ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ ΚΑΥΣΙΜΩΝ. (..) για προσυμβατικό έλεγχο νομιμότητας, το σχέδιο της 1ης τροποποίησης της με αριθ. πρωτ. 33213/26.10.2017 σύμβασης...Υπό τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στη νομική σκέψη που προηγήθηκε, πρέπει να γίνουν δεκτά τα ακόλουθα: Με την κρινόμενη τροποποίηση επέρχεται επέκταση του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, με την προμήθεια επιπλέον ποσοτήτων για δύο (2) από τα προμηθευθέντα με την αρχική σύμβαση είδη λιπαντικών και την προμήθεια δύο νέων, μη προβλεπόμενων στην αρχική σύμβαση ειδών λιπαντικών, η οποία επιφέρει επαύξηση του συμβατικού τιμήματος κατά ποσοστό 43,68%(..)Επομένως, δεν συνιστά α) ήσσονος αξίας τροποποίηση ούτε β) μη ουσιώδη τροποποίηση, για τις οποίες δεν απαιτείται νέα διαδικασία σύναψης δημόσιας σύμβασης.(..). Σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στην προηγούμενη σκέψη, δεν είναι νόμιμη η σύναψη της ελεγχόμενης 1ης τροποποίησης της με αριθ. πρωτ. 33213/26.10.2017 σύμβασης "Προμήθεια λιπαντικών για τις ανάγκες του Δήμου ...", αφού δεν τεκμηριώνεται ότι συντρέχει κάποια από τις προβλεπόμενες στο άρθρο 132 παρ. 1 του ν.4412/2016 περιπτώσεις τροποποίησης, για τις οποίες δεν απαιτείται νέα διαδικασία σύναψης σύμβασης. Επομένως, διαπιστώθηκε ότι συντρέχει νόμιμος λόγος που κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος για προσυμβατικό έλεγχο σχετικού σχεδίου σύμβασης.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:1η συμπληρωματική σύμβαση έργου της Περιφέρειας Αττικής «Συλλογή, μεταφορά, επεξεργασία και διάθεση ακαθάρτων περιοχών Κορωπίου - Παιανίας»(...)κατώτερης των σωρευτικώς τιθέμενων ορίων των 5.350.000 ευρώ (άρθρο 5 του ν.4412/2016) και του 15% της αξίας της αρχικής σύμβασης, ήτοι του ποσού των 11.545.281.02 ευρώ (= αξία αρχικής σύμβασης χωρίς Φ.Π.Α. 76.968.540,12 Χ 15%), αντίστοιχα, εμπίπτει στο ρυθμιστικό πεδίο της παρ. 2 του άρθρου 132 του ν.4412/2016 και, για το λόγο αυτό, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκέψη 1), απαραδέκτως εισάγεται στο Κλιμάκιο για έλεγχο νομιμότητας.

1η συμπληρωματική σύμβαση του έργου Ανέγερση Νέου Δημαρχείου Σητείας.(...)Με δεδομένα τα ανωτέρω, το υποβληθέν προς έλεγχο σχέδιο της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου με τίτλο «Ανέγερση Νέου Δημαρχείου Σητείας», αξίας 58.666,19 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.), δηλαδή κατώτερης των σωρευτικώς τιθέμενων ορίων του άρθρου 5 του ν.4412/2016 και του 15% της αξίας της αρχικής σύμβασης (2.231.797,23 ευρώ, πλέον Φ.Π.Α.), δεν μεταβάλλει τη συνολική φύση της αρχικής σύμβασης και, ως εκ τούτου, εμπίπτει στο ρυθμιστικό πεδίο της παρ. 2 του άρθρου 132 του ν.4412/2016 και, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (βλ. σκέψη 1), απαραδέκτως εισάγεται στο Κλιμάκιο για έλεγχο νομιμότητας.

Συντηρήσεις και αποκαταστάσεις δρόμων (...)Με δεδομένα τα ανωτέρω, το υποβληθέν προς έλεγχο σχέδιο της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης – 4ης τροποποίησης του έργου με τίτλο «Συντηρήσεις και αποκαταστάσεις δρόμων Δήμου Μυκόνου», αξίας 532.130,12 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.), δηλαδή κατώτερης των σωρευτικώς τιθέμενων ορίων του άρθρου 5 του ν.4412/2016 και του 15% της αξίας της αρχικής σύμβασης (3.578.981,53 ευρώ, πλέον Φ.Π.Α.), δεν μεταβάλλει τη συνολική φύση της αρχικής σύμβασης και, ως εκ τούτου, εμπίπτει στο ρυθμιστικό πεδίο της παρ. 2 του άρθρου 132 του ν.4412/2016 και, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (βλ. σκέψη 1), απαραδέκτως εισάγεται στο Κλιμάκιο για έλεγχο νομιμότητας.

Προμήθεια λιπαντικών....Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (βλ. σκέψη 3), το Κλιμάκιο κρίνει ότι το υποβληθέν προς έλεγχο σχέδιο τροποποίησης της αρχικής, από 1.11.2017 (με αρ. πρωτ. ...) συναφθείσας σύμβασης μεταξύ του Δήμου .... και του οικονομικού φορέα «....», κατά το μέρος που επιφέρει σημαντική επέκταση του φυσικού (με την επιπλέον προμήθεια 21.000 λίτρων περίπου αμόλυβδης βενζίνης 95 οκτανίων και 254.000 λίτρων περίπου πετρελαίου κίνησης) και οικονομικού αντικειμένου (κατά 384.000,00 ευρώ, μη συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ, ήτοι αύξηση σε ποσοστό 38,95%) της αρχικής σύμβασης και την εξαιτίας της επέκτασης αυτής παράταση της ισχύος της κατά ένα (1) έτος, δεν ευρίσκει έρεισμα στις επικαλούμενες διατάξεις της παρ. 1 περ. γ΄ του άρθρου 132 του ν. 4412/2016. Τούτο δε διότι η διενέργεια των αυτοδιοικητικών εκλογών της 26ης Μαΐου 2019 (η έκβαση των οποίων οδήγησε σε επαναληπτικές εκλογές στις 2 Ιουνίου 2019) δε συνιστά απρόβλεπτη περίσταση, κατά την έννοια των προαναφερόμενων διατάξεων (παρ. 1 περ. γ΄ του ίδιου άρθρου), αφού η ημερομηνία διεξαγωγής αυτών ήταν ήδη γνωστή δέκα (10) και πλέον μήνες πριν από τη διενέργειά τους (βλ. το από 22.5.2018 δελτίο τύπου του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σχετικά με τον χρόνο διεξαγωγής των ευρωεκλογών έτους 2019 και άρθρο 6 του ν. 4555/2018, ΦΕΚ Α΄ 133/19.7.2018, σχετικά με τον χρόνο διεξαγωγής των δημοτικών εκλογών έτους 2019). Περαιτέρω, η αλλαγή της δημοτικής αρχής, που προέκυψε ως αποτέλεσμα αυτών, συνιστά πιθανή εξέλιξη σε κάθε διαδικασία αυτοδιοικητικών εκλογών, η οποία θα πρέπει να λαμβάνεται υπ’ όψιν από τις αναθέτουσες αρχές, κατά τον προγραμματισμό των σχετικών προμηθειών, ιδίως δε αυτών που αφορούν στην προμήθεια αγαθών που άπτονται της συνεχούς και απρόσκοπτης λειτουργίας των δημοτικών υπηρεσίων, όπως η προμήθεια υγρών καυσίμων για την κίνηση των οχημάτων και μηχανημάτων έργου.

Παροχή υπηρεσίων:Με τα δεδομένα αυτά και λαμβάνοντας υπόψη την 2/73244/28.11.2018 βεβαίωση του  του Αντιδημάρχου Οικονομικών του Δήμου ....-....., σύμφωνα με την οποία κατά του κύρους του διαγωνισμού δεν εκκρεμούν ενστάσεις, προσφυγές, αιτήσεις ασφαλιστικών μέτρων ή άλλα ένδικα βοηθήματα, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχει νόμιμος λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντοςσχεδίου σύμβασης, αντίγραφο του οποίου τηρείται ηλεκτρονικά στη Γραμματεία του Κλιμακίου, υπό τον όρο ότι η παράγραφος 1 του άρθρου 28 του εν λόγω σχεδίου που προβλέπει ότι: «Η ΣΠΥ [Σύμβαση Παροχής Υπηρεσιών] δύναται να παρατείνεται με ή χωρίς αύξηση του οικονομικού αντικειμένου της χωρίς νέα διαδικασία σύναψης σύμβασης ύστερα από γνωμοδότηση του αρμοδίου οργάνου της Αναθέτουσας Αρχής» θα αναδιατυπωθεί, σύμφωνα με το άρθρο 12 του Παραρτήματος 1 «Ειδική Συγγραφή Υποχρεώσεων» της οικείας Διακήρυξης, ως εξής: «Η ΣΠΥ δύναται να τροποποιείται χωρίς νέα διαδικασία σύναψης σύμβασης, στις περιπτώσεις που προβλέπονται στο άρθρο 132 του ν. 4412/2016, ύστερα από γνωμοδότηση του αρμοδίου οργάνου της αναθέτουσας αρχής».

ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΣ/ΤΜ.ΜΕΙΖ-ΕΤΑΜ.ΣΥΝΘ/604/2019

Προμήθεια κάδων σκουπιδιών:Το σχέδιο σύμβασης, το οποίο αφορά στην, κατά τη διάρκειά της, 2η τροποποίηση της υπ’ αριθ. 058110/9.3.2020 σύμβασης, μεταξύ του Δήμου Αθηναίων (στο εξής Δήμος) και της προμηθεύτριας εταιρείας «…», που αφορά στην προμήθεια από το Δήμο Αθηναίων των ειδών της Ομάδας 1 «πλαστικοί κάδοι 1.100 lt με ποδομοχλό» της προμήθειας "πλαστικών κάδων 1.1000 lt, μεταλλικών επιστύλιων καλαθιών και μεταλλικών και πλαστικών επιδαπέδιων καλαθιών", προϋπολογισθείσας δαπάνης 1.706.000,00 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., παραδεκτά υποβάλλεται ενώπιον του παρόντος Κλιμακίου για έλεγχο νομιμότητας, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 324 του ν.4700/2020 (Α΄ 127/29.6.2020).(....)Τέλος, με την ελεγχόμενη τροποποίηση της αρχικής σύμβασης, η αξία της οποίας ανέρχεται στο ποσό των 151.696,00 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., ήτοι σε ποσοστό 19,96% της συμβατικής αξίας της αρχικής σύμβασης, προστιθέμενης και της συμβατικής αξίας της 1ης τροποποιητικής 237956/26.10.2020 σύμβασης (75.848,00 ευρώ, πλέον Φ.Π.Α., ήτοι ποσοστό 9,98% της αρχικής σύμβασης), δεν παρουσιάζεται υπέρβαση του 50% της συμβατικής αξίας της αρχικής σύμβασης, ενώ, εξάλλου, ενόψει της προσθήκης επιπλέον ποσότητας ταυτόσημου με το αναφερθέν στην αρχική σύμβαση είδους (πλαστικών κάδων 1.100 lt με ποδομοχλό), δεν προέκυψε μεταβολή της συνολικής φύσης της σύμβασης. Επομένως, υπό τα ανωτέρω δεδομένα συντρέχουν οι σωρευτικά τασσόμενες προϋποθέσεις του άρθρου 132 παρ. 1 περ. γ' του ν. 4412/2016 που η αναθέτουσα Αρχή επικαλείται ως νομική βάση για την τροποποίηση της αρχικής σύμβασης, χωρίς νέα διαδικασία σύναψης σύμβασης. Δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου 2ης τροποποίησης της με αριθ. πρωτ. 058110/9.3.2020 σύμβασης για την προμήθεια 998 πλαστικών κάδων 1.100 ml με ποδομοχλό μεταξύ του Δήμου Αθηναίων και της εταιρείας «…».Δεν κωλύεται η υπογραφή του υποβληθέντος σχεδίου 2ης τροποποίησης της με αριθ. πρωτ. 058110/9.3.2020 σύμβασης για την προμήθεια 998 πλαστικών κάδων 1.100 ml με ποδομοχλό μεταξύ του Δήμου Αθηναίων και της εταιρείας «…».

Μελέτη κτηματογράφησης - συμπληρωματική σύμβαση...Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι το από 11.3.2021 ιδιωτικό συμφωνητικό, στο οποίο αποτυπώνεται η τροποποίηση της αρχικής σύμβασης, με νέα παράταση της διάρκειάς της, ερείδεται σε σαφή όρο (ρήτρα) των εγγράφων της σύμβασης (βλ. σκέψη 11 της παρούσας). Ως εκ τούτου, το ανωτέρω ιδιωτικό συμφωνητικό δεν υπαγόταν σε έλεγχο νομιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο πριν την υπογραφή του, σύμφωνα με το άρθρο 132 παρ. 1 περ. α΄ και 6 περ. β΄ του ν. 4412/2016. Εξάλλου, η μεταβολή της σύνθεσης της αναδόχου κοινοπραξίας με αποχώρηση κάποιων εκ των μελών της, χωρίς, ωστόσο, να επηρεάζεται η ομάδα μελέτης που είχε δηλωθεί στην προσφορά της αναδόχου, κρίνεται ως μη ουσιώδης τροποποίηση της σύμβασης. Περαιτέρω, το Κλιμάκιο κρίνει ότι νόμιμα προσέφυγε η αναθέτουσα αρχή στην ανάθεση της ελεγχόμενης 3ης συμπληρωματικής σύμβασης, η οποία, κατ` ορθό νομικό χαρακτηρισμό της, διέπεται από τις διατάξεις των άρθρων 132 παρ. 1 περ. β΄ και 186 παρ. 1 και 2 του ν. 4412/2016 και όχι από τις κατ` επίκληση διατάξεις του άρθρου 29 παρ. 1 του ν. 3316/2005. Τούτο, διότι οι υπηρεσίες της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης δεν περιλαμβάνονταν στην αρχική σύμβαση, κατέστησαν όμως αναγκαίες για την ολοκλήρωση του αντικειμένου της, η δε αλλαγή του αναδόχου της μελέτης δύναται να δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα στην αναθέτουσα αρχή σχετικά με την αδιάλειπτη λειτουργία του Γραφείου Κτηματογράφησης, την πληρότητα και ποιότητα του παραδοτέου έργου και την τήρηση του σχετικού χρονοδιαγράμματος. Εξάλλου, η συνολική αύξηση της συμβατικής δαπάνης που προκύπτει αθροιστικά από την 1η  συμπληρωματική σύμβαση [όπως τροποποιείται ως προς το τίμημά της βάσει της τελικής επιμέτρησης των ποσοτήτων φυσικού αντικειμένου, δυνάμει του άρθρου 8 της αρχικής σύμβασης (βλ. 3ο Συγκριτικό Πίνακα)], τη 2η και την 3η προς υπογραφή συμπληρωματική σύμβαση δεν υπερβαίνει το 50% της δαπάνης της αρχικής σύμβασης (αύξηση περίπου 39%).Κατ` ακολουθίαν των ανωτέρω, δεν κωλύεται η σύναψη του ελεγχόμενου σχεδίου σύμβασης.

Προμήθεια οχημάτων...Με τα δεδομένα αυτά το Κλιμάκιο κρίνει τα εξής;i. Kατά το μέρος που αφορά την ενεργοποίηση του προβλεπόμενου δικαιώματος προαίρεσης για την προμήθεια τέταρτου περιπολικού πλοίου (άρθρο 1.3 της διακήρυξης), δεν καταλείπεται πεδίο για την άσκηση προσυμβατικού ελέγχου του επίμαχου σχεδίου συμπληρωματικής - τροποποιητικής σύμβασης. Τούτο, διότι το προαναφερθέν δικαίωμα προαίρεσης, συμπεριλαμβανομένων και των γενικών όρων της διακήρυξης που ρυθμίζουν την εκτέλεση της προμήθειας για όλα τα παραδοτέα (κρατήσεις επί της πληρωμής, τεχνικές προδιαγραφές των πλοίων, εκπαίδευση του προσωπικού του Υπουργείου, τόπος παράδοσης και τρόπος παραλαβής των πλοίων, κυρώσεις για πλημμελή εκτέλεση), έχει ήδη ελεγχθεί από το παρόν Κλιμάκιο με την 402/2018 πράξη του και, ως εκ τούτου, εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 132 παρ. 1 περ. α΄ και παρ. 6 περ. β΄ του ν. 4412/2016 (τροποποιήσεις βάσει σαφούς, ακριβούς και ρητής ρήτρας αναθεώρησης). Κατά συνέπεια, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκέψη Ι), απαραδέκτως εισάγεται στο Κλιμάκιο για έλεγχο, κατά το μέρος αυτό, το επίμαχο σχέδιο συμπληρωματικής – τροποποιητικής σύμβασης.

Αντικατάσταση φωτιστικών σωμάτων...Υπό τα ανωτέρω δεδομένα και σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στις νομικές σκέψεις που προηγήθηκαν, πρέπει να γίνουν δεκτά τα ακόλουθα: Με την ελεγχόμενη Σ.Σ., όπως βασίμως κρίθηκε με την προσβαλλόμενη πράξη, συντελείται επέκταση του αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, με την ανάθεση εκτέλεσης εργασιών, οι οποίες είτε πρόκειται να εκτελεστούν σε επιπλέον οδούς από τις αρχικά προσδιορισθείσες, είτε αφορούν σε αποκατάσταση βλαβών που υπερβαίνουν τη συμβατική δαπάνη του έργου, η οποία επιφέρει επαύξηση του συμβατικού τιμήματος κατά ποσοστό 49,17%. Υπό τις συνθήκες αυτές, ανεξάρτητα αν θα επηρέαζε το αποτέλεσμα της διαδικασίας ανάθεσης της αρχικής σύμβασης προσελκύοντας το ενδιαφέρον και άλλων οικονομικών φορέων, σε κάθε περίπτωση, η ανάθεση στον αρχικό ανάδοχο πρόσθετων εργασιών, οι οποίες, είτε σε ποσότητα είτε σε είδος, δεν είχαν αρχικώς προβλεφθεί και οι οποίες επιφέρουν επαύξηση του οικονομικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης κατά ποσοστό 49,17%, συνιστά τροποποίηση που επεκτείνει σημαντικά το αντικείμενο της αρχικής σύμβασης (βλ. ΔΕΕ, προηγουμένως ΔΕΚ, απόφ., της 29.4.2010 C-160/08 σκ. 99, της 19.6.2008 C-454/06 σκ. 36), και, ως εκ τούτου, ουσιώδη τροποποίηση, για την οποία απαιτείται νέα διαδικασία σύναψης δημόσιας σύμβασης. Περαιτέρω, η προσφεύγουσα Α.Α., με την με την 1605/7.12.2020 πράξη της Οικονομικής Επιτροπής, με την οποία εγκρίθηκε η ως άνω τροποποίηση, δεν τεκμηριώνει ότι συντρέχει περίπτωση επιτρεπτής, κατ’ άρθρο 156 παρ. 1 του ν. 4412/2016, ανάθεσης εκτέλεσης συμπληρωματικών εργασιών, χωρίς νέα διαδικασία σύναψης σύμβασης. Ειδικότερα, από κανένα στοιχείο του φακέλου δεν προκύπτει η επέλευση απρόβλεπτων περιστάσεων μετά την ανάθεση της αρχικής σύμβασης, ενώ δεν στοιχειοθετούν, κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων, απρόβλεπτες περιστάσεις που δικαιολογούν τη σύναψη της ελεγχόμενης Σ.Σ. η αόριστη επίκληση ατυχημάτων και έντονων καιρικών φαινομένων, χωρίς αυτά να προσδιορίζονται χρονικά και τοπικά και να προκύπτουν από σχετικά δελτία συμβάντων ή καταγραφής ζημιών και χωρίς να συσχετίζονται με συγκεκριμένες επιπτώσεις-βλάβες που εξαιτίας αυτών επήλθε επαύξηση του τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης. Συναφώς, πέραν της αοριστίας του ισχυρισμού περί ζημιών στο δίκτυο εξαιτίας έντονων καιρικών φαινομένων, ο ισχυρισμός αυτός, κατά το μέρος που γίνεται επίκληση ζημιών στο δίκτυο εξαιτίας της κακοκαιρίας που έλαβε χώρα από 15 έως 17.2.2021, δεν μπορεί να γίνει αποδεκτός, δεδομένου ότι αφορά σε γεγονότα μεταγενέστερα της έγκρισης, με τη 1605/7.12.2020 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής του Δήμου ..., του 3ου Α.Π.Ε. και της ελεγχόμενης Σ.Σ.. Επίσης, οι επικαλούμενες συμπληρωματικές εργασίες για την τοποθέτηση των 25 ηλεκτρικών φορτιστών, πέραν του ότι δεν προκύπτει ότι παρουσιάζουν την απαιτούμενη αναγκαία συνάφεια με το τεχνικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, δεν συμπεριλαμβάνονται στο αντικείμενό της, όπως αυτό καθορίζεται στον εγκριθέντα 3ο Α.Π.Ε. Κατ’ ακολουθία των ανωτέρω, δεν συντρέχει εν προκειμένω η σωρευτικά απαιτούμενη, με το άρθρο 156 παρ. 1 του ν. 4412/2016, προϋπόθεση της ανάγκης εκτέλεσης συμπληρωματικών εργασιών λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων που να δικαιολογεί τη σύναψη της ελεγχόμενης Σ.Σ. χωρίς νέα διαδικασία σύναψης σύμβασης. Τα αυτά κρίνοντας και το Κλιμάκιο με την προσβαλλόμενη πράξη ορθώς εφάρμοσε τις ως άνω διατάξεις, τα δε αντίθετα προβαλλόμενα με την κρινόμενη προσφυγή πρέπει να απορριφθούν ως αβάσιμα.