Το Κλιμάκιο απέχει του ελέγχου του υποβαλλόμενου σχεδίου τροποποιητικής σύμβασης, με την οποία τροποποιούνται βασικοί όροι αρχικής σύμβασης, δοθέντος ότι δεν υπάγεται στον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας του Έλεγκτικού Συνεδρίου τροποποιητική σύμβαση, διαλαμβάνουσα όρους που τελούν σε άμεση συνάρτηση με συγκεκριμένους όρους της τροποποιούμενης και για το λόγο αυτό στερούμενης αυτοτέλειας σύμβασης, αφού ο έλεγχός της θα κατέτεινε, έστω και έμμεσα, στον έλεγχο της αρχικής σύμβασης, η οποία αν και συναφθείσα μετά την ισχύ του άρθρου 8 παρ.1 του ν.2741/1999, δεν υπήχθη στον έλεγχο αυτό, με συνέπεια να μην μπορεί ούτε τώρα να υπαχθεί στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου ούτε η ίδια ούτε και η τροποποιητική αυτής.

Παροχή υπηρεσιών σίτισης:επιδιώκεται η ανάκληση της 112/2014 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.(...)Μειοψήφησε ο Πρόεδρος του Τμήματος Νικόλαος Αγγελάρας, στην άποψη του οποίου προσχώρησαν και οι Πάρεδροι Ειρήνη Κατσικέρη και Νικολέτα Ρένεση, ο οποίος διατύπωσε την γνώμη ότι η σχετική τροποποίηση δεν είναι νόμιμη, καθόσον σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις, προς τις οποίες πρέπει να εναρμονίζονται και οι εκάστοτε συνομολογούμενοι συμβατικοί όροι, η όποια μεταβολή του συμβατικού αντικειμένου της από 1.10.2009 συναφθείσας σύμβασης σίτισης συνδέεται άμεσα –ενόψει και της φύσης της συγκεκριμένης υπηρεσίας- με τη μεταβολή στον αριθμό των δικαιούμενων δωρεάν σίτισης σπουδαστών, η οποία εν προκειμένω δεν αποδεικνύεται, καθόσον η αιτούσα δεν αιτιολογεί τον τρόπο πρόωρης (πριν τη συμβατική λήξη της αρχικής σύμβασης στις 31.8.2014) ανάλωσης του συμβατικού ποσού των 6.000.000 ευρώ, ενώ δεν επικαλείται συγκεκριμένα, αλλά και ούτε αποδεικνύει αντίστοιχη προς το νέο οικονομικό αντικείμενο της σύμβασης (720.000 ευρώ) αύξηση του αριθμού των δικαιουμένων δωρεάν σίτισης φοιτητών είτε κατά το πρώτο εξάμηνο του 2014 είτε και προγενέστερα. Περαιτέρω δε, η φερόμενη ως επέκταση του αρχικού συμβατικού αντικειμένου είναι πλημμελής και για το λόγο ότι η οικεία τροποποίηση δε συνοδεύεται ούτε από χρονική (πέραν του Αυγούστου 2014) ούτε αντίστοιχη ποσοτική (ημέρες παροχής σίτισης) διεύρυνση του αρχικού συμβατικού αντικειμένου. Η άποψη αυτή όμως, δεν εκράτησε.Ανακαλεί την 112/2014 Πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου

Νόμιμη η απόρριψη προσφοράς ως απαράδεκτης διαγωνισμού ανάθεσης προμήθειας με κριτήριο κατακύρωσης τη χαμηλότερη τιμή, καθόσον η προσφορά αυτή έπασχε κατά το στάδιο της κατακύρωσης ως ερχόμενη σε αντίθεση με ουσιώδεις όρους της διακήρυξης, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να κατακυρωθούν τα αποτελέσματα του διαγωνισμού στην αναδειχθείσα ανάδοχο εταιρεία, διότι στην περίπτωση αυτή η κατακυρωτική απόφαση θα έπασχε ακυρότητας. Σε κάθε δε περίπτωση, από το γεγονός ότι δεν εκδόθηκε πρακτικό απόρριψης της προσφοράς προ του ανοίγματος των οικονομικών προσφορών και δεν επιστράφηκε σφραγισμένη η οικονομική προσφορά της εταιρείας αυτής, δεν επλήγησαν οι αρχές της διαφάνειας ούτε στερήθηκε η εταιρεία αυτή της δυνατότητας δικαστικής προστασίας.

Απαραδέκτως υποβάλλεται για έλεγχο νομιμότητας ενώπιον του Κλιμακίου του Έλεγκτικού Συνεδρίου, αυτοτελώς σχέδιο σύμβασης, που συνήφθη κατ' ενάσκηση δικαιώματος προαίρεσης καθόσον θα έπρεπε να είχε ελεγχθεί στο πλαίσιο αρχικής σύμβασης, στην οποία είχε προβλεφθεί η δυνατότητα της αναθέτουσας αρχής για την άσκηση του σχετικού δικαιώματος προαίρεσης. Και τούτο διότι σε περίπτωση σύναψης σύμβασης στην οποία επιφυλάσσεται δικαίωμα προαίρεσης υπέρ της αναθέτουσας αρχής, στον έλεγχο νομιμότητας του Έλεγκτικού Συνεδρίου υπόκειται, κατ' άρθρο 19 παρ.7 του π.δ/τος 774/1980, η σύμβαση στο σύνολό της, συμπερι¬λαμβανομένου και του δικαιώματος προαίρεσης. Σε περίπτωση που η αναθέτουσα αρχή, μη συνυπολογίζοντας την οικονομική αξία του δικαιώματος προαίρεσης, δεν υποβάλλει το αρχικό σχέδιο σύμβασης για έλεγχο νομιμότητας, απαραδέκτως υποβάλλει αυτοτελώς στη συνέχεια και δη μετά την άσκηση του δικαιώματος προαίρεσης το σχετικό σχέδιο σύμβασης για έλεγχο νομιμότητας.

Παροχή υπηρεσιών σίτισης:..ζητείται η ανάκληση της 268/2010 Πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Mε τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο ορθώς έκρινε ότι δεν είναι νόμιμη η διαδικασία, μέχρι και την έκδοση της 91/12.10.2010 απόφασης της Νομαρχιακής Επιτροπής, διά της οποίας κατακυρώθηκε το αποτέλεσμα του σχετικού διαγωνισμού, για την ανάθεση της σίτισης αλλοδαπών που βρίσκονται στις εγκαταστάσεις του Κέντρου Προσωρινής Διαμονής Αλλοδαπών, στην πόλη της ... Ο δε ισχυρισμός της αιτούσας ότι ο ακριβής προσδιορισμός των ημερήσιων ποσοτήτων των αγαθών σίτισης κατά άτομο αρκεί για να καταστήσει ορισμένη τη διακήρυξη του διαγωνισμού ως προς την ποσότητα των υπηρεσιών που θα παρασχεθούν, είναι απορριπτέος ως αβάσιμος. Και τούτο διότι, δεδομένου ότι ως μονάδα μέτρησης έχει τεθεί από τη διακήρυξη η τιμή κατ’ άτομο ανά ημέρα, αναγκαίο στοιχείο αυτής είναι και ο προσδιορισμός των ατόμων που καθημερινά θα σιτίζονται, έστω και κατά προσέγγιση, προκειμένου, μέσω του πολλαπλασιασμού του αριθμού αυτού με την προσφερόμενη τιμή κατ’ άτομο ανά ημέρα και τις ημέρες διάρκειας της σύμβασης, συμπεριλαμβανομένου και του τυχόν οκτάμηνου χρονικού διαστήματος παράτασης της αρχικής ετήσιας σύμβασης, να ελεγχθεί η προϋπολογιζόμενη δαπάνη της σύμβασης, η σχέση της προσφερόμενης τιμής προς τον προϋπολογισμό καθώς και το συνολικό συμβατικό τίμημα.Αντιθέτως, ο προσδιορισμός της ποσότητας των τροφίμων σε γραμμάρια δεν είναι πρόσφορος, προκειμένου σε συνάρτηση με την καθορισθείσα μονάδα μέτρησης (τιμή κατ’ άτομο την ημέρα), να οδηγήσει στον έλεγχο της ορθότητας των ανωτέρω στοιχείων, με αποτέλεσμα να καθίσταται δυσχερής για τους διαγωνιζόμενους ο υπολογισμός του ακριβούς κόστους των ζητουμένων υπηρεσιών και του περιθωρίου κέρδους που διαθέτουν, προκειμένου να εκτιμήσουν εάν είναι πράγματι συμφέρουσα γι’ αυτούς η συμμετοχή στον διαγωνισμό.(..)Πλην όμως, ενόψει της 195/2009 Πράξης του ίδιου ως άνω Κλιμακίου, με την οποία κρίθηκε ότι δεν απέβη αρνητικός ο έλεγχος όμοιας ακριβώς διακήρυξης και σύμβασης συναφθείσας με το αυτό περιεχόμενο μεταξύ των ίδιων συμβαλλόμενων φορέων, το Τμήμα αποφαίνεται ότι η αιτούσα Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση συγγνωστώς και χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των σχετικών διατάξεων θεώρησε ότι η διαδικασία ανάδειξης μέχρι και την έκδοση της 91/7.10.2010 απόφασης της Νομαρχιακής Επιτροπής Κοινωνικής και Οικονομικής Ανάπτυξης, με την οποία κατακυρώθηκε ο επίμαχος διαγωνισμός στη μοναδική συμμετέχουσα σε αυτόν εταιρεία, είναι νόμιμη.Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να γίνει δεκτή η αίτηση ανάκλησης και να ανακληθεί η προσβαλλόμενη 268/2010 πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, λόγω συγγνωστής πλάνης στο πρόσωπο της αναθέτουσας αρχής.(συγγνωστή πλάνη)

Παροχή υπηρεσιών.(..) Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις ΙΙ, ΙΙΙ και IV της παρούσας το Κλιμάκιο κρίνει τα εξής: α) Κατά παράβαση των αρχών της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης και της διαφάνειας, από τα στοιχεία του φακέλου που συνοδεύουν το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα πληρωμής δεν προκύπτει ο τρόπος υπολογισμού της προϋπολογισθείσας δαπάνης της σύμβασης και συνακόλουθα εάν το Νοσοκομείο προέβη στις απολύτως αναγκαίες δαπάνες για την κάλυψη των αναγκών του. (..)Συνεπώς, για τον υπολογισμό της προϋπολογιζόμενης δαπάνης θα έπρεπε να έχει ληφθεί υπόψη ο εκτιμώμενος αυτός αριθμός επεμβάσεων και οι τιμές των επεμβάσεων που είχαν επιτευχθεί τα προηγούμενα έτη. β) Δοθέντος ότι με την πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος οι ενδιαφερόμενοι κλήθηκαν να προσφέρουν τιμή ανά επέμβαση και ότι το συμβατικό τίμημα υπολογίστηκε με βάση τον αριθμό των εκτιμώμενων επεμβάσεων και την τιμή της επέμβασης, κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 2 του π.δ. 118/2007, δεν προσδιορίστηκε στην πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος η κατ’ εκτίμηση ποσότητα των ζητούμενων εργασιών, ώστε να λάβουν γνώση οι συμμετέχοντες και να διαμορφώσουν αναλόγως την προσφορά τους....γ) Κατά παράβαση της διάταξης του άρθρου 21 του π.δ. 118/2007 ανατέθηκαν οι επίμαχες υπηρεσίες στη φερόμενη ως δικαιούχο εταιρεία, η οποία αν και κλήθηκε να υποβάλει βελτιωμένη οικονομική προσφορά, αυτή υπέβαλε προσφορά υψηλότερη σε σχέση με την αρχική. (..) Ωστόσο, το Κλιμάκιο λαμβάνοντας υπόψη ότι α) στην προκειμένη περίπτωση διενεργήθηκε ανοικτή διαδικασία διαπραγμάτευσης, παρότι η  προϋπολογιζόμενη δαπάνη της επίμαχης σύμβασης ανερχόταν σε 12.300 ευρώ με ΦΠΑ, β) σύμφωνα με το 10134/11.5.2017 έγγραφο, η επιτροπή αξιολόγησης, εκ παραδρομής και λόγω φόρτου εργασίας δεν αντελήφθη άμεσα την υποβολή υψηλότερων προσφορών, γ) η διαφορά μεταξύ της αρχικής και της τελικώς υποβληθείσας προσφοράς ανέρχεται μόλις σε 670 ευρώ ετησίως (χωρίς ΦΠΑ) και δ) η συμβατική δαπάνη δεν υπερβαίνει την προϋπολογισθείσα, κρίνει ότι, στην προκειμένη περίπτωση, πρέπει να αναγνωριστεί η συνδρομή συγγνωστής πλάνης υπέρ των αρμοδίων οργάνων του Νοσοκομείου, χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων.(Συγγνωστή πλανη)

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις προηγούμενες σκέψεις: α) Κατά τον βασίμως προβαλλόμενο από την Επίτροπο πρώτο λόγο, μη νομίμως προσέφυγε το Νοσοκομείο στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης για την ανάθεση της επίμαχης υπηρεσίας, δεδομένου ότι αφενός μεν αυτή υπερβαίνει το όριο των 20.000 ευρώ (χωρίς ΦΠΑ), έως το οποίο συγχωρείται η άνευ ειδικών λόγων προσφυγή στην εξαιρετική αυτή διαδικασία, αφετέρου δε, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει η συνδρομή έκτακτων περιστάσεων, οφειλομένων σε απρόβλεπτες περιστάσεις για τα οποία δεν φέρει υπαιτιότητα το Νοσοκομείο και τα οποία κατέστησαν αδύνατη τη διενέργεια και την ολοκλήρωση διαγωνιστικής διαδικασία..(..)β) .., μη νομίμως η από 1.1.2016 σύμβαση επιβαρύνθηκε με το ποσό των 46.575,80 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ), που αφορά εργατοώρες προσωπικού για μεριδοποίηση και διανομή γευμάτων (σύνολο 5.900 εργατοώρες), δεδομένου ότι μέρος των υπηρεσιών αυτών, όπως είναι η διανομή των γευμάτων, εντάσσεται στα καθήκοντα του υπηρετούντος προσωπικού τραπεζοκόμων και συνεπώς, μέρος των εργασιών αυτών θα έπρεπε να πραγματοποιηθεί από το ως άνω προσωπικό, με αντίστοιχη μείωση των 5.900 εργατοωρών και του κόστους που επιβαρύνθηκε το Νοσοκομείο

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:Με τα δεδομένα αυτά, το Τμήμα κρίνει ότι:α) Ως προς τη δαπάνη που αφορά στην προμήθεια τροφίμων παντοπωλείου με φερόμενο ως δικαιούχο τον …., η νομιμότητα της οποίας ελέγχεται προληπτικά κατά την υποβολή του πρώτου λογαριασμού της σχετικής σύμβασης, καθόσον αφορά σε προμήθεια συνολικού συμβατικού προϋπολογισμού άνω των πέντε χιλιάδων (5.000,00) ευρώ ..., μη νομίμως, με βάση όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 2Β της παρούσης, «παρατάθηκε» από 15.12.2015 έως 14.10.2016 η αρχική σύμβαση μεταξύ του Νοσοκομείου και του ως άνω αναδόχου προμηθευτή, αφού δυνατότητα τέτοιας παράτασης δεν προβλεπόταν, ούτε από την διακήρυξη του διαγωνισμού .., ούτε από σχετικό συμβατικό όρο αυτής(..)β) Περαιτέρω, ως προς τη δαπάνη που αφορά στην προμήθεια τροφίμων κρεοπωλείου με φερόμενο ως δικαιούχο την εταιρεία «….», επίσης μη νομίμως, με βάση όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 2Β της παρούσης, «παρατάθηκε» από 15.12.2015 έως 14.10.2016 η αρχικώς συναφθείσα μεταξύ αυτής και του Νοσοκομείου σύμβαση, δεδομένου ότι δυνατότητα τέτοιας παράτασης δεν προβλεπόταν ούτε από την διακήρυξη του διαγωνισμού, ούτε από σχετικό συμβατικό όρο αυτής ... Εντούτοις, η «παράταση» αυτή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως απευθείας ανάθεση της επίμαχης προμήθειας, η οποία λόγω του οικονομικού ύψους της (κάτω του ποσού των 10.705,00 ευρώ, χωρίς ΦΠΑ, στο οποίο ανέρχονταν το συμβατικό τίμημα της αρχικής σύμβασης) υπολείπεται του χρηματικού ορίου των 20.000 ευρώ, χωρίς ΦΠΑ, μέχρι του οποίου επιτρέπεται η άνευ ειδικών λόγων προσφυγή στη διαδικασία της απευθείας αναθέσεως..(..)Εντούτοις, το Κλιμάκιο κρίνει ότι τα αρμόδια όργανα του Νοσοκομείου ενήργησαν, χωρίς πρόθεση καταστρατήγησης των οικείων διατάξεων, καθόσον συγγνωστώς υπέλαβαν ότι επρόκειτο για παράταση της ήδη συναφθείσας από 15.10.2014 αρχικής σύμβασης και, ως εκ τούτου, δεν απαιτείτο εκ του λόγου τούτου έγγραφος τύπος για την εκτέλεση αυτής.(συγγνωστή πλάνη)

Ανάθεση – Διαδικασία διαγωνισμού – κατάτμηση: Α. Μη νόμιμη η καταβολή ποσού από Νοσοκομείο σε ανώνυμη εταιρεία για την προμήθεια υγρού οξυγόνου, καθόσον μη νομίμως παρατάθηκε η    σύμβαση με την ανωτέρω εταιρεία για το χρονικό διάστημα από 25.6.2014 έως 24.7.2014, διότι η χρονική διάρκεια ισχύος της αρχικής σύμβασης (η οποία ήταν μεταξύ της Δ.Υ.Πε και της ανωτέρω εταιρίας) είχε λήξει οριστικά, μετά και την εξάντληση της δίμηνης παράτασής της. Εξάλλου, η επίμαχη παράταση δεν μπορεί να δικαιολογηθεί ούτε ως αυτοτελής και ανεξάρτητη της προηγούμενης συμβατικής σχέσης απευθείας ανάθεση, διότι η ετήσια δαπάνη για την προμήθεια υγρού οξυγόνου για τις ανάγκες του Νοσοκομείου υπερβαίνει συνολικά το όριο των 20.000 ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.),  μέχρι του οποίου επιτρέπεται η άνευ ειδικών λόγων προσφυγή στην εξαιρετική αυτή διαδικασία και, περαιτέρω, δεν αιτιολογείται βασίμως η συνδρομή επείγουσας ανάγκης οφειλόμενης σε απρόβλεπτες περιστάσεις (άρθρο 2 παρ. 12 και 13 του ν. 2286/1995, ΦΕΚ Α΄ 19/1995 και της κατ’ εξουσιοδότηση αυτών εκδοθείσας Π1/3305/3.11.2010 ΦΕΚ Β΄ 1789/2010 απόφασης του Υφυπουργού Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας) (συγγνωστή πλάνη).

Β. Μη νόμιμη η καταβολή ποσού από Νοσοκομείο σε ανώνυμη εταιρεία για την προμήθεια υγρού οξυγόνου, καθόσον, κατά παράβαση του άρθρου 13 του ν. 3918/2011,ΦΕΚ Α΄ 31/2011 (όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 7 του άρθρου 14 του ν. 4052/2012 (Α΄41), κατακυρώθηκε το επίμαχο είδος στην ως άνω προμηθεύτρια εταιρεία, ύστερα από διαπραγμάτευση, σε τιμή που υπερέβαινε την αντίστοιχη του Παρατηρητηρίου Τιμών της Επιτροπής Προμηθειών Υγείας (Ε.Π.Υ.).

Το Τμήμα αίρει την αμφιβολία και αποφαίνεται ότι τροποποιητική, προγενέστερης συμπλη-ρωματικής, σύμβαση, η οποία ως συναφθείσα πριν από την έναρξη ισχύος του άρθρου 8 παρ.1 του ν.2741/1999 δεν ελέγχεται, καθόσον ο έλεγχος της τροποποιητικής αυτής σύμβασης θα οδηγούσε ανεπίτρεπτα στον παρεμπίπτοντα έλεγχο της ήδη συναφθείσας τροποποιούμενης σύμβασης, κατά παράβαση της διάταξης του άρθρου 19 παρ.7 του π.δ.774/1980. Περαιτέρω, κρίθηκε ότι σε περίπτωση που η αρχική (κύρια) σύμβαση δεν υποβλήθηκε σε έλεγχο νομιμότητας ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου λόγω ποσού, ελέγχεται όταν συναθροιζόμενο το ποσό της με το ποσό της συμπληρωματικής σύμβασής της, υπερβαίνουν το όριο του ενός εκατομμυρίου(1.000.000) ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., ώστε να μη δίδεται η ευχέρεια στη Διοίκηση να συνάπτει ανέλεγκτα συμβάσεις με τη μέθοδο της κατάτμησης των πιστώσεων. Ομως, ο ως άνω δικαιολογητικός λόγος δεν συντρέχει όταν η κύρια σύμβαση δε υπήχθη στον έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, επειδή κατά το χρόνο κατάρτισής της δεν είχε ακόμα θεσπιστεί νομοθετικά ο έλεγχος αυτός, οπότε δεν τίθεται ζήτημα κατάτμησης των πιστώσεων και αποφυγής του ελέγχου. Στην περίπτωση αυτή δεν λαμβάνεται υπόψη το ποσό της αρχικής σύμβασης, αλλά αυτοτελώς το οικονομικό αντικείμενο της συμπληρωματικής.