Δαπάνη αμοιβής σε τεχνολόγο γεωπόνο, για την εκτέλεση του έργου «Συντήρηση πρασίνου στο Δήμο». Μη νομίμως ανατέθηκαν οι επίμαχες εργασίες, καθόσον αφορούν, στη φροντίδα, συντήρηση και βελτίωση του πρασίνου του Δήμου και ανάγονται στα καθήκοντα του υπηρετούντος, στο Γραφείο Κήπων και Δενδροστοιχιών της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών, προσωπικού. Οι εργασίες αυτές δεν απαιτούν ειδικότερες γνώσεις και εμπειρία από αυτές που κατέχει το, ήδη, υπηρετούν προσωπικό και ως εκ τούτου δεν δικαιολογείται η ανάθεσή της σε τρίτο και η διενέργεια πρόσθετης δαπάνης. Η ανεπάρκεια του υπηρετούντος προσωπικού, λόγω της μη κάλυψης όλων των προβλεπόμενων οργανικών θέσεων, δεν καθιστά, σε καμία περίπτωση, τη δαπάνη λειτουργική, καθόσον στην περίπτωση αυτή επιβάλλεται η κάλυψη από το Δήμο, με την προβλεπόμενη νόμιμη διαδικασία, των κενών θέσεων.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις 1 και 2, το σχέδιο σύμβασης του έργου του Δήμου ...... με τίτλο «Πράσινη Πολιτιστική Διαδρομή Δήμου ......» απαραδέκτως υποβάλλεται στον έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, διότι αφορά σε συγχρηματοδοτούμενο από ενωσιακούς πόρους έργο, του οποίου η προϋπολογιζόμενη δαπάνη, χωρίς Φ.Π.Α., υπολείπεται του ορίου των 5.000.000,00 ευρώ.

Ανάπλαση οδού νοσοκομείου...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙV, το Τμήμα κρίνει ότι ορθά το Ε΄ Κλιμάκιο με την προσβαλλόμενη πράξη του αποφάσισε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Ανάπλαση οδού νοσοκομείου Δήμου ...» μεταξύ του αιτούντος και της εργοληπτικής επιχείρησης …, εφόσον πράγματι η εκτέλεση των ανωτέρω εργασιών, που αφορούν κατασκευή πεζοδρομίων και τοποθέτηση οδοφωτισμού, οφείλεται στην πλημμελή εκπόνηση των αρχικών μελετών και σε αστοχίες και παραλείψεις τους, αφού δεν ελήφθη υπόψη η κυκλοφοριακή μελέτη της πόλης της ... και η απαίτηση ύπαρξης οδοφωτισμού, στοιχεία τα οποία δεν μπορεί να θεωρηθούν ότι οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις. Ο προβαλλόμενος δια της ανακλητικής αίτησης λόγος, με τον οποίο υποστηρίζεται ότι οι εν λόγω εργασίες δεν μπορούν, τεχνικά και οικονομικά, να διαχωριστούν από την αρχική σύμβαση και επομένως δικαιολογείται η απευθείας ανάθεσή τους στην αρχική ανάδοχο εργοληπτική επιχείρηση, αποβαίνει απορριπτέος ως αλυσιτελής, και τούτο διότι η προϋπόθεση αυτή απαιτείται να συντρέχει σωρευτικά με τις λοιπές προβλεπόμενες από το νόμο προϋποθέσεις για την κατάρτιση συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών, χωρίς να αρκεί η επίκληση από την αναθέτουσα αρχή της συνδρομής κάποιας μόνο από αυτές. Τέλος, απορριπτέος, προεχόντως ως αόριστος, είναι και ο περί συγγνωστής πλάνης λόγος ανάκλησης, ανεξαρτήτως του ότι ο αιτών Δήμος, όπως προκύπτει από την υπό κρίση αίτηση, γνώριζε ότι «πράγματι, η ανάγκη προσαρμογής της μελέτης του έργου στην κυκλοφοριακή μελέτη της πόλης της ... (και οι εξαιτίας αυτής αναγκαίες εργασίες) δεν μπορεί να αποτελέσει «απρόβλεπτη περίσταση» κατά την έννοια των διατάξεων του άρθρου 57 του Ν. 3669/2008» και επομένως να στοιχειοθετήσει αντικειμενική βάση συμπληρωματικής σύμβασης. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η υπό κρίση αίτηση ανάκλησης του Δήμου ... πρέπει να απορριφθεί, κωλυομένης ως εκ τούτου της υπογραφής του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Ανάπλαση οδού νοσοκομείου Δήμου ...» μεταξύ του αιτούντος και της εργοληπτικής επιχείρησης ….

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:..ζητείται παραδεκτώς η ανάκληση της 125/2013 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν ανωτέρω ερμηνευτικώς δεκτά (βλ. σκ. VI), το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι ορθώς το Κλιμάκιο με την προσβαλλόμενη πράξη του έκρινε ότι δεν συντρέχουν εν προκειμένω οι προβλεπόμενες στο νόμο προϋποθέσεις για τη νόμιμη σύναψη της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης. Ειδικότερα, πρέπει να απορριφθεί ο ισχυρισμός της αιτούσας ανώνυμης εταιρείας ότι οι ανωτέρω εργασίες δεν μπορούσαν να προβλεφθούν από την οριστική μελέτη του έργου, καθόσον αυτές οφείλονται στη βούληση άλλων φορέων που εμπλέκονται στην εκτέλεση του έργου, η οποία εκδηλώθηκε μετά την εγκατάσταση του αναδόχου. Τούτο διότι τόσο τα αιτήματα του Δήμου … και της Διεύθυνσης του Γενικού Καταστήματος κράτησης Β τύπου …, καθώς και του Τμήματος Εξωτερικής Φρουράς αυτού ως προς τις υπό στοιχείο α΄ εργασίες, όσο και οι διαμαρτυρίες των τοπικών αρχών και κατοίκων της περιοχής ως προς τις υπό στοιχείο β΄, γ΄ και δ΄ εργασίες, αφενός δεν αποτελούν απρόβλεπτες κατά την έννοια του νόμου περιστάσεις, αφετέρου ουδόλως δεσμεύουν την αναθέτουσα αρχή.(..)Σε κάθε περίπτωση, εν προκειμένω, δεδομένου ότι υφίσταται εναλλακτική διαδρομή πρόσβασης στο σωφρονιστικό κατάστημα …, οι υπό στοιχείο α΄ εργασίες μπορούν να εκτελεστούν, όπως αυτές είχαν προβλεφθεί στην αρχική μελέτη, κατά προτεραιότητα, ώστε να μειωθούν τα όποια προβλήματα στην ασφαλή διακομιδή των κρατουμένων, ενώ οι εργασίες σύνδεσης εγκάρσιων προς την κατασκευαζόμενη οδών με τον παλαιό υφιστάμενο δρόμο δεν είναι αναγκαίες για την ολοκλήρωση του τεχνικού αντικειμένου του έργου.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Τμήμα κρίνει ότι η προσβαλλόμενη πράξη δεν πρέπει να ανακληθεί και, επομένως, η κρινόμενη αίτηση και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση πρέπει να απορριφθούν.

Ανάπλαση κεντρικού ιστού πόλεως - συμπληρωματική σύμβαση..ζητείται η αναθεώρηση της 796/2011 Απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου...Με αυτά τα δεδομένα και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, το Τμήμα μείζονος – επταμελούς σύνθεσης άγεται στην κρίση ότι η ελεγχόμενη σύμβαση δεν αποτελεί, κατά την έννοια  του νόμου, συμπληρωματική σύμβαση του έργου «Ανάπλαση Κεντρικού Ιστού Πόλεως ....», όπως το τελευταίο προσδιορίσθηκε με την οικεία μελέτη δημοπράτησης και την αρχική σύμβαση, καθόσον αφορά στην εκτέλεση εργασιών που ανέκυψαν μετά από την ανατροπή των προβλέψεων της μελέτης δημοπράτησής του και την επελθούσα μεταβολή του αρχικού σχεδιασμού του έργου, του οποίου το αντικείμενο τροποποιήθηκε και επεκτάθηκε, βάσει των ως άνω μελετών που εγκρίθηκαν κατά την εκτέλεσή του. Επομένως, οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην ελεγχόμενη σύμβαση δεν αφορούν το αρχικό συμβατικό αντικείμενο του ανωτέρω έργου και δεν δύνανται να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης αυτού, όπως ορθώς κρίθηκε με την προσβαλλόμενη απόφαση του VΙ Τμήματος. Σε κάθε περίπτωση, άλλωστε, δεν συντρέχει εν προκειμένω η αξιούμενη από το νόμο συνδρομή απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση του έργου, οι οποίες να καθιστούν αναγκαία τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης, δοθέντος ότι τα γεγονότα που επικαλείται ο αιτών Δήμος της μεγάλης οικιστικής ανάπτυξης που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, της κυκλοφοριακής επιβάρυνσης, λόγω της λειτουργίας του αεροδρομίου ..., της κατασκευής της ... και των Ολυμπιακών Έργων, καθώς και του ότι η προηγούμενη αντίστοιχη κυκλοφοριακή μελέτη είχε συνταχθεί κατά το έτος 2001, ήταν γνωστά πολύ προ της δημοπρατήσεως του έργου. (...)Κατ’  ακολουθίαν των ανωτέρω, το Τμήμα μείζονος – επταμελούς σύνθεσης αποφαίνεται ότι η υπό κρίση αίτηση του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «ΔΗΜΟΣ ....» πρέπει να απορριφθεί και να μην αναθεωρηθεί η προσβαλλόμενη με αυτήν 796/2011 απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Αίτηση  ανάκληση της 13/2013 πράξης της Αναπληρώτριας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην 2η Υπηρεσία Επιτρόπου στο Νομό .....Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν ανωτέρω ερμηνευτικώς δεκτά (βλ. σκ. IV), το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για τη νόμιμη σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης, δοθέντος ότι η ανάγκη της εκτέλεσης των περιλαμβανόμενων σ’ αυτή εργασιών υπό στοιχ. α - ιε, ιζ και ιη (βλ. ανωτέρω σκέψη V) δεν ανέκυψε λόγω της συνδρομής απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση της αρχικής σύμβασης. Ειδικότερα, τόσο οι υψομετρικές διαφορές ανάμεσα στο υπάρχον οδόστρωμα και στις στάθμες εισόδου των κτιρίων όσο και η ύπαρξη τσιμεντοστρώσεων στο υπέδαφος της περιοχής αποτελούσαν γνωστές συνθήκες κατά τη δημοπράτηση  του έργου. Ως εκ τούτου τόσο η μεταβολή της κλίσης του οδοστρώματος που προκλήθηκε από τις εργασίες της ανάπλασης καθώς και η συνεπεία αυτής μη ομαλή απορροή των όμβριων υδάτων, αποτελούν τεχνικά ζητήματα που μπορούσαν και θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν από τη μελέτη του έργου αν κατά τη σύνταξή της είχε επιδειχθεί η δέουσα επιμέλεια. Η έλλειψη δε οιασδήποτε πρόβλεψης για εκτέλεση εργασιών που αποβλέπουν στην ομαλή απορροή των όμβριων υδάτων, καθιστά τις ήδη ελεγχόμενες εργασίες που κατατείνουν στην επίτευξη ενός διαφορετικού αποτελέσματος από αυτό της αρχικής σύμβασης που είχε ως αντικείμενο την ανάπλαση, νέες εργασίες, που εκτελούνται κατ’ επέκταση του αρχικού συμβατικού αντικειμένου και όχι εργασίες που συνάπτονται με το αρχικό έργο και επιβάλλονται ενόψει της συνδρομής απρόβλεπτων περιστάσεων. Περαιτέρω, όπως προκύπτει από τους ισχυρισμούς του αιτούντος, στο πλαίσιο της εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης του έργου τοποθετήθηκαν τα αρχικώς επιλεγέντα με την μελέτη φωτιστικά σώματα τύπου «....A», τα οποία, όμως, προκαλούσαν υπερβολική φωτορύπανση. Κατόπιν δε των έντονων διαμαρτυριών των κατοίκων της περιοχής, με την ελεγχόμενη σύμβαση προβλέφθηκε η αντικατάστασή τους με φωτιστικά σώματα τύπου «...». Ενόψει αυτών και οι εργασίες αυτές είναι μη νόμιμες, διότι συνιστούν νέο έργο, δεδομένου ότι οι αντίστοιχες εργασίες που προβλέφθηκαν στην αρχική σύμβαση έχουν ολοκληρωθεί. Ως εκ τούτου, η επίκληση από τον αιτούντα Δήμο απρόβλεπτης περίστασης που συνίσταται στο γεγονός ότι εξαιτίας της μεταβολής της χρήσης της περιοχής της ανάπλασης από εμπορική σε οικιστική δημιουργήθηκε ανάγκη αντικατάστασης των συστημάτων φωτισμού, παρίσταται αλυσιτελής.(..)Απορρίπτει την αίτηση του Δήμου .... για ανάκληση της 13/2013 

Ανάπλαση κεντρικού ιστού πόλεως - συμπληρωματική σύμβαση...Με τα παραπάνω δεδομένα το Τμήμα κρίνει ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για τη νόμιμη σύναψη της ελεγχόμενης σύμβασης διότι αυτή δεν αποτελεί, κατά την έννοια του νόμου, συμπληρωματική σύμβαση του έργου «Ανάπλαση Κεντρικού Ιστού Πόλεως ...», όπως αυτό προσδιορίστηκε με την οικεία μελέτη δημοπράτησης και την αρχική σύμβαση. Ειδικότερα η ελεγχόμενη σύμβαση δεν φέρει συμπληρωματικό χαρακτήρα αναφορικά με το αρχικό συμβατικό αντικείμενο, αλλά αφορά στην εκτέλεση εργασιών που ανέκυψαν μετά από την ανατροπή των προβλέψεων της μελέτης δημοπράτησής του και την επελθούσα μεταβολή του αρχικού σχεδιασμού του έργου, του οποίου το αντικείμενο τροποποιήθηκε και επεκτάθηκε, βάσει των ως άνω μελετών που εγκρίθηκαν κατά την εκτέλεσή του, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα. Επομένως, οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην ελεγχόμενη σύμβαση δεν αφορούν το αρχικό συμβατικό αντικείμενο του ανωτέρω έργου και δεν δύνανται να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης αυτού. Σε κάθε περίπτωση, εξάλλου, η ανάγκη εκτέλεσης των φερόμενων ως συμπληρωματικών εργασιών δεν ανέκυψε λόγω της συνδρομής απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση του έργου, καθόσον τα επικαλούμενα γεγονότα της μεγάλης οικιστικής ανάπτυξης που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, της κυκλοφοριακής επιβάρυνσης λόγω της λειτουργίας του αεροδρομίου …, της κατασκευής της … και των … καθώς και του ότι η προηγούμενη αντίστοιχη κυκλοφοριακή μελέτη είχε συνταχθεί κατά το έτος 2001, ήταν γνωστά πολύ πριν από τη δημοπράτηση του έργου.(...)Κατά συνέπεια, σύμφωνα με όσα προηγουμένως έγιναν δεκτά, συντρέχει ουσιώδης νομική πλημμέλεια που κωλύει την υπογραφή του σχεδίου της ελεγχόμενης σύμβασης και επομένως η υπό κρίση αίτηση πρέπει να απορριφθεί.

ΔΕΝ ΑΝΑΘΕΡΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ-ΕΠΤ.ΣΥΝΘ/1285/2011

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, πρέπει να γίνουν δεκτά τα εξής: Η προκείμενη τροποποίηση του ρυμοτομικού σχεδίου αποτελεί απρόβλεπτη περίσταση που θα μπορούσε να δικαιολογήσει τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης, καθώς έλαβε χώρα μετά την αρχική μελέτη του έργου και την αρχική σύμβαση, δεν ήταν δε αντικειμε-νικά δυνατό, σύμφωνα με τους κανόνες της κοινής πείρας και λογικής, να προβλεφθούν εξ αρχής οι εργασίες που κατέστησαν εκ των υστέρων αναγκαίες λόγω της τροποποίησης αυτής. Εκ τούτων παρέπεται ότι μόνον οι συναφείς     με την τροποποίηση του ρυμοτομικού σχεδίου εργασίες, ως οφειλόμενες στο απρόβλεπτο αυτό γεγονός, μπορούν να εκτελεσθούν νομίμως κατόπιν σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης. Αντιθέτως, όσες εργασίες δεν συνέχονται με την εν λόγω τροποποίηση, ήταν δυνατό να προβλεφθούν κατά το στάδιο της  αρχικής μελέτης και επομένως η ανάθεσή τους με την επίμαχη συμπληρωματική σύμβαση είναι μη νόμιμη. Βάσει αυτών, οι εργασίες υπό στοιχεία β) και δ) που αναφέρονται στην προηγούμενη σκέψη 4 της παρούσας νομίμως ανατέθηκαν   με συμπληρωματική σύμβαση, διότι αποδεικνύεται από τη σχετική αιτιολογική έκθεση και την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου ότι κατέστησαν αναγκαίες λόγω αλλαγής των σχετικών Ο.Α. μετά την τροποποίηση του ρυμοτομικού σχεδίου. Ωστόσο, οι λοιπές ως άνω υπερσυμβατικές ή νέες εργασίες, δεν προκύπτει από τις ίδιες αποφάσεις ότι σχετίζονται με την εν λόγω τροποποίηση. Συγκεκριμένα, οι διαφορές που αναφέρονται στη ανωτέρω σκέψη 4 υπό στοιχεία α) και ζ) και αφορούν σε χωματουργικές εργασίες και εργασίες πρασίνου δεν δικαιολογούνται, διότι η έκταση των 90 στρεμμάτων του Οικοπάρκου που προέκυψε μετά την τροποποίηση του  ρυμοτομικού  σχεδίου  με την προσθήκη δύο επιπλέον χρήσεων, υπολείπεται εκείνης των 130 περίπου στρεμμάτων του πάρκου όπως προβλεπόταν στην αρχική μελέτη και σύμβαση. Περαιτέρω, οι εργασίες που αναφέρονται με στοιχείο γ) στην προηγούμενη σκέψη, αφορούν σε κατασκευή πρόσθετων καθιστικών και δεν προκύπτει ότι    η κατασκευή τους υπαγορεύτηκε από το νέο ρυμοτομικό σχέδιο. Εξ άλλου,       οι εργασίες που αναφέρονται με στοιχείο ε) στην προηγούμενη σκέψη, αφορούν κυρίως σε χρήση βελτιωμένων ποιοτικά υλικών και οφείλονται σε αβλεψία     της αρχικής μελέτης, ενώ οι εργασίες με στοιχείο στ) οφείλονται, όπως άλλωστε γίνεται δεκτό στην εισήγηση του Αντιδημάρχου Τεχνικών Υπηρεσιών προς       το Δημοτικό Συμβούλιο πριν την έγκρισης της συμπληρωματικής σύμβασης, στη μη συμπερίληψή τους στον πρώτο Α.Π.Ε. του έργου εκ παραδρομής, δηλαδή σε έλλειψη της δέουσας επιμέλειας και προσοχής των αρμοδίων οργάνων. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η ελεγχόμενη δαπάνη είναι εν μέρει μη νόμιμη και εκ του λόγου τούτου το υπό κρίση χρηματικό ένταλμα πληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθεί.

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑ-ΠΟΙΝΙΚΗ ΡΗΤΡΑ:Μη νόμιμη η επιστροφή ποσού από Δήμο σε ιδιωτική εταιρεία, το οποίο είχε επιβληθεί σε αυτήν ως ποινική ρήτρα λόγω υπέρβασης της προθεσμίας εκτέλεσης του έργου «Ανάπλαση εισόδου πόλης …» και είχε παρακρατηθεί με την εξόφληση του 2ου λογαριασμού του έργου, καθόσον η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου που έκανε δεκτή την ένσταση της εταιρείας είναι πλημμελώς αιτιολογημένη διότι: α) διαλαμβάνει κρίση ως προς την έλλειψη υπαιτιότητας της αναδόχου μόνο για τις εργασίες φύτευσης, παρότι η απόφαση επιβολής ποινικής ρήτρας αναφέρεται στην υπέρβαση της προθεσμίας εκτέλεσης του έργου για το σύνολο αυτού και όχι μόνο για τις εργασίες φύτευσης, ενώ και η εισήγηση της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών αναφέρεται και σε άλλες εργασίες, πλην της φύτευσης, τις οποίες η ανάδοχος δεν έχει ολοκληρώσει και β) δεν διαλαμβάνει κρίση ως προς το ότι έχει παρέλθει η συνολική προθεσμία εκτέλεσης του έργου, χωρίς η ανάδοχος να έχει ζητήσει νέα παράταση αυτής (άρθρο 49 του ν. 3669/2008, ΦΕΚ Α΄ 116/2008).

Εντελλόμενη δαπάνη αφορούσε στην πληρωμή συμπληρωματικών εργασιών, που δεν περιλαμβάνονταν στην αρχική σύμβαση του έργου και οι οποίες ανατέθηκαν με την εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης, χωρίς να συντρέχουν οι νόμιμες προς τούτο προϋποθέσεις, χωρίς, δηλαδή, να πρόκειται για εργασίες που κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση του έργου