ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με δεδομένα τα ανωτέρω, το υποβληθέν προς έλεγχο σχέδιο της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου με τίτλο «ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥΠΟΛΗΣ ΡΕΘΥΜΝΟΥ», αξίας 108.870,97 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.), δηλαδή κατώτερης των σωρευτικώς τιθέμενων ορίων του άρθρου 5 του ν.4412/2016 και του 15% της αξίας της αρχικής σύμβασης (3.410.931,11 ευρώ, χωρίς αναθεώρηση και Φ.Π.Α.), δεν μεταβάλλει τη συνολική φύση της αρχικής σύμβασης και, ως εκ τούτου, εμπίπτει στο ρυθμιστικό πεδίο της παρ. 2 του άρθρου 132 του ν.4412/2016 και, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (βλ. σκέψη 1), απαραδέκτως εισάγεται στο Κλιμάκιο για έλεγχο νομιμότητας.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ-ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ:Με τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στη σκέψη ΙV της παρούσας, το Κλιμάκιο κρίνει ότι συντρέχουν, εν προκειμένω, οι προβλεπόμενες στο νόμο προϋποθέσεις για τη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης, καθόσον οι εργασίες που αποτελούν αντικείμενο αυτής είναι απαραίτητες για την άρτια ολοκλήρωση του ως άνω έργου, κατέστησαν δε αναγκαίες, κατά την εκτέλεση αυτού, εξαιτίας απρόβλεπτης περίστασης, ήτοι της ανακάλυψης ότι τα ακρόβαθρα της οδικής γέφυρας ήταν θεμελιωμένα σε μικρό βάθος από τη στάθμη του χειμάρρου, γεγονός το οποίο δεν μπορούσε να προβλεφθεί κατά τη σύνταξη της μελέτης του έργου, ενώ η δαπάνη για την εκτέλεση αυτών δεν υπερβαίνει σε ποσοστό το 50% του ποσού της αρχικής σύμβασης.Κατ’ ακολουθίαν αυτών, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχει λόγος που να κωλύει την υπογραφή του υποβληθέντος προς έλεγχο σχεδίου συμπληρωματικής σύμβασης, το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα Πράξη και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της.

Επεμβάσεις Βελτίωσης Οδικής Ασφάλειας στο Οδικό Δίκτυο.(...) Το Δικαστήριο κρίνει ότι πέραν της αναγκαιότητας εκτέλεσης όλων των επίμαχων εργασιών που αποτελούν το αντικείμενο της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης για την έντεχνη ολοκλήρωση του φυσικού αντικειμένου του έργου, συντρέχουν σωρευτικά και οι λοιπές τιθέμενες στις διατάξεις των άρθρων 132 παρ. 1β και 156 παρ. 1β του ν. 4412/2016 προϋποθέσεις. Δεν κωλύεται η υπογραφή του σχεδίου της 1ης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου με τίτλο «Επεμβάσεις Βελτίωσης Οδικής Ασφάλειας στο Οδικό Δίκτυο των Περιφερειακών Ενοτήτων της Περιφέρειας Κρήτης - Βραχυπρόθεσμες Επεμβάσεις»..Η ανωτέρω Απόφαση αναθεωρεί την Απόφαση 1443/2023 του Εβδόμου Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου και κατά το μέρος αυτής, κατά το οποίο δεν είχε ανακαλέσει την Πράξη 493/2023 του Ε' Κλιμακίου.Η ανωτέρω Απόφαση ανακαλεί εν μέρει την Πράξη 493/2023 του Ε' Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου,και κατά το μη ανακληθέν μέρος αυτής.

Συμπληρωματικές συμβάσεις – πρόσθετες εργασίες:Μη νόμιμη η εξόφληση του 2ου λογαριασμού και του 1ου λογαριασμού της πρώτης συμπληρωματικής σύμβασης του έργου «Ασφαλτοστρώσεις - Διαμορφώσεις οδών πόλης και οικισμών 2010», καθόσον δεν συντρέχουν οι προβλεπόμενες στο άρθρο 57 του ν. 3669/2008 (ΦΕΚ Α΄ 116/2008) προϋποθέσεις για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης με την ανάδοχο της αρχικής σύμβασης, διότι δεν προκύπτει ότι  οι  συμπληρωματικές εργασίες κατέστησαν αναγκαίες, λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων κατά την τεχνική εκτέλεση του έργου, δηλαδή λόγω πραγματικών γεγονότων που δεν ανάγονται στο χρόνο κατάρτισης της αρχικής σύμβασης, τα οποία επηρεάζουν την τεχνική αρτιότητα του έργου και αντικειμενικά δεν μπορούσαν να προβλεφθούν στο στάδιο της οριστικής μελέτης.

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:τροποποίηση της ... σύμβασης του Δήμου Κατερίνης με αντικείμενο την παροχή της υπηρεσίας «Μεταφόρτωση και μεταφορά των αστικών στερεών αποβλήτων (ΑΣΑ) του Δήμου Κατερίνης»(...)το Κλιμάκιο διαπιστώνει ότι η αξία της υποβληθείσας προς έλεγχο τροποποίησης της ... αρχικής σύμβασης, ποσού 63.409,86 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.), υπολείπεται τόσο του 10% της αξίας της αρχικής σύμβασης, το τίμημα της οποίας ανέρχεται σε 1.752.000,00 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.), όσο και του ισχύοντος κατώτατου ορίου των 215.000,00 ευρώ της περ. γ΄ του άρθρου 5 του ν. 4412/2016, που προβλέπεται για τις δημόσιες συμβάσεις υπηρεσιών που δημοπρατούνται από μη κεντρικές αναθέτουσες αρχές, ενώ, τέλος, με τη συγκεκριμένη τροποποίηση δεν μεταβάλλεται η συνολική φύση της σύμβασης, αφού οι σχετικές υπηρεσίες περιλαμβάνονται στο αντικείμενο της αρχικής σύμβασης.Απαραδέκτως υποβάλλεται προς έλεγχο ενώπιον του Κλιμακίου το σχέδιο τροποποίησης 

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:Με δεδομένα τα ανωτέρω και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά στις σκέψεις 2 και 3, το Κλιμάκιο κρίνει ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για τη νόμιμη σύναψη της ελεγχόμενης συμπληρωματικής σύμβασης εργασιών. Τούτο δε, διότι δεν συντρέχει αδυναμία διαχωρισμού των εργασιών αυτών ή αναγκαιότητα εκτέλεσής τους για την άρτια ολοκλήρωση και λειτουργία του έργου, αντιθέτως πρόκειται για περίπτωση ανεπίτρεπτης εκ των υστέρων επέκτασης του τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, κατά παράβαση των αρχών της διαφάνειας και του ανόθευτου ανταγωνισμού. Ειδικότερα, με την ελεγχόμενη συμπληρωματική σύμβαση σκοπείται η εκτέλεση εργασιών όμοιας μεν φύσης με τις εργασίες της αρχικής σύμβασης, ήτοι εργασίες συντήρησης και βελτίωσης της βατότητας οδών, πλην, όμως, σε τμήμα του οδικού δικτύου Π.Ε. Ροδόπης, το οποίο δεν είχε συμπεριληφθεί στα διάσπαρτα, όπως υποστηρίζει η αναθέτουσα Αρχή, αλλά επακριβώς ορισθέντα τμήματα οδών της μελέτης της αρχικής σύμβασης. Συνεπώς, οι εργασίες που ανατίθενται με την ελεγχόμενη σύμβαση αφορούν σε νέο και αυτοτελές τεχνικό αντικείμενο, το οποίο δεν είναι αδιαχώριστα συνδεδεμένο με το αντικείμενο της αρχικής σύμβασης, όπως αυτό οριοθετήθηκε με τα εγκεκριμένα τεύχη που είχαν αποτελέσει μέρος της διαδικασίας ανάθεσής της, και το οποίο δεν αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την έντεχνη ολοκλήρωση του αρχικού έργου, που θα εξυπηρετεί, και δίχως την εκτέλεση των εν λόγω εργασιών, πλήρως τον σκοπό, για τον οποίο δημοπρατήθηκε και ανατέθηκε, ήτοι την ασφαλή κυκλοφορία των οχημάτων στα ορισθέντα στην αρχική μελέτη τμήματα οδικού δικτύου. Άλλωστε, όπως συνομολογεί και η αναθέτουσα Αρχή, το φυσικό αντικείμενο της αρχικής σύμβασης έχει ολοκληρωθεί σε ποσοστό 100%. Κατόπιν τούτου, το Κλιμάκιο κρίνει ότι οι εργασίες που περιλαμβάνονται στην υποβληθείσα προς έλεγχο 1η συμπληρωματική σύμβαση εργασιών συνιστούν ανεπίτρεπτη επέκταση του τεχνικού αντικειμένου της αρχικής σύμβασης, που δεν ήταν γνωστή στο σύνολο των εργοληπτικών επιχειρήσεων που συμμετείχαν στη διαγωνιστική διαδικασία για την ανάθεση της εκτέλεσης του αρχικού έργου κατά την υποβολή της προσφοράς τους, και, ως εκ τούτου, δεν αποτέλεσε τη βάση της διαδικασίας ανάδειξης αναδόχου. Η δε επικαλούμενη από την αναθέτουσα Αρχή αναγκαιότητα εκτέλεσης των ελεγχόμενων εργασιών, και αληθής υποτιθέμενη, δεν αναιρεί, σε κάθε περίπτωση, την υποχρέωση αυτής να τηρεί τους κανόνες ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων, οι οποίοι έχουν θεσπισθεί για την προστασία του δημοσίου συμφέροντος (ΕλΣυν Ολ. 551/2023 σκ. 54). 

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:1η τροποποίηση της σύμβασης «Καθαριότητα - Οδοκαθαρισμός»(...)Με την τροποποίηση αυτή επιδιώκεται η κάλυψη της πρόσθετης δαπάνης που προκύπτει από την αναπροσαρμογή της συμβατικής αμοιβής λόγω των επιγενομένων αυξήσεων του νόμιμου κατώτατου μισθού και του νόμιμου κατώτατου ημερομισθίου.(...)η αξία της υποβληθείσας προς έλεγχο τροποποίησης της ... αρχικής σύμβασης, ποσού 76.455,41 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.), υπολείπεται τόσο του 10% της αξίας της αρχικής σύμβασης, το τίμημα της οποίας ανέρχεται σε 5.250.000,00 ευρώ (πλέον Φ.Π.Α.) όσο και του ισχύοντος κατώτατου ορίου των 215.000,00 ευρώ της περ. γ΄ του άρθρου 5 του ν. 4412/2016, που προβλέπεται για τις δημόσιες συμβάσεις υπηρεσιών που δημοπρατούνται από μη κεντρικές αναθέτουσες αρχές, ενώ, τέλος, με τη συγκεκριμένη τροποποίηση δεν μεταβάλλεται η συνολική φύση της σύμβασης, αφού οι σχετικές υπηρεσίες περιλαμβάνονται στο αντικείμενο της αρχικής σύμβασης.Απαραδέκτως υποβάλλεται προς έλεγχο ενώπιον του Κλιμακίου το σχέδιο τροποποίησης 

ΜΕΛΕΤΕΣ.Συμπληρωματικές συμβάσεις:Μη νόμιμη η εξόφληση του 1 ου λογαριασμού της 1 ης συμπληρωματικής σύμβασης της μελέτης «Αποχέτευση και Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων ....», καθόσον η συμπληρωματική σύμβαση, αντικείμενο της οποίας ήταν η εκπόνηση εδαφολογικής μελέτης, είναι μη νόμιμη, διότι συνήφθη πέντε έτη μετά την παράδοση και έγκριση της αρχικής μελέτης, αφού, προϋπόθεση για τη σύναψη συμπληρωματικής σύμβασης είναι η κατάρτιση αυτής πριν την εκπνοή της προθεσμίας περαίωσης της αρχικής (άρθρα 11, 17, 20 και 22 του ν. 716/1977, ΦΕΚ Α' 295/1977 και άρθρα 10, 29 και 45 του ν. 3316/2005, ΦΕΚ Α' 42/2005).

ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΓΕΥΜΑΤΩΝ:Με τα δεδομένα αυτά, το Κλιμάκιο κρίνει ότι το ως άνω υποβληθέν προς έλεγχο σχέδιο σύμβασης αφορά σε ήσσονος σημασίας («de minimis») τροποποίηση, κατά την έννοια της παραγράφου 2 του άρθρου 132 του ν. 4412/2016, της εισέτι εκτελούμενης 317/2022 σύμβασης. Και τούτο, διότι η επαύξηση της αξίας της σύμβασης που επέρχεται εκ της τροποποίησης (97.561,43 ευρώ) υπολείπεται τόσο του ποσού των 750.0000 (ενωσιακό κατώφλι, βλ. άρθρο 5 περ. δ΄ του ν. 4412/2016) όσο και του 10% της αξίας της αρχικής σύμβασης (2.648.096,64 ευρώ Χ 10% = 264.809,66 ευρώ, πλέον ΦΠΑ). Περαιτέρω, με την εν λόγω τροποποίηση δεν αλλοιώνεται η φύση της αρχικής σύμβασης, μη επιφέρουσα αλλαγή όσον αφορά το είδος ή το αντικείμενο αυτής.    

ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ:1η συμπληρωματική σύμβαση έργου της Περιφέρειας Αττικής «Συλλογή, μεταφορά, επεξεργασία και διάθεση ακαθάρτων περιοχών Κορωπίου - Παιανίας»(...)κατώτερης των σωρευτικώς τιθέμενων ορίων των 5.350.000 ευρώ (άρθρο 5 του ν.4412/2016) και του 15% της αξίας της αρχικής σύμβασης, ήτοι του ποσού των 11.545.281.02 ευρώ (= αξία αρχικής σύμβασης χωρίς Φ.Π.Α. 76.968.540,12 Χ 15%), αντίστοιχα, εμπίπτει στο ρυθμιστικό πεδίο της παρ. 2 του άρθρου 132 του ν.4412/2016 και, για το λόγο αυτό, σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ανωτέρω (σκέψη 1), απαραδέκτως εισάγεται στο Κλιμάκιο για έλεγχο νομιμότητας.