ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ -Συμπληρωματικες Συμβασεις (..) ζητείται η ανάκληση της 389/2015 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά το μέρος που με αυτή κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος για έλεγχο σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Κατασκευή οδικού τμήματος .. – ... του οδικού κυκλώματος ... Νομού ..», που αφορά στο πρόσθετο μεταφορικό έργο για την εισκόμιση θραυστών υλικών Ε4 και αδρανών υλικών οδοστρωσίας και ασφαλτικών, (..)Με δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν ανωτέρω δεκτά, το Τμήμα κρίνει ότι, εν προκειμένω, συντρέχουν οι προϋποθέσεις σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης, καθόσον το πρόσθετο μεταφορικό έργο που προέκυψε από την αλλαγή των συνθηκών μετά την δημοπρασία του εξεταζόμενου έργου, σε σχέση με εκείνες που ίσχυαν κατά τη σύνταξη των τευχών δημοπράτησης του (διακοπή λειτουργίας λατομείου Τενέδου, μη αδειοδότηση λατομείου Καλύβων και αναγκαστική λήψη των λατομικών προϊόντων από το λατομείο Ταγαράδων που βρίσκεται σε τριπλάσια απόσταση από την αρχικώς εκτιμηθείσα) συνιστούν απρόβλεπτες περιστάσεις για την αναθέτουσα και τεκμηριώνουν την αναγκαιότητα σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης με τον υφιστάμενο ανάδοχο. (..)Ανακαλεί την 389/2015 πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου κατά το μέρος που με αυτήν κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Κατασκευή οδικού τμήματος ...-.....του οδικού κυκλώματος ... Νομού ...», όσον αφορά στο πρόσθετο μεταφορικό έργο για την εισκόμιση θραυστών υλικών Ε4 και αδρανών υλικών οδοστρωσίας και ασφαλτικών.

Κατασκευή Δαπέδων Μαζικής Στάθμευσης Αεροσκαφών..Υπό τις περιστάσεις αυτές και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην υπό στοιχ. ΙΙ σκέψη της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι η αναγκαιότητα προμήθειας και θαλάσσιας μεταφοράς από την ... των απαραίτητων για την περάτωση του ελεγχόμενου έργου αδρανών υλικών δεν μπορεί να αποτελέσει νόμιμο δικαιολογητικό λόγο σύναψης της ελεγχόμενης 2ης συμπληρωματικής σύμβασης, δεδομένου ότι ούτε γίνεται επίκληση ούτε αποδεικνύονται γεγονότα αιφνίδια, τα οποία συνέβησαν μετά από όσα είχαν ήδη διαπιστωθεί με την 1η συμπληρωματική σύμβαση (και οδήγησαν στην προμήθεια των αδρανών υλικών από τη νήσο ...), τα οποία να δικαιολογούν την κατάρτιση νέας συμπληρωματικής σύμβασης, με το ίδιο αντικείμενο. Περαιτέρω, ως προς την ανάγκη προμήθειας και θαλάσσιας μεταφοράς των αδρανών υλικών, δεν προβάλλονται λόγοι που να αιτιολογούν τη μη δυνατότητα πρόβλεψής της από την αρχική συμπληρωματική σύμβαση, στην αιτιολογική έκθεση της οποίας η αναθέτουσα αρχή είχε αναφερθεί δια μακρών στην αλληλογραφία τόσο με το Επαρχείο ... όσο και με τα τρία λατομεία του νησιού, ώστε να αιτιολογήσει το απρόβλεπτο της αδυναμίας εξεύρεσης αδρανών υλικών που θα χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή των ασφαλτικών υλικών της οδοποιίας, των ερεισμάτων και των σκυροδεμάτων και, κατ΄ακολουθίαν, να συμπεριλάβει στο 2ο Ανακεφαλαιωτικό Πίνακα τις σχετικές δαπάνες μεταφοράς και φορτοεκφόρτωσης των αδρανών υλικών. Περαιτέρω, κι αν καθ΄ υπόθεση ήθελε θεωρηθεί ότι στον ελεγχόμενο 4Ο Ανακεφαλαιωτικό Πίνακα, η αναθέτουσα αρχή υπονοεί ως απρόβλεπτες τις δαπάνες θαλάσσιας μεταφοράς των αναγκαίων αδρανών υλικών για τις εργασίες κατασκευής σταθεροποιημένου επιχώματος από τόφφο ενισχυμένο με τσιμέντο σε ποσοστό 5% (αντί του αρχικώς προβλεφθέντος ποσοστού 2%), οι εργασίες αυτές αποτέλεσαν αντικείμενο κρίσης της 407/2011 Πράξης του παρόντος Κλιμακίου, η οποία δεν δέχθηκε ότι στοιχειοθετούν απρόβλεπτο γεγονός, σε κάθε δε περίπτωση, τόσο η αναθέτουσα αρχή και η ανάδοχος εταιρεία μπορούσαν και όφειλαν να προβλέψουν, ήδη κατά τη σύναψη της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης, ότι η εύκολη λύση αφαίρεσης τόφφου από παρακείμενους του έργου δανειοθάλαμους θα οδηγούσε αναπότρεπτα σε ανάγκη κατασκευής σταθεροποιημένων επιχωμάτων περιμετρικά των δαπέδων στάθμευσης αεροσκαφών και οχημάτων προκειμένου να αποφευχθεί η διάβρωσή τους από τα όμβρια ύδατα.

ΔΕΝ ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.6/3490/2012

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ:..ζητείται η ανάκληση της 458/2016 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.Ενόψει των προεκτεθέντων συντρέχουν, κατά την πλειοψηφούσα κρίση του Τμήματος, οι προϋποθέσεις σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης, δοθέντος ότι το πρόσθετο μεταφορικό έργο προέκυψε από την αιφνίδια αλλαγή των συνθηκών μετά την δημοπρασία του ελεγχόμενου έργου, σε σχέση με εκείνες που υπήρχαν κατά το χρόνο σύνταξης των τευχών δημοπράτησης του (διακοπή λειτουργίας του λατομείου «….», που λειτουργούσε στην περιοχή της ….  … και αναγκαστική λήψη των λατομικών προϊόντων από το λατομείο «…..», της λατομικής περιοχής ... του Δήμου … και από τα μεταλλεία … της εταιρείας «….»,τα οποία βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από την αρχικώς εκτιμηθείσα) οι οποίες συνιστούν απρόβλεπτες περιστάσεις και τεκμηριώνουν την αναγκαιότητα σύναψης συμπληρωματικής σύμβασης με την υφιστάμενο ανάδοχο. Και τούτο διότι,….Σε κάθε περίπτωση, δεν θα μπορούσε η ανάδοχος εταιρεία, όπως εσφαλμένα δέχθηκε το Κλιμάκιο, να διαμορφώσει την οικονομική της προσφορά λαμβάνοντας υπόψη και το ενδεχόμενο να υποχρεωθεί να αναζητήσει άλλη πηγή προμήθειας των υλικών αυτών στην ευρύτερη περιοχή, διότι αυτό θα καθιστούσε την προσφορά της, είτε λιγότερο ανταγωνιστική έναντι των λοιπών, είτε θα μπορούσε να κριθεί απαράδεκτη ως υπερβαίνουσα τις οικείες τιμές της Υπηρεσίας. Η παύση δε λειτουργίας του πλησιέστερου λατομείου της περιοχής και η διαφοροποίηση των αποστάσεων μεταφοράς και των συνθηκών διακίνησης που είχαν ληφθεί υπόψη κατά την σύνταξη των Τευχών Δημοπράτησης για την εισκόμιση αδρανών υλικών οδοστρωσίας και ασφαλτικών, συνιστά απρόβλεπτη περίσταση, αφού μετέβαλε ουσιωδώς το αντικείμενο της σύμβασης. Ο απρόβλεπτος αυτός πολλαπλασιασμός του συμβατικού κόστους, ο οποίος οδήγησε σε κατάδηλη ανατροπή της σχέσης μεταξύ παροχής και αντιπαροχής δεν μπορεί να βαρύνει μονομερώς τον ανάδοχο και να απαλλάξει την αναθέτουσα αρχή από την υποχρέωση καταβολής των αναγκαίων για την κατασκευή του έργου δαπανών. Σε κάθε περίπτωση, οι ως άνω μεταφορικές υπηρεσίες δεν μπορούν από τεχνική και οικονομική άποψη να διαχωριστούν από την αρχική σύμβαση, χωρίς να δημιουργήσουν μείζονα προβλήματα για την αναθέτουσα αρχή, καθόσον είναι αναγκαίες και προαπαιτούμενες για την ολοκλήρωση του συμβατικού αντικειμένου του έργου. Επομένως παρέχεται, εν προκειμένω, νόμιμο έρεισμα για τη σύναψη συμπληρωματικής συμβάσεως για τη μεταφορά των αναγκαίων αδρανών υλικών από τα πλησιέστερα προς το έργο νομίμως λειτουργούντα λατομεία και την καταβολή πρόσθετης αποζημίωσης στην ανάδοχο, με την σύνταξη ΑΠΕ κατά τις ισχύουσες διατάξεις.(...)Κατ΄ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση και η υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση, πρέπει να γίνουν δεκτές και να ανακληθεί η 458/2016 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

Κατασκευή δαπέδων μαζικής στάθμευσης αεροσκαφών - συμπληρωματική σύμβαση.ζητείται, παραδεκτώς, η ανάκληση της 357/2012 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου..Υπό τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν (βλ. ανωτέρω σκέψη 5), ο ως άνω πρώτος λόγος ανάκλησης της προσβαλλόμενης πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος. Τούτο διότι η σύναψη της επίμαχης 2ης συμπληρωματικής σύμβασης δεν είναι νόμιμη, καθόσον, κατά παράβαση των μνημονευθεισών (ανωτέρω σκέψη 4) διατάξεων των άρθρων 28 παρ. 3 περ. ε΄ και 57 παρ. 1 του ν.3669/2008, η αναθέτουσα αρχή δεν απέδειξε ότι οι συμπληρωματικές εργασίες που αποτελούν το αντικείμενό της (θαλάσσια μεταφορά αδρανών υλικών) κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την εκτέλεση της αρχικής σύμβασης του έργου. Ειδικότερα, δεν γίνεται επίκληση ούτε αποδεικνύονται απρόβλεπτες περιστάσεις, οι οποίες συνέβησαν μετά το χρόνο κατάρτισης της αμέσως προηγούμενης 1ης συμπληρωματικής σύμβασης και δικαιολογούν την κατάρτιση νέας συμπληρωματικής σύμβασης με το ίδιο αντικείμενο. Περαιτέρω, ως προς την ανάγκη προμήθειας και θαλάσσιας μεταφοράς των αδρανών υλικών, δεν προβάλλονται λόγοι που να αιτιολογούν τη μη δυνατότητα πρόβλεψής της κατά το χρόνο σύναψης της 1ης συμπληρωματική σύμβαση και τη μη προμήθεια, με την πρώτη αυτή συμπληρωματική σύμβαση, όλων των απαραίτητων αδρανών υλικών, καθόσον στην οικεία αιτιολογική έκθεσή της αναφέρονταν δια μακρών η αλληλογραφία τόσο με το Επαρχείο Θήρας όσο και με τα τρία λατομεία του νησιού, ώστε να αιτιολογηθεί το απρόβλεπτο της αδυναμίας εξεύρεσης αδρανών υλικών που θα χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή των ασφαλτικών υλικών της οδοποιίας, των ερεισμάτων και των σκυροδεμάτων. Εξάλλου, και υπό την εκδοχή ότι για τη σύναψη της ως άνω 2ης συμπληρωματικής σύμβασης υπονοούνται ως απρόβλεπτες οι δαπάνες θαλάσσιας μεταφοράς των αναγκαίων αδρανών υλικών για τις εργασίες κατασκευής του σταθεροποιημένου επιχώματος από τόφφο ενισχυμένο με τσιμέντο σε ποσοστό 5% (αντί του αρχικώς προβλεφθέντος ποσοστού 2%), οι εργασίες αυτές αποτέλεσαν αντικείμενο κρίσης της 407/2011 πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, η οποία έκρινε ότι δεν στοιχειοθετούν απρόβλεπτη περίσταση και η οποία κατέστη οριστική μετά την απόρριψη των ασκηθεισών κατ' αυτής αιτήσεων ανάκλησης και αναθεώρησης (βλ. ανωτέρω σκέψη 8). Επομένως, το Κλιμάκιο, με την προσβαλλόμενη πράξη, τα ίδια κρίνοντας ορθώς εφάρμοσε τις κρίσιμες (βλ. ανωτέρω σκέψη 4) διατάξεις των άρθρων 28 παρ. 3 περ. ε΄ και 57 παρ. 1 του ν.3669/2008.

Αρμοδιότητα εξέτασης προσφυγών κατ’ αποφάσεων Αποκεντρωμένων Διοικήσεων σύμφωνα με το άρθρο 8 του ν. 3200/1955 σε συνδυασμό με το άρθρο 1 του ν. 2503/1997, σχετικών με τα λατομεία αδρανών υλικών και φυσικών λίθων.(...)Η αρμοδιότητα εξέτασης προσφυγών νομιμότητας του άρθρου 8 του ν. 3200/1955 του Τμήματος Διαχείρισης και Εποπτείας της Δ/νσης Λατομείων Μαρμάρων και Αδρανών Υλικών, που προβλέπεται στη διάταξη της περίπτωσης γγ’ της παραγράφου 3δ του π.δ. 132/2017, αφορά σε πράξεις που εκδίδονται σχετικά με την έρευνα και εκμετάλλευση των λατομείων μαρμάρων, αδρανών υλικών και φυσικών λίθων και όχι σε κάθε πράξη που αφορά σε λατομεία, αρμοδιότητας άλλων Δ/νσεων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ομόφωνα)

Μεταφορά αδρανών υλικών:Με δεδομένα αυτά, η εντελλόμενη δαπάνη είναι νόμιμη, δεδομένου ότι, κατά τον έλεγχο του αντικειμένου της παρασχεθείσας υπηρεσίας, η αρμόδια Επιτροπή Παραλαβής δεν διαπίστωσε παρεκκλίσεις από τους όρους της σχετικής σύμβασης, για το λόγο άλλωστε αυτό δεν προχώρησε στη σύνταξη πρωτοκόλλου προσωρινής παραλαβής και στην τήρηση της λοιπής προβλεπόμενης στο άρθρο 219 του ν. 4412/2016 διαδικασίας, παρά στην υπογραφή, απευθείας, πρωτοκόλλου οριστικής παραλαβής, ήτοι βεβαίωσης περί της καλής εκτέλεσης μέρους της υπηρεσίας μεταφοράς των αδρανών υλικών από τη συγκεκριμένη επιχείρηση. Επομένως, δεν απαιτείται η έκδοση απόφασης έγκρισης του εν λόγω Πρωτοκόλλου από το Δημοτικό Συμβούλιο

Η, κατά το άρθρο 9 παρ.4 του Ν 1418/84, αποζημίωση που καταβάλλεται στον ανάδοχο εκτελέσεως δημοσίου έργου, στην περίπτωση που αυτός συμφωνεί για τη ματαίωση της διαλύσεως της σχετικής συμβάσεως, ορίζεται ισόποση με τη θετική ζημία που υφίσταται ο ανάδοχος, εξ αποκλειστικής υπαιτιότητας του φορέα κατασκευής ή του κυρίου του έργου. Η, εν λόγω, αποζημίωση περιλαμβάνει και την εφ’ άπαξ υπολογιζόμενη διαφορά μεταξύ των συμβατικών τιμών των υλικών και εργασιών και των τιμών, που θα καταβάλλει αποδεδειγμένως ο ανάδοχος για την εξασφάλιση των ιδίων εργασιών και υλικών, εφόσον η διαφορά αυτή, η οποία δύναται να προκύψει κατά το διάστημα από το χρόνο της πραγματικής διακοπής των εργασιών μέχρι την έγκριση της συμφωνίας του αναδόχου, δεν καλύπτεται από την αναθεώρηση των δαπανών των εν λόγω συμβατικών τιμών (εργασιών και υλικών).

Παράταση λειτουργίας λατομείου αδρανών υλικών, βάσει των διατάξεων των παρ. 5 και 8 του άρθρ. 20 του Ν. 2115/1993 - Μελέτη αποκατάστασης – Σχετικές αρμοδιότητες Υπουργείου Περιβάλλοντος & Ενέργειας και Αποκεντρωμένης Διοίκησης.Ενόψει του δοθέντος ιστορικού, δεν είναι κατά το νόμο επιτρεπτή η υπαγωγή του συγκεκριμένου λατομείου αδρανών υλικών στις διατάξεις των παρ. 5 και 8 του άρθρου 20 του Ν. 2115/1993. Παρέλκει η απάντηση στα λοιπά (υπο)ερωτήματα.

Κατασκευή τσιμεντένιας τάφρου.Το αντικείμενο της επίδικης σύμβασης «κατασκευής τσιμεντένιας τάφρου» αφορά σε εκτέλεση δημόσιου τεχνικού έργου και όχι σε προμήθεια υλικών, ανεξαρτήτως εάν το κόστος των καθαρών εργασιών εκτέλεσης του έργου υπολείπεται αυτού της προμήθειας σκυροδέματος και σιδηρού πλέγματος,δεδομένου ότι δεν είναι δυνατός ο αποχωρισμός αυτών των υλικών από την τάφρο χωρίς ουσιώδη αλλοίωση της εγκατάστασης επί του εδάφους, ενώ τα υλικά αυτά κατέστησαν πλέον συστατικά του εδάφους και απώλεσαν την αυτοτέλειά τους.

Συμπληρωματική σύμβαση Η επικαλούμενη πολυετής καθυστέρηση εκδίκασης από το Σ.τ.Ε. των αιτήσεων αναστολής και ακύρωσης, που αφορούν στη χρησιμοποίηση των δανειοθαλάμων της περιοχής του Αγίου Αντωνίου, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελεί απρόβλεπτη περίσταση για την ανάθεση συμπληρωματικών εργασιών, αφού ο ανάδοχος τελούσε ήδη κατά το χρόνο υποβολής της προσφοράς του σε γνώση της σχετικής δικαστικής διαμάχης, η θετική έκβαση της οποίας δεν ήταν δεδομένη, και ως εκ τούτου, όφειλε να διαθέτει εναλλακτικές προτάσεις ως προς τις πηγές λήψης των απαιτούμενων αδρανών υλικών, ενώ η αλλαγή του τρόπου εκτέλεσης επιμέρους εργασιών, που προέκυψε λόγω της θαλάσσιας μεταφοράς και απόθεσης του αμμοχάλικου από το δανειοθάλα- μο του Λιτόχωρου, δεν δικαιολογεί την καταβολή στον ανάδοχο πρόσθετης αποζημίωσης, πέραν της τιμής των σχετικών άρθρων του τιμολογίου μελέτης, και επομένως, αυτός έπρεπε να έχει διαμορφώσει την οικονομική προσφορά του με βάση τις ειδικές συνθήκες του έργου, κατά τα οριζόμενα στο εν λόγω άρθρο. Οι λοιπές εργασίες είναι νέες, που δεν περιλαμβάνονται στην αρχική μελέτη του έργου και αποσκοπούν στη βελτίωση της ποιότητας του τεχνικού αντικειμένου του ή οφείλονται σε παραλείψεις της μελέτης δημοπράτησης του έργου δεν αποδεικνύεται, σε κάθε περίπτωση, ότι κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων. Αιτιολογία για τη σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης, κατά την οποία οι εργασίες που περιλαμβάνονται σ' αυτή δεν μπορούν, τεχνικά ή οικονομικά, να διαχωριστούν από την αρχική σύμβαση χωρίς να δημιουργήσουν μείζονα προβλήματα στην ολοκλήρωση και λειτουργία του έργου, δεν αρκεί για να θεωρηθεί νόμιμη η εν λόγω σύμβαση, αφού η προϋπόθεση αυτή πρέπει να συντρέχει σωρευτικά με τις λοιπές προβλεπόμενες στο νόμο προϋποθέσεις για την κατάρτιση συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών.