Ελεγχος σχεδιου συμπληρωματικης συμβασης εργου. Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, το Κλιμάκιο στερείται της χρονικής αρμοδιότητας για τον έλεγχο της υποβληθείσας 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου,...και πρέπει να απόσχει κατά το μέρος αυτό του ελέγχου, καθόσον μέρος των εργασιών αυτών έχει εκτελεσθεί με ευθύνη του αναδόχου και χωρίς εντολή της αναθέτουσας αρχής, συνεπώς χωρίς να έχει ακολουθηθεί η διαδικασία του άρθρου 56 του ν. 3669/2008...Τούτο διότι οι επικαλούμενες, από την αναθέτουσα αρχή, ανάγκη διενέργειας γεωτεχνικής έρευνας και η με βάση τα συμπεράσματα αυτής, συνακόλουθη τροποποίηση της εγκεκριμένης μελέτης του έργου, είναι προφανές ότι δεν οφείλονται σε απρόβλεπτες περιστάσεις που συνέτρεξαν κατά την εκτέλεση αυτού, ήτοι πραγματικά γεγονότα, που δεν ανάγονταν στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης και τα οποία δεν μπορούσαν να προβλεφθούν με τους κανόνες του μέσου συνετού συναλλασσόμενου του οικείου κλάδου, προκειμένου να ενταχθούν στο αρχικό έργο και τη συναφθείσα σύμβαση...Ως προς τις λοιπές εργασίες, η ανάγκη εκτέλεσης των οποίων προέκυψε κατά την αναθέτουσα αρχή από την 2η τροποποίηση της εγκεκριμένης μελέτης του έργου μετά την εκπόνηση Γεωτεχνικής Έρευνας – Μελέτης, την οποία υπέδειξε ο ανάδοχος αυτού, το σχέδιο της ως άνω 1ης συμπληρωματικής σύμβασης παραδεκτώς επανεισάγεται προς εξέταση ενώπιον του Κλιμακίου, μετά την εκτέλεση όσων διατάχθηκαν με την 282/2017 Πράξη του. Ωστόσο, το Κλιμάκιο κρίνει ως προς αυτές ότι δεν μπορούν νομίμως να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης.(Δεν ανακαλείται με την ΕΣ/ΤΜ.6/2027/2017, η οποία στη συνέχεια αναθεωρήθηκε με την ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ/ΕΠΤΑΜ/440/2018)

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ :Κωλύεται η υπογραφή της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Συντηρήσεις – Διαμορφώσεις εσωτερικής οδοποιίας …», μεταξύ Δήμου και εργολήπτη, για τον λόγο ότι οι προαναφερόμενες εργασίες δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συμπληρωματικής σύμβασης, καθόσον ούτε στην σχετική διακήρυξη ανοικτής δημοπρασίας, ούτε στο έγγραφο της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου, αλλά ούτε και στο κείμενο της αρχικής σύμβασης δεν προσδιορίζονται οι οδοί στις οποίες πρόκειται να γίνουν οι σχετικές παρεμβάσεις και συνεπώς δεν στοιχειοθετούνται οι επικαλούμενοι από την αναθέτουσα αρχή λόγοι, για τους οποίους καθίσταται αναγκαία η εκτέλεση των εργασιών που αποτελούν το αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, οι οποίες εργασίες, ακόμη και αν οι λόγοι θεωρηθούν ότι συνιστούν γεγονός που δεν μπορούσε να προβλεφθεί, δεν προκύπτει από τα στοιχεία του  φακέλου ότι καθίστανται αναγκαίες για την ολοκλήρωση και τελειοποίηση του αρχικού έργου, τουλάχιστο όπως αυτό είχε προσδιορισθεί.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ. ζητείται η ανάκληση της 10/2017 Πράξης του Αναπληρωτή Επιτρόπου της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό ..., με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Συντήρηση προσήνεμου μώλου λιμένα ...», Με την προσβαλλομένη Πράξη κρίθηκε ότι δεν συντρέχουν οι προβλεπόμενες στο νόμο προϋποθέσεις για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης με τον ανάδοχο της αρχικής σύμβασης, καθόσον από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτουν απρόβλεπτες περιστάσεις, αλλά αντιθέτως πλημμελή σύνταξη της αρχικής μελέτης.(..) Με τα δεδομένα αυτά, το Τμήμα κρίνει, ότι στην προκειμένη περίπτωση συντρέχουν οι προϋποθέσεις σύναψης της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης. Και τούτο, διότι η ανάγκη εκτέλεσης των επίμαχων εργασιών ανέκυψε, από απρόβλεπτες περιστάσεις..Ως συνέπεια της σπηλαίωσης επήλθε η καθίζηση που κατέστησε αναγκαίες τις εργασίες της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης.(..)VII. Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να γίνει, δεκτή, να ανακληθεί η προσβαλλόμενη Πράξη και, ... να υπογραφεί η οικεία σύμβαση.Ανακαλεί την 10/2017 πράξη του Αναπληρωτή Επιτρόπου της Υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο νομό ...

1η συμπληρωματική σύμβαση του έργου «Κατασκευή δευτερευόντων αγωγών ομβρίων περιοχής ...», συνολικού τιμήματος 122.465,65 ευρώ με Φ.Π.Α.(....)οι ως άνω αναφερόμενες εργασίες δεν μπορούν να αποτελέσουν νομίμως αντικείμενο της ελεγχόμενης 1ης συμπληρωματικής σύμβασης. Και τούτο διότι,  η ανάγκη εκτέλεσης αυτών δεν οφείλεται σε απρόβλεπτες και αιφνίδιες περιστάσεις, που ανέκυψαν μετά το χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης του έργου, αλλά σε προφανή αστοχία, σφάλματα και παραλείψεις της μελέτης. Αυτό  συνομολογείται και από την ίδια την αναθέτουσα αρχή, η οποία παραδέχεται στην αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει το ελεγχόμενο σχέδιο σύμβασης ότι δεν συντάχθηκε γεωλογική μελέτη πριν την ανάθεση του έργου, αλλά απλώς ελήφθησαν δείγματα από παρακείμενα ακίνητα και πρόσφατες εκσκαφές για την κατασκευή οικοδομών.Κωλύεται η υπογραφή της 1ης Συμπληρωματικής Σύμβασης ...

ΑΝΑΚΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕλΣυν.Τμ.6/1591/2018.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Συμπληρωματικές Συμβάσεις:Κωλύεται η υπογραφή της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Ολοκλήρωση ανακατασκευής της γέφυρας ….», καθόσον οι προτεινόμενες στην ελεγχόμενη σύμβαση χωματουργικές εργασίες, εργασίες μεταφοράς δικτύων και εργασίες τοποθέτησης στηθαίων ασφαλείας, δεν αποδεικνύεται ότι κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων, δηλαδή σε αιφνίδια πραγματικά γεγονότα που δεν ανάγονται στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης, αλλά οφείλεται σε αστοχία της μελέτης, η οποία θα είχε αποφευχθεί, εάν είχε καταβληθεί η δέουσα επιμέλεια κατά την εκπόνησή της και, ως εκ τούτου, δεν δικαιολογείται γι΄αυτές η σύναψη της συμπληρωματικής σύμβασης. Επιπλέον, αυτές οι εργασίες δεν φέρουν συμπληρωματικό χαρακτήρα, αφού δεν σχετίζονται τεχνικώς με την κατασκευή του αρχικού έργου και, ως εκ τούτου, δεν μπορούν να ενταχθούν στην ελεγχόμενη σύμβαση.

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Κωλύεται η υπογραφή της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών του έργου «Κατασκευή βρεφονηπιακού σταθμού Δημοτικού Διαμερίσματος Δήμου … (αίθουσα πολλαπλών χρήσεων & βοηθητικών χώρων υπόγειο)», συμβατικού ποσού 161.900,24 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου του Φ.Π.Α.), διότι οι περιστάσεις που επικαλείται ο Δήμος για την εκτέλεση των επίμαχων εργασιών δεν είναι απρόβλεπτες και, ως εκ τούτου, δεν δύνανται να δικαιολογήσουν τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης με τον ανάδοχο του αρχικού έργου. Οι εργασίες της ελεγχόμενης σύμβασης, οι οποίες οφείλονται στη διαπίστωση ότι οι συμβατικές ποσότητες υπολείπονται των πραγματικά απαιτούμενων, δεν υπαγορεύθηκαν από τη συνδρομή αιφνίδιων πραγματικών γεγονότων, τα οποία αντικειμενικά δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν και κατά συνέπεια, η ανάγκη εκτέλεσης των ως άνω εργασιών της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης οφείλεται σε αστοχία της μελέτης, η οποία θα είχε αποφευχθεί, εάν είχε καταβληθεί η δέουσα επιμέλεια κατά την εκπόνηση αυτής και όχι στη συνδρομή περιστάσεων που δεν μπορούσαν να προβλεφθούν, Επομένως οι σχετικές δαπάνες μπορούν να καλυφθούν μόνο από το κονδύλιο των απροβλέπτων της αρχικής σύμβασης.

Δημόσια έργα-Συμπληρωματικές συμβάσεις.Αίτηση ανάκλησης της  24/2013 Πράξεως της Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου στο Νομό...(...)Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Τμήμα άγεται στην κρίση ότι η άνοδος της στάθμης των υδάτων του ποταμού Έβρου συνεπεία της υπερχειλίσεως των φραγμάτων του ποταμού …στη …. λόγω των έντονων καιρικών φαινομένων που έπληξαν την περιοχή κατά τη χρονική περίοδο από τον Ιανουάριο του έτους 2013 και εντεύθεν, συνιστά απρόβλεπτο γεγονός που δικαιολογεί τη σύναψη της επίμαχης συμπληρωματικής συμβάσεως.  Ο αρχικός έλεγχος του επίμαχου αναχώματος, τον Δεκέμβριο του έτους 2012, κατά την επικαιροποίηση της μελέτης που εγκρίθηκε, όπως προεκτέθηκε τον Απρίλιο του έτους 2011, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι εργασίες που περιλαμβάνονταν στην αρχική σύμβαση και η αποκατάσταση του αναχώματος όπως είχε αρχικώς σχεδιασθεί επαρκούσε για την αντιμετώπιση των προβλημάτων, ενώ κατά τη διάρκεια των πλημμυρικών φαινομένων που οδήγησαν στην κήρυξη της περιοχής σε κατάσταση έκτακτης πολιτικής προστασίας εμποδίστηκε τόσο η πρόσβαση στο ανάχωμα όσο και η διενέργεια αυτοψίας ώστε να δύνανται(…)Κατ’ ακολουθίαν των ανωτέρω πρέπει να γίνουν δεκτές η κρινόμενη αίτηση ανακλήσεως καθώς και η ασκηθείσα υπέρ αυτής παρέμβαση και μη υπάρχοντος άλλου λόγου που να κωλύει την υπογραφή της, να επιτραπεί η σύναψη της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων στα αναχώματα να εντοπισθούν περαιτέρω ζημίες καθώς και η ακριβής θέση αυτών.

Τροποποίηση σύμβασης του έργου «ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΑΘΛΗΣΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΤΑΔΙΟΥ … ΠΕ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΚΡΗΤΗΣ»(...)Ο έλεγχος των προϋποθέσεων για τη νόμιμη σύναψη της επίμαχης συμπληρωματικής σύμβασης πρέπει να διενεργηθεί βάσει του άρθρου 156 του ν. 4412/2016, όπως όμως το τελευταίο ισχύει μετά από την από 1.9.2021 αντικατάσταση της παρ. 1 αυτού με το άρθρο 75 του ν. 4782/2021 (...) Εξάλλου, στο 6937/5.12.2023 έγγραφο της αναπληρώτριας Προϊσταμένης της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών της προσφεύγουσας Α.Α. βεβαιώνεται ότι «το πρόβλημα προέκυψε μετά την δημοπράτηση του έργου και κατά την εκτέλεση των κατασκευαστικών εργασιών (…)» και ότι «δεδομένων των χαρακτηριστικών του έργου, για το οποίο δεν απαιτούνται βαθιές εκσκαφές και θεμελιώσεις, παρά μόνο η κατασκευή τοιχίου αντιστήριξης με επιφανειακή θεμελίωση, δεν απαιτούνταν η εκπόνηση εξειδικευμένων γεωλογικών μελετών, καθώς δεν αναμενόταν η εκδήλωση έντονων γεωλογικών φαινομένων/προβλημάτων, ούτε υπήρχε ένδειξη ανάλογων προβλημάτων ώστε να ληφθεί τέτοια ειδική πρόνοια προ της προκήρυξης του αρχικού έργου». Επίσης, ούτε στην από Ιούλιο 2022 έρευνα του γεωλόγου – γεωφυσικού μηχανικού … γίνεται αναφορά σε συγκεκριμένες προγενέστερες έρευνες, από τις οποίες ο κίνδυνος κατολισθητικών φαινομένων στην επίμαχη περιοχή θα μπορούσε να είχε προβλεφθεί, κατά τη σύνταξη της αρχικής μελέτης. Για τους λόγους αυτούς Δέχεται την προσφυγή ανάκλησης. 

ΕΡΓΑ-συμπληρωματικές συμβάσεις.(..)ζητείται παραδεκτώς η αναθεώρηση της 2027/2017 απόφασης του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία απορρίφθηκε αίτηση της Περιφέρειας ... για ανάκληση της 334/2017 Πράξης του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Με την τελευταία αυτή Πράξη αφενός μεν το Κλιμάκιο απέσχε του ελέγχου του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Παράκαμψη Νεοχωρίου – Μπελοκομίτη Οδικού Κυκλώματος Λίμνης ..», μεταξύ της αιτούσας Περιφέρειας και της παρεμβαίνουσας ανώνυμης εταιρείας «....», κατά το μέρος που αφορά στις εργασίες «Λιθορριπής κοιτοστρώσεων αναβαθμών κλπ», Α/Τ Β-7 και αφετέρου έκρινε ότι κωλύεται κατά τα λοιπά η υπογραφή της εν λόγω σύμβασης.(..)Με τα δεδομένα αυτά, το Τμήμα κρίνει, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη III της παρούσας, ότι το Κλιμάκιο κατέστη χρονικά αρμόδιο να ελέγξει τη νομιμότητα των εργασιών «Λιθορριπής κοιτοστρώσεων αναβαθμών κλπ», Α/Τ Β-7, δεδομένου ότι μέρος των εργασιών αυτών έχει εκτελεσθεί με ευθύνη της αναδόχου και χωρίς εντολή της αναθέτουσας αρχής, χωρίς να έχει ακολουθηθεί η διαδικασία του άρθρου 56 της Κ.Δ.Ε. περί του τρόπου εκτέλεσης των επειγουσών πρόσθετων εργασιών, απορριπτομένων των περί του αντιθέτου προβαλλομένων από την αιτούσα και την παρεμβαίνουσα.(..)Περαιτέρω, το Τμήμα κρίνει κατά πλειοψηφία ότι, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη IV της παρούσας, οι εργασίες της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων που ανέκυψαν κατά το στάδιο της εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα από την αιτούσα και την παρεμβαίνουσα. Οι ως άνω απρόβλεπτες περιστάσεις συνίστανται στην αυξανόμενη αστάθεια των γεωλογικών σχηματισμών της περιοχής και τις ολισθήσεις γαιωδών μαζών που προκλήθηκαν από την ανωτέρω αιτία, σε συνδυασμό με τα εκδηλωθέντα ως άνω έντονα καιρικά φαινόμενα (..)Η εν λόγω γεωλογική μελέτη ήταν κατά το δυνατόν πλήρης και ακριβής, δεδομένου ότι είχαν διαπιστωθεί οι κίνδυνοι από την γεωτεχνική συμπεριφορά των γεωλογικών σχηματισμών και προτάθηκαν τρόποι για την αντιμετώπισή τους. Περαιτέρω, ο ισχυρισμός της αιτούσας και της παρεμβαίνουσας ότι δεν συνιστά πλημμέλεια της αρχικής μελέτης η μη διενέργεια γεωτεχνικής έρευνας, κρίνεται βάσιμος, καθόσον α) το ζήτημα του τρόπου αντιμετώπισης των προβλημάτων από την αστάθεια των υποκείμενων γεωλογικών σχηματισμών είχε διερευνηθεί από την προαναφερόμενη αρχική γεωλογική μελέτη, β) η διενέργεια γεωτεχνικής μελέτης αποτελούσε, ενόψει της κατάταξης του έργου στην κατηγορία ΟΜΟΕ ΑΙΙΙ «οδός μεταξύ οικισμών», ιδιαίτερα δαπανηρή λύση, κατά την κρίση της αναθέτουσας αρχής, η οποία δεν υπόκειται σε περαιτέρω ουσιαστικό έλεγχο ως προς την ορθότητά της κατά την παρούσα διαδικασία και γ) η εγκύκλιος 38/2005, στην οποία προβλέπεται η υποχρέωση διενέργειας γεωτεχνικής μελέτης κατά την εκπόνηση μελετών οδικών έργων, αφενός δεν καταλαμβάνει την προαναφερόμενη γεωλογική μελέτη, η οποία δημοπρατήθηκε πριν από την έναρξη της ισχύος του ν. 3316/2005, και αφετέρου ορίζει ρητά ότι  η «διαδικασία και αλληλουχία των επί μέρους σταδίων αφορά σε έργα οδοποιίας μεγάλης σημασίας και πολυπλοκότητας θεμάτων, που ενυπάρχουν κατά την εκπόνηση της μελέτης (π.χ. δίκτυο αυτοκινητοδρόμων, πρωτεύον εθνικό δίκτυο, ελεύθερες και ταχείες λεωφόροι). Για έργα απλούστερα και μικρότερης σημασίας (π.χ. δευτερεύον εθνικό δίκτυο, επαρχιακό δίκτυο, οδοί τοπικής σημασίας, αστικές οδοί, ή έργα σύμφωνα με τις προβλέψεις της §5γ του αρθ.5 του Ν.3316/05), είναι δυνατή η παράλειψη επί μέρους σταδίων, σύμφωνα πάντα με τους όρους προκήρυξης της μελέτης». Κατά τα βασίμως δε προβαλλόμενα από την αιτούσα και την παρεμβαίνουσα, απαραδέκτως υπεισήλθε το Κλιμάκιο στον έλεγχο της νομιμότητας της περικοπής μέρους του φυσικού αντικειμένου του έργου, καθόσον η τροποποίηση αυτή αποτελεί ζήτημα εκτέλεσης της αρχικής σύμβασης και δεν συνέχεται αμέσως με τη νομιμότητα της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, η σύναψη της οποίας αποβλέπει αποκλειστικά στην εκτέλεση των περιλαμβανόμενων σε αυτή εργασιών.(..) Δέχεται εν μέρει την αίτηση και την υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση.Αναθεωρεί εν μέρει την 2027/2017 απόφαση του VI Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κατά τα οριζόμενα στο σκεπτικό της παρούσας.Δέχεται εν μέρει την από 23.10.2017 (Α.Β.Δ 2750/2017) αίτηση ανάκλησης της Περιφέρειας ... και την υπέρ αυτής ασκηθείσα παρέμβαση. Και Αποφαίνεται ότι δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής συμβάσεως του έργου «Παράκαμψη Νεοχωρίου – Μπελοκομίτη Οδικού Κυκλώματος Λίμνης ...», κατά το μέρος που αφορά σε όλες τις περιλαμβανόμενες σε αυτή εργασίες, πλην των εργασιών «Λιθορριπής κοιτοστρώσεων αναβαθμών κλπ»

Υπογραφή σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης- αίτηση ανάκλησης:..Με τα δεδομένα αυτά και όσα εξετέθησαν στη μείζονα σκέψη της παρούσας και δοθέντος ότι στην κρινόμενη αίτηση και την υπέρ αυτής παρέμβαση ουδείς ισχυρισμός περί των λοιπών ανωτέρω υπό ΙV. Β. 3. εργασιών διαλαμβάνεται, το Τμήμα κρίνει ότι πρέπει η κρινόμενη αίτηση καθώς και η υπέρ  αυτής παρέμβαση να απορριφθούν και να μην ανακληθεί η προσβαλλόμενη  πράξη, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών του έργου «Κατασκευή κλειστού  γυμναστηρίου στην ...».   Δεν ανακαλεί την 69/2015 Πράξη του Ε΄ Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με την οποία κρίθηκε ότι κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών του έργου «Κατασκευή κλειστού γυμναστηρίου στην ...».