Δικαίωμα προαίρεσης.(,,,) Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά σε προηγούμενη σκέψη, κατά την κρίση του Κλιμακίου δεν καταλείπεται πεδίο για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας στο υποβληθέν σχέδιο συμβάσεως και απαραδέκτως υποβάλλεται αυτοτελώς για έλεγχο ενώπιον του Κλιμακίου τούτου. Και τούτο, διότι : α) Το επίμαχο σχέδιο αφορά στην κατάρτιση συμβάσεως μετά την ενεργοποίηση όρου (δικαιώματος προαιρέσεως) που είχε ήδη περιληφθεί στο κείμενο της από 21.1.2010 αρχικής συμβάσεως και είχε διέλθει τον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του άρθρου 19 του π.δ/τος 774/1980, εντάσσεται δε στο πλαίσιο εκτελέσεως της προηγούμενης συμβάσεως, της οποίας αποτελεί αναπόσπαστο μέρος. Επομένως, οποιαδήποτε κρίση ως προς τους όρους ασκήσεως του εν λόγω δικαιώματος, θα αποτελούσε κρίση περί την εκτέλεση συμβατικού όρου και όχι κρίση αναγόμενη στο πεδίο του προσυμβατικού ελέγχου (βλ. Πράξ. Ζ΄ Κλιμ. Ελ.Συν. 194/2010), ενώ  θα προϋπέθετε την επάνοδο σε ήδη κριθέντα από το Κλιμάκιο ζητήματα, καθόσον  το επίμαχο δικαίωμα προαιρέσεως είχε ελεγχθεί ως προς το ποιοτικώς και ποσοτικώς ορισμένο αυτού αλλά και την  διάρκειά του κατά τον έλεγχο του σχεδίου της αρχικής συμβάσεως

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΠΡΟΑΙΡΕΣΗΣΜε τα δεδομένα αυτά και ενόψει των οριζομένων στο άρθρο 11 της διακήρυξης και στην οικεία σύμβαση, δεν καταλείπεται πεδίο για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας επί του υποβληθέντος σχεδίου, καθώς αυτό αφορά σε σύμβαση που συνάπτεται για την ενεργοποίηση δικαιώματος προαίρεσης, που είχε περιληφθεί στο κείμενο της οικείας διακήρυξης και της συναφθείσας σύμβασης και έχει ήδη διέλθει τον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας. Ως εκ τούτου, οποιαδήποτε κρίση ως προς τους όρους άσκησης του δικαιώματος προαίρεσης δεν ανάγεται σε προσυμβατικό στάδιο, αλλά αφορά στην εκτέλεση συμβατικού όρου.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω και ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι ουδέν σχέδιο σύμβασης υποβάλλεται προς έλεγχο, δεν καταλείπεται πεδίο για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας επί του υποβληθέντος φακέλου, καθώς οποιαδήποτε κρίση ως προς τους όρους εφαρμογής του άρθρου 58 της εν λόγω σύμβασης σύμπραξης δεν ανάγεται σε προσυμβατικό στάδιο, αλλά αφορά σε εκτέλεση συμβατικού όρου, που είχε περιληφθεί στο κείμενο της συναφθείσας σύμβασης, η οποία έχει ήδη διέλθει τον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας. Σε κάθε δε περίπτωση, όπως συνομολογείται με το ως άνω 319492/18.9.2023 έγγραφο του Περιφερειάρχη Πελοποννήσου, δεν σκοπείται η τροποποίηση ορισμένου συμβατικού όρου, ούτε άλλωστε προσκομίζεται ή προκύπτει η έκδοση, από το αρμόδιο όργανο της Περιφέρειας, σχετικής προς τούτο απόφασης.

ΑΝΑΘΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΤΩΣΗΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη 2, δεν καταλείπεται πεδίο για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας επί του υποβληθέντος σχεδίου, καθόσον αυτό αφορά σε ενεργοποίηση δικαιώματος προαίρεσης, το οποίο έχει περιληφθεί στους όρους της αρχικής σύμβασης, το σχέδιο της οποίας έχει ήδη διέλθει τον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας και έχει κριθεί νόμιμο με την  705/2022 πράξη του Ζ΄ Κλιμακίου. 

Παροχή ταχυδρομικών υπηρεσιών...Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά παραπάνω, δεν καταλείπεται πεδίο για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας επί του υποβληθέντος σχεδίου «τροποποίησης», καθόσον αυτό δεν περιλαμβάνει πράγματι τροποποιητική συμφωνία, ώστε να υπάγεται ανεξαρτήτως ποσού σε προσυμβατικό έλεγχο, αλλά αφορά σε ενεργοποίηση δικαιώματος προαίρεσης – παράτασης, το οποίο, ως όρος της οικείας διακήρυξης (άρθρα Α.2 και Α.3) που διέπει τη σύμβαση, έχει περιληφθεί στους όρους της 16130978-3/20.5.2016 αρχικής σύμβασης (βλ. άρθρο 14 αυτής) και ήδη διέλθει τον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας. Ως εκ τούτου οποιαδήποτε κρίση ως προς τους όρους άσκησης του δικαιώματος προαίρεσης δεν ανάγεται σε προσυμβατικό στάδιο αλλά αφορά στην εκτέλεση συμβατικού όρου και συνεπάγεται επάνοδο σε ήδη οριστικά κριθέντα ζητήματα (VI Τμ. 1534/2014). Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, το Κλιμάκιο δεν έχει αρμοδιότητα επανελέγχου του υποβληθέντος συμφωνητικού που αφορά σε ενεργοποίηση από την αναθέτουσα αρχή δικαιώματος προαίρεσης – παράτασης, το οποίο είχε περιληφθεί σε ήδη ελεγχθέν προσυμβατικώς από το Ελεγκτικό Συνέδριο σχέδιο σύμβασης.

Παροχή Υπηρεσιών υποστήριξης, λειτουργίας, συντήρησης και επισκευής του Εργοστασίου Μηχανικής Ανακύκλωσης:..ζητείται παραδεκτώς η ανάκληση της 278/2013 πράξης του Ζ΄ Κλιμακίου..Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη μείζονα σκέψη της παρούσας απόφασης, το Τμήμα άγεται αυτεπαγγέλτως στην κρίση, αλλά και όπως βασίμως προβάλλεται με την κρινόμενη αίτηση της αναδόχου Κοινοπραξίας, ότι δεν καταλείπεται πεδίο για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας στο υποβληθέν σχέδιο σύμβασης και συνεπώς απαραδέκτως αυτό υποβλήθηκε αυτοτελώς σε έλεγχο από οικείο Κλιμάκιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Και τούτο, διότι το επίμαχο σχέδιο αφορά στην κατάρτιση σύμβασης μετά την ενεργοποίηση όρου (δικαιώματος προαίρεσης) που είχε ήδη περιληφθεί στο κείμενο της από 31.12.2010 (όπως επαναλήφθηκε ορθώς στις 3.11.2011) αρχικής σύμβασης (άρθρο 3 παρ. 4) και είχε διέλθει τον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας του ισχύοντος κατά τον κρίσιμο χρόνο άρθρου 19 παρ. 7 του π.δ/τος 774/1980 (Φ.Ε.Κ. Α΄ 189), εντάσσεται δε στο πλαίσιο εκτέλεσης της αρχικής αυτής σύμβασης, της οποίας αποτελεί αναπόσπαστο μέρος. Επομένως, οποιαδήποτε κρίση ως προς τους όρους άσκησης του εν λόγω δικαιώματος, αποτελεί κρίση περί την εκτέλεση συμβατικού όρου και όχι κρίση αναγόμενη στο πεδίο του προσυμβατικού ελέγχου, ενώ προϋποθέτει την επάνοδο σε ήδη οριστικώς και αμετακλήτως κριθέντα (έστω και σιωπηρά) τόσο από το Κλιμάκιο όσο και το παρόν Τμήμα ζητήματα, καθόσον το επίμαχο δικαίωμα προαίρεσης έχει ελεγχθεί κατά τον έλεγχο του σχεδίου της αρχικής σύμβασης. Εξάλλου, η διαπραγμάτευση, όσον αφορά στην τιμή του άρθρου 2 του τιμολογίου, με την οποία συνδυάστηκε η άσκηση του εν λόγω δικαιώματος, προβλεπόταν ως όρος στην αρχική σύμβαση και, ως εκ τούτου, αποτελούσε περιεχόμενο και της ίδιας της option. Δεν δύναται, δε, η ενεργοποίηση του δικαιώματος παράτασης, που είχε περιληφθεί στην αρχική σύμβαση, να συσχετιστεί με κάποια από τις διαδικασίες του άρθρου 25 του π.δ/τος 60/2007 (και δη με αυτήν της παραγράφου 4 περ. β΄ αυτού για την ανάθεση νέων υπηρεσιών), όπως εσφαλμένα υπολαμβάνει το Κλιμάκιο, δοθέντος ότι δεν επιδιώχθηκε η ανάθεση νέων υπηρεσιών κατά την έννοια της ως άνω διάταξης .., αλλά η επανάληψη των ίδιων υπηρεσιών που ανατέθηκαν στην ανάδοχο της αρχικής σύμβασης.(...)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, πρέπει οι κρινόμενες αιτήσεις να γίνουν δεκτές, να ανακληθεί η προσβαλλομένη Πράξη του Κλιμακίου..

ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:«Παροχή υπηρεσιών συντήρησης για το σύνολο του εξοπλισμού και λογισμικού της υποδομής πληροφοριακών συστημάτων για το έργο: Εκσυγχρονισμός και Αναβάθμιση των Υπηρεσιών που αφορούν στον Ευρωπαϊκό Αριθμό Κλήσης Εκτάκτων Αναγκών «112» με χρήση ΤΠΕ για την βέλτιστη διαχείριση περιστατικών έκτακτης ανάγκης – κρίσεων και την έγκαιρη ενημέρωση των Πολιτών»(...)Συνεπώς, όταν συνάπτεται πρόσθετη συμφωνία μεταξύ αναθέτοντος φορέα και αναδόχου για την ενεργοποίηση δικαιώματος προαίρεσης που έχει περιληφθεί σε ήδη ελεγχθείσα προσυμβατικώς από το Ελεγκτικό Συνέδριο σύμβαση δεν καταλείπεται πλέον πεδίο ελέγχου, καθώς η ενεργοποίηση αυτή συντελείται με μονομερή δήλωση του αναθέτοντος φορέα, έχει συγκεκριμένο και προκαθορισμένο περιεχόμενο, κατ’ εφαρμογή όσων έχουν προβλεφθεί στο πλαίσιο της διακήρυξης και της αρχικής σύμβασης και έχουν ήδη αποτελέσει αντικείμενο ελέγχου από το Ελεγκτικό Συνέδριο, και κατ’ ουσίαν ανάγεται στην εκτέλεση της αρχικής σύμβασης. Ως εκ τούτων η πρόσθετη αυτή συμφωνία δεν υπάγεται εκ νέου στον προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας(...)δεν καταλείπεται πεδίο για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας επί του υποβληθέντος σχεδίου, καθόσον αυτό αφορά σε ενεργοποίηση δικαιώματος προαίρεσης, το οποίο, ως όρος της οικείας διακήρυξης (άρθρα Α.3.13), έχει περιληφθεί στους όρους της ... αρχικής σύμβασης(...)Αποφαίνεται ότι το υποβληθέν σχέδιο σύμβασης απαραδέκτως υποβάλλεται ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας.

ΔΑΝΕΙΑΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:ζητείται η ανάκληση της 52/2020 πράξης του Αναπληρωτή Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Π.Ε. .....Με τα δεδομένα αυτά το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από τον προσφεύγοντα Δήμο, υφίσταται κατά χρόνο αρμοδιότητα του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τη διενέργεια του προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας του σχεδίου της ως άνω δανειακής σύμβασης. Και τούτο διότι, όπως συνομολογείται με την προσβαλλομένη, η ελεγχόμενη δανειακή σύμβαση δεν έχει υπογραφεί ούτε έχει αρχίσει να εκτελείται, μη ασκούντος επιρροή του γεγονότος ότι οι επικαλούμενες συμβάσεις εκτέλεσης των δημοτικών έργων, για τη χρηματοδότηση των οποίων συνάπτεται, έχουν υπογραφεί και τα οικεία έργα έχουν ήδη αρχίσει να εκτελούνται. Η δε εκφερόμενη με την προσβαλλομένη συμπερασματική άποψη  ότι ο Επίτροπος είναι κατά χρόνο αναρμόδιος να επιληφθεί του προσυμβατικού ελέγχου στηρίζεται στην εσφαλμένη παραδοχή ότι η ελεγχόμενη δανειακή σύμβαση αποτελεί αναγκαίο προαπαιτούμενο για τις υπό εκτέλεση συμβάσεις των ανωτέρω δημοτικών έργων, καθόσον η δανειακή σύμβαση μπορεί να συναφθεί και πριν από την κατάρτισή τους, η οποία (κατάρτιση) απαιτείται για τον καθορισμό αποκλειστικά και μόνο του τελικού ύψους του δανείου ενδεχομένως με πρόσθετη πράξη και σε κάθε περίπτωση, δεν αποτελούν το αντικείμενο του παρόντος ελέγχου, δεδομένου ότι και αν ακόμη διαπιστωθεί ότι μη νομίμως συνάφθηκαν οι ανωτέρω συμβάσεις εκτέλεσης δημοτικών έργων για τη χρηματοδότηση των οποίων συνομολογείται το ελεγχόμενο δάνειο λόγω κατάτμησης του έργου «Βελτίωση αγροτικής οδοποιίας Δήμου ......» και αναγκασθεί ο Δ.Γ. να το επιστρέψει κατά το άρθρο 11 της 22766/9.4.2020 κυα., τούτο διενεργείται στο πλαίσιο άλλου ελέγχου και όχι κατά τον παρόντα προσυμβατικό έλεγχο (πρβ. Ε.Σ. Τμ. Μειζ. Επτ. Συνθ. 569/2017, VI Tμ. 642/2020). Περαιτέρω, εσφαλμένα γίνεται δεκτό ότι οι εν λόγω συμβάσεις έργων φέρονται ως «εκτελεστικές» της δανειακής σύμβασης, ενώ κατ’ ουσίαν πρόκειται για ανεξάρτητες και αυτοτελείς συμβάσεις, που αποβλέπουν στην πραγμάτωση ενός σκοπού, την εκτέλεση συγκεκριμένου έργου, για την οποία με τη δανειακή σύμβαση εξασφαλίζονται οι οικονομικοί πόροι, τα κονδύλια, και με τη σύμβαση ανάθεσης έργου, αναδεικνύεται ο ανάδοχος αυτού, σε αντίθεση με τη σύναψη της εκτελεστικής σύμβασης που υλοποιείται στο πλαίσιο της αρχικής σύμβασης, με την οποία και αποτελεί ενιαίο σύνολο, με ταύτιση του ποιοτικού αντικειμένου της, και εξυπηρέτηση άμεσου κοινού στόχου της (πρβ. Ε.Σ. Ολ. Πρακτ. 6ης Γεν. Συν/σης της 6.3.2002). Κατά συνέπεια, η προσβαλλόμενη πράξη, έσφαλε κρίνοντας ότι ο Αναπληρωτής Επίτροπος, στερείται κατά χρόνο σχετικής αρμοδιότητας ελέγχου του υποβληθέντος σχεδίου δανειακής σύμβασης και ως εκ τούτου οφείλει να απέχει του προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας και για τον λόγο αυτή η προσβαλλομένη πρέπει να ανακληθεί, γενόμενης δεκτής της εξεταζόμενης προσφυγής.Ανακαλεί την 52/2020 Πράξη του Αναπληρωτή Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στην Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου Π.Ε. 

Προμήθεια και εγκατάσταση δύο κυρίων μηχανών και δύο μειωτήρων – αναστροφέων:Τούτων δοθέντων και λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι η προϋπολογιζόμενη δαπάνη των προς προμήθεια ειδών, ανερχόμενη σε 160.000 ευρώ, υπολείπεται του ορίου των 300.000 ευρώ (μη συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ), το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν ιδρύεται αρμοδιότητα οποιουδήποτε οργάνου του Ελεγκτικού Συνεδρίου για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας της διαγωνιστικής διαδικασίας και του οικείου σχεδίου σύμβασης. Τούτο δε, ανεξαρτήτως του γεγονότος ότι η προμήθεια των ειδών αυτών θα μπορούσε να είχε διενεργηθεί ενιαία με την προμήθεια υλικών και ανταλλακτικών για τη συντήρηση των πλωτών μέσων του Λιμενικού Σώματος, καθώς κρίσιμο για την υπαγωγή στον προσυμβατικό έλεγχο είναι το ύψος της προϋπολογιζόμενης δαπάνης, όπως αυτό προσδιορίζεται από την οικεία Διακήρυξη. Ως εκ τούτου, το Κλιμάκιο κρίνει ότι εν προκειμένω στερείται αρμοδιότητας για την άσκηση προληπτικού ελέγχου νομιμότητας της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου και του υποβληθέντος σχεδίου σύμβασης.

ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν στη σκέψη 4 της παρούσας, η υποβληθείσα προς έλεγχο τροποποίηση συνιστά ενεργοποίηση σχετικού όρου του άρθρου 3 παρ. 12 της 002Α/2017 σύμβασης, ο οποίος προβλέπει τη δυνατότητα της αναθέτουσας Αρχής να αντικαταστήσει 450 εκ των 1.950 ΟΝΥΠΑΣ 3ης γενεάς με αντίστοιχο αριθμό ΟΝΥΠΑΣ θερμικού τύπου, χωρίς μεταβολή του συμβατικού τιμήματος. Ο όρος δε αυτός έχει ελεγχθεί και έχει κριθεί νόμιμος με την 851/2017 Απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Περαιτέρω, η υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου σύμβασης δεν επιφέρει μεταβολή της συνολικής φύσης της σύμβασης και δεν συνεπάγεται επαύξηση του αρχικού οικονομικού αντικειμένου. Ως εκ τούτου, το Κλιμάκιο κρίνει ότι το υποβληθέν σχέδιο 1ης τροποποίησης της 002Α/2007 σύμβασης εκφεύγει του προσυμβατικού ελέγχου νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις διατάξεις των άρθρων 324 παρ. 5 του ν. 4700/2020 και 132 παρ. 6 περ. β΄ και 1 περ. α΄ του ν. 4412/2016, καθόσον πρόκειται για τροποποίηση που προβλέπεται σε σαφή, ακριβή και ρητή ρήτρα αναθεώρησης της αρχικής σύμβασης