Μίσθωση ακινήτου :Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, η υπό σύναψη σύμβαση αποτελεί σύμβαση μίσθωσης ακινήτου και δεν αφορά σε κατασκευή δημόσιου έργου, προμήθεια αγαθών ή παροχή δημόσιας υπηρεσίας, με συνέπεια να μην υπόκειται σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Ως εκ τούτου, απαραδέκτως υποβάλλεται για έλεγχο ενώπιον του παρόντος Κλιμακίου.

Αγορά ακινήτου. (..) ζητείται η ανάκληση της 127/2017 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία έγινε δεκτό ότι η υπό σύναψη σύμβαση με αντικείμενο την «Αγορά ακινήτου που θα λειτουργεί ως κεντρικό κτίριο της Περιφέρειας ...» δεν αφορά σε κατασκευή δημοσίου έργου, προμήθεια αγαθών ή στην παροχή δημόσιας υπηρεσίας, με συνέπεια να μην υπόκειται σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο.(..)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην σκέψη III της παρούσας το Τμήμα κρίνει ότι, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την κρινόμενη αίτηση, στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου περιλαμβάνεται και ο έλεγχος των συμβάσεων αγοραπωλησίας ακινήτων μεγάλης οικονομικής αξίας, όπως αυτή προσδιορίζεται στα άρθρα 35 και 36 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο, της αγοραπωλησίας νοουμένης ως προμήθειας από επαχθή αιτία πραγμάτων -κινητών και ακινήτων - υπό την έννοια των άρθρων 947 και 948 του Α.Κ.. Η σύμφωνη με το Σύνταγμα ερμηνεία δικαιολογεί τη διασταλτική διεύρυνση των εννοιολογικών στοιχείων των συμβάσεων «προμηθειών» και την συμπερίληψη σε αυτές, πλην των συμβάσεων προμήθειας κινητών, και εκείνες της προμήθειας ακινήτων. Η ανωτέρω ερμηνευτική εκδοχή δεν έρχεται σε αντίθεση με τα οριζόμενα στο άρθρο 2 του ν. 4412/2016, καθώς οι προβλεπόμενοι στο νόμο αυτό ορισμοί αναφέρονται στο ρυθμιστικό πεδίο του νόμου αυτού και των καθοριζομένων με τις διατάξεις του διαγωνιστικών διαδικασιών, και όχι στην οριοθέτηση της αρμοδιότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου κατά την άσκηση του προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας. Συνεπώς, η κρίση του Κλιμακίου σύμφωνα με την οποία η υπό σύναψη σύμβαση αποτελεί σύμβαση αγοράς ακινήτου και δεν αφορά σε κατασκευή δημοσίου έργου, προμήθεια αγαθών ή στην παροχή δημόσιας υπηρεσίας, με συνέπεια να μην υπόκειται σε προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο, πρέπει να ανακληθεί, κατ’ αποδοχή του σχετικού λόγου ανάκλησης.(..)Με τα δεδομένα αυτά - ενόψει και των αρχών της οικονομικότητας και αποδοτικότητας, ως μερικότερες εκδηλώσεις της γενικής αρχής της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, οι οποίες διέπουν τη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών και επιβάλλουν, μεταξύ άλλων, την εκπλήρωση των σκοπών των Ο.Τ.Α. με τη χρήση των αναγκαίων μόνο πόρων και με τήρηση της βέλτιστης δυνατής σχέσης μεταξύ των χρησιμοποιούμενων μέσων και των επιτυγχανόμενων αποτελεσμάτων (βλ. άρθρο 1 του ν.3871/2010 ²Δημοσιονομική Διαχείριση και Ευθύνη²) – το Τμήμα κρίνει αναγκαίο να αναβάλει την οριστική του κρίση, προκειμένου τα αρμόδια όργανα της Περιφέρειας να αιτιολογήσουν ειδικώς με κάθε πρόσφορο μέσο τον συμφέροντα ή έστω ικανοποιητικό χαρακτήρα του τελικώς επιτευχθέντος τιμήματος των 19.800.000,00 ευρώ, το οποίο, ως αγοραία αξία, υπερβαίνει  κατά 50% περίπου την αντικειμενική όμοια.(..)Τούτο, λαμβανομένου υπόψη ότι υπεβλήθη μόνο μία προσφορά στο διαγωνισμό και η 1057/5.5.2017 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής ερείδεται, μόνον, επί της από 28.4.2017 έκθεσης εκτίμησης του ως άνω Πιστοποιημένου Εκτιμητή, ενώ η κρίση της περί σύντομης  απόσβεσης του επιτευχθέντος τιμήματος δεν αρκεί. Ειδικότερα, στην έκθεση αυτή, δεν παρατίθεται επαρκής αιτιολογία, ως προς την εκτίμηση της αγοραίας αξίας του ακινήτου στο ποσό των 21.583.000,00 ευρώ, καθόσον τούτο εξήχθη από συγκριτικά στοιχεία της κτηματαγοράς  που αφορούν επτά (7) επαγγελματικά κτίρια προς πώληση, για δύο (2) από τα οποία αναφέρονται μόνο οι τιμές, από τις σχετικές αγγελίες, που ζητούν οι πωλητές ακινήτων, που συνήθως δεν είναι οι τιμές που γίνονται τελικά οι μεταβιβάσεις, για τα υπόλοιπα δε πέντε (5) δεν γίνεται καμία αναφορά συγκεκριμένου συμβολαίου αγοραπωλησίας για ανάλογου εμβαδού ή θέσης ακίνητο. Και τούτο, σε συνδυασμό με το κοινώς γνωστό ότι η αγορά των ακινήτων διέρχεται κρίση, λόγω της δύσκολης οικονομικής συγκυρίας που διανύει η Χώρα και της αυξημένης φορολόγησής τους, η οποία έχει οδηγήσει σε πτώση των τιμών τους ακόμα και κάτω από την αντικειμενική αξία τους.(..)Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η ένδικη αίτηση πρέπει να γίνει τυπικά δεκτή, να απορριφθεί η ασκηθείσα παρέμβαση, περαιτέρω δε πρέπει να αναβληθεί η οριστική κρίση του Τμήματος, προκειμένου η Οικονομική Επιτροπή της Περιφέρειας να αιτιολογήσει ειδικά και ορισμένα την απόκλιση μεταξύ αντικειμενικής αξίας και τελικώς επιτευχθέντος τιμήματος, με συγκριτική παράθεση όλων των στοιχείων, που έλαβε σχετικώς υπόψη της, κατά τα προεκτεθέντα.

Πληρωμή τιμήματος αγοράς ακινήτου..:Με δεδομένα αυτά, το σχέδιο σύμβασης αγοραπωλησίας του οικοπέδου έπρεπε, ως εξ επαχθούς αιτίας προμήθεια ακινήτου πράγματος από δήμο, να υποβληθεί σε προληπτικό έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Σε κάθε περίπτωση, το Κλιμάκιο ελέγχοντας, έστω και εκ των υστέρων, τη διαδικασία που προηγήθηκε της αγοράς του ακινήτου (πρβλ. Ε.Σ. Πρ. Κλιμ. Προλ. Ελ. Δαπ. στο VII Τμ. 6/2018, 294, 212, 198/2017) κρίνει ότι η έκδοση της απόφασης ανάληψης υποχρέωσης μετά την υπογραφή του συμβολαίου μεταβίβασης του ακινήτου καθιστά την εντελλόμενη δαπάνη μη κανονική και τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα μη θεωρητέα.Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, η εντελλόμενη δαπάνη δεν είναι νόμιμη ούτε κανονική και τα ελεγχόμενα χρηματικά εντάλματα δεν πρέπει να θεωρηθούν.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ-ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με τα όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη Ι της παρούσας, το υποβληθέν σχέδιο συμπληρωματικής σύμβασης δεν υπάγεται στον έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθώς αφορά στην εκτέλεση συμπληρωματικών εργασιών για την ολοκλήρωση συγχρηματοδοτουμένου από την Ευρωπαϊκή Ένωση έργου, το οποίο νομίμως δεν υπεβλήθη στο Ελεγκτικό Συνέδριο για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου. Και τούτο, διότι η προϋπολογιζόμενη δαπάνη του εν λόγω (αρχικού) έργου υπολειπόταν του ορίου υπαγωγής στον προσυμβατικό έλεγχο των συγχρηματοδοτούμενων έργων, ήτοι του ποσού των δέκα εκατομμυρίων ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 35 παρ. 3 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο που κυρώθηκε με τοάρθρο πρώτο του ν. 4129/2013. Περαιτέρω δε, η συμβατική αξία της υποβληθείσας προς έλεγχο συμπληρωματικής σύμβασης (397.804,42 ευρώ, χωρίς Φ.Π.Α ), συναθροιζόμενη με την προϋπολογιζόμενη δαπάνη της αρχικής σύμβασης (1.975.609,76 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α.), δεν υπερβαίνει το ως άνω όριο υπαγωγής στον έλεγχο (10.000.000 ευρώ). Κατά συνέπεια, απαραδέκτως υποβλήθηκε για έλεγχο ενώπιον του Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ο οποίος, ελλείψει αρμοδιότητας, όφειλε να απέχει αυτού, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα και από τους αιτούντες.

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το ως άνω σχέδιο συμφωνητικού μεταξύ της ... και της Α.Ε. «..», που συνάπτεται αναγκαστικώς σύμφωνα με τις παρ. 2 και 3 του άρθρου 17 της κυρωθείσας με το ν.3785/2009 Σύμβασης Δωρεάς, χωρίς να υφίσταται εξωτερική και εσωτερική συμβατική αυτονομία των μερών, εκφεύγει, λόγω του χαρακτήρα της ως αμφιμερώς αναγκαστικής σύμβασης προσχώρησης, του κατά το άρθρο 35 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο προσυμβατικού ελέγχου. Κατά συνέπεια, το προαναφερθέν συμφωνητικό απαραδέκτως εισάγεται ενώπιον του παρόντος Κλιμακίου.Απαραδέκτως εισάγεται ενώπιον του Κλιμακίου για έλεγχο το σχέδιο του Συμφωνητικού Παροχής Ολοκληρωμένων Υπηρεσιών μεταξύ του Ν.Π.Δ.Δ. «..» (...) και της Ανώνυμης Εταιρείας με την επωνυμία «…».

Κύρωση του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο.

Καταργείται με το άρθρο 166 του Ν 4820/2021 ΦΕΚ: 130/Α/23.07.2021

Οι τελεσίδικες δικαστικές αποφάσεις δημιουργούν δεδικασμένο, που δεσμεύει κατά το άρθρο 17 παρ. 3 του π.δ. 774/80 το Ελεγκτικό Συνέδριο κατά τον έλεγχο της νομιμότητας των ως άνω δαπανών.

Ελέγχος νομιμότητας  σχεδιου συμβάσεως.(..)Με τα δεδομένα αυτά, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη II.Β., το Κλιμάκιο κρίνει ότι, εφόσον η αρχική, από 1.12.2014, σύμβαση για την εκτέλεση του ανωτέρω έργου δεν υπήχθη, νομίμως, στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατ’ εφαρμογήν των διατάξεων των άρθρων  35 και 36 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο, λόγω του ότι υπολειπόταν του προβλεπομένου κατά τον κρίσιμο χρόνο ορίου υπαγωγής στον έλεγχο, δεν δύναται να ελεγχθεί ούτε και η σύμβαση που συνάπτεται, κατόπιν διαλύσεως της αρχικής εργολαβίας, με την δεύτερη κατά σειρά μειοδοσίας Κ/ξία, για την ανάθεση των εργασιών ολοκληρώσεως του ίδιου έργου.  (..)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο πρέπει να απόσχει από τον έλεγχο του υποβληθέντος σχεδίου συμβάσεως.

Συλλογή, μεταφορά και επεξεργασία λυμάτων οικισμών Δήμου:..Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙΙ της παρούσας, το Δικαστήριο άγεται στην κρίση ότι νομίμως με την προσβαλλόμενη απόφαση απορρίφθηκε ως απαράδεκτη η αίτηση ανάκλησης της αιτούσας κοινοπραξίας και των μελών αυτής κατά της 278/2014 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθόσον απαραδέκτως άσκησε αυτήν κατά πράξης του Κλιμακίου, εκδοθείσας μετά την ισχύ του ν. 4146/2013, με την οποία κρίθηκε ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του ελεγχθέντος σχεδίου σύμβασης μεταξύ του Δήμου ... και της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «....», με αντικείμενο τη «Συλλογή, μεταφορά και επεξεργασία λυμάτων οικισμών Δήμου ... στην ΕΕΛ ....». Εξάλλου, ο προβαλλόμενος με την υπό κρίση αίτηση λόγος αναθεώρησης ότι από την γραμματική ερμηνεία των άρθρων 35 και 36 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο συνάγεται ότι η εξαίρεση από τη δυνατότητα άσκησης αιτήσεων ανάκλησης κατά θετικών πράξεων δεν αφορά τις συμβάσεις των Ο.Τ.Α. είναι νόμω αβάσιμος. Τούτο διότι το άρθρο 36 παρ. 5 του ως άνω Κώδικα, το οποίο δεν έχει τροποποιηθεί μέχρι σήμερα, παρέπεμπε στο πρώτο εδάφιο της παραγράφου 5 του άρθρου 35, όπως αυτό είχε στην αρχική του μορφή, δηλαδή πριν την τροποποίησή του με τη διάταξη του άρθρου 73 παρ. 2 του ν. 4146/2013, από τη φράση «υποβάλλονται στη γραμματεία του αρμόδιου Τμήματος» έως τη φράση «Άλλη αίτηση ανάκλησης δεν επιτρέπεται», παραλείποντας μόνο την αρχική φράση σύμφωνα με την οποία «Αιτήσεις ανάκλησης των πράξεων των Κλιμακίων σε περίπτωση πλάνης περί τα πράγματα ή το νόμο», δεδομένου ότι στο άρθρο 36 παρ. 5 περιλαμβάνεται όμοια φράση σύμφωνα με την οποία «Κατά των πράξεων των Επιτρόπων και των Κλιμακίων, επιτρέπονται αιτήσεις ανάκλησης, σε περίπτωση πλάνης περί τα πράγματα ή το νόμο".Επομένως, το άρθρο 36 παρ. 5 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο παραπέμπει ουσιαστικά στο σύνολο του πρώτου εδαφίου του άρθρου 35 παρ. 5 για τη ρύθμιση των ζητημάτων των αιτήσεων ανάκλησης κατά πράξεων ελέγχου νομιμότητας των συμβάσεων των Ο.Τ.Α., τα δε περί του αντιθέτου προβαλλόμενα είναι απορριπτέα.(...)Κατ’ ακολουθία αυτών που προηγουμένως κρίθηκαν, ορθώς απορρίφθηκε ως απαράδεκτη, με την προσβαλλόμενη απόφαση, η αίτηση για ανάκληση της 278/2014 πράξης του Ε’ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου και, ως εκ τούτου, η κρινόμενη αίτηση αναθεώρησης πρέπει να απορριφθεί.

Προσυμβατικός έλεγχος συμβάσεων αγοράς ακινήτων. ζητείται από το παρόν Τμήμα η άρση της αμφιβολίας ως προς την έννοια των διατάξεων των άρθρων 35 και 36 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο .....και, ειδικότερα, ως προς την υπαγωγή ή μη στον προσυμβατικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου των συμβάσεων αγοράς ακινήτων εκ μέρους του Δημοσίου και των εξομοιούμενων με αυτό νομικών προσώπων.(..) Με τα δεδομένα αυτά και ενόψει των προδιαληφθεισών νομικών παραδοχών, η ανωτέρω αμφιβολία δεν εισάγεται παραδεκτώς ενώπιον του παρόντος Τμήματος, καθόσον το κρίσιμο νομικό ζήτημα είχε κριθεί οριστικά και ως εκ τούτου δεν εισήχθη ενώπιόν του. Ειδικότερα, με την 1391/2017 προδικαστική απόφασή του το VI Τμήμα αφού δέχθηκε, καθ’ ερμηνεία των κρίσιμων διατάξεων των άρθρων 35 παρ. 1 και 36 παρ. 1 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο, ότι οι συμβάσεις αγοραπωλησίας ακινήτων υπάγονται σε προσυμβατικό έλεγχο εφόσον υπερβαίνουν το κατώτατο χρηματικό όριο, έκρινε ότι πρέπει να ανακληθεί η 127/2017 αντίθετη πράξη του Κλιμακίου και, εν συνεχεία, διέταξε τη συμπλήρωση των στοιχείων του φακέλου...Κατά συνέπεια, εφόσον, μετά την έκδοση της 1391/2017 προδικαστικής απόφασης, η υπόθεση δεν παρέμενε κατά το κρίσιμο σκέλος εισέτι εκκρεμής ενώπιον του VI Τμήματος, δεν κατελείπετο εφεξής σε αυτό περιθώριο αμφιβολίας ως προς την έννοια των διατάξεων των άρθρων 35 και 36 του Κώδικα Νόμων για το Ελεγκτικό Συνέδριο και, επομένως, ούτε δικονομική δυνατότητα παραπομπής αυτής προς άρση ενώπιον του παρόντος Τμήματος, η οποία ισοδυναμεί με ανεπίτρεπτη σιωπηρή ανάκληση της εκφερθείσας οριστικής κρίσης (..) Αποφαίνεται ότι απαραδέκτως εισήχθη προς επίλυση η αμφιβολία με το Πρακτικό 1 της Συνεδρίασης της 4ης Αυγούστου 2017, κατά τα ειδικότερον αναφερόμενα στο σκεπτικό της παρούσας. Και. Αναπέμπει την υπόθεση στο VI Τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου για την κατ’ ουσία εξέταση της υπόθεσης.