ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΑΜΕΙΟΥ ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΙΟΥ:Να ελέγξει τη νομιμότητα του σχεδίου συμφωνίας μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου, όπως εκπροσωπείται από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (διαχειριστική αρχή) και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων, στο πλαίσιο του «Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014 – 2020», για τη δημιουργία Ταμείου Χαρτοφυλακίου(....)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η ως άνω συμφωνία, με το ως άνω περιεχόμενο, δεν εμπίπτει στην έννοια της εξ επαχθούς αιτίας σύμβασης για την απόκτηση αγαθών, έργων ή υπηρεσιών, αλλά αποτελεί συμφωνία, με βάση τις διατάξεις του Κανονισμού (ΕΕ) 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 17ης Δεκεμβρίου 2013 και του άρθρου 51 του ν. 4314/2014, μεταξύ της διαχειριστικής αρχής του συγχρηματοδοτούμενου «Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014 – 2020» και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων, για την ίδρυση, οργάνωση και λειτουργία Ταμείου Χαρτοφυλακίου και την ανάθεση στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων εκτελεστικών καθηκόντων φορέα εφαρμογής του Ταμείου αυτού.(....)ως εκ τούτου, το Κλιμάκιο στερείται της αρμοδιότητας για τη διενέργεια τέτοιου ελέγχου επί του υποβληθέντος σχεδίου της συμφωνίας αυτής και πρέπει να απόσχει αυτού.

Ενιαίο κείμενο Δικονομίας για το Ελεγκτικό Συνέδριο, ολοκληρωμένο νομοθετικό πλαίσιο για τον προσυμβατικό έλεγχο, τροποποιήσεις στον Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο, διατάξεις για την αποτελεσματική απονομή της δικαιοσύνης και άλλες διατάξεις.

Θέμα: Περιεχόμενο φάκελοι ανάθεσης δημοσίου έργων και προγραμματικών συμβάσεων έργων, που υποβάλλονται για προσυμβατικό έλεγχο στο Ελεγκτικό Συνέδριο.

Παροχή ταχυδρομικών υπηρεσιών...Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά παραπάνω, δεν καταλείπεται πεδίο για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας επί του υποβληθέντος σχεδίου «τροποποίησης», καθόσον αυτό δεν περιλαμβάνει πράγματι τροποποιητική συμφωνία, ώστε να υπάγεται ανεξαρτήτως ποσού σε προσυμβατικό έλεγχο, αλλά αφορά σε ενεργοποίηση δικαιώματος προαίρεσης – παράτασης, το οποίο, ως όρος της οικείας διακήρυξης (άρθρα Α.2 και Α.3) που διέπει τη σύμβαση, έχει περιληφθεί στους όρους της 16130978-3/20.5.2016 αρχικής σύμβασης (βλ. άρθρο 14 αυτής) και ήδη διέλθει τον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας. Ως εκ τούτου οποιαδήποτε κρίση ως προς τους όρους άσκησης του δικαιώματος προαίρεσης δεν ανάγεται σε προσυμβατικό στάδιο αλλά αφορά στην εκτέλεση συμβατικού όρου και συνεπάγεται επάνοδο σε ήδη οριστικά κριθέντα ζητήματα (VI Τμ. 1534/2014). Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο δεν έχει αρμοδιότητα επανελέγχου του υποβληθέντος συμφωνητικού που αφορά σε ενεργοποίηση από την αναθέτουσα αρχή δικαιώματος προαίρεσης – παράτασης, το οποίο είχε περιληφθεί σε ήδη ελεγχθέν προσυμβατικώς από το Ελεγκτικό Συνέδριο σχέδιο σύμβασης.

Μίσθωση ακινήτου.Με τα δεδομένα αυτά, η υπό σύναψη σύμβαση αποτελεί σύμβαση μίσθωσης ακινήτου και δεν αφορά σε κατασκευή δημόσιου έργου, προμήθεια αγαθών ή παροχή δημόσιας υπηρεσίας, με συνέπεια να μην υπόκειται σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Ως εκ τούτου, απαραδέκτως υποβάλλεται για έλεγχο ενώπιον του Κλιμακίου τούτου. Η δε περιγραφόμενη στη διάταξη του άρθρου 31 περ. α΄ εδ. εε του ν.4270/2014 (Α΄ 143), όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 36 του ν.4456/2017 (Α΄ 24/1.3.2017), περίπτωση διενέργειας στοχευμένων ελέγχων επί συγκεκριμένων κατηγοριών δαπανών από το Ελεγκτικό Συνέδριο υπό την ιδιότητα του ανεξάρτητου εξωτερικού ελεγκτή, επίκληση της οποίας γίνεται με το 37327/21.2.2018 διαβιβαστικό έγγραφο της Περιφέρειας ...., δεν συνιστά αντικείμενο του διενεργούμενου από το παρόν Κλιμάκιο, προβλεπόμενου στο άρθρο 36 του κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν.4129/2013 Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο, προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας.  

Μίσθωση ακινήτου :Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, η υπό σύναψη σύμβαση αποτελεί σύμβαση μίσθωσης ακινήτου και δεν αφορά σε κατασκευή δημόσιου έργου, προμήθεια αγαθών ή παροχή δημόσιας υπηρεσίας, με συνέπεια να μην υπόκειται σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Ως εκ τούτου, απαραδέκτως υποβάλλεται για έλεγχο ενώπιον του παρόντος Κλιμακίου.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗΣ: Ερώτημα σχετικά α) με την νομιμότητα ανάθεσης του έργου «Πύργοι Απομακρυσμένου Ελέγχου για τα ελληνικά περιφερειακά αεροδρόμια», ως τροποποιητικής / συμπληρωματικής σύμβασης στην Παραχωρησιούχο ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία «FRAPORT ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Β ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ», αντί της ανάθεσής του ως ξεχωριστού κατασκευαστικού έργου του Δημοσίου και περαιτέρω των νομίμων προϋποθέσεων που πρέπει να συντρέχουν σε μια τέτοια περίπτωση, β) σε περίπτωση καταφατικής απάντησης στο ως άνω ερώτημα, εάν απαιτείται προληπτικός έλεγχος νομιμότητας της τροποποιητικής σύμβασης από το Ελεγκτικό Συνέδριο και τέλος γ) αν απαιτείται η κύρωση της Συμπληρωματικής (τροποποιητικής) Συμφωνίας με νόμο. (...) α) Από τις κυρωθείσες με το ν. 4389/2016 Συμβάσεις Παραχώρησης (Σ.Π.) μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου, του ΤΑΙΠΕΔ ΑΕ και αφενός της α.ε. με την επωνυμία «FRAPORT ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Α ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ» και αφετέρου της α.ε. με την επωνυμία «FRAPORT ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Β ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ» (Παραχωρησιούχοι) προβλέπεται η δυνατότητα για την ανάθεση της εκτέλεσης του ως άνω έργου στην Παραχωρησιούχο ανώνυμη εταιρεία, ως τροποποιητικής (συμπληρωματικής) σύμβασης, ενώ προκύπτει επίσης ότι τεκμηριώνεται η συνδρομή των προϋποθέσεων που προβλέπονται στο άρθρο 51 του Ν. 4413/2016 (ομόφωνα). β) Η συμπληρωματική σύμβαση που θα συναφθεί με βάση τη διαδικασία του Παραρτήματος 19 της Σ.Π. απαιτείται να υποβληθεί στο Ελεγκτικό Συνέδριο για τον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας (ομόφωνα). γ) Κατά το άρθρο 50 της Σ.Π. δεν απαιτείται η κύρωση της Συμπληρωματικής Συμφωνίας με νόμο (κατά πλειοψηφία).

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ.(συμφωνία-πλαίσιο). (..)ζητείται η ανάκληση της 9/2018 Πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή των σχεδίων συμφωνίας - πλαίσιο....με αντικείμενο την προμήθεια υγειονομικού υλικού (αναλώσιμα έγχυσης)..Ακολούθως, με την ήδη προσβαλλόμενη 9/2018 Πράξη του ΣΤ΄ Κλιμακίου κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή των υποβληθέντων προς έλεγχο σχεδίων συμφωνίας - πλαίσιο μεταξύ αφενός της Α.Σ.Δ.Υ.Σ., αφετέρου των εταιρειών ... Α.Ε. και ... ... A.E.B.E., με την αιτιολογία ότι η προθεσμία υπογραφής τους έληξε στις 31.12.2017, σύμφωνα με την 18396/14.2.2017 Κ.Υ.Α.. Κατόπιν αυτών και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη που προηγήθηκε (υπό στοιχείο ΙΙ), εφόσον τα υποβληθέντα προς έλεγχο σχέδια συμφωνίας-πλαίσιο αφορούν προμήθεια που είχε ενταχθεί στο Ε.Π.Π. 2014 (με τη με Αριθμ. Πρωτ. Π1/297/7.3.2014/ΥΠ.Α.ΑΝ./ΓΓΕ απόφαση), οι σχετικές συμβάσεις έπρεπε να υπογραφούν έως 31.12.2017, κατά ρητή πρόβλεψη της 18396/14.2.2017 Κ.Υ.Α. (βλ. και το Φ.600.163/18/341846/Σ.311/8.2.1018 έγγραφο της Α.Σ.Δ.Υ.Σ.). Ο δε ισχυρισμός της αιτούσας ότι η σύμβαση-πλαίσιο θεωρείται, κατά το άρθρο 23 του π.δ. 118/2017 (ΦΕΚ Α΄ 150), ως συναφθείσα ήδη από 6.12.2017, οπότε και της κοινοποιήθηκε η προαναφερθείσα κατακυρωτική απόφαση (με το Φ.600/557/260225/Σ.3338/6.12.2017 έγγραφο της Α.Σ.Δ.Υ.Σ.), δεν ασκεί επιρροή στην υπό κρίση υπόθεση, δεδομένου ότι αφενός απαιτείται έως 31.12.2017 υπογραφή, όπως ρητά προβλέπει η 18396/14.2.2017 Κ.Υ.Α., των συμβάσεων που αφορούν τις ενταγμένες στο Ε.Π.Π. 2014 προμήθειες, αφετέρου δεν νοείται υπογραφή τους πριν την ολοκλήρωση του προβλεπόμενου υποχρεωτικού ελέγχου νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο...Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει να κριθεί ότι κωλύεται η υπογραφή των υποβληθέντων προς έλεγχο σχεδίων συμφωνίας-πλαίσιο, απορριπτομένης της αίτησης ανάκλησης κατά της 9/2018 Πράξης του ΣΤ΄ Κλιμακίου.

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:«Παροχή υπηρεσιών συντήρησης για το σύνολο του εξοπλισμού και λογισμικού της υποδομής πληροφοριακών συστημάτων για το έργο: Εκσυγχρονισμός και Αναβάθμιση των Υπηρεσιών που αφορούν στον Ευρωπαϊκό Αριθμό Κλήσης Εκτάκτων Αναγκών «112» με χρήση ΤΠΕ για την βέλτιστη διαχείριση περιστατικών έκτακτης ανάγκης – κρίσεων και την έγκαιρη ενημέρωση των Πολιτών»(...)Συνεπώς, όταν συνάπτεται πρόσθετη συμφωνία μεταξύ αναθέτοντος φορέα και αναδόχου για την ενεργοποίηση δικαιώματος προαίρεσης που έχει περιληφθεί σε ήδη ελεγχθείσα προσυμβατικώς από το Ελεγκτικό Συνέδριο σύμβαση δεν καταλείπεται πλέον πεδίο ελέγχου, καθώς η ενεργοποίηση αυτή συντελείται με μονομερή δήλωση του αναθέτοντος φορέα, έχει συγκεκριμένο και προκαθορισμένο περιεχόμενο, κατ’ εφαρμογή όσων έχουν προβλεφθεί στο πλαίσιο της διακήρυξης και της αρχικής σύμβασης και έχουν ήδη αποτελέσει αντικείμενο ελέγχου από το Ελεγκτικό Συνέδριο, και κατ’ ουσίαν ανάγεται στην εκτέλεση της αρχικής σύμβασης. Ως εκ τούτων η πρόσθετη αυτή συμφωνία δεν υπάγεται εκ νέου στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας(...)δεν καταλείπεται πεδίο για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας επί του υποβληθέντος σχεδίου, καθόσον αυτό αφορά σε ενεργοποίηση δικαιώματος προαίρεσης, το οποίο, ως όρος της οικείας διακήρυξης (άρθρα Α.3.13), έχει περιληφθεί στους όρους της ... αρχικής σύμβασης(...)Αποφαίνεται ότι το υποβληθέν σχέδιο σύμβασης απαραδέκτως υποβάλλεται ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας.

Κατ’ επίκληση των διατάξεων του άρθρου 337 του ν. 4700/2020 «Ενιαίο κείμενο Δικονομίας για το Ελεγκτικό Συνέδριο, ολοκληρωμένο νομοθετικό πλαίσιο για τον προσυμβατικό έλεγχο (…)» (Α΄ 127), το Ζ΄ Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με το πρακτικό 1 της συνεδρίασής του της 10ης Ιανουαρίου 2022, ζητεί από την Ολομέλεια του Δικαστηρίου να άρει τις αμφιβολίες που σχηματίστηκαν στα μέλη του Κλιμακίου αναφορικά με την υπαγωγή σχεδίου σύμβασης του Υπουργείου Δικαιοσύνης στον προσυμβατικό έλεγχο του Δικαστηρίου.(..)Κατά συνέπεια, για τις χρηματοδοτούμενες από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας συμβάσεις ισχύει ο γενικός κανόνας των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 324 του ν. 4700/2020. Συνακόλουθα το εξεταζόμενο σχέδιο σύμβασης υπάγεται λόγω ποσού στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου.(...)Κατά συνέπεια η κρινόμενη συμφωνία, την οποία συνάπτει η Ελληνική Δημοκρατία μέσω του Υπουργείου Δικαιοσύνης και η οποία συνεπάγεται σημαντική περιουσιακή μετακίνηση εθνικών πόρων για την «αποζημίωση» συμβουλευτικής φύσης υπηρεσιών, αποτελεί «σύμβαση», κατά την έννοια του άρθρου 324 παρ. 1 του ν. 4700/2020 - ανεξάρτητα αν συνάπτεται με διεθνή οργανισμό που δεν ενεργεί ως εμπορικός φορέας (σκέψη 20 της παρούσας) - και ως τέτοια η συμφωνία αυτή υπάγεται στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά την ίδια ως άνω διάταξη.(...)Με βάση τα δεδομένα αυτά, το Δικαστήριο κρίνει ότι η υπό σύναψη σύμβαση, εντασσόμενη στον χώρο του διεθνούς δικαίου, διέπεται από το κανονιστικό πλαίσιο που έχει θεσπίσει ο συγκεκριμένος διεθνής οργανισμός για τη σύναψη και υλοποίησή της, το οποίο, ως και η ιδρυτική του συνθήκη, είναι ομοίως δεσμευτικό για τα μέλη του. Η σύμβαση αυτή βρίσκεται εκτός του ενωσιακού πλαισίου για τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων, όπως προδιαγράφεται, πλην άλλων,  με την Οδηγία 2014/24/ΕΕ  και τον ν. 4412/2016 που ενσωμάτωσε αυτή στην εσωτερική έννομη τάξη (βλ. σχετ. και το Ref. Ares (2016)3119390 – 30/06/2016 Ε2/LT/jd έγγραφο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το οποίο επικαλέστηκε το Ελληνικό Δημόσιο μέσω του Υπουργείου Δικαιοσύνης τόσο στις από 31.1.2022 απόψεις του όσο και στο από 2.2.2022 υπόμνημά του).