είναι ένα κριτήριο, το οποίο συνεκτιμάται με τα λοιπά (βλ. ΔΕΚ, απόφαση της 18.1.2007, C-220/05, Jean Auroux κλπ. κατά Commune de Roanne, σκ. 37-41, απόφαση της 21.2.2008, C-412/04, Επιτροπή κατά Ιταλικής Δημοκρατίας, σκ. 47-52, απόφαση της 19.4.1994, C-331/92, Gestion Hotelera International SA κλπ. σκ. 23-29, ΕΣ Τμ.Μείζ. Σύνθ. 1856/2011, αλλά και ΣτΕ 2387/2009, 717/2011).(..)Κατά συνέπεια, η δημιουργηθείσα αμφισβήτηση από τις 215 και 410/2014 αντίθετες πράξεις του ΣΤ΄ και Ε΄ Κλιμακίου, αντίστοιχα, θα πρέπει να αρθεί υπέρ της άποψης της 215/2014 Πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου, ότι δηλαδή το υπό έλεγχο σχέδιο προγραμματικής σύμβασης αφορά σε εκτέλεση δημοσίου έργου. Παραπέμπει δε, την υπόθεση στο Ε΄ Κλιμάκιο, προκειμένου να διενεργηθεί επί του σχεδίου της ως άνω προγραμματικής σύμβασης ο έλεγχος νομιμότητας αυτού.

Συντήρηση Η/Μ εγκαταστάσεων.Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα κρίνει ότι το αντικείμενο της επίμαχης σύμβασης, όπως παρατέθηκε ανωτέρω, αφορά σε εκτέλεση δημοτικού έργου, καθόσον αφενός μεν πρόκειται για συντήρηση μηχανολογικών εγκαταστάσεων που συνδέονται με το έδαφος κατά τρόπο διαρκή και σταθερό και αφετέρου για την εκτέλεση των παραπάνω ηλεκτρομηχανολογικών εργασιών απαιτούνται ειδικές τεχνικές γνώσεις και μέθοδοι και εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ασφαλής λειτουργία των φωτεινών σηματοδοτών.

Καταβολή αμοιβής για την εξόφληση του 1ου λογαριασμού  έργου.(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα κρίνει ότι το αντικείμενο της σύμβασης, όπως αναλυτικά παρατέθηκε ανωτέρω, δεν αφορά σε εκτέλεση έργου, καθόσον οι εκτελούμενες εργασίες καθαίρεσης πινακίδων δεν αποτελούν κατασκευή, επέκταση, ανακαίνιση, επισκευή, συντήρηση ή ερευνητική εργασία, το αποτέλεσμα των οποίων συνδέεται άμεσα με το έδαφος ή υπέδαφος κατά τρόπο διαρκή και σταθερό, ώστε να μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελεί συστατικό του κατ' άρθρο 953 Α.Κ. Εξάλλου, για την εκτέλεση των ανωτέρω εργασιών μπορεί να απαιτείται μια ιδιαίτερη τεχνική γνώση, δεδομένου ότι η μη προσήκουσα εκτέλεση τους εγκυμονεί αυξημένες δυσκολίες και κινδύνους, αρκεί, όμως, για την ορθή διεκπεραίωση τους η εκτέλεση αυτών να γίνεται από επαγγελματίες που διαθέτουν τα κατάλληλα μηχανήματα, τη σχετική εμπειρία και λαμβάνουν επιπλέον τα προσήκοντα μέτρα ασφαλείας.