ΕΣ/ΚΠΕ.ΤΜ.7/144/2019
Τύπος: Νομολογία Ελεγκ. Συνεδρίου
Προμήθεια μηχανογραφικού εξοπλισμού: Με τα δεδομένα αυτά η συνολική αξία των προκείμενων ομοειδών αγαθών για το έτος 2017, ανερχόμενη σε 149.829,20 ευρώ με ΦΠΑ, κάτω του τιθέμενου με το άρθρο 5 του ν. 4412/2106 ορίου, δεν ασκεί επιρροή ως προς την εφαρμογή της διάταξης της παρ. 10 του άρθρου 6 του ν. 4412/2016. Δεδομένου όμως ότι η επίμαχη απευθείας ανάθεση του τμήματος της προμήθειας έλαβε χώρα κατά την εξέλιξη της διαγωνιστικής διαδικασίας, λόγω μη υποβολής προσφοράς για αυτό, εφαρμοστέα ήταν η διαδικασία ανάθεσης που προβλέπεται ειδικώς από το άρθρο 106 παρ. 1, 4 και 5 σε συνδυασμό με το άρθρο 32 παρ. 2, ήτοι η ματαίωση της αρχικής διαγωνιστικής διαδικασίας κατά το μέρος αυτό με αιτιολογημένη απόφαση της αρμόδιας Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου και εν συνεχεία η ανάθεσή του, κατόπιν διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση προκήρυξης. Ωστόσο ενόψει του δυσερμήνευτου των σχετικών διατάξεων, όπως προκύπτει και από το 15886/ΑΧ/ΕΑ/01-10-2018 έγγραφο και την 15912/15914/ΑΧ/ΕΑ/23-11-2018 γνωμοδότηση της Μονάδας Παρακολούθησης Διαγωνισμών και Συμβάσεων του Κέντρου Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Οικονομικού Δικαίου, η οποία δόθηκε στο Δήμο για το συγκεκριμένο διαγωνισμό και αναφέρει ότι έχει δυνατότητα επιλογής μεταξύ του άρθρου 6 παρ. 10 ή του άρθρου 32 παρ. 2 του ν. 4412/2016 για την ανάθεση των τμημάτων για τα οποία δεν υποβλήθηκε προσφορά, τα όργανα του Δήμου συγγνωστώς δεν ακολούθησαν την ορθή κατά τα ανωτέρω διαδικασία για την ανάθεση του επίμαχου τμήματος.
Ιστορικό Αναθεωρήσεων (Πιλοτική Εφαρμογή)
Σχετικά Έγγραφα
ΕΣ/ΚΛ.ΤΜ.4/60/2017
Παροχή υπηρεσιών καθαριότητας. (...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από τον διαφωνούντα Επίτροπο, η ανάθεση των επίμαχων υπηρεσιών στη φερόμενη ως δικαιούχο εταιρεία με τη διαδικασία της απευθείας αναθέσεως, δεν είναι νόμιμη. Τούτο, δε, διότι, δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις που τίθενται από τις διατάξεις του άρθρου 32 του ν. 4412/2016, οι οποίες τυγχάνουν εν προκειμένω εφαρμογής, για την επιτρεπτή προσφυγή στην εξαιρετική αυτή διαδικασία. Ειδικότερα, δοθέντος ότι η εκτιμώμενη αξία των εν λόγω υπηρεσιών, οι οποίες καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες του Νοσοκομείου, υπολογιζόμενη σε βάση δωδεκαμήνου, σύμφωνα με τις ειδικότερες προβλέψεις των διατάξεων του άρθρου 6 παρ. 11 του ανωτέρω νόμου για τις συμβάσεις υπηρεσιών περιοδικού χαρακτήρα, υπερβαίνει το ποσό των 209.000 ευρώ (βλ. σκ. ΙΙ), προϋπόθεση για την προσφυγή στη διαδικασία της διαπραγματεύσεως χωρίς προηγούμενη δημοσίευση είναι, σύμφωνα με τις προμνησθείσες διατάξεις του άρθρου 32, η συνδρομή κατεπείγουσας ανάγκης, οφειλόμενης σε γεγονότα απρόβλεπτα για την αναθέτουσα αρχή. (...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω η ελεγχόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη και το επίμαχο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθεί.
ΕΣ/ΚΠΕ.ΤΜ.4/58/2019
Παροχή υπηρεσιών φύλαξης νοσοκομείου:..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από την διαφωνούσα Επίτροπο, οι επίμαχες υπηρεσίες μη νομίμως ανατέθηκαν στη φερόμενη ως δικαιούχο εταιρεία με τη διαδικασία της διαπραγματεύσεως (απευθείας αναθέσεως). Τούτο δε, διότι, σύμφωνα με τα προεκτεθέντα στη σκέψη ΙΙΙ, η αξία των εν λόγω υπηρεσιών, οι οποίες έχουν περιοδικό χαρακτήρα, υπολογιζόμενη σε βάση δωδεκαμήνου, σύμφωνα με τις ειδικότερες προβλέψεις της διάταξης του άρθρου 6 παρ. 11 του νόμου 4412/2016 για τις συμβάσεις υπηρεσιών περιοδικού χαρακτήρα (βλ. σκ. ΙΙ), υπερβαίνει τόσο το ποσό των 20.000 ευρώ, μέχρι του οποίου επιτρέπεται η, άνευ ειδικών λόγων, προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της απευθείας αναθέσεως, όσο και το ποσό των 60.000 ευρώ, πέραν του οποίου επιβάλλεται η διενέργεια ανοικτού διαγωνισμού. Ειδικότερα, και μόνο η συνολική αξία των επίμαχων συμβάσεων που συνήφθησαν για την παροχή υπηρεσιών φύλαξης κατά τους μήνες Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο του έτους 2018, ανερχόμενη στα 26.085 ευρώ άνευ Φ.Π.Α. (8.695 ευρώ x 3), υπερβαίνει το ανωτέρω όριο των 20.000 ευρώ, ενώ, σύμφωνα με τα εκτιθέμενα στη σκέψη ΙΙΙ.Β, η συνολική αξία των συμβάσεων που συνήφθησαν με τη διαδικασία της απευθείας αναθέσεως εντός του έτους 2018, συμπεριλαμβανομένων και των επίμαχων, ανερχόμενη στο ποσό των 95.645 ευρώ άνευ Φ.Π.Α., υπερβαίνει το όριο των 60.000 ευρώ, πέραν του οποίου επιβάλλεται η διενέργεια ανοικτής διαγωνιστικής διαδικασίας. Περαιτέρω, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει η συνδρομή απρόβλεπτων περιστάσεων που κατέστησαν αδύνατη την ανάθεση των εν λόγω υπηρεσιών κατόπιν διενέργειας ανοικτού διαγωνισμού. Ειδικότερα, από τα στοιχεία του φακέλου προκύπτει ότι το Νοσοκομείο δεν μερίμνησε για την ένταξη διαγωνισμού για την ανάθεση των υπηρεσιών φύλαξης σε κάποιο ΠΠΥΦΥ, ενόψει της λήξεως της 4/2017 συμβάσεως στις 31.1.2018. Επιπλέον, η προοπτική της συνάψεως ατομικών συμβάσεων για την κάλυψη των σχετικών αναγκών του, ουδόλως δικαιολογεί την προσφυγή στη διαδικασία της απευθείας αναθέσεως για χρονικό διάστημα τουλάχιστον έντεκα (11) μηνών, σύμφωνα με τα εκτιθέμενα ανωτέρω, καθώς το Νοσοκομείο όφειλε, μέχρι τη μετάβαση στο νέο καθεστώς, να εφαρμόζει απαρεγκλίτως την νομοθεσία που ρυθμίζει τις διαδικασίες συνάψεως δημοσίων συμβάσεων. Άλλωστε, η δυνατότητα συνάψεως ατομικών συμβάσεων ήταν γνωστή ήδη από τον Φεβρουάριο του έτους 2016, οπότε και ετέθησαν σε ισχύ οι διατάξεις του άρθρου 97 του ν. 4368/2016. Όφειλε, συνεπώς, το Νοσοκομείο να προβεί εγκαίρως στις απαιτούμενες ενέργειες για τη σύναψη των εν λόγω συμβάσεων αμέσως μετά τη λήξη της …./2017 συμβάσεως, στις 31.1.2018, ειδάλλως να προβεί στις απαιτούμενες ενέργειες για τη διενέργεια διαγωνιστικής διαδικασίας μέχρι να καταστεί δυνατή η σύναψη ατομικών συμβάσεων κατ’ εφαρμογή της ανωτέρω διατάξεως. Τέλος, αβασίμως το Νοσοκομείο επικαλείται την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 6 παρ. 10 του ν. 4412/2016 και προβάλλει ότι οι διατάξεις αυτές του παρέχουν τη δυνατότητα να συνάπτει συμβάσεις με απευθείας ανάθεση για μεμονωμένα τμήματα, μέχρι του ποσού των 80.000 ευρώ, διότι οι διατάξεις αυτές, δεν εισάγουν εξαίρεση από τα αναφερόμενα στη σκέψη ΙΙ όρια για την υποχρέωση διενέργειας διαγωνισμού, όπως εσφαλμένως υπολαμβάνει το Νοσοκομείο, αλλά αναφέρονται στη διενέργεια επιμέρους διαγωνιστικών διαδικασιών, οι οποίες αποτελούν τμήματα ενός ευρύτερου διαγωνισμού. Στην προκειμένη όμως περίπτωση ουδεμία διαγωνιστική διαδικασία διενεργήθηκε, αντιθέτως πρόκειται για ανεπίτρεπτη κατάτμηση της συνολικής αξίας των συμβάσεων φύλαξης που συνήφθησαν σε δωδεκάμηνη βάση, ώστε να προκύψουν πολλές επιμέρους συμβάσεις κάτω των 20.000 ευρώ και να ανατεθούν με τη διαδικασία της απευθείας αναθέσεως προς αποφυγή των διατάξεων περί διενέργειας ανοικτού διαγωνισμού.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω οι ελεγχόμενες δαπάνες δεν είναι νόμιμες και τα επίμαχα χρηματικά εντάλματα πληρωμής δεν πρέπει να θεωρηθούν.
ΕΣ/ΚΠΕ/ΤΜ.4/14/2019
Παροχή υπηρεσιών συντήρησης των ηλεκτρομηχανολογικών (Η/Μ) εγκαταστάσεων(...)Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη νομική σκέψη που προηγήθηκε το Κλιμάκιο κρίνει τα εξής: α) Κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από τον αναπληρωτή Επίτροπο, οι επίμαχες υπηρεσίες μη νομίμως ανατέθηκαν απευθείας στον φερόμενη ως δικαιούχο ανάδοχο, δεδομένου ότι δεν αποδεικνύεται ότι συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις επιτρεπτής προσφυγής στην εν λόγω διαδικασία. Ειδικότερα, η αξία των υπηρεσιών αυτών κατά το προηγούμενο της σύναψης της επίμαχης σύμβασης δωδεκάμηνο ανέρχεται σε 93.800 ευρώ (47.250+28.350+18.200) χωρίς ΦΠΑ και ως εκ τούτου υπερβαίνει το νόμιμο όριο διενέργειας της διαπραγμάτευσης ακόμη και του συνοπτικού διαγωνισμού. Εξάλλου, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ούτε από τον φέροντα το βάρος απόδειξης φορέα αποδεικνύεται η συνδρομή κατεπείγουσας ανάγκης, οφειλόμενης σε απρόβλεπτες περιστάσεις, οι οποίες κατέστησαν αδύνατη τη διενέργεια και την ολοκλήρωση διαγωνιστικής διαδικασίας για την κάλυψη των αναγκών του Νοσοκομείου για υπηρεσίες ηλεκτρομηχανολογικής υποστήριξης αυτού και επέβαλαν ως εκ τούτου επιτρεπτώς την προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση της προκήρυξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 32 του ν. 4412/2016. Ειδικότερα, το Νοσοκομείο, μολονότι γνώριζε την παλαιότητα των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεών του και τις σοβαρές βλάβες που παρουσιάζονται σε αυτές σχεδόν καθημερινά καθιστώντας, σε συνδυασμό με την υποστελεχωμένη τεχνική υπηρεσία του, δυσχερή την αδιάλειπτη παροχή των εν λόγω υπηρεσιών που είναι ζωτικής σημασίας για τη λειτουργία του καθώς και ότι η προηγούμενη σύμβαση - η οποία, σημειωτέον, συνήφθη ομοίως με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης κατ΄επίκληση της παρ. 2γ του άρθρου 32 του ν. 4412/2016- μεταξύ αυτού και του φερόμενου ως δικαιούχου έληγε στις 26.9.2018, δεν προέβη εγκαίρως σε καμία ενέργεια για την προκήρυξη ανοικτού διαγωνισμού, εφόσον το μεν είχε κρίνει ως χρονοβόρα τη διαδικασία πρόσληψης τεχνικών με απόδειξη παροχής υπηρεσιών (ν. 4486/2017), το δε ήδη από τις αρχές του Σεπτεμβρίου 2018 γνώριζε ότι μέσω της υποβολής του αιτήματός του για πρόσληψη επικουρικού προσωπικού (πρόσκληση Ιουλίου 2018) είχε εγκριθεί η πρόσληψη μόνο ενός ηλεκτροτεχνίτη. Περαιτέρω, η βραδυπορία των οργάνων του Νοσοκομείου για την επίλυση της τεχνικής υποστήριξής του μέσω μίας νόμιμης διαδικασίας επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι παρά την έγκριση σκοπιμότητας διενέργειας ανοικτού ηλεκτρονικού διαγωνισμού προϋπολογιζόμενης δαπάνης 116.064 ευρώ (με Φ.Π.Α.), στην οποία προέβη το Δ.Σ. με το πρακτικό 26/24.9.2018, ωστόσο από το στοιχεία του φακέλου και από το ΚΗΜΔΗΣ ουδόλως προκύπτει, όπως ορθά επισημαίνει και ο αναπληρωτής Επίτροπος, ότι το Νοσοκομείο προκήρυξε ανοικτό διαγωνισμό για την παροχή των ως άνω κρίσιμων για τη λειτουργία του υπηρεσιών. Αντιθέτως, κατά τα διαλαμβανόμενα στο 202/9.1.2019 έγγραφο της Διοικήτριάς του προς την Υπηρεσία Επιτρόπου Ν. Βοιωτίας-Ν. Φωκίδας, μόλις στις 9.1.2019 το Νοσοκομείο πρόκειται να υποβάλει στο Υπουργείο Υγείας αίτημα έγκρισης επικουρικού προσωπικού (ενός ΠΕ ηλεκτρολόγου-μηχανολόγου, ενός ΔΕ υδραυλικού και ενός ΔΕ ηλεκτροτεχνίτη) για την υποστήριξη της τεχνικής υπηρεσίας του, παρά το γεγονός ότι, όπως και το ίδιο το Νοσοκομείο συνομολογεί, η συνεχής και αδιάλειπτη παροχή των εν λόγω υπηρεσιών είναι ζωτικής σημασίας για τη λειτουργία του. β) Περαιτέρω, όπως βασίμως προβάλλεται με τον δεύτερο λόγο διαφωνίας, η απόφαση για την ανάθεση των επίμαχων υπηρεσιών έπρεπε να ληφθεί από το Διοικητικό Συμβούλιο του Νοσοκομείου και όχι από τη Διοικήτρια αυτού, δοθέντος ότι στο άρθρο 7 του ν. 3329/2005 (Α΄ 81) δεν προβλέπεται ειδικώς τέτοια αρμοδιότητα του Διοικητή του Νοσοκομείου, ενώ το τεκμήριο αρμοδιότητας ισχύει, σε κάθε περίπτωση, υπέρ του Διοικητικού Συμβουλίου (βλ. παρ. 3, 6 και παρ. 8 περ. 30 του ως άνω άρθρου 7 του ν. 3329/2005 και τις Πράξεις Ε.Σ. Κ.Π.Ε.Δ. στο ΙV Tμ. 44/2017, 175, 2/2016), η δε επικύρωση της απόφασης αυτής με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου, δεν δύναται να θεραπεύσει εκ των υστέρων την ως άνω αναδειχθείσα πλημμέλεια.
ΕΣ/ΚΠΕ/ΤΜ.4/131/2018
Παροχή υπηρεσιών καθαριότητας: Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει τα εξής: α) Όπως βασίμως προβάλλεται με τον πρώτο λόγο διαφωνίας, οι επίμαχες υπηρεσίες μη νομίμως ανατέθηκαν στη φερόμενη ως δικαιούχο εταιρεία με απευθείας ανάθεση. Τούτο δε, διότι, η εκτιμώμενη αξία των εν λόγω υπηρεσιών, οι οποίες έχουν περιοδικό χαρακτήρα, υπολογιζόμενη σε βάση δωδεκαμήνου, σύμφωνα με τις ειδικότερες προβλέψεις της διάταξης του άρθρου 6 παρ. 11 του νόμου 4412/2016 για τις συμβάσεις υπηρεσιών περιοδικού χαρακτήρα (βλ. σκ. ΙΙ), υπερβαίνει τόσο το ποσό των 20.000 ευρώ, μέχρι του οποίου επιτρέπεται η, άνευ ειδικών λόγων, προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της απευθείας αναθέσεως, όσο και το ποσό των 60.000 ευρώ, μέχρι του οποίου επιτρέπεται προσφυγή στη διαδικασία του συνοπτικού διαγωνισμού, αφού και μόνο η αξία των προαναφερομένων συμβάσεων καθαριότητας που συνήφθησαν εντός του χρονικού διαστήματος από 13.12.2017 έως 17.6.2017, ήτοι εντός χρονικού διαστήματος έξι (6) περίπου μηνών, ανήλθαν στο ποσό των 57.081,56 ευρώ άνευ Φ.Π.Α. [βλ. και την 7927/17.7.2017 διακήρυξη για τη διενέργεια συνοπτικού διαγωνισμού, σύμφωνα με την οποία η προϋπολογισθείσα δαπάνη για την ανάθεση των επίμαχων υπηρεσιών για έξι (6) μήνες ανήλθε στα 55.000 ευρώ άνευ Φ.Π.Α.]. Περαιτέρω, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει η συνδρομή απρόβλεπτων περιστάσεων που κατέστησαν αδύνατη την ανάθεση των εν λόγω υπηρεσιών κατόπιν διενέργειας ανοικτού διαγωνισμού. Ειδικότερα, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι το Νοσοκομείο προέβη εγκαίρως σε όλες τις απαιτούμενες ενέργειες για τη διενέργεια ανοικτού διαγωνισμού εντός του επίμαχου χρονικού διαστήματος, αντιθέτως, δε, προκύπτει ότι επιχειρούσε να καλύψει τις ανάγκες του σε υπηρεσίες καθαριότητας πρόσκαιρα, με συνοπτικούς διαγωνισμούς και διαδοχικές απευθείας αναθέσεις. Το γεγονός δε της μη έγκαιρης ολοκλήρωσης του συνοπτικού διαγωνισμού που προκηρύχθηκε με την 11742/26.10.2016 διακήρυξη, δεν συνιστά έκτακτο και απρόβλεπτο γεγονός που δικαιολογεί την επίμαχη απευθείας ανάθεση, καθώς, σε κάθε περίπτωση, ο εν λόγω διαγωνισμός, ενόψει του ύψους της ετήσιας δαπάνης για την παροχή υπηρεσιών καθαριότητας, η οποία υπερβαίνει το ποσό των 60.000 ευρώ, δεν συνιστά νόμιμη διαδικασία αναθέσεως. Εξάλλου, λόγω του γεγονότος ότι η ετήσια δαπάνη του Νοσοκομείου για υπηρεσίες καθαριότητας υπερβαίνει κατά πολύ το ποσό των 15.000 ευρώ, η απόφαση για την ανάθεση των επίμαχων υπηρεσιών καθαριότητας μη νομίμως ελήφθη από τον Διοικητή του Νοσοκομείου, όπως βασίμως, επίσης, προβάλλεται από την Αναπληρώτρια Επίτροπο, ενώ δεν δύναται να θεωρηθεί ότι η επίμαχη ανάθεση έχει εγκριθεί με την προμνησθείσα 6/23.2.2017 (Θέμα 17ο) απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του Νοσοκομείου, με την οποία εγκρίθηκε η απευθείας ανάθεση των εν λόγω υπηρεσιών, προϋπολογισμού 30.000 ευρώ, κατόπιν συλλογής προσφορών, αφού η συνολική δαπάνη των αναθέσεων που πραγματοποιήθηκαν μετά την ανωτέρω απόφαση, συμπεριλαμβανομένης και της επίμαχης, υπερβαίνουν το ποσό των 30.000 ευρώ (25.845,73 ευρώ με την 2229/1.3.2017 σύμβαση + 14.983,17 ευρώ με την επίμαχη). Επιπλέον, βασίμως προβάλλεται με τον τρίτο λόγο διαφωνίας ότι η επίμαχη σύμβαση, κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρων 130 του ν. 4412/2016 και 68 παρ. 1 και 3 του ν. 3863/2010, δεν περιλαμβάνει τα στοιχεία α΄ έως στ΄ της παραγράφου 1 του άρθρου 68 του ν. 3863/2010, με συνέπεια να είναι άκυρη και να μην δύναται να αποτελέσει νόμιμο έρεισμα για την πληρωμή της εντελλόμενης με το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα δαπάνης. Όσον αφορά δε τον ισχυρισμό του Νοσοκομείου ότι τα στοιχεία αυτά περιλαμβάνονται στην προσφορά που είχε κατατεθεί από την φερόμενη ως δικαιούχο στον διενεργηθέντα βάσει της 11742/26.10.2016 διακηρύξεως συνοπτικό διαγωνισμό, ο οποίος εκκρεμούσε, ο ισχυρισμός αυτός δεν δύναται να ασκήσει καμία επιρροή, καθώς πρόκειται για εντελώς διαφορετικές διαδικασίες, στις οποίες υπεβλήθησαν διαφορετικές προσφορές, ενώ ουδόλως προκύπτει από το κείμενο της επίμαχης συμβάσεως ότι έχει προσαρτηθεί σε αυτήν και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της τυχόν υποβληθείσα στη διαδικασία αυτή (της απευθείας αναθέσεως) προσφορά της φερομένης ως δικαιούχου, η οποία να περιλαμβάνει όλα τα απαιτούμενα σύμφωνα με το άρθρο 68 παρ. 1 του ν. 3863/2010 στοιχεία. Τέλος, γενομένων δεκτών των ανωτέρω λόγων μη νομιμότητας της δαπάνης, παρέλκει ως αλυσιτελής η εξέταση του τέταρτου λόγου διαφωνίας.
ΕΣ/ΚΠΕ.ΤΜ.7/22/2019
Προμήθεια λιπαντικών:..Με δεδομένα αυτά ορθώς ανατέθηκε η ελεγχόμενη προμήθεια των λιπαντικών ειδών στη φερόμενη ως δικαιούχο, ενόψει και της επιτακτικής ανάγκης εφοδιασμού των οχημάτων και λοιπών μηχανημάτων του Δήμου με λιπαντικά είδη, με στόχο την εύρυθμη λειτουργία των υπηρεσιών του. Το δε άρθρο 6 παρ. 10 του ν. 4412/2016 εφαρμόζεται πρωτίστως στην εξαρχής δημοπράτηση μεμονωμένου τμήματος προμήθειας και όχι στην επιμέρους περιορισμένη προμήθεια για την κάλυψη των τρεχουσών αναγκών λόγω δικαστικών εμπλοκών σε μία ήδη σε εξέλιξη προμήθεια. Μη νομίμως, ωστόσο, στην προκειμένη περίπτωση συμφωνήθηκε τετράμηνη διάρκεια της σύμβασης, έως τις 26.8.2018, καθόσον έπρεπε να ορισθεί ότι αυτή θα ισχύει, δεδομένου ότι αποσκοπεί στην κάλυψη των άμεσων και προσωρινών αναγκών του Δήμου σε λιπαντικά, έως την ολοκλήρωση του διεθνούς δημόσιου διαγωνισμού, ήτοι έως την ανακήρυξη οριστικού μειοδότη προμηθευτή και όχι ανεξαρτήτως της προόδου της διαγωνιστικής διαδικασίας και για τέσσερις μήνες. Ως εκ τούτου, η υπό κρίση δαπάνη είναι μη νόμιμη, κατά το μέρος που αφορά σε διάστημα μεταγενέστερο του χρόνου κοινοποίησης της 226/8.5.2018 κατακυρωτικής απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής στον αναδειχθέντα οριστικό μειοδότη. Πλην όμως, χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων τα όργανα του Δήμου υπέλαβαν ότι το διάστημα των τεσσάρων μηνών ήταν ο ελάχιστος απαιτούμενος χρόνος για την ολοκλήρωση της διαδικασίας των προσφυγών του υπό εξέλιξη διαγωνισμού και ότι η διάρκεια της σύμβασης για το χρόνο αυτό ήταν απαραίτητη για να εξασφαλισθεί η συνεχής και απρόσκοπτη λειτουργία της υπηρεσίας.
ΕΣ/ΚΠΕ.ΤΜ.4/59/2019
Παροχή υπηρεσιών αποκομιδής, μεταφοράς και διαθέσεως των αποβλήτων Νοσοκομείου.:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι στην προκειμένη περίπτωση δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις των άρθρων 26 παρ. 2 και 29 του ν. 4412/2016 για την επιτρεπτή προσφυγή στην ανταγωνιστική διαδικασία με διαπραγμάτευση, η δε διαδικασία που ακολούθησε το Νοσοκομείο για την ανάθεση των επίμαχων υπηρεσιών είχε στην πραγματικότητα χαρακτήρα συνοπτικού διαγωνισμού, καθώς συντάχθηκε διακήρυξη, η οποία δημοσιεύθηκε, ενώ ο διαγωνισμός διενεργήθηκε από τριμελή επιτροπή με υποβολή εγγράφων τεχνικών και οικονομικών προσφορών, οι οποίες ανοίχθηκαν και αξιολογήθηκαν σε διαφορετικά στάδια. Η επιλογή, όμως, της διαδικασίας αυτής δεν ήταν νόμιμη, αφού και μόνο η αξία της επίμαχης, από 17.1.2018, συμβάσεως διάρκειας έξι (6) μηνών, ανερχόμενη στο ποσό των 131.825,40 ευρώ άνευ Φ.Π.Α., υπερβαίνει το ποσό των 60.000 ευρώ, μέχρι του οποίου επιτρέπεται προσφυγή στη διαδικασία του συνοπτικού διαγωνισμού, επιπροσθέτως, δε, η εκτιμώμενη αξία των εν λόγω υπηρεσιών, οι οποίες έχουν περιοδικό χαρακτήρα, υπολογιζόμενη σε βάση δωδεκαμήνου, σύμφωνα με τις ειδικότερες προβλέψεις της διατάξεως του άρθρου 6 παρ. 11 του νόμου 4412/2016 για τις συμβάσεις υπηρεσιών περιοδικού χαρακτήρα (βλ. σκ. ΙΙ), υπερβαίνει το ποσό των 221.000 ευρώ που, σύμφωνα με τα εκτιθέμενα ανωτέρω, συνιστά το ισχύον από 1.1.2018, κατώτατο όριο εφαρμογής του δικαίου της Ένωσης. Περαιτέρω, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει η συνδρομή απρόβλεπτων γεγονότων που κατέστησαν αδύνατη τη διενέργεια διαγωνιστικής διαδικασίας για την κάλυψη των σχετικών αναγκών του Νοσοκομείου. Ειδικότερα, η μη διενέργεια ενιαίων διαγωνισμών στο πλαίσιο των ΠΠΥΦΥ των ετών 2014 και 2015, λόγω εντάξεως της σχετικής δαπάνης σε λανθασμένο ΚΑΕ, δεν συνιστά απρόβλεπτη περίσταση, αλλά ανάγεται στη σφαίρα ευθύνης των οργάνων του ιδίου του Νοσοκομείου, τα οποία μάλιστα, μετά την αποτυχία διεξαγωγής ανοικτού διαγωνισμού στο πλαίσιο του ΠΠΥΦΥ του έτους 2014, επανέλαβαν την ίδια πλημμέλεια και στο ΠΠΥΦΥ του έτους 2015. Τούτων, συνεπώς, παρέπεται ότι η επίμαχη ανάθεση μη νομίμως διενεργήθηκε χωρίς την τήρηση των διατάξεων του ν. 4412/2016 για τη διενέργεια ανοικτού διαγωνισμού άνω των ορίων, με τήρηση και των προβλεπομένων για τους διαγωνισμούς αυτούς διατυπώσεων δημοσιότητας. Εντούτοις, όμως, το Κλιμάκιο λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι: α) τα όργανα του Νοσοκομείου τηρώντας τις διατυπώσεις του συνοπτικού διαγωνισμού (δημοσίευση διακηρύξεως σε εφημερίδα, ανάρτηση στο ΚΗΜΔΗΣ, υποβολή εγγράφων σφραγισμένων τεχνικών και οικονομικών προσφορών και έλεγχος αυτών σταδιακά από Επιτροπή Διαγωνισμού) τήρησαν κάποιες ελάχιστες εγγυήσεις διαφάνειας και ανάπτυξης ανταγωνισμού, β) οι τιμές που προσέφερε η φερόμενη ως δικαιούχος για τη διαχείριση των αποβλήτων (ΕΑΑΜ και ΜΕΑ) δεν υπερέβαιναν τις αντίστοιχες καταχωρημένες τιμές στο Παρατηρητήριο Τιμών της ΕΠΥ, ενώ οι προσφερθείσες τιμές για τη συλλογή και μεταφορά των αποβλήτων αυτών δεν υπερέβαιναν τις αντίστοιχες τιμές της προηγούμενης συμβάσεως, γ) ότι παρά τις επανειλημμένες ματαιώσεις των διαγωνισμών που προβλέπονταν στα ΠΠΥΦΥ των ετών 2014 και 2015, τα όργανα του Νοσοκομείου προέβησαν, ήδη πριν από τη λήξη της επίμαχης συμβάσεως, σε ενέργειες για τη διεξαγωγή ανοικτού διαγωνισμού, ο οποίος τελικώς ολοκληρώθηκε με την υπογραφή της από 18.7.2018 συμβάσεως και δ) ότι τελικώς, η διαδικασία αναθέσεως που ακολουθήθηκε στην προκειμένη περίπτωση αποσκοπούσε στην πρόσκαιρη και μόνον αντιμετώπιση της επιτακτικής ανάγκης για αδιάλειπτη παροχή των επίμαχων υπηρεσιών, κρίνει ότι τα όργανα του Νοσοκομείου δεν ενήργησαν με πρόθεση καταστρατηγήσεως των οικείων διατάξεων, αλλά επειδή πεπλανημένως πίστεψαν ότι ενεργούσαν νομίμως.
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/1396/2022
Αποκατάσταση Υποδομών σε χώρους δασικής αναψυχής..Με τα δεδομένα αυτά το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι στην προκειμένη περίπτωση η αναθέτουσα αρχή εφάρμοσε τις διατυπώσεις δημοσιότητας που προβλέπονται για την ανοικτή σύντομη διαδικασία ανάθεσης συμβάσεων έργων κάτω των ορίων στην περίπτωση επείγουσας ανάγκης (ελάχιστη προθεσμία 10 ημερών, άρθρα 5 και 121 περιπτ.α ν.4412/2016), σε συνδυασμό με τη διαδικασία που προβλέπουν τα άρθρα 32 και 32 Α του ν. 4412/2016 (μη χρήση ΕΣΗΔΗΣ), εντός του χρονικού πλαισίου ισχύος των προαναφερόμενων αποφάσεων κήρυξης της περιοχής εκτέλεσης της σύμβασης σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
ΕΣ/ΚΠΕ/ΤΜ.7/168/2019
ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με αυτά τα δεδομένα, στην υπό κρίση περίπτωση, όπου ακολουθήθηκε η διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ του ν. 4412/2016 για την ανάθεση του επίμαχου έργου, δεν απαιτείτο η συγκρότηση επιτροπής διαπραγμάτευσης του έργου σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 221 παρ.8 του ίδιου νόμου. Περαιτέρω η κρινόμενη δαπάνη, αν και στηρίζεται σε σύμβαση που αναρτήθηκε στο ΚΗΜΔΗΣ σε χρονικό σημείο μεταγενέστερο της εκτέλεσης των εργασιών, θεωρείται σε κάθε περίπτωση έγκυρη σύμφωνα με την ως άνω διάταξη της παρ. 3β του άρθρου 43 του ν. 4605/2019.
ΕΣ/ΚΠΕ/ΤΜ.4/75/2019
Παροχή υπηρεσιών πλυσίματος και στεγνού καθαρισμού στο χώρο του Νοσοκομείου(...)Κατά τον βασίμως προβαλλόμενο από τον Επίτροπο λόγο διαφωνίας, μη νομίμως ανατέθηκαν οι επίμαχες υπηρεσίες πλυσίματος και στεγνού καθαρίσματος του ιματισμού του Νοσοκομείου με τη διαδικασία της απευθείας ανάθεσης στη φερόμενη ως δικαιούχο των χρηματικών ενταλμάτων εταιρεία, το μεν διότι η αξία των λόγω υπηρεσιών υπερέβαινε για το οικονομικό έτος 2018, μέχρι την υπογραφή των 27/29.6.2018 και 30/31.7.2018 ελεγχόμενων συμβάσεων, το όριο των 20.000 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.), μέχρι του οποίου επιτρέπεται η, άνευ ειδικών λόγων, προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της απευθείας ανάθεσης, το δε διότι από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει- ούτε αποδεικνύεται από το Νοσοκομείο- η συνδρομή απρόβλεπτων περιστάσεων, συναρτώμενων με έκτακτα γεγονότα μη οφειλόμενα σε υπαιτιότητα των αρμοδίων οργάνων του Νοσοκομείου, τα οποία κατέστησαν αδύνατη τη διενέργεια και την ολοκλήρωση νόμιμης διαγωνιστικής διαδικασίας για την κάλυψη των σχετικών πάγιων και διαρκών αναγκών του για υπηρεσίες πλύσης του ιματισμού του. Αντιθέτως, προκύπτει ότι το Νοσοκομείο, μολονότι απεντάχθηκε από τον ενιαίο διαγωνισμό που θα διενεργούσε στο Νοσοκομείο Παίδων "...." και με την 27/11.10.2016 (θέμα 47) απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του ενέκρινε τη διενέργεια δημόσιου διαγωνισμού για την παροχή των επίμαχων υπηρεσιών πλυσίματος του ιματισμού του, προϋπολογιζόμενης δαπάνης 130.626 ευρώ, στο πλαίσιο εφαρμογής του Π.Π.Υ.Φ.Υ. 2014 (βλ. το προοίμιο των προαναφερόμενων αποφάσεων περί απευθείας ανάθεσης του Δ.Σ. του Νοσοκομείου), έκτοτε και μέχρι τον χρόνο λήψης των ως άνω αποφάσεων σε ουδεμία άλλη ενέργεια προέβη -ούτε το Νοσοκομείο επικαλείται το αντίθετο- για την έγκαιρη προκήρυξη ανοικτού διαγωνισμού προς κάλυψη των αναγκών του, ενώ και κατά τα επίμαχα χρονικά διαστήματα των αναθέσεων (Ιούνιο και Ιούλιο του έτους 2018), όπως προκύπτει από το περιεχόμενο των οικείων αποφάσεων του Δ.Σ., εξέταζε ακόμη "το ενδεχόμενο να σταματήσει το Νοσοκομείο να πλένει και να σιδερώνει τον ιματισμό του με ίδια μέσα και να προχωρήσει στη διενέργεια διαγωνισμού προκειμένου να ανατεθεί το σύνολό του καθαρισμού και σιδερώματος σε ιδιωτική εταιρεία". Εξάλλου, όπως προκύπτει από προαναφερθέν έγγραφο επανυποβολής (391/10.1.2019), η διεξαγωγή του σχετικού διαγωνισμού "βρίσκεται στις άμεσες προτεραιότητες του Τμήματος Προμηθειών" του Νοσοκομείου όντας, ως εκ τούτου, άδηλο μέχρι και την ημέρα σύνταξης του παραπάνω εγγράφου το πότε θα προκηρυχθεί. Εξάλλου, τα επικαλούμενα λειτουργικά προβλήματα που αντιμετώπισε το Νοσοκομείο κατά το έτος 2018 στο πληροφοριακό σύστημα αυτού που το εμπόδισαν να προκηρύξει διαγωνισμό, ανεξαρτήτως της αοριστίας τους, δεν δύνανται να αιτιολογήσουν τη μη έγκαιρη διενέργεια διαγωνιστικής διαδικασίας για τη νόμιμη ανάθεση των επίμαχων υπηρεσιών, πολλώ μάλλον, λαμβάνοντας υπόψη την ανυπαρξία ενεργειών εκ μέρους των οργάνων του Νοσοκομείου προς αυτήν την κατεύθυνση και κατά το προηγούμενο χρονικό διάστημα (Οκτώβριος 2016 και το έτος 2017), παρόλο που, κατά τα διαλαμβανόμενα στο ανωτέρω έγγραφο επανυποβολής, οι επίμαχες υπηρεσίες είναι ιδιαίτερα σημαντικές τόσο για τους ασθενείς όσο και για τους εργαζόμενους. Τέλος, δεν συνιστά επείγουσα ανάγκη, οφειλόμενη σε απρόβλεπτες περιστάσεις, μη αναγόμενη σε υπαιτιότητα του Νοσοκομείου, η οποία κατέστησε ανέφικτη την έγκαιρη διενέργεια διαγωνισμού, η επικαλούμενη από το Νοσοκομείο ανάγκη αδιάλειπτης παροχής των επίμαχων υπηρεσιών για την εύρυθμη λειτουργία του (πρβλ. Ελ.Συν. Πράξεις ΚΠΕΔ IV Τμ. 139/2017, 32, 19/2016, 255, 161, 105, 12/2015, 137, 37/2014).Οι επίμαχες δαπάνες δεν δύνανται να θεωρηθούν νόμιμες, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 37 του ν. 4238/2014, όπως το άρθρο αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο έκτο παρ. 2 β΄ του ν. 4432/2016, καθόσον αυτές δεν εμπίπτουν στο ρυθμιστικό πεδίο εφαρμογής της συγκεκριμένης διάταξης, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη IΙΙ της παρούσας. Ειδικότερα, ενόψει του γεγονότος ότι το ίδιο το Νοσοκομείο είχε απενταχθεί από τον ενιαίο διαγωνισμό και ορίστηκε ως φορέας διεξαγωγής του διαγωνισμού για τις δικές του ανάγκες στο πλαίσιο του Π.Π.Υ.Φ.Υ. 2014, δεν συντρέχει περίπτωση καθυστερήσεων στην ολοκλήρωση των διαδικασιών κεντρικού προγραμματισμού των υπηρεσιών της Ε.Π.Υ., λόγω των οποίων δεν μπόρεσε να δρομολογηθεί εγκαίρως η σχετική διαγωνιστική διαδικασία, ούτε τίθεται εν προκειμένω ζήτημα καθυστερήσεων κατά την εξέλιξη της διαγωνιστικής διαδικασίας που όφειλε να διενεργήσει το Νοσοκομείο, λόγω της άσκησης ενδίκων μέσων εκ μέρους των διαγωνιζομένων. Κατόπιν αυτών, παρέλκει ως αλυσιτελής η εξέταση της συνδρομής της δεύτερης προϋπόθεσης της επικαλούμενης νομιμοποιητικής διάταξης, που αφορά στην τιμή παροχής των επίμαχων υπηρεσιών (βλ. πράξη ΙV Tμ. 42/2017).
ΕΣ/ΤΜ.ΕΒΔΟΜΟ/141/2023
Βελτίωση υφιστάμενων αγροτικών δρόμων (...)Υπό το ανωτέρω νομικό και πραγματικό πλαίσιο της υπόθεσης, πρέπει, ως προς την ύπαρξη κατεπείγουσας ανάγκης που δεν συμβιβάζεται με τις προθεσμίες που τάσσουν άλλες διαδικασίες, να γίνουν δεκτά τα ακόλουθα: (α) Όπως προεκτέθηκε (ανωτέρω σκ. 8), είναι νόμιμη η σύναψη δημόσιας σύμβασης με προσφυγή στην εξαιρετική διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση σχετικής προκήρυξης, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 32 παρ. 2 περ. γ΄ του ν. 4412/2016, μόνο στις περιπτώσεις που ανακύπτει κατεπείγουσα ανάγκη εξαιτίας απρόβλεπτων γεγονότων για την αναθέτουσα αρχή, η δε ανάγκη αυτή είναι τόσο επιτακτική, ώστε να καθιστά αδύνατη για την αντιμετώπισή της, την επιλογή διαγωνιστικής διαδικασίας, έστω και με συντετμημένες προθεσμίες 15 και 10 ημερών, ανάλογα για ανοικτές ή κλειστές διαδικασίες ή διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων κάτω των ορίων, για την υποβολή των προσφορών (βλ. άρθρα 27 παρ. 3, 28 παρ. 7 και 121 παρ. 1 του ν. 4412/2016 όπου για λόγους επείγοντος καθορίζονται συντετμημένες προθεσμίες υποβολής προσφορών αντί της τακτικής των 35 ημερών). Όταν, λοιπόν, η αναθέτουσα αρχή επικαλείται κατεπείγουσα ανάγκη, η οικεία σύμβαση πρέπει να ανατίθεται χωρίς καθυστέρηση, καθόσον το επείγον δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως πρόσχημα προσφυγής στην εξαιρετική διαδικασία για την ανάθεση συμβάσεων, έστω και αν για την τήρηση των διαγωνιστικών διαδικασιών απαιτείται μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από αυτό που θα χρειαζόταν για την προσφυγή σε απευθείας ανάθεση, εφόσον μόνον με αυτές διασφαλίζεται σε υπέρτατο βαθμό η επίτευξη διαφάνειας και ελεύθερου ανταγωνισμού. Συνεπώς, η ύπαρξη κατεπείγουσας ανάγκης εξαιτίας απρόβλεπτων γεγονότων δεν παρέχει τη διακριτική ευχέρεια στην αναθέτουσα αρχή, να επιλέξει μη διαγωνιστική διαδικασία άνευ άλλου τινός, αν δεν αποδείξει ότι εν όψει αυτής, δεν μπορούσε να ακολουθήσει διαγωνιστικές διαδικασίες έστω με συντετμημένες προθεσμίες.Για τους λόγους αυτούςΑπορρίπτει την προσφυγής ανάκλησης, και Δεν ανακαλεί την 917/2022 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.